Ulgi i odliczenia w zeznaniu rocznym PIT za 2009 r.
REKLAMA
SPIS TREŚCI
Straty z lat ubiegłych
Ze stratą mamy do czynienia w przypadku, gdy koszty przewyższają przychody uzyskane z danego źródła przychodu.
REKLAMA
WAŻNE!
Poniesioną stratę można odliczyć od dochodu uzyskanego z tożsamego źródła, tj. stratę z działalności gospodarczej można odliczyć od dochodu z działalności gospodarczej. Podatnik nie może odliczyć straty poniesionej z działalności gospodarczej np. od dochodu ze stosunku pracy.
PRZYKŁAD
W 2009 r. podatnik osiągnął dochód ze sprzedaży akcji (papierów wartościowych). W 2008 r. poniósł stratę na transakcjach sprzedaży pochodnych instrumentów finansowych. Dochody z obu rodzajów transakcji zaliczane są do źródła przychodu, jakim są kapitały pieniężne (art. 17 updof). Są one opodatkowane na zasadach określonych w art. 30b updof. Należy je rozliczyć w PIT-38. Podatnik ma prawo dochód ze sprzedaży papierów wartościowych uzyskany w 2009 r. pomniejszyć o stratę poniesioną w 2008 r. na transakcjach sprzedaży pochodnych instrumentów finansowych.
Nie podlegają odliczeniu straty ze źródła przychodu, jakim jest zbycie rzeczy i praw majątkowych, których zbycie nie następuje w ramach działalności gospodarczej (chodzi o źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 updof). Odliczeniu nie podlegają również straty ze źródeł przychodów, z których dochody są wolne od podatku (art. 9 ust. 3a updof).
Ponosząc stratę z danego źródła przychodu, podatnik ma prawo odliczyć ją od dochodu z danego źródła w okresie następnych 5 lat. Wysokość obniżenia, w którymkolwiek z tych lat, nie może przekroczyć 50% wartości straty (art. 9 ust. 3 updof). Takie rozwiązanie pozwala odliczyć stratę poniesioną za dany rok już w dwa lata, pod warunkiem że pozwoli na to dochód podatnika.
PRZYKŁAD
W latach 2007 i 2008 podatnik poniósł z działalności gospodarczej stratę, odpowiednio 20 000 zł i 4000 zł. Za 2009 r. osiągnął dochód wynoszący 62 000 zł. Oznacza to, że podatnik za 2009 r. z tytułu strat z lat poprzednich może odliczyć kwotę 12 000 zł (20 000 zł x 50% + 4000 zł x 50%). Pozostałą część straty za 2007 r. ma prawo odliczyć od dochodów z działalności gospodarczej za lata: 2010, 2011 i 2012. Natomiast pozostałą część straty za 2008 r. ma prawo odliczyć od dochodów za lata: 2010, 2011, 2012 i 2013. Przy dochodzie wynoszącym w 2010 r. co najmniej 12 000 zł straty za lata 2007 i 2008 podatnik może odliczyć w pozostałej części już w rozliczeniu za 2010 r.
Przy prowadzeniu działalności gospodarczej straty podlegają odliczeniu od dochodu opodatkowanego na zasadach ogólnych, albo podatkiem liniowym, albo od przychodu opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Składki na ubezpieczenia społeczne
Odliczeniu od dochodu podlegają składki na ubezpieczenie społeczne określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych:
• zapłacone w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenie podatnika i osób z nim współpracujących,
• potrącone przez płatnika ze środków podatnika na ubezpieczenia: emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.
Odliczeniu nie podlegają składki, których podstawę wymiaru stanowi przychód (dochód) wolny od podatku lub od którego zaniechano poboru podatku (art. 26 ust. 1 pkt 2 updof).
Składki przedsiębiorców
Przedsiębiorcy mają prawo odliczyć całość składek zapłaconych na ubezpieczenie społeczne własne oraz osób z nimi współpracujących. Przedsiębiorcy mają jednak alternatywę – odliczyć składki ZUS od dochodu albo zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów. Zaliczenie składek do kosztów w trakcie roku jest rozwiązaniem korzystniejszym. Jeżeli podatnik wykaże w rozliczeniu rocznym stratę, nie będzie mógł odliczyć składek. Składki można bowiem odliczyć tylko wtedy, gdy wystąpi dochód, i tylko do wysokości tego dochodu. Natomiast składki podatnik może zaliczyć do kosztów, nawet jeśli ponosi stratę.
PRZYKŁAD
REKLAMA
Przedsiębiorca w 2009 r. opłacał składki na ubezpieczenia społeczne za siebie. Kwota zapłaconych składek w 2009 r. wyniosła 8000 zł. Dochód przedsiębiorcy za 2009 r., przed odliczeniem składek ZUS, wynosi 2000 zł. Od dochodu tego odliczy on składki ZUS jedynie w kwocie 2000 zł. Przedsiębiorca nie ma możliwości odliczenia składek w pozostałej części. Jeżeli składki ZUS zaliczałby do kosztów, to w zeznaniu rocznym wykazałby stratę z działalności o wartości 6000 zł. Stratę może odliczyć od dochodu z działalności w kolejnych pięciu latach.
