Szacowanie podstawy opodatkowania

Dokonując weryfikacji rozliczeń podatników i ustalając podstawy opodatkowania, organy podatkowe mają obowiązek dążyć do ustalenia rzeczywistego obrazu stanu faktycznego. W tym celu organy te powinny podejmować wszelkie działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia konkretnej sprawy.

Czasami dochodzi do sytuacji, kiedy prawidłowo przeprowadzone przez organ podatkowy postępowanie nie wykaże dowodów, które pozwalałyby określić podstawę opodatkowania zgodnie z jej rzeczywistą wartością. W przypadku braku dowodów odtwarzających obraz zdarzeń wpływających na prawidłowe rozliczenie podatnika z tytułu zobowiązań podatkowych, organy podatkowe powinny poczynić działania zmierzające do ustalenia podstawy opodatkowania w wysokości maksymalnie zbliżonej do tej, jaką by ustalono posiadając materiał dowodowy wiernie dokumentujący stan faktyczny i prawny.

W przypadku gdy brak jest „obiektywnej” możliwości ustalenia rzeczywistych wielkości elementów tworzących podstawę opodatkowania, organ podatkowy obowiązany jest do ich określenia w drodze szacunkowej. Obowiązek ten wynika wprost z przepisów ustawy – nie jest pozostawiony uznaniu organu.

Zgodnie z art. 23 § 1 ordynacji podatkowej organ podatkowy określa podstawę opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli:

• brak jest ksiąg podatkowych lub innych danych niezbędnych do jej określenia, lub

• dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy opodatkowania, lub

• podatnik naruszył warunki uprawniające do korzystania ze zryczałtowanej formy opodatkowania.

Przepis § 2 tego artykułu wskazuje natomiast, że w przypadku zaistnienia tych przesłanek, organ podatkowy jest jednak zobowiązany odstąpić od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postępowania, pozwalają na określenie tej podstawy.