REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rewolucyjne zmiany w prawie spadkowym

Subskrybuj nas na Youtube
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Przed nami istotne zmiany w zasadach dziedziczenia, a wszystko to za sprawą projektu nowelizacji ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw w zakresie prawa spadkowego.

Komentarz Mec. Macieja Szulikowskiego - Radcy Prawnego i Partnera Zarządzającego Kancelarii M. Szulikowski i Partnerzy

REKLAMA

REKLAMA

Autopromocja


Przyjrzyjmy się bliżej planowanej nowelizacji, która już po pobieżnej lekturze wydaje się tworzyć podstawy do skutecznego przesądzenia przez spadkodawcę o sposobie podziału majątku. Stanowi to istotne novum w dotychczasowej regulacji prawa spadkowego, bowiem w praktyce umożliwi m.in. na wskazanie zapisobiorcy, który zgodnie z treścią testamentu notarialnego, w chwili otwarcia spadku otrzyma konkretny przedmiot z masy spadkowej np. samochód czy obraz zapisany mu przez testatora.

Powyższą możliwość zyskamy dzięki proponowanej przez Ministerstwo konstrukcji zapisu windykacyjnego - czyli zapisu testamentowego ze skutkami rzeczowymi, która funkcjonuje - należy zaznaczyć, że bez większych zastrzeżeń - w prawie włoskim, francuskim, belgijskim czy japońskim. Czas więc na odpowiednik polski, który - możemy stwierdzić - jest zgodny z prawem unijnym i regulacjami państw WE w tym zakresie. Mając na uwadze wybór innych rozwiązań, które miałyby doprowadzić do wskazanego skutku, forma zapisu windykacyjnego zdaje się być rozsądnym rozwiązaniem ministerialnym. Tytułem przykładu, w porównaniu do umowy darowizny na wypadek śmierci, nad której konstrukcją trwają obecnie intensywne prace w sejmowych i senackich komisjach, przy zastosowaniu zapisu windykacyjnego bez wątpliwości pozostaje kwestia jego odwołania podczas gdy wskazana umowa darowizny w omawianych okolicznościach odwołaniu zasadniczo podlegać nie może; nowej konstrukcji nie dotyczą także problemy związane z brakiem odpowiedzialności obdarowanych za długi spadkowe (z wyjątkiem kwestii zachowków), podobnie jak problemy dotyczące określenia charakteru prawnego uprawnienia przysługującego obdarowanemu w okresie od zawarcia umowy darowizny do chwili śmierci darczyńcy.

REKLAMA

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zaznaczam, że zapis windykacyjny będzie zapisem opcjonalnym, funkcjonującym obok dotychczasowych rozwiązań prawnych - czyli tzw. zapisu zwykłego. Zdecydowanie należy stwierdzić, że nowa instytucja zapisu uprości przeniesienie własności przedmiotu zapisu. Przewiduje bowiem, że nabycie przedmiotu zapisu przez zapisobiercę następuje już w chwili śmierci testatora i nie generuje konieczności podjęcia dodatkowych, a w praktyce - czasochłonnych działań. Dotychczasowa regulacja dotycząca zapisu zwykłego i zapisu dalszego, wskazana w art. 968 KC wymaga zawarcia umowy stanowiącej jej wykonanie, dla wykonania skutków rzeczowych, co nie odpowiada w zupełności realiom obrotu i oczekiwaniom zapisobierców,  którym z reguły zależy na szybkim uzyskaniu przedmiotu zapisu.

Zastosowanie zapisu windykacyjnego będzie wiązało się z koniecznością uzyskania wyraźnego oświadczenia testatora w tej kwestii, będzie wiązało się także z ograniczeniem zastosowania zapisu wyłącznie do testamentów notarialnych, o czym mowa we wstępie komentarza. Zwracam uwagę także na istotne uwarunkowanie, zgodnie z którym aby zapis windykacyjny był skuteczny prawnie, spadkodawca musi być właścicielem przedmiotu zapisu w chwili otwarcia spadku. Tylko w ten sposób zapisobiorca nabędzie w sposób automatyczny prawo własności zapisanej rzeczy w chwili śmierci spadkodawcy.


Istotne znaczenie ma zakres dóbr, które mogą być przedmiotem zapisu windykacyjnego, są to bowiem wszelkie rzeczy zbywalne oznaczone co do tożsamości (przykładowo - dzieło sztuki), zbywalne prawa majątkowe (jak np. wynikające z papierów wartościowych prawo poboru czy prawo do dywidendy), ustanowienie na rzecz zapisobiorcy użytkowania lub służebności oraz - na co zwracam uwagę szczególną - przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne. Projekt nie dopuszcza także możliwości zapisu windykacyjnego z zastrzeżeniem warunku lub terminu, co jest moim zdaniem konsekwencją rzeczowego skutku zapisu windykacyjnego - zakaz ten został wprowadzony konsekwentnie tak jak w przypadku wynikającego z art. 157 kc zakazu przenoszenia własności z zastrzeżeniem warunku lub terminu, z tym, że w przypadku nowego przepisu, zakaz ma szersze zastosowanie, dotyczy bowiem wszelkich przedmiotów mogących być przedmiotem zapisu windykacyjnego.