Składki na ubezpieczenia społeczne można odliczyć od dochodu opodatkowanego według skali, według podatku liniowego albo od przychodu opodatkowanego ryczałtem. Podatnik nie może ująć dwukrotnie składek ZUS w rachunku podatkowym, tj. poprzez zaliczenie ich do kosztów, a następnie odliczenie od dochodu, albo podwójne odliczenie w ramach różnych form opodatkowania, np. od dochodu opodatkowanego skalą oraz od przychodu objętego ryczałtem ewidencjonowanym. W przypadku składek ZUS zapłaconych na własne ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie osób współpracujących odliczeniu w zeznaniu podlegają składki faktycznie zapłacone w danym roku, również te zaległe, czy dotyczące przyszłych lat. Przykładowo: składki za grudzień 2009 r., zapłacone w styczniu 2010 r., nie podlegają odliczeniu w zeznaniu rocznym za 2009 r., ale w zeznaniu za 2010 r.
Przedsiębiorcy mający status rolnika nie odliczą od dochodu z działalności gospodarczej (nie zaliczą alternatywnie do kosztów działalności) składek zapłaconych w ramach rolniczych ubezpieczeń społecznych (KRUS), z wyjątkiem dodatkowej składki na KRUS płaconej w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, którą można zaliczyć do kosztów. Takie stanowisko potwierdzają organy podatkowe, m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 14 lutego 2008 r.; nr ILPB1/415-189/07-4/AG:
Zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) dla rolników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą składka wynosi dwukrotność kwoty ustalonej w sposób określony w ust. 1. Należy zauważyć, iż dodatkowa składka z tytułu ubezpieczenia społecznego rolników wynika z faktu, że oprócz działalności rolniczej wnioskodawca prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. A zatem w przypadku nieprowadzenia działalności gospodarczej obowiązek zapłaty dodatkowej składki nie wystąpiłby. Biorąc po uwagę powyższe, prowadzenie działalności gospodarczej przez rolnika rodzi obowiązek zapłaty podwyższonej składki na ubezpieczenie społeczne w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Tym samym wydatki ponoszone z tytułu takiego ubezpieczenia pozostają w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Jednocześnie wydatki te nie zostały wyłączone z kosztów przez zapis art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Istnieją zatem przesłanki, by nadwyżkę składki na ubezpieczenie społeczne rolników, opłacaną przez rolników prowadzących działalność gospodarczą, uznać za wydatek poniesiony w celu osiągnięcia przychodów z tej działalności. Wydatek ten stanowi koszt uzyskania przychodu na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zwrot kwot nienależnych
Odliczeniu podlegają kwoty zwróconych świadczeń, wcześniej nienależnie pobranych, które uprzednio zwiększały dochód do opodatkowania. Zwrot tych świadczeń podlega odliczeniu od dochodu opodatkowanego na zasadach ogólnych albo od przychodu opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Warunkiem odliczenia przez podatnika jest to, aby zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika. Odliczeniu podlegają zwrócone świadczenia w kwotach uwzględniających podatek. Odliczenia podatnik dokonuje w załączniku PIT/O.
PRZYKŁAD
Podatnik prowadził do października 2008 r. działalność gospodarczą. Na początku 2008 r. wystąpił do urzędu pracy z wnioskiem o zatrudnienie pracownika. Pracownik został zatrudniony, a podatnik otrzymał refundację wynagrodzenia oraz składek ZUS tego pracownika w kwocie 4000 zł. W październiku 2008 r. podatnik zakończył jednak działalność gospodarczą, co zobowiązało go do zwrotu refundacji. Zrobił to w 2009 r. Od 1 stycznia 2009 r. podatnik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę. W takim przypadku nie dokonuje odliczenia z tytułu zwrotu kwot nienależnych w zeznaniu PIT-37 za 2009 r. O wartość zwróconej refundacji należy pomniejszyć przychód z działalności gospodarczej za 2008 r., ponieważ w tym roku refundacja została wykazana jako przychód z działalności. Podatnik dokona tego poprzez złożenie korekty zeznania PIT-36 za 2008 r. Takie rozwiązanie potwierdza m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 1 lipca 2009 r., nr IBPBI/1/415-284/09/ESZ.
Wydatki na cele rehabilitacyjne
Od dochodu opodatkowanego według skali albo od przychodu opodatkowanego ryczałtem odliczeniu podlegają wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem czynności życiowych osób niepełnosprawnych (art. 26 ust. 1 pkt 6 updof). Prawo do odliczenia ma sama osoba niepełnosprawna lub osoba, na której utrzymaniu znajduje się osoba niepełnosprawna. Chodzi o podatników, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe – jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 9120 zł.
