REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rewolucyjne zmiany w prawie spadkowym

Subskrybuj nas na Youtube
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Przed nami istotne zmiany w zasadach dziedziczenia, a wszystko to za sprawą projektu nowelizacji ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw w zakresie prawa spadkowego.

Komentarz Mec. Macieja Szulikowskiego - Radcy Prawnego i Partnera Zarządzającego Kancelarii M. Szulikowski i Partnerzy

REKLAMA


Przyjrzyjmy się bliżej planowanej nowelizacji, która już po pobieżnej lekturze wydaje się tworzyć podstawy do skutecznego przesądzenia przez spadkodawcę o sposobie podziału majątku. Stanowi to istotne novum w dotychczasowej regulacji prawa spadkowego, bowiem w praktyce umożliwi m.in. na wskazanie zapisobiorcy, który zgodnie z treścią testamentu notarialnego, w chwili otwarcia spadku otrzyma konkretny przedmiot z masy spadkowej np. samochód czy obraz zapisany mu przez testatora.

Powyższą możliwość zyskamy dzięki proponowanej przez Ministerstwo konstrukcji zapisu windykacyjnego - czyli zapisu testamentowego ze skutkami rzeczowymi, która funkcjonuje - należy zaznaczyć, że bez większych zastrzeżeń - w prawie włoskim, francuskim, belgijskim czy japońskim. Czas więc na odpowiednik polski, który - możemy stwierdzić - jest zgodny z prawem unijnym i regulacjami państw WE w tym zakresie. Mając na uwadze wybór innych rozwiązań, które miałyby doprowadzić do wskazanego skutku, forma zapisu windykacyjnego zdaje się być rozsądnym rozwiązaniem ministerialnym. Tytułem przykładu, w porównaniu do umowy darowizny na wypadek śmierci, nad której konstrukcją trwają obecnie intensywne prace w sejmowych i senackich komisjach, przy zastosowaniu zapisu windykacyjnego bez wątpliwości pozostaje kwestia jego odwołania podczas gdy wskazana umowa darowizny w omawianych okolicznościach odwołaniu zasadniczo podlegać nie może; nowej konstrukcji nie dotyczą także problemy związane z brakiem odpowiedzialności obdarowanych za długi spadkowe (z wyjątkiem kwestii zachowków), podobnie jak problemy dotyczące określenia charakteru prawnego uprawnienia przysługującego obdarowanemu w okresie od zawarcia umowy darowizny do chwili śmierci darczyńcy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zaznaczam, że zapis windykacyjny będzie zapisem opcjonalnym, funkcjonującym obok dotychczasowych rozwiązań prawnych - czyli tzw. zapisu zwykłego. Zdecydowanie należy stwierdzić, że nowa instytucja zapisu uprości przeniesienie własności przedmiotu zapisu. Przewiduje bowiem, że nabycie przedmiotu zapisu przez zapisobiercę następuje już w chwili śmierci testatora i nie generuje konieczności podjęcia dodatkowych, a w praktyce - czasochłonnych działań. Dotychczasowa regulacja dotycząca zapisu zwykłego i zapisu dalszego, wskazana w art. 968 KC wymaga zawarcia umowy stanowiącej jej wykonanie, dla wykonania skutków rzeczowych, co nie odpowiada w zupełności realiom obrotu i oczekiwaniom zapisobierców,  którym z reguły zależy na szybkim uzyskaniu przedmiotu zapisu.

Zastosowanie zapisu windykacyjnego będzie wiązało się z koniecznością uzyskania wyraźnego oświadczenia testatora w tej kwestii, będzie wiązało się także z ograniczeniem zastosowania zapisu wyłącznie do testamentów notarialnych, o czym mowa we wstępie komentarza. Zwracam uwagę także na istotne uwarunkowanie, zgodnie z którym aby zapis windykacyjny był skuteczny prawnie, spadkodawca musi być właścicielem przedmiotu zapisu w chwili otwarcia spadku. Tylko w ten sposób zapisobiorca nabędzie w sposób automatyczny prawo własności zapisanej rzeczy w chwili śmierci spadkodawcy.


