REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rewolucyjne zmiany w prawie spadkowym

Subskrybuj nas na Youtube
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Przed nami istotne zmiany w zasadach dziedziczenia, a wszystko to za sprawą projektu nowelizacji ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw w zakresie prawa spadkowego.

Komentarz Mec. Macieja Szulikowskiego - Radcy Prawnego i Partnera Zarządzającego Kancelarii M. Szulikowski i Partnerzy

REKLAMA


Przyjrzyjmy się bliżej planowanej nowelizacji, która już po pobieżnej lekturze wydaje się tworzyć podstawy do skutecznego przesądzenia przez spadkodawcę o sposobie podziału majątku. Stanowi to istotne novum w dotychczasowej regulacji prawa spadkowego, bowiem w praktyce umożliwi m.in. na wskazanie zapisobiorcy, który zgodnie z treścią testamentu notarialnego, w chwili otwarcia spadku otrzyma konkretny przedmiot z masy spadkowej np. samochód czy obraz zapisany mu przez testatora.

Powyższą możliwość zyskamy dzięki proponowanej przez Ministerstwo konstrukcji zapisu windykacyjnego - czyli zapisu testamentowego ze skutkami rzeczowymi, która funkcjonuje - należy zaznaczyć, że bez większych zastrzeżeń - w prawie włoskim, francuskim, belgijskim czy japońskim. Czas więc na odpowiednik polski, który - możemy stwierdzić - jest zgodny z prawem unijnym i regulacjami państw WE w tym zakresie. Mając na uwadze wybór innych rozwiązań, które miałyby doprowadzić do wskazanego skutku, forma zapisu windykacyjnego zdaje się być rozsądnym rozwiązaniem ministerialnym. Tytułem przykładu, w porównaniu do umowy darowizny na wypadek śmierci, nad której konstrukcją trwają obecnie intensywne prace w sejmowych i senackich komisjach, przy zastosowaniu zapisu windykacyjnego bez wątpliwości pozostaje kwestia jego odwołania podczas gdy wskazana umowa darowizny w omawianych okolicznościach odwołaniu zasadniczo podlegać nie może; nowej konstrukcji nie dotyczą także problemy związane z brakiem odpowiedzialności obdarowanych za długi spadkowe (z wyjątkiem kwestii zachowków), podobnie jak problemy dotyczące określenia charakteru prawnego uprawnienia przysługującego obdarowanemu w okresie od zawarcia umowy darowizny do chwili śmierci darczyńcy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zaznaczam, że zapis windykacyjny będzie zapisem opcjonalnym, funkcjonującym obok dotychczasowych rozwiązań prawnych - czyli tzw. zapisu zwykłego. Zdecydowanie należy stwierdzić, że nowa instytucja zapisu uprości przeniesienie własności przedmiotu zapisu. Przewiduje bowiem, że nabycie przedmiotu zapisu przez zapisobiercę następuje już w chwili śmierci testatora i nie generuje konieczności podjęcia dodatkowych, a w praktyce - czasochłonnych działań. Dotychczasowa regulacja dotycząca zapisu zwykłego i zapisu dalszego, wskazana w art. 968 KC wymaga zawarcia umowy stanowiącej jej wykonanie, dla wykonania skutków rzeczowych, co nie odpowiada w zupełności realiom obrotu i oczekiwaniom zapisobierców,  którym z reguły zależy na szybkim uzyskaniu przedmiotu zapisu.

Zastosowanie zapisu windykacyjnego będzie wiązało się z koniecznością uzyskania wyraźnego oświadczenia testatora w tej kwestii, będzie wiązało się także z ograniczeniem zastosowania zapisu wyłącznie do testamentów notarialnych, o czym mowa we wstępie komentarza. Zwracam uwagę także na istotne uwarunkowanie, zgodnie z którym aby zapis windykacyjny był skuteczny prawnie, spadkodawca musi być właścicielem przedmiotu zapisu w chwili otwarcia spadku. Tylko w ten sposób zapisobiorca nabędzie w sposób automatyczny prawo własności zapisanej rzeczy w chwili śmierci spadkodawcy.


Istotne znaczenie ma zakres dóbr, które mogą być przedmiotem zapisu windykacyjnego, są to bowiem wszelkie rzeczy zbywalne oznaczone co do tożsamości (przykładowo - dzieło sztuki), zbywalne prawa majątkowe (jak np. wynikające z papierów wartościowych prawo poboru czy prawo do dywidendy), ustanowienie na rzecz zapisobiorcy użytkowania lub służebności oraz - na co zwracam uwagę szczególną - przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne. Projekt nie dopuszcza także możliwości zapisu windykacyjnego z zastrzeżeniem warunku lub terminu, co jest moim zdaniem konsekwencją rzeczowego skutku zapisu windykacyjnego - zakaz ten został wprowadzony konsekwentnie tak jak w przypadku wynikającego z art. 157 kc zakazu przenoszenia własności z zastrzeżeniem warunku lub terminu, z tym, że w przypadku nowego przepisu, zakaz ma szersze zastosowanie, dotyczy bowiem wszelkich przedmiotów mogących być przedmiotem zapisu windykacyjnego.

Modyfikacji podlega także regulacja zachowku, bowiem w przypadku skorzystania przez testatora z zapisu windykacyjnego, konsekwentnie  zapis ten będzie traktowany jako przysporzenie dokonane przez spadkodawcę, a więc na równi z darowiznami, co będzie mieć istotny wpływ na obliczanie zachowku.

Rozwiązaniem, które w moim przekonaniu uwzględnia zarówno interesy wierzycieli spadkowych, jak i zapisobiercy jest obciążenie tego ostatniego odpowiedzialnością za długi spadkowe do wartości przedmiotu zapisu windykacyjnego. Planowana odpowiedzialność będzie miała charakter solidarny, ponosić ją będą bowiem zarówno zapisobierca, jak i spadkobiercy.

Mając na względnie dopuszczalność zapisu windykacyjnego w stosunku do cudzoziemców, w związku z ustawę o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, będzie on możliwy, co jest również adekwatne do poziomu rozwoju rynku nieruchomości oraz oczekiwań społecznych, tym bardziej mając na uwadze fakt, że czynność ta jest prawnie przewidziana w regulacjach zagranicznych.

W ramach konkluzji, abstrahując od powyższych teoretycznych rozważań, warto zwrócić uwagę na dwa spostrzeżenia dotyczące kwestii czysto praktycznych, które nasuwają mi się w związku z omawianym projektem nowelizacji.

Po pierwsze, dla przeciętnego Polaka niewątpliwie dobrą wiadomością jest to, że jeśli nowelizacja wejdzie w życie, usunięta zostanie jedna ze zbędnych formalności - wystarczy jeden dokument w formie aktu notarialnego, aby własność określonego przedmiotu przenieść na zapisobiercę automatycznie z chwilą śmierci spadkodawcy, bez konieczności sporządzania dodatkowego aktu, jak było to dotychczas konieczne w przypadku zapisów nieruchomości. W praktyce kancelarii niejednokrotnie spotykaliśmy się z przypadkami, kiedy testament był sporządzony w formie aktu notarialnego i zawierał zapisy, ale nie pozwalało to uniknąć dodatkowych utrudnień, wiążących się po pierwsze z koniecznością sporządzenia dodatkowego aktu notarialnego w celu wykonania zapisu a po drugi, z komplikacjami wynikającymi z konieczności przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, w celu ostatecznego wyjaśnienia kto ze spadkobierców jest uprawniony do wykonania zapisu na rzecz zapisobiercy.

Drugim pozytywnym i praktycznym aspektem ewentualnego wejścia w życie nowelizacji będzie możliwość łatwego rozporządzenia przedsiębiorstwem na wypadek śmierci, co umożliwi łatwą kontynuację działalności przez następcę przedsiębiorcy. Dzięki zapisowi windykacyjnemu, przedsiębiorstwo może przejść na zapisobiercę z wszelkimi tego konsekwencjami już w chwili śmierci spadkodawcy, na podstawie jednego aktu notarialnego (co umożliwi płynne kontynuowanie działalności, utrzymanie stałych umów z kontrahentami itp.) W dotychczasowym stanie prawnym często było to utrudnione z uwagi na stan niepewności trwający aż do zakończenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, co z reguły warunkowało faktyczne przejęcie przez następców dziedziczonego lub zapisanego przedsiębiorstwa (z praktyki kancelarii wiem, że skomplikowane postępowanie spadkowe może doprowadzić nawet do zakończenia działalności przez takie przedsiębiorstwo - stało się tak np. z przedsiębiorstwem które miał odziedziczyć jeden z naszych klientów, a które musiało zakończyć działalność z uwagi na skomplikowanie formalności dotyczących postępowania spadkowego i faktyczne uniemożliwienie prowadzenia przedsiębiorstwa w czasie, kiedy postępowania te się toczyły). Obecny projekt zdaje się dawać nadzieję na upowszechnienie pożądanego z gospodarczego punktu widzenia następstwa pokoleń w rodzinnych firmach.

