REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak ewidencjonować transakcje pomiędzy jednostkami powiązanymi

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Jak ewidencjonować księgowo transakcje pomiędzy jednostkami powiązanymi? Czy transakcje te wymagają szczególnej ewidencji? Czy wymagane są osobne konta, w szczególności dla przychodów, kosztów itp.?
RADA
Ustawa o rachunkowości narzuca we wzorach sprawozdań finansowych wykazywanie informacji dotyczących wzajemnych relacji między jednostkami powiązanymi. Powoduje to konieczność, by jednostka przyjęła (w polityce rachunkowości) rozwiązania zapewniające sprawne wydobycie z ewidencji księgowej tych informacji. Warto w tym celu prowadzić osobne konta księgowe grupujące informacje dla możliwie szerokiego zastosowania (tj. w celu sporządzenia zarówno sprawozdania finansowego, jak i innej dokumentacji transakcji z jednostkami powiązanymi).

UZASADNIENIE
Prowadzona w jednostkach powiązanych ewidencja księgowa powinna zapewnić dostarczenie informacji:
• wymaganych przez ustawę o rachunkowości, a zamieszczanych w jednostkowych sprawozdaniach finansowych,
• wymaganych przez ustawy podatkowe,
• potrzebnych do skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeśli grupa kapitałowa je sporządza.
Ustawa o rachunkowości, narzucając wzór bilansu, rachunku wyników, informacji dodatkowej, rachunku przepływów pieniężnych, zobowiązuje wszystkie jednostki do wykazywania w sprawozdaniu finansowym w oddzielnych pozycjach:
• należności, długoterminowych i krótkoterminowych, z tytułu dostaw i usług, i innych, od jednostek powiązanych,
• zobowiązań, długoterminowych i krótkoterminowych, z tytułu dostaw i usług, i innych, wobec jednostek powiązanych,
• aktywów finansowych, długoterminowych i krótkoterminowych, w jednostkach powiązanych (w bilansie), oraz wpływów i wydatków z nimi związanych (w rachunku przepływów pieniężnych),
• przychodów operacyjnych ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów od jednostek powiązanych,
• kosztu sprzedaży jednostkom powiązanym,
• przychodów finansowych – dywidend od jednostek powiązanych, odsetek od jednostek powiązanych,
• kosztów finansowych – odsetek dla jednostek powiązanych,
• poręczeń i gwarancji wzajemnych (w informacji dodatkowej).
Sprawne dostarczenie tych informacji do sprawozdania jest zadaniem postawionym przez ustawę do indywidualnego rozwiązania w jednostkowej polityce rachunkowości.
Należy ponadto zauważyć, że skonsolidowane sprawozdanie finansowe wymaga uzyskania jeszcze innych dodatkowych informacji, w tym między innymi na temat zakupów od jednostek powiązanych, przychodów, w tym sprzedaży pozaoperacyjnej, pozostałych kosztów operacyjnych poniesionych na rzecz jednostek powiązanych, danych na temat amortyzacji i wartości początkowej środków trwałych, będących przedmiotem wzajemnej sprzedaży, utworzonych rezerw itp. Informacje te tworzą tzw. dokumentację konsolidacyjną i najczęściej gromadzone są w formie tzw. pakietów konsolidacyjnych. Pakiety te (jednolicie opracowane dla wszystkich jednostek według ustalonego przez jednostkę dominującą wzoru – często w arkuszu kalkulacyjnym) dostarczają wyczerpującej prezentacji wszelkich informacji dotyczących tych transakcji. Pakiety konsolidacyjne pełnią rolę wewnętrznego sprawozdania jednostki powiązanej, kierowanego do jednostki dominującej. Sam sposób przygotowania informacji dla dokumentacji konsolidacyjnej powinien być przedmiotem polityki rachunkowości grupy, zarządzonej przez jednostkę dominującą i przekazanej do stosowania w jednostkach podporządkowanych w celu ujednolicenia zasad rachunkowości w grupie i spełnienia wymogów art. 63b ustawy o rachunkowości.
WAŻNE!
Sposób przygotowania informacji do dokumentacji konsolidacyjnej powinien być ustalony przez jednostkę dominującą i przekazany do stosowania w jednostkach podporządkowanych w celu ujednolicenia zasad rachunkowości w grupie.
Jednostki, których dane objęte są skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym, a w szczególności jednostki zależne i współzależne, powinny bowiem stosować jednakowe metody wyceny aktywów i pasywów oraz sporządzania sprawozdań finansowych, zgodne z przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości jednostki dominującej.
Sposób ewidencji transakcji z jednostkami powiązanymi wyróżniony w zakładowym planie kont wynika natomiast z indywidualnych postanowień polityki rachunkowości w danej jednostce oraz z możliwości i ograniczeń wykorzystywanej techniki prowadzenia ksiąg, choć również może (nie musi) być jednolity w całej grupie.
Przykładowa ewidencja podstawowych typów wzajemnych transakcji dla jednostek sporządzających i niesporządzających skonsolidowanych sprawozdań finansowych
Ewidencja powinna być zdefiniowana i prowadzona na osobnych kontach w komputerowym programie finansowo-księgowym w taki sposób, aby automatycznie dostarczane były potrzebne do bilansu i rachunku wyników informacje o saldach tych kont na koniec okresów sprawozdawczych, także miesięcznych.
• Rozrachunki z tytułu dostaw i usług z jednostkami powiązanymi ewidencjonuje się na wyróżnionych wg jednostek kontach zespołu 2, rozdzielnych dla należności i zobowiązań (np. na oddzielnym koncie syntetycznym, z oddzielną analityką dla należności i zobowiązań, z podziałem na długoterminowe i krótkoterminowe, w tym o okresie spłaty do 12 miesięcy i powyżej).
• Sprzedaż operacyjną jednostkom powiązanym księguje się na osobnym koncie syntetycznym zespołu 7 lub na kontach analitycznych konta sprzedaży 7.
• Koszt sprzedaży jednostkom powiązanym wg działalności operacyjnej ustala się i ewidencjonuje na osobnych kontach syntetycznych zespołu 7xx (lub 5xx i 7xx). Jeżeli z ważnych przyczyn ustalenie kosztu własnego sprzedanych wyrobów w ciągu roku nie jest możliwe, jego wielkość ustala się pozabilansowo, na dzień bilansowy, w proporcji do sprzedaży jednostkom powiązanym, w jakiej pozostaje koszt sprzedaży wyrobów ogółem do sprzedaży ogółem.
• Pożyczki udzielone jednostkom powiązanym ewidencjonuje się na osobnym koncie syntetycznym zespołu 2xx, z możliwością wydzielenia w analityce części krótkoterminowej i długoterminowej. Podobnie ewidencjonuje się zobowiązania lub należności pozostałe.
• Udziały lub akcje w jednostkach powiązanych ewidencjonuje się na oddzielnych kontach analitycznych zespołu 03x.
• Koszty finansowe i przychody finansowe poniesione na rzecz jednostek powiązanych ewidencjonuje się na oddzielnych kontach analitycznych zespołu 75x, z wyróżnieniem dywidend i odsetek.
• Jeśli jednostka uczestniczy w sporządzaniu sprawozdania skonsolidowanego, zakupy od jednostek powiązanych, sprzedaż pozaoperacyjną jednostkom powiązanym, koszty pozostałe operacyjne, poniesione na rzecz jednostek powiązanych, ewidencjonuje się razem z transakcjami z innymi jednostkami, ponadto dodatkowo, równolegle, zapisując ich wartość poleceniem księgowania pozabilansowo na kontach zespołu 9.
• Wzajemne poręczenia i udzielone gwarancje, tak jak w przypadku innych jednostek, ewidencjonuje się jedynie pozabilansowo aż do chwili, gdy konieczne będzie utworzenie wymaganych ustawowo rezerw.
Przykłady księgowań
1. Sprzedaż wyrobów lub usług jednostce powiązanej (wyróżniono konta należności i sprzedaży)
  Wn konto 203-K „Należności od jednostek powiązanych”, z analityką wg kartoteki kontrahentów
  Ma konto 701 „Sprzedaż”, w analityce – jednostkom powiązanym
  Ma konto 222 „Rozliczenie podatku VAT należnego”
2. Zakup usług od jednostki powiązanej (wyróżniono konto zobowiązań)
  Wn konto 404
„Usługi obce” – wartość netto
  Wn konto 223
„Rozliczenie podatku VAT naliczonego”
  Ma konto 204-K
„Zobowiązania wobec jednostek powiązanych”, z analityką wg kartoteki kontrahentów
3. Pożyczka otrzymana od jednostki powiązanej. W momencie jej otrzymania wyróżniono część krótkoterminową, o okresie spłaty do końca roku obrotowego, i pozostałą część – jako długoterminową
  Wn konto 131 „Bieżący rachunek bankowy”
  Ma konto 205
„Pozostałe zobowiązania wobec jednostek powiązanych”, w analityce część krótkoterminowa
  Ma konto 205
„Pozostałe zobowiązania wobec jednostek powiązanych”, w analityce część długoterminowa
Na zakończenie należy zauważyć, że ustawy podatkowe inaczej (szerzej) definiują jednostki powiązane (art. 11 i 9a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 25 i 25a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Jeśli jednostka zobowiązana jest do sporządzenia dokumentacji podatkowej o wzajemnych transakcjach pomiędzy jednostkami powiązanymi, treść zapisów księgowych, związanych z realizacją tych transakcji, może być przedmiotem kontroli.