Jak stwierdził NSA w wyroku z 12 lipca 2000 r. (sygn. akt I SA/Lu 535/99):
dla odliczenia wydatków na używanie samochodu osobowego dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne należy udowodnić, iż podatnik utrzymuje osobę niepełnosprawną. Utrzymywać, tj. zapewniać środki do życia, ponosić koszty związane z czyimś wyżywieniem, mieszkaniem i innymi potrzebami.
PRZYKŁAD
Podatnik, który ma na utrzymaniu dziecko niepełnosprawne, poniósł wydatek w kwocie 1200 zł na kolonie dla tego dziecka. Kolonie podatnik sfinansował z własnych środków. Może on odliczyć je w całości od własnego dochodu.
Osoba niepełnosprawna, której dotyczy wydatek, powinna posiadać:
• orzeczenie o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, albo
• decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
• orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16. roku życia.
WAŻNE!
Warunkiem dokonania odliczenia jest, aby wydatki nie zostały sfinansowane ze środków powołanych do tego funduszy, np. Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo dofinansowane, odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą dofinansowaną.
W zakresie omawianego odliczenia istnieją wydatki, które podlegają limitom oraz które odliczyć można bez limitu.
Wydatki nielimitowane
Za wydatki niepodlegające limitowi updof uznaje wydatki na:
1) adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
2) przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
PRZYKŁAD
Podatnik jest osobą niepełnosprawną dotkniętą niedowładem kończyn dolnych. W 2009 r. kupił samochód za kwotę 49 000 zł. Samochód ten został dostosowany do potrzeb podatnika wynikających z niepełnosprawności. Koszt tego dostosowania wyniósł 2500 zł. Podatnik ma prawo odliczyć od dochodu tylko wydatek poniesiony na dostosowanie samochodu do potrzeb osoby niepełnosprawnej (2500 zł). Nie ma prawa odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej zakupu samochodu. Takie stanowisko potwierdzają organy podatkowe, m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 19 czerwca 2009 r., nr ITPB2/415-337/09/AD.
3) zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,
PRZYKŁAD
Osoba niepełnosprawna kupiła komputer i drukarkę, co ułatwi jej wykonywanie czynności życiowych. Dzięki temu może m.in. porozumieć się na odległość z lekarzem, rodziną. Osoba ta może odliczyć zakup komputera i drukarki w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Nie może jednak odliczyć wydatków na zakup materiałów eksploatacyjnych do drukarki, tj. papieru i tuszu. Takie stanowisko potwierdza m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 25 września 2009 r., nr IPPB4/415-444/09-4/JS.
PRZYKŁAD
Osoba niepełnosprawna ruchowo kupiła materac do spania z włókien kokosowych. Osoba ta może odliczyć wydatek na ten materac w ramach ulgi rehabilitacyjnej, jeżeli posiada zaświadczenie lekarza, że materac taki należy stosować w związku z orzeczonym stopniem niepełnosprawności. Takie stanowisko potwierdza interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 22 lipca 2009 r., nr IPPB4/415-328/09-4/PJ.
W przywołanej interpretacji Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał również prawo do odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków związanych z wymianą pieca węglowego na gazowy, jeżeli tylko ma to ułatwić osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w danym mieszkaniu lub budynku mieszkalnym.
4) zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
5) odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,
6) odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,
7) opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
8) opłacenie tłumacza języka migowego,
9) kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia,
10) odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:
• osoby niepełnosprawnej – karetką transportu sanitarnego,
• osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – również innymi środkami transportu niż karetka,
11) odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
• na turnusie rehabilitacyjnym,
• w zakładach, o których mowa w pkt 6,
• na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia.
Wysokość wydatków niepodlegających limitowi ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Będą to np. faktury, paragony, przelewy, dowody kasowe.
Wydatki limitowane
Wydatkami limitowanymi są wydatki na:
• opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
• utrzymanie przez osoby niewidome, o których mowa powyżej, psa przewodnika,
• używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16. roku życia, na potrzeby związane z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne.
WAŻNE!
Z tytułu ww. wydatków podatnik może odliczyć w roku podatkowym nie więcej niż 2280 zł, niezależnie od faktycznie poniesionych wydatków. Wymienione wydatki limitowane nie muszą być udokumentowane.
PRZYKŁAD
W 2009 r. podatnik, będący osobą niepełnosprawną z II grupą inwalidztwa z powodu niepełnosprawności narządów ruchu, poniósł wydatki w wysokości 4500 zł (zakup paliwa) w związku z dojazdami na zabiegi rehabilitacyjne. Od dochodu za 2009 r. odliczy jednak tylko kwotę 2280 zł. Wydatki te nie przechodzą do odliczenia na lata następne. Podatnik, aby dokonać odliczenia, nie musi dysponować dowodami poniesienia wydatków na zakup paliwa. W przypadku używania samochodu podatnik musi jednak wykazać, że samochód był faktycznie wykorzystywany do przejazdów na zabiegi rehabilitacyjne, np. posiadać skierowanie na zabiegi rehabilitacyjne na dany rok.
