Jak wykazać w księgach rachunkowych roczne premie wypłacane w następnym roku obrotowym
06 czerwca 2006, 07:00
Jak należy prawidłowo ująć w księgach rachunkowych premie roczne wraz z narzutami, które będą wypłacone w następnym roku obrotowym? Czy należy je wykazać jako bierne rozliczenie międzyokresowe kosztów, czy jako rezerwy celowe, tj. rezerwy na świadczenia pracownicze? Jakie skutki podatkowe rodzi ujęcie tych premii w księgach rachunkowych w jednym roku, a wypłaty w roku następnym? Jeżeli firma nie ma obowiązku tworzenia rezerw na odroczony podatek, to czy nadal może korzystać ze zwolnienia? Jak należy udokumentować te operacje?
RADA
Premie roczne wraz z narzutami, których wypłata nastąpi w następnym roku obrotowym, kwalifikuje się jako bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów. Z podatkowego punktu widzenia należy pamiętać o tym, że – zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – kosztami uzyskania przychodów są tylko wynagrodzenia rzeczywiście wypłacone. Z tego zaś wynika, że zarachowane premie roczne, wraz ze wszystkimi narzutami, staną się kosztem podatkowym dopiero w roku, w którym zostaną wypłacone. Co prawda, z tego tytułu powstają tzw. różnice przejściowe – jeżeli jednak nie zniekształca to rzetelnego i jasnego obrazu sytuacji majątkowej i finansowej jednostki, może ona nie tworzyć rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
UZASADNIENIE
Jednostka gospodarcza powinna ujmować w księgach rachunkowych przychody i koszty zgodnie z zasadami zawartymi w ustawie o rachunkowości.
Zasada memoriałowa określa, że w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami, dotyczące danego roku obrotowego – niezależnie od terminu ich zapłaty.
Oznacza to, że np. należne pracownikom premie za 2005 r. – mimo że mają być wypłacone w następnym roku (tj. w 2006 r.) – podlegają zarachowaniu do kosztów w roku, którego dotyczą.
Pochodną zasady memoriałowej jest zasada współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów, która stanowi, że w celu zapewnienia współmierności przychodów i kosztów, do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zalicza się koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione. W efekcie otrzymujemy rzeczywiste dane dotyczące określonego okresu sprawozdawczego (miesiąca, roku).
W pytaniu pojawiają się pojęcia: „bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów” oraz „rezerwy na zobowiązania”. Pojęcia te nie są tożsame. Ustawa o rachunkowości dokładnie określa, kiedy należy dokonać biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów, a kiedy utworzyć rezerwę na przyszłe zobowiązania.
Rezerwy na zobowiązania tworzy się na pewne lub w dużym stopniu prawdopodobne przyszłe zobowiązania, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacować. Są to więc oszacowane zobowiązania, których wysokość i/lub termin zapłaty nie są pewne.
Natomiast biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów dokonuje się w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy. Można ściśle – lub przynajmniej z dużą dokładnością – ustalić ich wysokość. Przy czym stopień prawdopodobieństwa wystąpienia przyszłych wydatków wynosi 100%.
UWAGA!
Jeśli koszty (w danym przypadku: wysokość premii) są znane co do rodzaju i kwoty oraz dotyczą określonego roku obrachunkowego, to bardziej zasadne jest odniesienie ich na konto biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości rezerwy wykazywane w pasywach bilansu w pozycji B.I.2 „Rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne” tworzy się na świadczenia emerytalne oraz m.in. na następujące krótkoterminowe świadczenia pracownicze:
• płatne urlopy wypoczynkowe,
• wypłaty i premie z zysku podlegające wypłacie w ciągu 12 miesięcy do końca okresu sprawozdawczego.
Przykład
Zakładając, że wysokość premii za 2005 r. jest znana oraz że dokument źródłowy (uchwała wspólników i/lub lista wypłat premii rocznych) wpłynie do jednostki w okresie umożliwiającym ujęcie kosztów w księgach roku, którego dotyczy, to obciążenie kosztów z tytułu premii może nastąpić w wyniku wystawienia dowodu wewnętrznego „PK” (polecenie księgowania):
1. Ewidencja w księgach 2005 r.
Utworzenie rezerwy na przewidywane koszty związane z roczną premią pracowników, łącznie ze składkami na ubezpieczenia społeczne finansowane przez płatnika składek:
Wn konto „Rozliczenie kosztów” (wpływają na wynik finansowy 2005 r.),
Ma konto „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,
– w analityce: „Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów – rezerwa na premie roczne pracowników oraz rezerwa na składki na ubezpieczenie społeczne”.
Kwestię zaliczenia tych kosztów do poszczególnych okresów podatkowych regulują postanowienia art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Stosownie do tego przepisu koszty uzyskania przychodów są potrącalne tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą, tj. potrącalne są także koszty uzyskania przychodów poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy, ale dotyczące przychodów roku podatkowego oraz określone co do rodzaju i kwoty koszty uzyskania, które zostały zarachowane, chociaż ich jeszcze nie poniesiono, jeżeli odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego, chyba że ich zarachowanie nie było możliwe; w tym przypadku są one potrącalne w roku, w którym zostały poniesione.
Jednak na podstawie art. 16 ust. 57 i art. 16 ust. 57a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, warunkiem zaliczenia wydatków z tytułu premii oraz składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez płatnika składek, do kosztów uzyskania przychodów – jest ich faktyczna wypłata.
Wystąpi tu więc sytuacja, w której nie było możliwości zarachowania kwot dodatkowego wynagrodzenia oraz składek na ubezpieczenia społeczne do kosztów uzyskania przychodów danego roku podatkowego. Dlatego zgodnie z treścią art. 15 ust. 4 updop podatnik powinien roczne wynagrodzenie i składki na ubezpieczenia społeczne zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów tego roku, w którym zostały one faktycznie zapłacone (tj. do roku następnego).
Natomiast zasady ustalania odroczonego podatku są dość skomplikowane i zwiększają pracochłonność ewidencji księgowej.
UWAGA!
W myśl art. 37 ust. 10 ustawy o rachunkowości jednostki, których roczne sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowi corocznego badania i ogłaszania, mogą odstąpić od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku, jeżeli nie zniekształca to obrazu sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku finansowego jednostki.
W konsekwencji odstąpienie od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku można uznać za zasadne, jeżeli różnica między wynikiem finansowym brutto a podstawą opodatkowania – po wyeliminowaniu tzw. trwałych różnic – jest nieznaczna.
Rezygnacja z ujmowania odroczonego podatku powinna być zapisana w dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości, zatwierdzona przez kierownika jednostki i ujawniona we wprowadzeniu do sprawozdania.
Urszula Kucypera
główna księgowa
• art. 6 ust. 1–2, art. 35d ust. 1 pkt 1, art. 39 ust. 2, art. 37 ust. 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2252
• art. 15 ust. 4, art. 16 ust. 57 i 57a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538
Chcesz dowiedzieć się więcej, sprawdź »
Koszty 2022 po zmianach. Poradnik Gazety Prawnej 1/2022 (PDF)
Komentarze(0)
Pokaż: