Jak ustalić moment zakończenia usługi transportowej

Jeżeli usługa transportowa została zakończona 22 maja 2006 r. i podatnik nie otrzymał zapłaty za usługę, to obowiązek podatkowy powstał 21 czerwca 2006 r. Podatek należny z tytułu świadczenia tej usługi należało rozliczyć w deklaracji VAT-7, sporządzanej za czerwiec, składanej do 25 lipca 2006 r. Fakturę można było wystawić najwcześniej 22 maja 2006 r. (30. dnia przed powstaniem obowiązku podatkowego), nie później niż 21 czerwca 2006 r. (moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku nieotrzymania jakiejkolwiek zapłaty za usługę). Faktura wystawiona 6 czerwca 2006 r. została wystawiona prawidłowo. Przychód powstał w dniu wykonania usługi, tj. 22 maja 2006 r.

Z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika, czy usługa transportu towarów świadczona jest na rzecz podmiotów krajowych, czy też może również dla odbiorców zagranicznych. Dlatego przyjmujemy, że usługa będzie opodatkowana na terytorium kraju. Bezsprzeczny jest fakt, że firma transportowa nie otrzymała za usługę zapłaty.

O tym, czy dana usługa została faktycznie wykonana, decyduje jej charakter. O charakterze i o dacie jej wykonania decydują natomiast strony umowy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy moment ten określa powszechnie obowiązujący przepis prawa, regulujący zasady wykonywania danego rodzaju usług. W przypadku usług transportowych brak jest takich regulacji. Ani ustawa o VAT, ani też przepisy wykonawcze tego momentu nie określają. To strony umowy decydują o tym, kiedy usługa została faktycznie wykonana, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, w tym prawa cywilnego. Jeśli, przykładowo, strony umowy ustalą, że momentem wykonania usługi jest dzień rozładunku towaru czy też jego odebrania, to taki dzień należy uznać za dzień wykonania usługi.

Należy dodać, że rozładunek towaru, zgodnie z ustawą o podatku VAT, ustawodawca zaliczył do usług pomocniczych do usług transportowych. Jeżeli spełnione są określone przesłanki, rozładunek wchodzi w skład usługi transportu towarów traktowanej jako całość.

Obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług transportu osób i ładunków kolejami, taborem samochodowym, statkami pełnomorskimi, środkami transportu żeglugi śródlądowej i przybrzeżnej, promami, samolotami i śmigłowcami powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty. Nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia ich wykonania.

Jak wynika z powyższego, obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług przewozu ładunków taborem samochodowym, w przypadku gdy firma transportowa nie otrzymuje zaliczek na poczet wykonywanych usług, powstaje w momencie otrzymania całości zapłaty za usługę. Jeżeli zapłata nie nastąpiła w ciągu 30 dni od dnia wykonania usługi, podatek należny z tytułu dostawy usług należy rozliczyć w deklaracji VAT-7 sporządzanej za miesiąc, w którym mija 30. dzień od dnia wykonania usługi.

Mimo że w praktyce gospodarczej decydujące znaczenie dla określenia obowiązku podatkowego w podatku VAT jest chwila wystawienia faktury, to akurat w przypadku usług transportowych moment powstania obowiązku podatkowego od wystawienia faktury uzależniony nie jest. Przepis dotyczący określenia momentu powstania obowiązku podatkowego dla usług transportowych jest przepisem szczególnym, przewidującym wyjątek od generalnej zasady (przepisu ogólnego), która przewiduje, że dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą (czyli w profesjonalnym obrocie gospodarczym) – z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

W przypadku usług transportowych decydujący jest moment otrzymania zapłaty od kontrahenta – w części lub całości. Wystawienie faktury nie wpływa na moment powstania obowiązku podatkowego. Wystawienie faktury ma znaczenie wyłącznie dokumentacyjne. Potwierdza jedynie otrzymanie tej należności. Fakturę w tym przypadku wystawia się nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego. Faktury nie mogą być jednak wystawione wcześniej niż 30. dnia przed powstaniem tego obowiązku. Wystawienie faktury przed powstaniem obowiązku podatkowego nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego.

Za datę powstania przychodu uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku), nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym:

• wydano rzecz, zbyto prawo majątkowe
lub

• wykonano usługę, w tym częściowo wykonano usługę, jeżeli jej częściowe wykonanie stanowi wynikający z umowy lub z odrębnych przepisów tytuł do zapłaty, lub

• otrzymano zapłatę za wykonanie świadczenia w pozostałych przypadkach.

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił moment powstania przychodu należnego nie od wymagalności należności, ale od daty wystawienia faktury lub wykonania usługi albo otrzymania zapłaty. Dlatego w naszym przypadku, jeżeli nie wystawiono faktury potwierdzającej otrzymanie zapłaty, przychód powstanie w ostatnim dniu miesiąca, w którym wykonano usługę. W przypadku wystawienia faktury datą powstania przychodu byłby dzień wystawienia faktury, bez względu na termin wykonania tej usługi.

Jak pokazują powyższe regulacje – i na co zwrócił uwagę w zapytaniu Czytelnik – istotnym zagadnieniem jest określenie momentu zakończenia usługi transportowej.

Podsumowując, w świetle braku precyzyjnych regulacji co do określenia tego momentu, strony w umowie cywilnoprawnej, z zachowaniem przepisów prawa powszechnie obowiązującego, ustalają moment zakończenia usługi transportowej. Praktyka pokazuje, że za moment ten uznaje się przeważnie moment rozładunku, odebrania towarów, który może być potwierdzony stosownym potwierdzeniem odbioru przed nabywcę usługi – pracownika lub osobę upoważnioną.

Paweł Dymlang

konsultant podatkowy

w Spółce Doradztwa Podatkowego CEiD