Maciej Szulikowski

Radca Prawny i Partner Zarządzający

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Tusk zapowiada rewolucję: uprościmy podatki i prowadzenie biznesu w Polsce

Podczas piątkowej konferencji prasowej, poprzedzającej posiedzenie rządu, premier Donald Tusk zapowiedział szeroko zakrojone działania mające na celu uproszczenie prowadzenia biznesu w Polsce, w tym gruntowną reformę systemu podatkowego. Jego słowa, pełne determinacji i świadomości skali wyzwań, padły w momencie, gdy polscy przedsiębiorcy coraz częściej apelują o zmniejszenie biurokratycznego ciężaru i stabilność regulacyjną.

Gra w zagranicznym kasynie online: legalność, podatki i ryzyko utraty wygranej

W dobie globalizacji i rosnącej popularności internetowego hazardu wiele osób z Polski decyduje się na grę w zagranicznych kasynach online. Kuszące wygrane i łatwy dostęp to jednak tylko pozory – brak znajomości przepisów może kosztować cię nie tylko grzywnę, ale również całą wypłatę. Sprawdź, kiedy gra jest legalna, kiedy zapłacisz podatek, a kiedy... stracisz wszystko.

Krajowy System e-Faktur – przełomowa zmiana wraca do Komisji Sejmowej. Co oznacza dla przedsiębiorców?

Sejm ponownie skierował do Komisji Finansów Publicznych projekt ustawy wprowadzającej Krajowy System e-Faktur (KSeF). Nowe przepisy mają zrewolucjonizować wystawianie faktur w Polsce, wprowadzając cyfrową platformę. Zgłoszono poprawki wydłużające termin przesyłania faktur nawet do 5 dni.

Rekonstrukcja rządu Tuska: Na czele nowego Ministerstwa Finansów i Gospodarki stanie Andrzej Domański

Rząd Donalda Tuska przechodzi rekonstrukcję. Dziś o godz. 10 premier ogłosił nowy skład Rady Ministrów. Na czele nowego Ministerstwa Finansów i Gospodarki stanie Andrzej Domański - dotychczasowy minister finansów poinformował premier Donald Tusk.

REKLAMA

Budujesz? Możesz zapłacić VAT później. Sprawdź, jak to zrobić zgodnie z prawem

Dzięki wyrokowi TSUE firmy budowlane mogą legalnie przesunąć termin zapłaty VAT – nawet o kilka miesięcy. Wystarczy dobrze skonstruowana umowa i protokół odbioru. To rozwiązanie, które realnie poprawia płynność finansową przedsiębiorców.

BGK chce ściśle współpracować z KAS

Bank Gospodarstwa Krajowego chce dołączyć do elitarnego grona najbardziej zaufanych podatników w Polsce. Planuje przystąpić do Programu Współdziałania z Krajową Administracją Skarbową, którego celem jest budowanie transparentnych relacji z organami podatkowymi oraz zapewnienie większej pewności i bezpieczeństwa w zakresie rozliczeń podatkowych.

Księgowość w erze automatyzacji. Eksperci spotkają się w Targach Kielce

Nowe technologie, presja legislacyjna i rosnące oczekiwania klientów nie pozostawiają złudzeń – biura rachunkowe muszą redefiniować swoje modele działania. VI Kongres Biur Rachunkowych, który odbędzie się 30 września i 1 października 2025 roku w Targach Kielce, to odpowiedź branży na dynamiczne zmiany w otoczeniu prawnym, podatkowym i organizacyjnym.

Nowe zasady rozliczania VAT przy imporcie towarów w procedurze uproszczonej – projekt nowelizacji ustawy opublikowany

Zmiany w przepisach celnych Unii Europejskiej wymusiły aktualizację krajowych regulacji dotyczących VAT. W piątek 19 lipca na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług, przygotowany przez Ministerstwo Finansów. Nowelizacja ma istotne znaczenie dla przedsiębiorców korzystających z procedury uproszczonej przy imporcie towarów.

REKLAMA

Darowizna od babci lub dziadka – kiedy bez podatku? Jest kilka warunków, które decydują o pełnym zwolnieniu

Otrzymałeś gotówkę od babci lub dziadka? Sprawdź, kiedy darowizna pieniężna nie podlega podatkowi od spadków i darowizn. Przepisy przewidują korzystne zwolnienia, ale warto znać limity kwoty wolnej i terminy zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego. Wyjaśniamy, co trzeba wiedzieć.

Uproszczenia w podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy coraz bliżej wejścia w życie

Senat przyjął nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy mają uprościć formalności przy sprzedaży majątku otrzymanego od najbliższej rodziny oraz zlikwidować comiesięczne deklaracje podatkowe przy rentach prywatnych. Ustawa wraca teraz do Sejmu.

REKLAMA