REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak prawidłowo ująć sprzedaż inwestycji krótkoterminowych w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym

REKLAMA

W rozumieniu MSR nr 39 - "Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena" oraz rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych wycena tych inwestycji, bez względu na ich kwalifikację, jest dokonywana według wartości godziwej.

Ujęcie zysków lub strat z tytułu sprzedaży inwestycji długoterminowych zależy od tego, jakie zasady wyceny stosuje jednostka.
W przypadku inwestycji, dla których dokonywano wyceny na dzień bilansowy, ujęcie w księgach rachunkowych ich sprzedaży zależy od przyjętej w polityce rachunkowości zasady wyceny bilansowej.

Ujęcie w księgach rachunkowych skutków wyceny na dzień bilansowy

Jeżeli jednostka – zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości – wycenia inwestycje krótkoterminowe według zasady ostrożnej wyceny, w księgach nie ujmuje się wzrostu ich wartości powyżej ceny nabycia. Wykazuje się jednak spadek wartości poniżej ceny nabycia, jako odpis aktualizujący.
Zgodnie z MSR nr 39 składniki aktywów finansowych wycenia się według wartości godziwej. Zyski lub straty wynikające z wyceny bilansowej ujmuje się w przychodach lub kosztach lub bezpośrednio w kapitale własnym.
UWAGA!
Zyski wynikające z wyceny aktywów finansowych zaliczonych do dostępnych do sprzedaży ujmuje się bezpośrednio w kapitale własnym.
Według rozporządzenia Ministra Finansów skutki okresowej wyceny aktywów finansowych zakwalifikowanych do kategorii przeznaczonych do obrotu zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych okresu sprawozdawczego, w którym nastąpiło przeszacowanie.
Natomiast skutki przeszacowania aktywów finansowych zakwalifikowanych do kategorii dostępnych do sprzedaży wykazuje się w sposób wybrany przez jednostkę:
• zyski lub straty z przeszacowania zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych okresu sprawozdawczego, w którym nastąpiło przeszacowanie, albo
• zyski lub straty z przeszacowania odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.

Sprzedaż inwestycji krótkoterminowych – ujęcie w księgach rachunkowych

Zgodnie z ustawą o rachunkowości wynik operacji finansowych stanowi różnicę między przychodami finansowymi a kosztami finansowymi.
Przychody finansowe
powstają z tytułu:
• dywidend,
• odsetek,
• zbycia inwestycji,
• aktualizacji wartości inwestycji,
• nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi itd.
Koszty finansowe
ponosi się z tytułu:
• odsetek,
• strat ze zbycia inwestycji,
• aktualizacji wartości inwestycji,
• nadwyżki ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi itd.
MSR nr 39 przewiduje, że w momencie wyłączenia składnika aktywów finansowych z ksiąg rachunkowych w całości różnicę między wartością bilansową a sumą otrzymanej zapłaty ujmuje się w rachunku zysków i strat.
UWAGA!
Przy ustalaniu różnicy między wartością bilansową a sumą otrzymanej zapłaty należy uwzględnić wszelkie otrzymane nowe aktywa, pomniejszone o powstałe nowe zobowiązania oraz wartość skumulowanych zysków lub strat, które zostały ujęte w kapitale własnym.
Według rozporządzenia Ministra Finansów wynik ze sprzedaży oraz inne zyski i straty, w tym także odniesione na kapitał z aktualizacji wyceny, ustalone na dzień wyłączenia z ksiąg rachunkowych aktywów finansowych zaliczonych zarówno do kategorii aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży, jak i do kategorii aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu wykazuje się w rachunku zysków i strat odpowiednio jako zysk lub stratę ze zbycia inwestycji.