Podatnik ma prawo odliczyć od dochodu wydatki związane z używaniem samochodu, nawet jeżeli sam nie posiada uprawnienia do kierowania pojazdem. Jeżeli dwóch podatników jest w stanie wykazać, że używają tego samego samochodu na potrzeby dojazdów na zabiegi rehabilitacyjne dwóch różnych osób niepełnosprawnych, to mogą wykazać niezależnie od siebie odliczenie z tego tytułu.
PRZYKŁAD
Małżeństwo, w którym żona jest niepełnosprawna, posiada również niepełnosprawne dziecko. Zarówno żona, jak i dziecko dojeżdżają na zabiegi rehabilitacyjne. W takim przypadku, przy spełnieniu warunków co do grupy inwalidztwa obu osób:
• mąż może odliczyć kwotę 2280 zł od swojego dochodu,
• żona może odliczyć kwotę 2280 zł od swojego dochodu.
Podatnik nie ma prawa odliczyć wydatków związanych z używaniem samochodu ciężarowego. Przepis art. 26 ust. 7a pkt 14 updof wyraźnie stanowi o samochodzie osobowym i ulgi tej nie można rozszerzać na samochody ciężarowe. Takie stanowisko zajmują również organy podatkowe, m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 18 listopada 2009 r., nr ITPB2/415-705a/09/AD.
Leki
Wydatki na leki podlegają odliczeniu, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki stale lub czasowo (art. 26 ust. 7a pkt 12 updof). Podatnik musi więc dysponować odpowiednim zaświadczeniem lekarskim. Wydatki na leki muszą być udokumentowane. Dowodem świadczącym o zakupie leków będzie najczęściej paragon z apteki. Odliczeniu podlega różnica pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł. Ustaloną w ten sposób kwotę za poszczególne miesiące roku podatnik sumuje do odliczenia w zeznaniu rocznym.
PRZYKŁAD
Podatnik w poszczególnych miesiącach 2009 r. wydał na leki:
Styczeń – 200 zł, do odliczenia 100 zł.
Luty – 152 zł, do odliczenia 52 zł.
Marzec – 98 zł, do odliczenia 0 zł.
Kwiecień – 200 zł, do odliczenia 100 zł.
Maj – 300 zł, do odliczenia 200 zł.
Czerwiec – 52 zł, do odliczenia 0 zł.
Lipiec – 100 zł, do odliczenia 0 zł.
Sierpień – 200 zł, do odliczenia 100 zł.
Wrzesień – 200 zł, do odliczenia 100 zł.
Październik – 152 zł, do odliczenia 52 zł.
Listopad – 98 zł, do odliczenia 0 zł.
Grudzień – 200 zł, do odliczenia 100 zł.
W sumie do odliczenia w zeznaniu rocznym podatnik wykaże kwotę 804 zł.
Ulgę rehabilitacyjną podatnik wykazuje w załączniku PIT/O.
Darowizny limitowane
Odliczeniu od dochodu opodatkowanego według skali podatkowej podlegają darowizny na cele pożytku publicznego, o których mowa w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego – Dz.U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 157, poz. 1241. Odliczone mogą być darowizny przekazane wyłącznie podmiotom pożytku publicznego, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego. Za organizacje takie przepisy powołanej ustawy nie uważają:
• partii politycznych,
• związków zawodowych i organizacji pracodawców,
• samorządów zawodowych,
• fundacji, których jedynym fundatorem jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, chyba że:
– przepisy odrębne stanowią inaczej,
– majątek tej fundacji nie jest w całości mieniem państwowym, mieniem komunalnym lub mieniem pochodzącym z finansowania środkami publicznymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, lub
– fundacja prowadzi działalność statutową w zakresie nauki, w szczególności na rzecz nauki,
• fundacji utworzonych przez partie polityczne,
• spółek działających na podstawie przepisów o kulturze fizycznej.
Obdarowana organizacja musi realizować cele społecznie użyteczne, ale nie musi posiadać formalnie statusu organizacji pożytku publicznego poprzez odpowiedni zapis w rejestrze. Możliwość odliczenia darowizn na rzecz podmiotów niemających formalnego statusu organizacji pożytku publicznego potwierdza pismo Ministerstwa Finansów z 15 kwietnia 2004 r., nr PB3/8214-108/WK/04. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że nie każdy podmiot spełnia warunki, aby uznać go za organizację pożytku publicznego. I tak, nie podlegają odliczeniu darowizny na rzecz m.in.:
• samodzielnego publicznego zespołu opieki medycznej,
• szkół publicznych,
• rady rodziców (taki wniosek wynika z pisma Ministerstwa Finansów z 27 września 2004 r., nr PB5/KD-033-62-1539/04).
Przepisy updof przewidują ponadto wprost, że nie podlegają odliczeniu darowizny na rzecz:
• osób fizycznych,
• osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami (art. 26 ust. 5 updof).
