Wycena początkowa i bilansowa towarów

Towary stanowią element zapasów i są ujmowane w bilansie w grupie aktywów obrotowych. Zgodnie z ustawą o rachunkowości są to towary nabyte w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym. Na dzień nabycia nabyte zapasy rzeczowych składników obrotowych ujmuje się w księgach rachunkowych według cen nabycia. Jeżeli koszty związane z zakupem nie są istotne, jednostki mogą też wyceniać materiały i towary w cenie zakupu.

Przez cenę nabycia rozumie się cenę zakupu powiększoną o koszty związane z zakupem. Takie ujęcie spowoduje, że koszty zakupu odnoszone są na wynik finansowy proporcjonalnie do wartości sprzedanych towarów.

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 2 „Zapasy” definiuje towary jako aktywa przeznaczone do sprzedaży w toku zwykłej działalności gospodarczej. Standard ten zaleca wycenę zapasów w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia albo według wartości netto możliwej do uzyskania, w zależności od tego, która z tych kwot jest niższa. Od tej zasady MSR nr 2 nie przewiduje odstępstwa.

Rozchód towarów wycenia się w zależności od przyjętej metody wyceny.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Jak wynika z przedstawionych rozwiązań, w zależności od przyjętej ceny (zakupu lub nabycia) inna kwota towarów jest wykazywana w bilansie i inny jest wynik ze sprzedaży.

Tabela. Wynik finansowy

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ustawa o rachunkowości daje możliwość stosowania stałych cen ewidencyjnych. Składniki rzeczowych aktywów obrotowych mogą być na dzień nabycia lub wytworzenia ujmowane w księgach rachunkowych w cenach przyjętych do ewidencji, z uwzględnieniem różnic między tymi cenami a rzeczywistymi cenami ich nabycia lub zakupu albo kosztami wytworzenia.

Cena ewidencyjna w przypadku towarów może być ustalona m.in. na poziomie ceny sprzedaży netto. Cena ta pozostaje bez zmian przez cały rok obrotowy. Powstałe w ten sposób odchylenia mają charakter marży zarezerwowanej. W detalu często ceną ewidencyjną jest cena sprzedaży brutto. W tym przypadku odchylenia to marża zarezerwowana i VAT zarezerwowany.

Również zgodnie z MSR nr 2 dla ułatwienia można stosować techniki ustalania ceny nabycia lub kosztu wytworzenia zapasów, jeżeli w wyniku ich zastosowania otrzymuje się przybliżoną kwotę ceny nabycia lub kosztu wytworzenia. Są to:

• metoda kosztu standardowego opierająca się na normalnym poziomie zużycia materiałów i surowców, robocizny oraz wydajności i wykorzystania zdolności produkcyjnej,

• metoda oparta na cenach detalicznych, ustalonych w wyniku zwiększenia ceny nabycia lub kosztu wytworzenia o odpowiedni procent marży.

Cenę ewidencyjną ustala się rachunkiem „w stu” lub rachunkiem „od sta”. W przypadku rachunku „w stu” cenę ustala się według wzoru:

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

W przypadku przyjęcia rachunku „od sta” cenę oblicza się jako procent narzutu od ceny zakupu.