Przykład 1
W październiku 2005 r. jednostka zakupiła 100 szt. akcji o wartości 40 zł. Na dzień bilansowy ich wartość rynkowa wyniosła 45 zł. W styczniu 2006 r. jednostka sprzedała akcje w cenie 48 zł za sztukę. Zgodnie z przyjętymi zasadami rachunkowości jednostka dokonuje wyceny według cen rynkowych.
Wariant I
Akcje zakwalifikowano do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu
Zgodnie z MSR nr 39 i rozporządzeniem Ministra Finansów aktywa finansowe przeznaczone do obrotu wycenia się według wartości godziwej. Skutki wyceny odnosi się na przychody lub koszty finansowe.
Saldo początkowe konta „Inwestycje krótkoterminowe” wynosi:
100 szt. × 40 zł = 4000 zł
Saldo początkowe konta „Aktualizacja inwestycji krótkoterminowych” wynosi:
100 szt. × (45 zł – 40 zł) = 500 zł
1. Wpływ zapłaty za sprzedane akcje: 100 szt. × 48 zł = 4800 zł.
2. Wyksięgowanie sprzedanych akcji:
a) wartość akcji: 4000 zł,
b) aktualizacja wartości: 500 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.


W rachunku zysków i strat wykazuje się zysk ze zbycia inwestycji: 4800 zł – 4500 zł = = 300 zł. Kwota ta w rachunku zysków i strat figuruje w pozycji:
J. Przychody finansowe
III. Zysk ze zbycia inwestycji – 300 zł.
W związku z aktualizacją wyceny w sprawozdaniu za poprzedni rok przychody finansowe stanowiły 500 zł.
Wariant II
Akcje zakwalifikowano do aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży
Zgodnie z MSR nr 39 aktywa finansowe dostępne do sprzedaży wycenia się według wartości godziwej. Skutki wyceny odnosi się na kapitał z aktualizacji wyceny. Według rozporządzenia Ministra Finansów jednostka ma wybór: odnieść skutki wyceny na kapitał z aktualizacji lub na wynik finansowy. W drugim przypadku księgowania będą identyczne jak w wariancie I. W przypadku odnoszenia wyceny na kapitał saldo początkowe wykazują konta: „Inwestycje krótkoterminowe”, „Aktualizacja inwestycji krótkoterminowych” oraz „Kapitał z aktualizacji wyceny”.
Saldo początkowe konta „Inwestycje krótkoterminowe” wynosi:
100 szt. × 40 zł = 4000 zł
Saldo początkowe konta „Aktualizacja inwestycji krótkoterminowych” i konta „Kapitał z aktualizacji wyceny” wynosi:
100 szt. × (45 zł – 40 zł) = 500 zł
1. Wpływ zapłaty za sprzedane akcje: 100 szt. × 48 zł = 4800 zł.
2. Wyksięgowanie sprzedanych akcji z ksiąg:
a) wartość akcji: 4000 zł,
b) aktualizacja wartości: 500 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.


Zysk ze zbycia inwestycji ustala się jako nadwyżkę przychodów finansowych nad kosztami. W danym przypadku będzie to różnica między ceną uzyskaną ze sprzedaży, powiększoną o kwoty ujęte w kapitale z aktualizacji wyceny, a wartością bilansową:
4800 zł + 500 zł – 4500 zł = 800 zł
W rachunku zysków i strat wykazuje się:
J. Przychody finansowe
III. Zysk ze zbycia inwestycji: 800 zł.
Sprzedaż inwestycji krótkoterminowych przy różnych metodach ewidencji rozchodu aktywów finansowych
W przypadku gdy jednostka dokonuje zakupu inwestycji krótkoterminowych kilka razy w ciągu danego okresu, ceny zakupu – w związku ze zmianą cen papierów wartościowych – mogą być różne. W takiej sytuacji wpływ na konto „Inwestycje krótkoterminowe” jest odnotowany w różnych cenach.
Wybór metody wyceny rozchodu wpływa na wynik ze sprzedaży oraz na wycenę bilansową tych inwestycji. Problem ten nie jest szczegółowo opisany w MSR nr 39, gdyż odwołuje się on jedynie do wyceny w wartości godziwej.
Zgodnie z ustawą o rachunkowości, jeżeli ceny nabycia jednakowych albo uznanych za jednakowe składników inwestycji są różne, to ich rozchód wycenia się według metody wybranej przez jednostkę:
1) według cen przeciętnych, to jest ustalonych w wysokości średniej ważonej cen danego składnika aktywów,
2) przyjmując, że rozchód składnika aktywów wycenia się kolejno po cenach tych składników, które jednostka nabyła najwcześniej,
3) przyjmując, że rozchód składników aktywów wycenia się kolejno po cenach tych składników aktywów, które jednostka nabyła najpóźniej.