W rozliczeniu za 2009 r. oprócz darowizn przekazanych na rzecz polskich organizacji pożytku publicznego podatnik może odliczyć darowiznę przekazaną na rzecz organizacji pożytku publicznego funkcjonujących w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (przy spełnieniu warunków, o których mowa w art. 26 ust. 6e updof).
Podatnicy mogą również odliczyć od dochodu darowiznę na cel, jakim jest krwiodawstwo realizowane przez honorowych dawców krwi. Wysokość przysługującej ulgi podatnik oblicza, mnożąc ilość faktycznie oddanej honorowo krwi przez przyjęty dla tej ulgi przelicznik w postaci obowiązującego ekwiwalentu pieniężnego za litr pobranej krwi. Ekwiwalent ten wynosi 130 zł za litr krwi. Aby skorzystać z odliczenia, podatnik musi posiadać dokument, z którego wynika wartość krwi przyjętej od podatnika przez stację krwiodawstwa.
Kolejną kategorią darowizn podlegających odliczeniu są darowizny na cele kultu religijnego.
WAŻNE!
W przypadku wymienionych darowizn odliczenie nie może przekroczyć 6% dochodu (licząc też łącznie). Darowizny muszą być udokumentowane dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna – dokumentem określającym wartość darowizny oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.
W przypadku odliczania od dochodu darowizn w postaci towarów opodatkowanych VAT za kwotę darowizny uznaje się wartość towaru wraz z VAT, który nie podlega odliczeniu w ramach rozliczeń VAT (art. 26 ust. 6 updof).
Podatnik dokonujący odliczenia z tytułu darowizny jest obowiązany do wykazania w zeznaniu kwoty przekazanej darowizny, kwoty dokonanego odliczenia oraz danych pozwalających na identyfikację obdarowanego, w szczególności jego nazwy i adresu. Darowizny podlegają odliczeniu od dochodu opodatkowanego według skali podatkowej, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, odliczone od przychodu opodatkowanego zryczałtowanym podatkiem lub od dochodu na podstawie ustawy o podatku tonażowym. Darowizny te podatnik rozlicza w poz. 13 i 14 załącznika PIT/O.
Darowizny na działalność charytatywną kościoła
Artykuł 55 ust. 7 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej – Dz.U. z 1989 r. Nr 29, poz. 154; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 219, poz. 1710, stanowi, że darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą podlegają u darczyńców wyłączeniu z podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym bez żadnego limitu (analogiczne przepisy znajdują się w ustawach regulujących stosunek naszego państwa do kościołów innych wyznań). Przepis ten jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisów updof (potwierdza to pismo Ministerstwa Finansów z 22 kwietnia 2004 r., nr PB-3-2420-8214-137-AS-04). Uzasadnia to tezę, że w przypadku darowizn na działalność charytatywno-opiekuńczą kościoła nie znajdzie zastosowania limit, jaki przewiduje updof (6% dochodu). Podatnicy mają prawo do odliczenia od dochodu darowizn przeznaczonych na tę działalność, jeżeli posiadają pokwitowanie otrzymania darowizny wydane przez kościelną osobę prawną oraz otrzymają w okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny – sprawozdanie o przeznaczeniu darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą.
W stanowisku Ministerstwa Finansów (odpowiedź na interpelację poselską z 12 kwietnia 2006 r.), jak też w orzecznictwie NSA, wskazywano na konieczność określonej szczegółowości takiego sprawozdania, które powinno określać cele, na jakie darowizna została wykorzystana. W przypadku darowizn pieniężnych na działalność charytatywno-opiekuńczą kościoła podatnik powinien też posiadać dowód wpłaty darowizny na rachunek bankowy jednostki kościelnej, np. parafii, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna – dokument, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu. Odliczenie z tytułu tej darowizny podatnik powinien wykazać w załączniku PIT/O w poz. 15 i 16. Odliczenia dokonuje się od dochodu opodatkowanego na zasadach ogólnych albo od przychodu objętego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Ulga internetowa
Odliczeniu od dochodu opodatkowanego według skali podatkowej podlegają wydatki ponoszone przez podatnika z tytułu użytkowania sieci Internet w lokalu będącym miejscem jego zamieszkania. Odliczeniu podlegają wydatki w wysokości do 760 zł w roku podatkowym. W przypadku gdy wydatki ponoszą wspólnie domownicy, a ich nazwiska są umieszczone na fakturze od dostawcy usługi, każda z osób może skorzystać z odliczenia w ramach osobnego limitu 760 zł (tak pismo Ministerstwa Finansów z 25 lutego 2005 r., nr PB5/MC-033-29-368/05). Wydatki powinny być udokumentowane fakturą VAT. Na fakturze opłaty za Internet powinny być wyszczególnione w sposób umożliwiający ustalenie ich wysokości. Podatnik nie może skorzystać z ulgi, jeżeli na fakturze jedną pozycją jest fakturowany cały pakiet usług telekomunikacyjnych (wniosek taki potwierdza indywidualna interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 12 września 2009 r., nr IPPB1/415-833/08-2/TS). Nie można odliczać od dochodu wydatków na Internet, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od przychodów opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Ulgę na Internet podatnik wykazuje w załączniku PIT/O w poz. 21 i 22.