Istotne znaczenie ma zakres dóbr, które mogą być przedmiotem zapisu windykacyjnego, są to bowiem wszelkie rzeczy zbywalne oznaczone co do tożsamości (przykładowo - dzieło sztuki), zbywalne prawa majątkowe (jak np. wynikające z papierów wartościowych prawo poboru czy prawo do dywidendy), ustanowienie na rzecz zapisobiorcy użytkowania lub służebności oraz - na co zwracam uwagę szczególną - przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne. Projekt nie dopuszcza także możliwości zapisu windykacyjnego z zastrzeżeniem warunku lub terminu, co jest moim zdaniem konsekwencją rzeczowego skutku zapisu windykacyjnego - zakaz ten został wprowadzony konsekwentnie tak jak w przypadku wynikającego z art. 157 kc zakazu przenoszenia własności z zastrzeżeniem warunku lub terminu, z tym, że w przypadku nowego przepisu, zakaz ma szersze zastosowanie, dotyczy bowiem wszelkich przedmiotów mogących być przedmiotem zapisu windykacyjnego.

Modyfikacji podlega także regulacja zachowku, bowiem w przypadku skorzystania przez testatora z zapisu windykacyjnego, konsekwentnie  zapis ten będzie traktowany jako przysporzenie dokonane przez spadkodawcę, a więc na równi z darowiznami, co będzie mieć istotny wpływ na obliczanie zachowku.

Rozwiązaniem, które w moim przekonaniu uwzględnia zarówno interesy wierzycieli spadkowych, jak i zapisobiercy jest obciążenie tego ostatniego odpowiedzialnością za długi spadkowe do wartości przedmiotu zapisu windykacyjnego. Planowana odpowiedzialność będzie miała charakter solidarny, ponosić ją będą bowiem zarówno zapisobierca, jak i spadkobiercy.

Mając na względnie dopuszczalność zapisu windykacyjnego w stosunku do cudzoziemców, w związku z ustawę o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, będzie on możliwy, co jest również adekwatne do poziomu rozwoju rynku nieruchomości oraz oczekiwań społecznych, tym bardziej mając na uwadze fakt, że czynność ta jest prawnie przewidziana w regulacjach zagranicznych.

W ramach konkluzji, abstrahując od powyższych teoretycznych rozważań, warto zwrócić uwagę na dwa spostrzeżenia dotyczące kwestii czysto praktycznych, które nasuwają mi się w związku z omawianym projektem nowelizacji.

Po pierwsze, dla przeciętnego Polaka niewątpliwie dobrą wiadomością jest to, że jeśli nowelizacja wejdzie w życie, usunięta zostanie jedna ze zbędnych formalności - wystarczy jeden dokument w formie aktu notarialnego, aby własność określonego przedmiotu przenieść na zapisobiercę automatycznie z chwilą śmierci spadkodawcy, bez konieczności sporządzania dodatkowego aktu, jak było to dotychczas konieczne w przypadku zapisów nieruchomości. W praktyce kancelarii niejednokrotnie spotykaliśmy się z przypadkami, kiedy testament był sporządzony w formie aktu notarialnego i zawierał zapisy, ale nie pozwalało to uniknąć dodatkowych utrudnień, wiążących się po pierwsze z koniecznością sporządzenia dodatkowego aktu notarialnego w celu wykonania zapisu a po drugi, z komplikacjami wynikającymi z konieczności przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, w celu ostatecznego wyjaśnienia kto ze spadkobierców jest uprawniony do wykonania zapisu na rzecz zapisobiercy.

Drugim pozytywnym i praktycznym aspektem ewentualnego wejścia w życie nowelizacji będzie możliwość łatwego rozporządzenia przedsiębiorstwem na wypadek śmierci, co umożliwi łatwą kontynuację działalności przez następcę przedsiębiorcy. Dzięki zapisowi windykacyjnemu, przedsiębiorstwo może przejść na zapisobiercę z wszelkimi tego konsekwencjami już w chwili śmierci spadkodawcy, na podstawie jednego aktu notarialnego (co umożliwi płynne kontynuowanie działalności, utrzymanie stałych umów z kontrahentami itp.) W dotychczasowym stanie prawnym często było to utrudnione z uwagi na stan niepewności trwający aż do zakończenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, co z reguły warunkowało faktyczne przejęcie przez następców dziedziczonego lub zapisanego przedsiębiorstwa (z praktyki kancelarii wiem, że skomplikowane postępowanie spadkowe może doprowadzić nawet do zakończenia działalności przez takie przedsiębiorstwo - stało się tak np. z przedsiębiorstwem które miał odziedziczyć jeden z naszych klientów, a które musiało zakończyć działalność z uwagi na skomplikowanie formalności dotyczących postępowania spadkowego i faktyczne uniemożliwienie prowadzenia przedsiębiorstwa w czasie, kiedy postępowania te się toczyły). Obecny projekt zdaje się dawać nadzieję na upowszechnienie pożądanego z gospodarczego punktu widzenia następstwa pokoleń w rodzinnych firmach.

Maciej Szulikowski

Radca Prawny i Partner Zarządzający

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Naliczanie odsetek za zwłokę a czas trwania kontroli podatkowej, celno-skarbowej lub postępowania podatkowego – zmiany w Ordynacji podatkowej jeszcze w 2025 r.

Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej, która ma m.in. na celu zmobilizowanie organów podatkowych do zakończenia kontroli podatkowej i kontroli celno-skarbowej w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Jeżeli to się nie stanie, to nie będzie można podatnikowi naliczyć odsetek od zaległości podatkowych (odsetek za zwłokę) stwierdzonych w toku kontroli.

Zarządzanie finansami i procesami finansowo-księgowymi w rosnącym przedsiębiorstwie

W dzisiejszej gospodarce efektywne zarządzanie finansami i procesami finansowymi stanowi kluczowy czynnik sukcesu dla rozwijających się przedsiębiorstw. Praktyka biznesowa pokazuje, że sam wzrost obrotów nie zawsze przekłada się na poprawę kondycji finansowej firmy. Nieumiejętnie zarządzany rozwój może prowadzić do paradoksalnej sytuacji, w której zwiększającym się przychodom towarzyszą spadająca rentowność i problemy z płynnością finansową.

Rozliczenie składki zdrowotnej w 2025 roku. Księgowa wyjaśnia jak to zrobić

Termin złożenia w ZUS deklaracji zawierającej rozliczenie wpłaconych składek zdrowotnych za 2024 rok upływa 20 maja 2025 r. Obowiązek ten dotyczy większości przedsiębiorców prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Jedynie ci rozliczający się na karcie podatkowej są z niego zwolnieni. W pozostałych przypadkach wysokość należnych składek wylicza się na podstawie przychodów bądź dochodów osiągniętych w poprzednim roku. Na co zwrócić uwagę przygotowując roczne rozliczenie składek? Wyjaśnia to Paulina Chwil, Księgowa Prowadząca oraz Ekspert ds. ZUS i Prawa Pracy w CashDirector S.A.

Trump 2.0. Rewolucja chorego rozsądku. Prof. Kołodko recenzuje politykę (nie tylko gospodarczą) obecnego prezydenta USA

W kwietniu 2025 r. nakładem Wydawnictwa Naukowego PWN ukazała się najnowsza książka prof. Grzegorza W. Kołodki zatytułowana „Trump 2.0. Rewolucja chorego rozsądku”. Grzegorz W. Kołodko, wybitny ekonomista i były wicepremier, w swoim bezkompromisowym stylu analizuje trumponomikę i trumpizm, populizm, nowy nacjonalizm, publiczne kłamstwa i brutalną grę interesów. Profesor poświęca szczególną uwagę kwestiom manipulacji opinią publiczną, polityce sojuszy, a także wpływowi wojny w Ukrainie na kształt geopolityki. Zastanawia się również, jakie zagrożenia dla NATO i Unii Europejskiej niesie ze sobą „America First” – i co to wszystko oznacza dla współczesnego świata.