Przykład 2
Konto „Inwestycje krótkoterminowe” wykazuje saldo 6550 zł, na które składają się akcje firmy A zakupione w następujących terminach:
10 listopada 2005 r.: 100 szt. × 30 zł = 3000 zł,
25 listopada 2005 r.: 50 szt. × 25 zł = 1250 zł,
5 grudnia 2005 r.: 100 szt. × 23 zł = 2300 zł,
Razem: 3000 zł + 1250 zł + 2300 zł = 6550 zł.
20 grudnia 2005 r. sprzedano 180 szt. akcji A w cenie 25 zł za sztukę.

Wariant I
Wycena rozchodu sprzedanych akcji według metody FIFO
1. Wpływ zapłaty za sprzedane akcje A: 180 szt. × 25 zł = 4500 zł.
2. Wyksięgowanie sprzedanych akcji z ewidencji:
100 szt. × 30 zł = 3000 zł,
50 szt. × 25 zł = 1250 zł,
30 szt. × 23 zł = 690 zł.
Razem: 180 szt. o wartości 4940 zł (3000 zł + 1250 zł + 690 zł)
Saldo końcowe wynosi: 70 szt. × 23 zł = 1610 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.


Wartość bilansowa inwestycji krótkoterminowych wynosi: 6550 zł – 4940 zł = 1610 zł.
Strata ze zbycia inwestycji wynosi 440 zł (4940 zł – 4500 zł).
W rachunku zysków i strat wykazuje się:
K. Koszty finansowe
III. Strata ze zbycia inwestycji: 440 zł
Wariant II
Wycena rozchodu sprzedanych akcji według metody LIFO
1. Wpływ zapłaty za sprzedane akcje A: 180 szt. × 25 zł = 4500 zł.
2. Wyksięgowanie sprzedanych akcji z ewidencji:
100 szt. × 23 zł = 2300 zł,
50 szt. × 25 zł = 1250 zł,
30 szt. × 30 zł = 900 zł.
Razem: 180 szt. o wartości 4450 zł.
Saldo końcowe wynosi: 70 szt. × 30 zł = 2100 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.


Wartość bilansowa inwestycji krótkoterminowych wynosi: 6550 zł – 4450 zł = 2100 zł.
Zysk ze zbycia inwestycji wynosi 50 zł (4500 zł – 4450 zł).
W rachunku zysków i strat wykazuje się:
J. Przychody finansowe
III. Zysk ze zbycia inwestycji: 50 zł
Wariant III
Wycena rozchodu sprzedanych akcji według przeciętnej średniej ceny
1. Wpływ zapłaty za sprzedane akcje A: 180 szt. × 25 zł = 4500 zł.
2. Wyksięgowanie sprzedanych akcji z ewidencji:
Średnia ważona cena: 6550 zł / 250 szt. = 26,20 zł.
Wartość sprzedanych akcji: 180 szt. × 26,20 zł = 4716 zł.
Saldo końcowe: 70 szt. × 26,20 zł = 1834 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.