Modyfikacji podlega także regulacja zachowku, bowiem w przypadku skorzystania przez testatora z zapisu windykacyjnego, konsekwentnie  zapis ten będzie traktowany jako przysporzenie dokonane przez spadkodawcę, a więc na równi z darowiznami, co będzie mieć istotny wpływ na obliczanie zachowku.

Rozwiązaniem, które w moim przekonaniu uwzględnia zarówno interesy wierzycieli spadkowych, jak i zapisobiercy jest obciążenie tego ostatniego odpowiedzialnością za długi spadkowe do wartości przedmiotu zapisu windykacyjnego. Planowana odpowiedzialność będzie miała charakter solidarny, ponosić ją będą bowiem zarówno zapisobierca, jak i spadkobiercy.

Mając na względnie dopuszczalność zapisu windykacyjnego w stosunku do cudzoziemców, w związku z ustawę o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, będzie on możliwy, co jest również adekwatne do poziomu rozwoju rynku nieruchomości oraz oczekiwań społecznych, tym bardziej mając na uwadze fakt, że czynność ta jest prawnie przewidziana w regulacjach zagranicznych.

W ramach konkluzji, abstrahując od powyższych teoretycznych rozważań, warto zwrócić uwagę na dwa spostrzeżenia dotyczące kwestii czysto praktycznych, które nasuwają mi się w związku z omawianym projektem nowelizacji.

Po pierwsze, dla przeciętnego Polaka niewątpliwie dobrą wiadomością jest to, że jeśli nowelizacja wejdzie w życie, usunięta zostanie jedna ze zbędnych formalności - wystarczy jeden dokument w formie aktu notarialnego, aby własność określonego przedmiotu przenieść na zapisobiercę automatycznie z chwilą śmierci spadkodawcy, bez konieczności sporządzania dodatkowego aktu, jak było to dotychczas konieczne w przypadku zapisów nieruchomości. W praktyce kancelarii niejednokrotnie spotykaliśmy się z przypadkami, kiedy testament był sporządzony w formie aktu notarialnego i zawierał zapisy, ale nie pozwalało to uniknąć dodatkowych utrudnień, wiążących się po pierwsze z koniecznością sporządzenia dodatkowego aktu notarialnego w celu wykonania zapisu a po drugi, z komplikacjami wynikającymi z konieczności przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, w celu ostatecznego wyjaśnienia kto ze spadkobierców jest uprawniony do wykonania zapisu na rzecz zapisobiercy.

Drugim pozytywnym i praktycznym aspektem ewentualnego wejścia w życie nowelizacji będzie możliwość łatwego rozporządzenia przedsiębiorstwem na wypadek śmierci, co umożliwi łatwą kontynuację działalności przez następcę przedsiębiorcy. Dzięki zapisowi windykacyjnemu, przedsiębiorstwo może przejść na zapisobiercę z wszelkimi tego konsekwencjami już w chwili śmierci spadkodawcy, na podstawie jednego aktu notarialnego (co umożliwi płynne kontynuowanie działalności, utrzymanie stałych umów z kontrahentami itp.) W dotychczasowym stanie prawnym często było to utrudnione z uwagi na stan niepewności trwający aż do zakończenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, co z reguły warunkowało faktyczne przejęcie przez następców dziedziczonego lub zapisanego przedsiębiorstwa (z praktyki kancelarii wiem, że skomplikowane postępowanie spadkowe może doprowadzić nawet do zakończenia działalności przez takie przedsiębiorstwo - stało się tak np. z przedsiębiorstwem które miał odziedziczyć jeden z naszych klientów, a które musiało zakończyć działalność z uwagi na skomplikowanie formalności dotyczących postępowania spadkowego i faktyczne uniemożliwienie prowadzenia przedsiębiorstwa w czasie, kiedy postępowania te się toczyły). Obecny projekt zdaje się dawać nadzieję na upowszechnienie pożądanego z gospodarczego punktu widzenia następstwa pokoleń w rodzinnych firmach.

Maciej Szulikowski

Radca Prawny i Partner Zarządzający

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy KSeF sprawi, że księgowi będą mieli mniej pracy? Niekoniecznie

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) to jedno z najważniejszych przedsięwzięć cyfryzacyjnych w polskim systemie podatkowym, mające na celu uproszczenie i zautomatyzowanie obiegu faktur – od ich wystawienia, przez przesyłanie, aż po archiwizację. Choć Ministerstwo Finansów zapowiada, że dzięki obowiązkowemu modelowi KSeF przedsiębiorcy i księgowi zyskają czas, w praktyce księgowi nie spodziewają się mniejszego nakładu pracy. Wręcz przeciwnie, 36,1% księgowych oczekuje, że wdrożenie KSeF przysporzy im więcej obowiązków, a 75% z nich nadal czuje, że ich firma nie jest przygotowana do wdrożenia KseF – wynika z raportu fillup k24 “Księgowi i firmy wobec wdrożenia KSeF”.

