REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak prawidłowo ująć sprzedaż inwestycji krótkoterminowych w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

W rozumieniu MSR nr 39 - "Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena" oraz rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych wycena tych inwestycji, bez względu na ich kwalifikację, jest dokonywana według wartości godziwej.

Ujęcie zysków lub strat z tytułu sprzedaży inwestycji długoterminowych zależy od tego, jakie zasady wyceny stosuje jednostka.
W przypadku inwestycji, dla których dokonywano wyceny na dzień bilansowy, ujęcie w księgach rachunkowych ich sprzedaży zależy od przyjętej w polityce rachunkowości zasady wyceny bilansowej.

Ujęcie w księgach rachunkowych skutków wyceny na dzień bilansowy

Jeżeli jednostka – zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości – wycenia inwestycje krótkoterminowe według zasady ostrożnej wyceny, w księgach nie ujmuje się wzrostu ich wartości powyżej ceny nabycia. Wykazuje się jednak spadek wartości poniżej ceny nabycia, jako odpis aktualizujący.
Zgodnie z MSR nr 39 składniki aktywów finansowych wycenia się według wartości godziwej. Zyski lub straty wynikające z wyceny bilansowej ujmuje się w przychodach lub kosztach lub bezpośrednio w kapitale własnym.
UWAGA!
Zyski wynikające z wyceny aktywów finansowych zaliczonych do dostępnych do sprzedaży ujmuje się bezpośrednio w kapitale własnym.
Według rozporządzenia Ministra Finansów skutki okresowej wyceny aktywów finansowych zakwalifikowanych do kategorii przeznaczonych do obrotu zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych okresu sprawozdawczego, w którym nastąpiło przeszacowanie.
Natomiast skutki przeszacowania aktywów finansowych zakwalifikowanych do kategorii dostępnych do sprzedaży wykazuje się w sposób wybrany przez jednostkę:
• zyski lub straty z przeszacowania zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych okresu sprawozdawczego, w którym nastąpiło przeszacowanie, albo
• zyski lub straty z przeszacowania odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.

Sprzedaż inwestycji krótkoterminowych – ujęcie w księgach rachunkowych

Zgodnie z ustawą o rachunkowości wynik operacji finansowych stanowi różnicę między przychodami finansowymi a kosztami finansowymi.
Przychody finansowe
powstają z tytułu:
• dywidend,
• odsetek,
• zbycia inwestycji,
• aktualizacji wartości inwestycji,
• nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi itd.
Koszty finansowe
ponosi się z tytułu:
• odsetek,
• strat ze zbycia inwestycji,
• aktualizacji wartości inwestycji,
• nadwyżki ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi itd.
MSR nr 39 przewiduje, że w momencie wyłączenia składnika aktywów finansowych z ksiąg rachunkowych w całości różnicę między wartością bilansową a sumą otrzymanej zapłaty ujmuje się w rachunku zysków i strat.
UWAGA!
Przy ustalaniu różnicy między wartością bilansową a sumą otrzymanej zapłaty należy uwzględnić wszelkie otrzymane nowe aktywa, pomniejszone o powstałe nowe zobowiązania oraz wartość skumulowanych zysków lub strat, które zostały ujęte w kapitale własnym.
Według rozporządzenia Ministra Finansów wynik ze sprzedaży oraz inne zyski i straty, w tym także odniesione na kapitał z aktualizacji wyceny, ustalone na dzień wyłączenia z ksiąg rachunkowych aktywów finansowych zaliczonych zarówno do kategorii aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży, jak i do kategorii aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu wykazuje się w rachunku zysków i strat odpowiednio jako zysk lub stratę ze zbycia inwestycji.