REKLAMA

Zmiany w rachunkowości w 2025 r. Sprawozdawczość ESG przesunięta o 2 lata

Minister Finansów przygotował 5 maja 2025 r. projekt nowelizacji ustawy wdrażającej dyrektywę CRSD do ustawy o rachunkowości, a także ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw. Ta nowelizacja ma na celu wdrożenie unijnej dyrektywy 2025/794, przesuwającej wdrożenie obowiązku sprawozdawczości ESG o 2 lata.

Większość podatników VAT może uniknąć w 2026 r. obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych w KSeF. Prof. Modzelewski wyjaśnia jak to możliwe

Zdaniem profesora Witolda Modzelewskiego, gdyby uchwalono projekt przepisów wprowadzających obowiązkowy KSeF w przedłożonym niedawno kształcie, to większość podatników VAT nie będzie musiała wystawiać faktur ustrukturyzowanych w 2026 r.

Stopy procentowe NBP 2025: w maju obniżka o 0,5 pkt proc.

Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu w dniach 6-7 maja 2025 r. postanowiła obniżyć wszystkie stopy procentowe NBP o 0,5 punktu procentowego. Stopa referencyjna wynosi od 8 maja 2025 r. 5,25 proc. - poinformował w komunikacie Narodowy Bank Polski. Decyzja RPP była zgodna z oczekiwaniami większości analityków finansowych i ekonomistów. Stopy NBP zmieniły się pierwszy raz od 3 października 2023 r.

Przekształcenie JDG a status podatnika rozpoczynającego działalność w estońskim CIT

W świetle marcowego wyroku NSA (sygn. II FSK 1412/24) zmienia się podejście do kwalifikacji podatkowej spółek powstałych z przekształcenia jednoosobowych działalności gospodarczych. Wyrok ten przesądził, że takie podmioty mogą korzystać z przywilejów "podatnika rozpoczynającego działalność" na gruncie przepisów o estońskim CIT.

REKLAMA

Pracujesz na zleceniu - a może to faktyczna umowa o pracę? Jak ustalić i wykazać istnienie stosunku pracy

Osoby wykonujące umowy zlecenia, czy inne umowy cywilnoprawne, mają czasem wątpliwości, czy nie jest to de facto umowa o pracę. Każdy przedsiębiorca słyszał o możliwych kontrolach, podważeniu zatrudnienia, konieczności uzasadniania dlaczego taki a nie inny typ umowy został konkretnej osobie zaproponowany. A co ze swobodą zawierania umów? Czy forma umowy na którą zgadzamy się wspólnie z nowozatrudnioną osobą nie powinna być wystarczająca dla inspekcji pracy skoro zgodnie obie strony złożyły na niej swój podpis? Na te i wiele innych pytań odpowie Czytelnikom ten artykuł.

Zmiany w podatkach od 2026 r. - wyższy limit zwolnienia z VAT, korekty deklaracji, 6 m-cy vacatio legis

Ministerstwo Finansów poinformowało, że 6 maja 2025r. Rada Ministrów przyjęła pakiet projektów ustaw dot. podatków w ramach procesu deregulacji. Nowe przepisy mają na celu m.in. ochronę podatników przed nagłymi zmianami przepisów ustaw podatkowych oraz doprecyzowanie wątpliwości interpretacyjnych zgłaszanych przez przedsiębiorców w zakresie deklaracji składanej w trakcie lub po zakończeniu kontroli celno-skarbowej. Projekty dotyczą również podwyższenia limitu zwolnienia podmiotowego w VAT oraz likwidacji obowiązku przygotowywania i publikacji informacji o realizowanej strategii podatkowej.

REKLAMA