Polskie jabłka na Łotwie… a w Białorusi? Spór podatkowy trafia do TSUE

Wyobraźmy sobie typowy dzień w polskiej firmie eksportującej jabłka. Towar gotowy, kontrahent zarejestrowany na Łotwie, formalności załatwione – wszystko wydaje się proste. Ale niespodziewanie pojawia się problem: jabłka wylądowały w Białorusi. I nagle w centrum uwagi znajduje się VAT – czy to wciąż wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT), czy już eksport?

Ministerstwo Finansów i KAS: budujemy Tax Morale. Czy moralność podatkowa zastąpi mechanizmy kontroli podatkowej?

W dniu 28 października 2025 r. w Ministerstwie Finansów odbyła się konferencja na temat moralności podatkowej w społeczeństwie i gospodarce. Uczestnikami spotkania byli m.in. wiceminister finansów Szef KAS Marcin Łoboda, przedstawiciele szwedzkiej administracji podatkowej, Krajowej Administracji Skarbowej, środowiska naukowego i biznesu. Spotkanie było okazją do dyskusji na temat budowania moralności podatkowej i jej wpływu na skuteczność poboru podatków.

Jak dobrze żyć (efektywnie współpracować) z księgowym? Przychody, koszty, bartery, dokumenty. Praktyczne rady dla twórców internetowych i influencerów

Jesteś influencerem, twórcą internetowym, a może dopiero zaczynasz swoją przygodę z działalnością online? Niezależnie od etapu, na którym jesteś – prędzej czy później przyjdzie moment, w którym będziesz musiał zmierzyć się z rozliczeniami podatkowymi. Współpraca z księgowym to w takim przypadku nie tylko konieczność, ale przede wszystkim ogromne ułatwienie i wsparcie w prowadzeniu legalnej, uporządkowanej działalności twórczej.

REKLAMA

Zwolnienia z kasy fiskalnej – aktualne przepisy i wyjątki 2025

Kasy fiskalne od lat stanowią nieodłączny element prowadzenia działalności gospodarczej. Z jednej strony są narzędziem do rejestrowania sprzedaży, z drugiej wspomagają rozliczenia podatkowe, zapewniając transparentność transakcji pomiędzy sprzedawcą i nabywcą.

Cypr staje się rajem dla polskich emigrantów. Skarbówka potwierdza korzystne zasady ryczałtu od przychodów zagranicznych

Przełom w interpretacji Krajowej Informacji Skarbowej! Fiskus potwierdził, że osoby przenoszące rezydencję podatkową do Polski mogą objąć ryczałtem wszystkie swoje przychody zagraniczne – od dywidend i kryptowalut po nieruchomości. Dla zamożnych reemigrantów to szansa na ogromne oszczędności i najkorzystniejsze warunki podatkowe w historii.

KSeF pomoże uszczelnić budżet. MF liczy na 18,7 mld zł wpływów w 2026 roku

Dzięki zmianom w podatkach i uszczelnieniu systemu za pomocą KSeF, Polska może w 2026 roku zyskać nawet 18,7 mld zł. Wśród planowanych działań są m.in. podwyżki CIT dla banków, wyższe stawki VAT i akcyzy oraz ograniczenie liczby osób nielegalnie zatrudnionych w budownictwie.

Samochód osobowy w firmie - zmiany w limitach od 1 stycznia 2026 r. Jak rozliczać auta kupione do końca 2025 roku?

Zmiany w prawie podatkowym potrafią zaskakiwać. Szczególnie wtedy, gdy istotne przepisy wprowadzane są niejako „tylnymi drzwiami”. Tym razem mamy do czynienia z modyfikacją, która znacząco wpłynie na sposób rozliczania kosztów związanych z nabyciem samochodów osobowych.

REKLAMA

Rezerwa finansowa w firmie to nie luksus - to konieczność. Jak wyliczyć i budować rezerwę na nagłe sytuacje

Wielu właścicieli firm mówi: „Nie mam z czego odkładać, wszystko idzie na bieżące wydatki.” Inni: „Jak będą wolne środki, to coś odłożę.” Problem w tym, że te wolne środki rzadko kiedy się pojawiają. Albo jeśli już są – szybko znikają. A potem przychodzi miesiąc bez wpłat od klientów, niespodziewany wydatek albo gorszy sezon. I nagle z dnia na dzień zaczyna brakować nie tylko pieniędzy, ale też spokoju, decyzyjności, kontroli. To nie pech. To brak bufora.

100 dni do KSeF – co się zmieni już od lutego 2026 roku?

Już od 1 lutego 2026 r. duże firmy będą wystawiać wyłącznie e‑faktury w KSeF, a wszyscy podatnicy będą je odbierać elektronicznie. Od kwietnia obowiązek rozszerzy się na pozostałych przedsiębiorców, wprowadzając jednolity, ustandaryzowany obieg faktur i koniec papierowych dokumentów.

REKLAMA