Przykład 1
W październiku 2005 r. jednostka zakupiła 100 szt. akcji o wartości 40 zł. Na dzień bilansowy ich wartość rynkowa wyniosła 45 zł. W styczniu 2006 r. jednostka sprzedała akcje w cenie 48 zł za sztukę. Zgodnie z przyjętymi zasadami rachunkowości jednostka dokonuje wyceny według cen rynkowych.
Wariant I
Akcje zakwalifikowano do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu
Zgodnie z MSR nr 39 i rozporządzeniem Ministra Finansów aktywa finansowe przeznaczone do obrotu wycenia się według wartości godziwej. Skutki wyceny odnosi się na przychody lub koszty finansowe.
Saldo początkowe konta „Inwestycje krótkoterminowe” wynosi:
100 szt. × 40 zł = 4000 zł
Saldo początkowe konta „Aktualizacja inwestycji krótkoterminowych” wynosi:
100 szt. × (45 zł – 40 zł) = 500 zł
1. Wpływ zapłaty za sprzedane akcje: 100 szt. × 48 zł = 4800 zł.
2. Wyksięgowanie sprzedanych akcji:
a) wartość akcji: 4000 zł,
b) aktualizacja wartości: 500 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.


W rachunku zysków i strat wykazuje się zysk ze zbycia inwestycji: 4800 zł – 4500 zł = = 300 zł. Kwota ta w rachunku zysków i strat figuruje w pozycji:
J. Przychody finansowe
III. Zysk ze zbycia inwestycji – 300 zł.
W związku z aktualizacją wyceny w sprawozdaniu za poprzedni rok przychody finansowe stanowiły 500 zł.
Wariant II
Akcje zakwalifikowano do aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży
Zgodnie z MSR nr 39 aktywa finansowe dostępne do sprzedaży wycenia się według wartości godziwej. Skutki wyceny odnosi się na kapitał z aktualizacji wyceny. Według rozporządzenia Ministra Finansów jednostka ma wybór: odnieść skutki wyceny na kapitał z aktualizacji lub na wynik finansowy. W drugim przypadku księgowania będą identyczne jak w wariancie I. W przypadku odnoszenia wyceny na kapitał saldo początkowe wykazują konta: „Inwestycje krótkoterminowe”, „Aktualizacja inwestycji krótkoterminowych” oraz „Kapitał z aktualizacji wyceny”.
Saldo początkowe konta „Inwestycje krótkoterminowe” wynosi:
100 szt. × 40 zł = 4000 zł
Saldo początkowe konta „Aktualizacja inwestycji krótkoterminowych” i konta „Kapitał z aktualizacji wyceny” wynosi:
100 szt. × (45 zł – 40 zł) = 500 zł
1. Wpływ zapłaty za sprzedane akcje: 100 szt. × 48 zł = 4800 zł.
2. Wyksięgowanie sprzedanych akcji z ksiąg:
a) wartość akcji: 4000 zł,
b) aktualizacja wartości: 500 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.


Zysk ze zbycia inwestycji ustala się jako nadwyżkę przychodów finansowych nad kosztami. W danym przypadku będzie to różnica między ceną uzyskaną ze sprzedaży, powiększoną o kwoty ujęte w kapitale z aktualizacji wyceny, a wartością bilansową:
4800 zł + 500 zł – 4500 zł = 800 zł
W rachunku zysków i strat wykazuje się:
J. Przychody finansowe
III. Zysk ze zbycia inwestycji: 800 zł.
Sprzedaż inwestycji krótkoterminowych przy różnych metodach ewidencji rozchodu aktywów finansowych
W przypadku gdy jednostka dokonuje zakupu inwestycji krótkoterminowych kilka razy w ciągu danego okresu, ceny zakupu – w związku ze zmianą cen papierów wartościowych – mogą być różne. W takiej sytuacji wpływ na konto „Inwestycje krótkoterminowe” jest odnotowany w różnych cenach.
Wybór metody wyceny rozchodu wpływa na wynik ze sprzedaży oraz na wycenę bilansową tych inwestycji. Problem ten nie jest szczegółowo opisany w MSR nr 39, gdyż odwołuje się on jedynie do wyceny w wartości godziwej.
Zgodnie z ustawą o rachunkowości, jeżeli ceny nabycia jednakowych albo uznanych za jednakowe składników inwestycji są różne, to ich rozchód wycenia się według metody wybranej przez jednostkę:
1) według cen przeciętnych, to jest ustalonych w wysokości średniej ważonej cen danego składnika aktywów,
2) przyjmując, że rozchód składnika aktywów wycenia się kolejno po cenach tych składników, które jednostka nabyła najwcześniej,
3) przyjmując, że rozchód składników aktywów wycenia się kolejno po cenach tych składników aktywów, które jednostka nabyła najpóźniej.