Wartość bilansowa inwestycji krótkoterminowych 6550 zł – 4716 zł = 1834 zł.
Strata ze zbycia inwestycji wynosi 216 zł (4716 zł – 4500 zł)
W rachunku zysków i strat wykazuje się:
K. Koszty finansowe
III. Strata ze zbycia inwestycji: 216 zł
UWAGA!
Jeżeli jednostka dokonuje sprzedaży akcji w następnym roku, na dzień bilansowy należy dokonać wyceny zgodnie z założeniami przyjętymi w polityce rachunkowości.

Przykład 3
Stan początkowy inwestycji jak w poprzednim przykładzie.
Jednostka dokonała wyceny bilansowej według ceny rynkowej 24 zł, ponieważ akcje zostały zakwalifikowane do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu.
W styczniu 2006 r. sprzedano 180 szt. akcji w cenie 25 zł.
Saldo początkowe konta „Aktualizacja inwestycji krótkoterminowych” wynika z wyceny bilansowej akcji A:
100 szt. × (24 zł – 30 zł) = –600 zł,
50 szt. × (24 zł – 25 zł) = –50 zł,
100 szt. × (24 zł – 23 zł) = 100 zł.
Razem wartość aktualizacji wynosi: –550 zł.
Obciąża to koszty finansowe w 2005 r.
Operacje gospodarcze w 2006 r.:
1. Wpływ zapłaty za sprzedane akcje A: 180 szt. × 25 zł = 4500 zł.
2. Wyksięgowanie sprzedanych akcji z ewidencji 180 szt. × 24 zł = 4320 zł.
3. Rozwiązanie części odpisu aktualizującego wartość inwestycji na dzień bilansowy:
– odpis aktualizujący przypadający na jedną akcję: 550 zł / 250 szt. = 2,2 zł/szt.,
– aktualizacja wartości przypadająca na sprzedane akcje: 180 szt. × 2,2 zł/szt. = 396 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.


• art. 3 ust. 1 pkt 17, art. 35 ust. 1, art. 28 ust. 1 pkt 5 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 265, poz. 2252
• § 4, § 5, § 13–16, § 24 rozporządzenia Ministra Finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych – Dz.U. Nr 149, poz. 1674; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 256, poz. 2146
• § 48, § 58–70 MSR nr 39 – „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena”

dr Anna Bagieńska
adiunkt w Katedrze Finansów i Rachunkowości Politechniki Białostockiej
Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Obowiązkowe e-Doręczenia od 1 kwietnia 2025 r. dla firm zarejestrowanych w KRS. Jak założyć skrzynkę i aktywować Adres do Doręczeń Elektronicznych (ADE)

W komunikacie z 27 marca 2025 r. Poczta Polska przypomina o nadchodzącym terminie: 1 kwietnia 2025 r., kiedy to obowiązek korzystania z systemu e-Doręczeń zostanie rozszerzony na przedsiębiorstwa zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym przed początkiem bieżącego roku.

Ekologiczne opakowania w e-handlu - ogromne wyzwanie dla logistyki

Europejski klient e-commerce ma sprzeczne oczekiwania wobec opakowań, w których dostarczane są jego zamówienia. Domaga się ekologicznych rozwiązań, ale rzadko zrezygnuje z zakupu, jeśli nie otrzyma alternatywy zrównoważonej klimatycznie. Nie chce też płacić za spełnienie postulatów środowiskowych, a długa lista rozbieżności generuje ogromne wyzwania po stronie sprzedawców i logistyki. Ekologiczna rewolucja nie jest tania, dodatkowo nowe unijne przepisy wymuszają daleko idące zmiany w procesie realizacji zamówień.

Praca w KAS - rekrutacja 2025. Gdzie szukać ogłoszeń?

Praca w KAS a rekrutacja w 2025 roku. Jakie zadania ma Krajowa Administracja Państwowa? Kto może pracować w KAS? Gdzie szukać ogłoszeń? Jakie są wymagania są w trakcie rekrutacji w 2025 roku?

Roczne zeznanie podatkowe CIT tylko do 31 marca. Jak złożyć CIT-8

Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa przypominają, że 31 marca 2025 r. upływa termin złożenia zeznania CIT-8 za 2024 rok dla tych podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. CIT-8 można złożyć także elektronicznie w serwisie e-Urząd Skarbowy bez konieczności posiadania podpisu kwalifikowanego.

REKLAMA

PKPiR 2026: lista 15 poważnych zmian i nowe rozporządzenie od 1 stycznia. Terminy wpisów, dodatkowe kolumny do KSeF, dowody księgowe i inne nowości

Minister Finansów przygotował projekt nowego rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Sprawdziliśmy co się zmieni w zasadach prowadzenia pkpir w porównaniu do obecnego stanu prawnego.

Odpisy amortyzacyjne spółek nieruchomościowych

Najnowsze orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) przynoszą istotne zmiany dla spółek nieruchomościowych w zakresie możliwości rozpoznawania odpisów amortyzacyjnych w kosztach podatkowych. W styczniu tego roku NSA w kilku wyrokach (sygn. II FSK 788/23, II FSK 789/23, II FSK 987/23, II FSK 1086/23, II FSK 1652/23) potwierdził korzystne dla podatników stanowisko wojewódzkich sądów administracyjnych (WSA).

CIT estoński a optymalizacja podatkowa. Czy to się opłaca?

Przedsiębiorcy coraz częściej poszukują skutecznych sposobów na obniżenie obciążeń podatkowych. Jednym z rozwiązań, które zyskuje na popularności, jest estoński CIT. Czy rzeczywiście ta forma opodatkowania przynosi realne korzyści? Przyjrzyjmy się, na czym polega ten model, kto może z niego skorzystać i jakie są jego zalety oraz wady dla polskich przedsiębiorstw.

Składka zdrowotna w 2026 roku – będzie ewolucja czy rewolucja?

Planowane na 2026 rok zmiany w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców stanowią jeden z najbardziej dyskutowanych tematów w sferze podatkowej, mimo iż sama składka podatkiem nie jest. Tak jak każda kwestia dotycząca finansów osobistych a równocześnie publicznych, wywołuje liczne pytania zarówno wśród prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, jak i wśród polityków, gdzie widoczne są wyraźne podziały.

REKLAMA

Podatnik już nie będzie karany za przypadkowe błędy, nie będzie udowadniał niewinności

Szef rządu Donald Tusk poinformował, że za niecelowe, przypadkowe błędy nie będzie się już karać podatnika. Teraz to urząd skarbowy będzie musiał udowadniać jak jest.

Będą zmiany w L4, pracy na chorobowym i pensjach na zwolnieniach lekarskich. Przedsiębiorcy: Jesteśmy zwolennikami deregulacji i elastyczności, ale też jasnych zasad

Zasiłek chorobowy powinien być wypłacany pracownikowi już od pierwszego dnia absencji – Północna Izba Gospodarcza w Szczecinie popiera projekt przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, apelując jednocześnie o to, by ustawa w tej sprawie była przyjęta możliwie szybko. Przedsiębiorcy jednocześnie oczekują dalszego dialogu z Ministerstwem na temat np. „Zmian w L4”, które w opinii niektórych przedsiębiorców mogą budzić kontrowersje. – Jesteśmy zwolennikami tego, by pracownicy i pracodawcy mogli regulować swoje relacje w możliwie elastyczny sposób. Z jednej strony więc jesteśmy zwolennikami tego, by zwolnienie lekarskie nie blokowało w stu procentach możliwości wykonywania innych zobowiązań jeżeli to jest możliwe, ale z drugiej widzimy przestrzeń, gdzie zwolnienie lekarskie może być wykorzystywane do nadrabiania obowiązków w jednej pracy, przy jednoczesnym spowolnianiu działania w drugiej firmie – mówi Hanna Mojsiuk, prezes Północnej Izby Gospodarczej w Szczecinie.

REKLAMA