Na podstawie jakiego dowodu księgowego ująć koszty, jeśli wystawca nie chce wystawić faktury ani rachunku

Jeżeli firma nie uzyska rachunku, może zaksięgować czynsz na podstawie umowy, jeśli zawiera ona dane wymienione w uzasadnieniu. Czytelnik nie powinien czynszu księgować na podstawie dowodu wewnętrznego, ponieważ jest on sporządzany w innych okolicznościach. Dodam, że niewystawienie rachunku jest karane na podstawie art. 62 Kodeksu karnego skarbowego.

Osoby fizyczne niebędące podatnikami VAT nie mają obowiązku wystawiania faktury VAT. Natomiast w takim przypadku wynajmujący ma obowiązek wystawienia rachunku na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej. Obowiązek wystawienia rachunku ciąży na osobach prowadzących działalność gospodarczą, pod warunkiem zgłoszenia żądania wystawienia rachunku przez kupującego lub usługobiorcę. Pojęcie działalności gospodarczej Ordynacja podatkowa ujmuje szeroko, przyjmując za nią każdą działalność zarobkową w myśl ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonujące taką działalność – do przedsiębiorców. Oznacza to, że osoba uzyskująca przychody z najmu, dzierżawy, mimo niezgłoszenia formalnie w tym zakresie działalności gospodarczej, ma obowiązek wystawiania rachunków, ponieważ prowadzi działalność zarobkową, którą Ordynacja uznaje za działalność gospodarczą. Osoba taka nie ma obowiązku rejestrowania firmy i rozliczania przychodów z działalności gospodarczej dla celów podatku dochodowego, ale ma obowiązek wystawiania rachunków. Stanowisko takie zajął również Naczelnik Urzędu Skarbowego w Czarnkowie w postanowieniu z 3 czerwca 2004 r. (nr NS/415/32/04), w którym czytamy: Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż podatnik nie prowadzi działalności gospodarczej, ale uzyskuje przychód z tytułu najmu lokalu opodatkowany ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (...). Zgodnie z art. 87 § 1 ww. ustawy Ordynacja podatkowa, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą obowiązani są na żądanie kupującego lub usługobiorcy wystawić rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi. Z kolei pojęcie działalności gospodarczej zostało zdefiniowane w art. 3 pkt 9 Ordynacji podatkowej (...).

Pewną formą nacisku na wynajmującego w celu wystawienia rachunku może być poinformowanie go, że niewystawienie rachunku podlega karze na podstawie art. 62 Kodeksu karnego skarbowego. Jeżeli Czytelnik nie uzyska rachunku, wartość czynszu może ująć w księdze na podstawie zawartej umowy. Rozporządzenie w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów za dowód księgowy przyjmuje bowiem również dokumenty stwierdzające fakt dokonania operacji gospodarczej zgodnie z jej rzeczywistym przebiegiem, które zawierają co najmniej:

• wiarygodne określenie wystawcy lub wskazanie stron (nazwę i adresy) uczestniczących w operacji gospodarczej, której dowód dotyczy,

• datę wystawienia dowodu oraz datę lub okres dokonania operacji gospodarczej, której dowód dotyczy, z tym że jeżeli data dokonania operacji gospodarczej odpowiada dacie wystawienia dowodu, wystarcza podanie jednej daty,

• przedmiot operacji gospodarczej i jego wartość oraz ilościowe określenie, jeżeli przedmiot operacji jest wymierny w jednostkach naturalnych,

• podpisy osób uprawnionych do prawidłowego udokumentowania operacji gospodarczych.

Dowody te powinny być oznaczone numerem lub w inny sposób umożliwiający powiązanie dowodu z zapisami księgowymi dokonanymi na jego podstawie.

Umowa cywilnoprawna zawierająca powyższe dane stanowić będzie taki dokument, przy czym załączenie do niej dokumentów świadczących o przekazaniu środków pieniężnych tytułem czynszu (np. potwierdzenie przelewu) wzmocni jej wartość dowodową. Czytelnik nie będzie natomiast wystawiał dowodu wewnętrznego, ponieważ jest on wystawiany w innych okolicznościach.

Grzegorz Ziółkowski

specjalista w zakresie podatków, wieloletni pracownik aparatu skarbowego