Ulga odsetkowa
Podatnikom, którzy w latach 2002–2006 zaciągnęli kredyt lub pożyczkę na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, przysługuje prawo do odliczania wydatków na spłatę odsetek od tego kredytu lub pożyczki na zasadach określonych w art. 26b updof, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007 r. Pomimo uchylenia wymienionego przepisu updof, z omawianej ulgi można korzystać do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt (pożyczkę), nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2027 r. (art. 9 ust. 1 ustawy z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw – Dz.U. Nr 217, poz. 1588; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 209, poz. 1316). W wyniku nowelizacji przepisów ustawy z 16 listopada 2006 r., dokonanej 6 listopada 2008 r. (Dz.U. Nr 209, poz. 1316), rozszerzono zakres ulgi odsetkowej o możliwość odliczania odsetek od tzw. kredytów refinansowych i konsolidacyjnych, tj.:
• od kredytów zaciągniętych na spłatę kredytów (pożyczek) mieszkaniowych,
• od każdego kolejnego kredytu (pożyczki) zaciągniętego na spłatę kredytu mieszkaniowego bądź kredytu zaciągniętego na spłatę takiego kredytu mieszkaniowego.
Odsetki od kredytu refinansowego zapłacone w latach 2002–2007, w związku z inwestycją zakończoną przed 1 stycznia 2008 r., można było odliczyć od dochodu uzyskanego w roku 2008 lub można odliczyć w zeznaniu za 2009 r.
Prawo skorzystania z ulgi przysługuje podatnikowi opodatkowanemu od całości swoich dochodów w Polsce, który realizuje własne potrzeby mieszkaniowe, a nie np. potrzeby swoich dzieci. Ulga nie przysługuje na zakup działki budowlanej czy na nabycie wieczystego prawa użytkowania gruntu. Ulga nie przysługuje również na wykończenie nowego mieszkania. Ulga dotyczy kredytów udzielonych podatnikowi po 1 stycznia 2002 r. Kredyt (pożyczka) musi być udzielony przez uprawniony podmiot na podstawie przepisów prawa bankowego albo przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Nie można więc skorzystać z ulgi, jeśli pożyczka została zaciągnięta od osoby prywatnej. Z umowy kredytu (pożyczki) musi wynikać, że pożyczone środki są przeznaczone na inwestycję objętą ulgą. Podatnik nie skorzysta z ulgi, jeśli pożyczka jest zaciągnięta zgodnie z umową na cel nieobjęty ulgą, np. na zakup działki budowlanej, a faktycznie środki zostaną przeznaczone na cele objęte ulgą.
WAŻNE!
Nie skorzysta z odliczenia podatnik w przypadku, gdy on lub jego małżonek korzystał lub korzysta na zasadzie praw nabytych z tzw. dużej ulgi budowlanej lub z ulgi z tytułu systematycznego oszczędzania w kasie mieszkaniowej. Ministerstwo Finansów w piśmie z 13 czerwca 2002 r. (nr PB 5/IMD-033-154/02) wyjaśniło, że zwrot ulg budowlanych odliczanych na starych zasadach pozwala na skorzystanie z ulgi dotyczącej odsetek od kredytu, ponieważ w takim przypadku uznaje się, że podatnik nie korzystał z tych starych ulg.
Odliczeniu podlegają jedynie odsetki naliczone za okres od 1 stycznia 2002 r. i zapłacone od tego dnia. Odliczeniu od dochodu opodatkowanego według skali podatkowej podlegają odsetki, które:
• zostały faktycznie zapłacone, a ich wysokość i termin zapłaty są udokumentowane dowodem wystawionym przez bank lub kasę,
• nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie, chyba że zwrócone odsetki zwiększyły podstawę obliczenia podatku,
• nie zostały odliczone od przychodów na podstawie art. 11 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Ulgę odsetkową można po raz pierwszy zastosować w rozliczeniu za rok, w którym zakończono inwestycję. Ulga odsetkowa jest limitowana. Maksymalna wysokość odliczenia dla inwestycji zakończonej w 2009 r. jest limitowana kwotą 243 460 zł. Tylko odsetki od takiej wartości kredytu mogą być odliczone od dochodu (art. 26b ust. 4 pkt 2 updof). Odsetki zapłacone przed rokiem zakończenia inwestycji mogą być odliczone za rok podatkowy, w którym podatnik po raz pierwszy odlicza odsetki. Odsetki te mogą być również odliczone za rok następujący po roku, w którym podatnik po raz pierwszy odliczył odsetki. W takim przypadku odliczeniu podlega różnica między sumą odsetek przypadających do odliczenia a kwotą odsetek faktycznie odliczonych w roku, w którym podatnik po raz pierwszy dokonał odliczenia.