• art. 9a, art. 11 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 107, poz. 723
• art. 25, art. 25a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 107, poz. 723
• art. 2 ust. 1 pkt 34–44, art. 63b ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2252

Ewa Szczepankiewicz
główna księgowa w spółce z o.o.
Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Monitor Księgowego

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF 2026: Koniec z papierowymi fakturami. Jak przygotować się na rewolucję w rozliczeniach VAT i uniknąć kar i problemów z fiskusem [branża TSL]

Niecały rok dzieli podatników VAT (w tym branżę transportową) od księgowej rewolucji. Ministerstwo Finansów potwierdziło w komunikacie z kwietnia 2025 r., że początek 2026 roku to ostateczny termin wejścia w życie Krajowego Systemu e-Faktur dla większości przedsiębiorców. Oznacza to, że już niedługo sektor TSL, zdominowany przez rozliczenia papierowe, musi stać się cyfrowy. To wyzwanie zwłaszcza dla spedycji, które rozliczają się z wieloma podmiotami równocześnie. Jak przygotować się do wdrożenia KSeF, by uniknąć problemów i kar?

Co myślą księgowi o przyszłości swojej branży? Barometr nastrojów księgowych 2025 ujawnia kulisy rynku

Czy zawód księgowego przechodzi kryzys, czy może ewoluuje w stronę większego znaczenia strategicznego? Nowo opublikowany Barometr nastrojów księgowych 2025 to pierwsze tego typu badanie w Polsce, które w kompleksowy sposób analizuje wyzwania, emocje i kierunki rozwoju zawodu księgowego.

Zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych prawdopodobnie od 2026 r. Koniec obecnych korzyści? Co planuje Ministerstwo Finansów?

Fundacje rodzinne miały być długo oczekiwanym narzędziem sukcesji i ochrony majątku polskich przedsiębiorców. W Polsce działa około 800 tysięcy firm rodzinnych, które odpowiadają za nawet 20% PKB. To właśnie dla nich fundacje miały stać się mechanizmem zapewniającym ciągłość, bezpieczeństwo i porządek w zarządzaniu majątkiem. Choć ich konstrukcja budzi zainteresowanie i daje realne korzyści, to już po dwóch latach funkcjonowania szykują się poważne zmiany prawne. O ich konsekwencjach mówi adwokat Michał Pomorski, specjalista w zakresie prawa podatkowego z kancelarii Pomorski Tax Legal Finance.

Korygowałeś deklaracje podatkowe po otrzymaniu subwencji z PFR? Możesz być bezpodstawnie pozwany – sprawdź, co zrobić w takiej sytuacji

Wśród ponad 16 tys. pozwów, które Polski Fundusz Rozwoju (PFR) złożył przeciwko przedsiębiorcom w ramach programu „Tarcza Finansowa”, około 2700 dotyczy firm (wg danych z 2023 r.), które po złożeniu wniosku o subwencję dokonały korekty deklaracji podatkowych.

REKLAMA

Kiedy Krajowy System e-Faktur stanie się obowiązkowy? – Stan legislacyjny i wyzwania przed przedsiębiorcami

11 kwietnia 2025 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy dotyczący obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), który reguluje wdrożenie tego systemu w Polsce. Choć przepisy nie zostały jeszcze ostatecznie zatwierdzone, większość kluczowych kwestii jest już znana, co daje przedsiębiorcom czas na rozpoczęcie przygotowań do nadchodzących zmian.

Dlaczego dokumentacja pochodzenia towarów to filar bezpiecznego handlu międzynarodowego?

Brak odpowiedniej dokumentacji pochodzenia towarów może kosztować firmę czas, pieniądze i reputację. Dowiedz się, jak poprawnie i skutecznie prowadzić dokumentację, by uniknąć kar, ułatwić odprawy celne i zabezpieczyć interesy swojej firmy w handlu międzynarodowym.

Podatek od prezentów komunijnych. Są 3 limity kwotowe: 5733 zł (osoby spoza rodziny), 27 090 zł (dalsza rodzina), 36 120 zł (najbliższa rodzina)

Mamy maj, a więc i sezon komunijny – czas uroczystości, rodzinnych spotkań i… (często bardzo drogich) prezentów. Ale czy wręczone dzieciom upominki mogą wiązać się z obowiązkiem podatkowym? Wyjaśniamy, kiedy komunijny prezent staje się darowizną, którą trzeba zgłosić fiskusowi.

Webinar: KSeF – na co warto przygotować firmę? + certyfikat gwarantowany

Ekspert wyjaśni, jak przygotować firmę na nadchodzący obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur i oraz na co zwrócić uwagę, aby proces przejścia na nowy system fakturowania przebiegł sprawnie i bez zbędnych trudności. Każdy z uczestników webinaru otrzyma certyfikat, dostęp do retransmisji oraz materiały dodatkowe.

REKLAMA

Obowiązkowego KSeF można uniknąć. Jest na to kilka sposobów. M.in. uzyskanie statusu podatnika zagranicznego działającego w Polsce wyłącznie na podstawie rejestracji

Obowiązkowy model Krajowego Systemu e-Faktur nie będzie obowiązywał zagraniczne firmy działające jako podatnicy VAT na polskim rynku wyłącznie na podstawie rejestracji. Profesor Witold Modzelewski pyta dlaczego wprowadza się taki przywilej dla zagranicznych konkurentów polskich firm. Wskazuje ponadto kilka innych legalnych sposobów uniknięcia obowiązkowego KSeF, wynikających z projektu nowych przepisów.

Naliczanie odsetek za zwłokę a czas trwania kontroli podatkowej, celno-skarbowej lub postępowania podatkowego – zmiany w Ordynacji podatkowej jeszcze w 2025 r.

Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej, która ma m.in. na celu zmobilizowanie organów podatkowych do zakończenia kontroli podatkowej i kontroli celno-skarbowej w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Jeżeli to się nie stanie, to nie będzie można podatnikowi naliczyć odsetek od zaległości podatkowych (odsetek za zwłokę) stwierdzonych w toku kontroli.

REKLAMA