Przykład 2
Konto „Inwestycje krótkoterminowe” wykazuje saldo 6550 zł, na które składają się akcje firmy A zakupione w następujących terminach:
10 listopada 2005 r.: 100 szt. × 30 zł = 3000 zł,
25 listopada 2005 r.: 50 szt. × 25 zł = 1250 zł,
5 grudnia 2005 r.: 100 szt. × 23 zł = 2300 zł,
Razem: 3000 zł + 1250 zł + 2300 zł = 6550 zł.
20 grudnia 2005 r. sprzedano 180 szt. akcji A w cenie 25 zł za sztukę.

Wariant I
Wycena rozchodu sprzedanych akcji według metody FIFO
1. Wpływ zapłaty za sprzedane akcje A: 180 szt. × 25 zł = 4500 zł.
2. Wyksięgowanie sprzedanych akcji z ewidencji:
100 szt. × 30 zł = 3000 zł,
50 szt. × 25 zł = 1250 zł,
30 szt. × 23 zł = 690 zł.
Razem: 180 szt. o wartości 4940 zł (3000 zł + 1250 zł + 690 zł)
Saldo końcowe wynosi: 70 szt. × 23 zł = 1610 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.


Wartość bilansowa inwestycji krótkoterminowych wynosi: 6550 zł – 4940 zł = 1610 zł.
Strata ze zbycia inwestycji wynosi 440 zł (4940 zł – 4500 zł).
W rachunku zysków i strat wykazuje się:
K. Koszty finansowe
III. Strata ze zbycia inwestycji: 440 zł
Wariant II
Wycena rozchodu sprzedanych akcji według metody LIFO
1. Wpływ zapłaty za sprzedane akcje A: 180 szt. × 25 zł = 4500 zł.
2. Wyksięgowanie sprzedanych akcji z ewidencji:
100 szt. × 23 zł = 2300 zł,
50 szt. × 25 zł = 1250 zł,
30 szt. × 30 zł = 900 zł.
Razem: 180 szt. o wartości 4450 zł.
Saldo końcowe wynosi: 70 szt. × 30 zł = 2100 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.


Wartość bilansowa inwestycji krótkoterminowych wynosi: 6550 zł – 4450 zł = 2100 zł.
Zysk ze zbycia inwestycji wynosi 50 zł (4500 zł – 4450 zł).
W rachunku zysków i strat wykazuje się:
J. Przychody finansowe
III. Zysk ze zbycia inwestycji: 50 zł
Wariant III
Wycena rozchodu sprzedanych akcji według przeciętnej średniej ceny
1. Wpływ zapłaty za sprzedane akcje A: 180 szt. × 25 zł = 4500 zł.
2. Wyksięgowanie sprzedanych akcji z ewidencji:
Średnia ważona cena: 6550 zł / 250 szt. = 26,20 zł.
Wartość sprzedanych akcji: 180 szt. × 26,20 zł = 4716 zł.
Saldo końcowe: 70 szt. × 26,20 zł = 1834 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.


Wartość bilansowa inwestycji krótkoterminowych 6550 zł – 4716 zł = 1834 zł.
Strata ze zbycia inwestycji wynosi 216 zł (4716 zł – 4500 zł)
W rachunku zysków i strat wykazuje się:
K. Koszty finansowe
III. Strata ze zbycia inwestycji: 216 zł
UWAGA!
Jeżeli jednostka dokonuje sprzedaży akcji w następnym roku, na dzień bilansowy należy dokonać wyceny zgodnie z założeniami przyjętymi w polityce rachunkowości.

Przykład 3
Stan początkowy inwestycji jak w poprzednim przykładzie.
Jednostka dokonała wyceny bilansowej według ceny rynkowej 24 zł, ponieważ akcje zostały zakwalifikowane do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu.
W styczniu 2006 r. sprzedano 180 szt. akcji w cenie 25 zł.
Saldo początkowe konta „Aktualizacja inwestycji krótkoterminowych” wynika z wyceny bilansowej akcji A:
100 szt. × (24 zł – 30 zł) = –600 zł,
50 szt. × (24 zł – 25 zł) = –50 zł,
100 szt. × (24 zł – 23 zł) = 100 zł.
Razem wartość aktualizacji wynosi: –550 zł.
Obciąża to koszty finansowe w 2005 r.
Operacje gospodarcze w 2006 r.:
1. Wpływ zapłaty za sprzedane akcje A: 180 szt. × 25 zł = 4500 zł.
2. Wyksięgowanie sprzedanych akcji z ewidencji 180 szt. × 24 zł = 4320 zł.
3. Rozwiązanie części odpisu aktualizującego wartość inwestycji na dzień bilansowy:
– odpis aktualizujący przypadający na jedną akcję: 550 zł / 250 szt. = 2,2 zł/szt.,
– aktualizacja wartości przypadająca na sprzedane akcje: 180 szt. × 2,2 zł/szt. = 396 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.


• art. 3 ust. 1 pkt 17, art. 35 ust. 1, art. 28 ust. 1 pkt 5 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 265, poz. 2252
• § 4, § 5, § 13–16, § 24 rozporządzenia Ministra Finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych – Dz.U. Nr 149, poz. 1674; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 256, poz. 2146
• § 48, § 58–70 MSR nr 39 – „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena”

dr Anna Bagieńska
adiunkt w Katedrze Finansów i Rachunkowości Politechniki Białostockiej
Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Jak uzyskać dofinansowanie z urzędu pracy do zatrudnienia pracownika - zasady w 2025 roku

Zatrudnienie pracownika przeważnie wiążę się z dużymi kosztami. Trudno się dziwić, że przedsiębiorcy szukają oszczędności i szukają rozwiązań, aby móc zapłacić jak najmniej. Istnieją różne formy wsparcia przedsiębiorców, np. dofinansowanie na zatrudnienie pracownika z Urzędu Pracy. Jak wygląda proces ubiegania się o takie dofinansowanie? Poniżej opiszę kilka możliwych dofinansowań, o które może się starać przedsiębiorca.

KSeF już za rogiem. Tysiące firm nieprzygotowanych – cyfrowe wykluczenie może kosztować fortunę

Cyfrowy obowiązek, który może zaskoczyć wielu przedsiębiorców – od 2026 r. e-fakturowanie stanie się przymusem. Problem? Rząd uznał, że „wykluczenie cyfrowe” dotyczy wyłącznie najmniejszych firm. W praktyce zagrożeni są także starsi przedsiębiorcy, mikrofirmy bez dostępu do IT, a nawet ci, którzy nie mają stabilnego internetu. Brak przygotowania oznacza paraliż działalności, karne odsetki i utratę klientów. Czas ucieka – a system nie wybacza błędów.

ZUS: Przedsiębiorcy z niepełnosprawnościami z niższą roczną składką zdrowotną. Trzeba spełnić 4 warunki

Przedsiębiorcy, którzy mają orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności mogą korzystać z ulgi i obniżyć roczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Krzysztof Cieszyński, Regionalny Rzecznik Prasowy województwa pomorskiego wyjaśnia jakie warunki trzeba spełnić, by skorzystać z tej ulgi.

Prawa autorskie do treści biznesowych publikowanych w social mediach. Kiedy można legalnie wykorzystać zdjęcie lub wideo? Co każda firma wiedzieć powinna

W erze cyfrowej, gdzie granice między komunikacją osobistą a firmową coraz bardziej się zacierają, prawa autorskie w social mediach stają się kluczową kwestią dla każdego biznesu. Generowanie własności intelektualnej przestało być domeną wyłącznie branż kreatywnych — dziś dotyczy praktycznie każdej firmy, która promuje swoje produkty lub usługi w internecie.

REKLAMA

Zwierzęta w firmie a koszty uzyskania przychodu. Jak argumentować przed urzędem skarbowym? Interpretacje fiskusa: pies, akwarium i inne przypadki

Czy pies w firmie może być kosztem uzyskania przychodu? A akwarium – elementem budującym wizerunek? Coraz więcej przedsiębiorców zadaje sobie te pytania, zwłaszcza w czasach, gdy granica między przestrzenią zawodową a prywatną bywa płynna. Praktyka i interpretacje podatkowe pokazują, że... to zależy.

Będzie likwidacja JPK VAT? Prof. Modzelewski: nieoficjalnie mówi się o redukcji obowiązków

Od samego początku (można sprawdzić) byłem krytykiem wprowadzenia powszechnych „jotpeków”, czyli zmuszania ogółu podatników do systematycznego wysyłania urzędom skarbowym ich ewidencji podatkowych. Po co zaśmiecać archiwa tych organów bilionami zbędnych informacji, do których nigdy nie sięgnie i nie można ich racjonalnie zinterpretować?

Księgowi nie spodziewają się w najbliższej przyszłości wielkich rewolucji w wynagrodzeniu i systemie swojej pracy

Co księgowi naprawdę myślą o kondycji swojej branży? Ukazał się pierwszy w Polsce barometr nastrojów księgowych. Jak oceniają oni miniony rok, czego oczekują po 2025. Odpowiedzi badanych księgowych pokazują prawdziwy obraz branży.

Zasada wielokrotności opodatkowania wyrobów akcyzowych w przypadku wtórnego obowiązku podatkowego a zmiana podatkowego przeznaczenia wyrobu akcyzowego

Istotnym problemem prawnym i praktycznym jest możliwość wielokrotnego opodatkowania tego samego wyrobu akcyzowego na etapie wtórnego obowiązku podatkowego (zwanego również obowiązkiem podatkowym drugiego stopnia.) – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

REKLAMA

Ulga na ekspansje a koszty marketingowe – jak szeroki jest katalog wydatków?

Niedawna interpretacja podatkowa (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.66.2025.2.ED) dla producenta opakowań z tworzyw sztucznych rozstrzyga tę kwestię, wskazując, które wydatki targowe i promocyjne podlegają odliczeniu, a które - mimo argumentacji podatnika - pozostają poza zakresem ulgi. Organ zastosował ścisłą wykładnię językową, potwierdzając kwalifikowalność jedynie części ponoszonych przez przedsiębiorców kosztów.

KSeF 2026: Pożegnanie z papierowymi fakturami. Jak przygotować się na rewolucję w rozliczeniach VAT i uniknąć kar i problemów z fiskusem [branża TSL]

Niecały rok dzieli podatników VAT (w tym branżę transportową) od księgowej rewolucji. Ministerstwo Finansów potwierdziło w komunikacie z kwietnia 2025 r., że początek 2026 roku to ostateczny termin wejścia w życie Krajowego Systemu e-Faktur dla większości przedsiębiorców. Oznacza to, że już niedługo sektor TSL, zdominowany przez rozliczenia papierowe, musi stać się cyfrowy. To wyzwanie zwłaszcza dla spedycji, które rozliczają się z wieloma podmiotami równocześnie. Jak przygotować się do wdrożenia KSeF, by uniknąć problemów i kar?

REKLAMA