Podatnik może odliczyć odsetki od kredytu (pożyczki), natomiast nie może odliczyć prowizji. Do zeznania rocznego za rok, w którym po raz pierwszy dokonuje odliczenia odsetek, podatnik powinien dołączyć oświadczenie PIT-2K o wysokości wszystkich poniesionych wydatków związanych z daną inwestycją, w tym o wysokości wydatków udokumentowanych fakturami VAT. Małżonkowie bez względu na sposób rozliczenia składają jedno oświadczenie PIT-2K, podając w nim dane identyfikacyjne obojga.
WAŻNE!
Ulga dotyczy odsetek zapłaconych łącznie przez oboje małżonków. Jeżeli małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu – odliczeń dokonują, zgodnie z wnioskami zawartymi w zeznaniach rocznych, bądź w proporcji wskazanej we wniosku od dochodu każdego z małżonków, bądź od dochodu jednego z małżonków.
Podatnik ulgę odsetkową rozlicza w załączniku PIT/D.
Nabycie nowej technologii
Przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych mają prawo odliczyć od dochodu wydatki na nabycie nowych technologii (art. 26c updof). Prawa do odliczenia tej ulgi nie mają ci przedsiębiorcy, którzy prowadzili w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia (art. 26c ust. 4 updof). Za nowe technologie uważa się wiedzę technologiczną w postaci wartości niematerialnych i prawnych, w szczególności wyniki badań i prac rozwojowych, która:
• umożliwia wytwarzanie nowych lub udoskonalonych wyrobów lub usług,
• nie jest stosowana na świecie przez okres dłuższy niż ostatnich 5 lat, co potwierdza opinia niezależnej od podatnika jednostki naukowej.
Odliczenia dokonuje się za rok podatkowy, w którym poniesiono wydatki (art. 26c ust. 7 updof). Jeżeli podatnik dokona przedpłat, to ich odliczenia dokonać może za rok, w którym nową technologię wprowadził do ewidencji wartości niematerialnych i prawnych (art. 26c ust. 6 updof). Gdy podatnik w danym roku osiąga stratę lub za mały dochód, odliczeń może dokonać w okresie trzech kolejnych lat, licząc od końca roku, w którym nową technologię wprowadzono do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Odliczeń dokonuje w limicie, ponieważ przedsiębiorcy mogą odliczyć 50% wydatków (art. 26c ust. 8 updof).
Podstawą ustalenia kwoty wydatków jest wartość zapłacona przez podatnika za nabycie nowej technologii w roku podatkowym, w którym wprowadzono ją do ewidencji wartości niematerialnych i prawnych, oraz zapłacona w roku następnym. Wartość ta obejmuje również przedpłaty. Odliczenie nie dotyczy natomiast kwot zwróconych podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Podatnik traci prawo do odliczeń związanych z nabyciem nowej technologii, jeżeli przed upływem trzech lat podatkowych, licząc od końca roku podatkowego, w którym wprowadził nową technologię do ewidencji wartości niematerialnych i prawnych:
• udzieli w jakiejkolwiek formie lub części innym podmiotom prawa do nowej technologii; nie dotyczy to przeniesienia prawa w wyniku przekształcenia formy prawnej oraz łączenia lub podziału dotychczasowych przedsiębiorców – dokonywanych na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych, albo
• zostanie ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku lub zostanie postawiony w stan likwidacji, albo
• otrzyma zwrot wydatków na tę technologię w jakiejkolwiek formie.
W razie utraty prawa do ulgi podatnik jest obowiązany w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym wystąpiły te okoliczności, do zwiększenia podstawy opodatkowania o kwotę dokonanych odliczeń, do których utracił prawo, a w razie poniesienia straty – do jej zmniejszenia o tę kwotę.
WAŻNE!
Skorzystanie z ulgi nie pozbawia przedsiębiorcy prawa zaliczenia do kosztów odpisów amortyzacyjnych od nowych technologii objętych ulgą.
Rozliczenia tej ulgi podatnik dokonuje w załączniku PIT/O w poz. 23 i 24.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne
Podatek dochodowy obliczony według skali podatkowej w pierwszej kolejności zmniejsza się o:
• zapłaconą przez podatnika,
• pobraną przez płatnika
– składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Składkę na ubezpieczenie zdrowotne ma prawo odliczyć zarówno przedsiębiorca, który opłaca składkę sam za siebie, jak i pracownik pracujący na etacie, za którego składkę odprowadza pracodawca. Kwota składki, która może zostać odliczona od podatku, nie może przekroczyć kwoty równej 7,75% podstawy wymiaru tej składki. Jest to ważna informacja, ponieważ stawka składki zdrowotnej w 2009 r. wynosiła 9%. Za pracownika kwotę składki do odliczenia ustali pracodawca, co znajdzie swój wyraz w informacji PIT-11. Przedsiębiorca musi ustalić kwotę do odliczenia sam. Nie może zostać odliczona składka zdrowotna, której podstawą wymiaru był dochód (przychód) zwolniony od podatku lub od którego zaniechano poboru podatku. Wysokość składki do odliczenia ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających jej poniesienie. Odliczenia tego można również dokonać od podatku liniowego.
Ulga na wychowanie dzieci
W rozliczeniu za 2009 r. ulga prorodzinna przysługuje na każde dziecko:
• małoletnie,
• bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywało zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
• uczące się w szkole, do ukończenia 25. roku życia, jeżeli w roku podatkowym dziecko nie uzyskało dochodów – opodatkowanych według skali lub podatkiem ryczałtowym, o którym mowa w art. 30b updof – przekraczających kwotę 3089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.
PRZYKŁAD
Rodzic posiada dwoje dzieci w wieku 17 i 21 lat. Młodsze dziecko (małoletnie) uczy się w szkole średniej, starsze (pełnoletnie) studiuje. Młodsze dziecko zarobiło w 2009 r. na umowę o dzieło 6000 zł. Starsze dziecko zarobiło na umowę o dzieło 2000 zł. Obojgu dzieciom przysługuje renta rodzinna. W takim przypadku rodzic może odliczyć ulgę z tytułu wychowania dwojga dzieci. Odliczenie od podatku rodzica wyniesie 2224,08 zł.
Przepisy precyzują, że odliczenie przysługuje na dziecko, w stosunku do którego podatnik:
1) wykonywał władzę rodzicielską,
2) pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało,
3) sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
W rozliczeniu za 2009 r. obowiązuje regulacja, że odliczenie przysługuje za każdy miesiąc, w którym podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego albo sprawował opiekę. Za każdy taki miesiąc kalendarzowy podatnik może odliczyć od podatku 1/6 kwoty zmniejszającej podatek w pierwszym przedziale skali podatkowej, czyli 92,67 zł (556,02 zł / 6). Przy wychowywaniu dziecka przez pełny rok podatnik będzie mógł odliczyć od podatku w rozliczeniu za 2009 r. kwotę 1112,04 zł na każde dziecko.
PRZYKŁAD
Dziecko urodziło się w lipcu 2009 r. Podatnik, będący jego rodzicem, może odliczyć od podatku kwotę 556,02 zł (92,67 zł x 6).
Odliczenie nie przysługuje poczynając od miesiąca, w którym dziecko:
1) na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych,
2) wstąpiło w związek małżeński.
W rozliczeniu za 2009 r. zwiększyły się również obowiązki formalne związane z rozliczeniem ulgi, ponieważ dokonując odliczenia, w zeznaniu rocznym należy podać liczbę dzieci, ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:
1) odpis aktu urodzenia dziecka,
2) zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
3) odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
4) zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.
Odliczenie dotyczy obojga rodziców, opiekunów prawnych albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę ulgi mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. W przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka jest wykonywana władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 miesięcznego limitu (92,67 zł), za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem (art. 27f ust. 3 updof).
PRZYKŁAD
W stosunku do rodziców został orzeczony rozwód. Oboje rodzice zachowali prawo do opieki nad jednym małoletnim dzieckiem. Dziecko przebywa praktycznie z matką. Do ojca dziecko jeździ na weekendy oraz na miesiąc wakacji. Byli małżonkowie doszli do porozumienia, że całą roczną ulgę z tytułu wychowania dziecka odliczać będzie matka. Takie rozwiązanie jest uprawnione.
WAŻNE!
Ulgi prorodzinnej nie może już rozliczyć płatnik w rozliczeniu PIT-40 za 2009 r. Podatnik, który może być rozliczany przez płatnika, jeżeli będzie chciał skorzystać z omawianej ulgi, musi sam złożyć roczne zeznanie podatkowe.
Nadal z ulgi nie mogą skorzystać podatnicy, których dzieci uzyskują przychody opodatkowane podatkiem liniowym lub podlegające przepisom ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub podatku tonażowym. Wyjątkiem jest uzyskiwanie przez dziecko przychodów z najmu (prowadzonego poza działalnością gospodarczą) opodatkowanych ryczałtem (art. 27f ust. 7 updof).
PRZYKŁAD
Podatnik posiada pełnoletnie dziecko w wieku 22 lat, które studiuje w szkole wyższej. W 2009 r. dziecko to osiągało przychody z najmu mieszkania opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W takim przypadku podatnik ma prawo odliczyć ulgę z tytułu wychowania dziecka.
Ulgę podatnik wykazuje w załączniku PIT/O.
Odliczenia dokonuje się od podatku obliczonego według skali podatkowej.
• art. 26, 26c, 27b, 27f i 30c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 201, poz. 1541
Grzegorz Ziółkowski
doradca podatkowy
Źródło: Monitor Księgowego
REKLAMA
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat