e-SAD od 13 lutego 2023 r. - elektroniczna rewolucja w przemieszczeniach wewnątrzwspólnotowych wyrobów z zapłaconą akcyzą

Elektronizacja przemieszczeń wyrobów akcyzowych w UE

Już wkrótce faktem stanie się kolejny etap elektronizacji przemieszczeń wyrobów akcyzowych, w tym wypadku pomiędzy różnymi państwami członkowskimi UE w ramach procedury dotyczącej wyrobów „z zapłaconą akcyzą”.

Zmiany są konsekwencją wejścia w życie nowej akcyzowej dyrektywy horyzontalnej, tj. dyrektywy Rady (UE) 2020/262 oraz jej implementacji do krajowego porządku prawnego ustawą z dnia 9 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw. Dyrektywa zakłada m.in. skomputeryzowanie procedur stosowanych do wewnątrzunijnych przemieszczeń wyrobów akcyzowych dopuszczonych do konsumpcji z zapłaconą akcyzą. Chodzi tu jednak wyłącznie o wyroby wymienione w załączniku nr 2 do ustawy akcyzowej, znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy oraz alkohol etylowy całkowicie skażony.

Co się zmieni od 13 lutego 2023 r.?

Do tej pory wspomniane przemieszczenia odbywały się na podstawie tzw. uproszczonego dokumentu towarzyszącego (UDT). Zostanie on zastąpiony elektronicznym uproszczonym dokumentem administracyjnym (e-SAD), obsługiwanym w ramach systemu EMCS, a w przypadku niedostępności systemu – dokumentem zastępującym e-SAD.

Zrezygnowano z konieczności załączenia do przemieszczanych wyrobów jakiejkolwiek fizycznej formy dokumentu – wystarczające będzie posiadanie przez osobę realizującą przemieszczenie (np. kierowcę) numeru referencyjnego e-SAD.

Pojawią się nowe statusy akcyzowe podmiotów: „uprawniony odbiorca” i „uprawniony wysyłający”, których uprawnieniem będzie odpowiednio odbiór lub wysyłka wyrobów akcyzowych przesyłanych poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy między państwami członkowskimi UE.

Co istotne, dla uzyskania odpowiedniego statusu konieczne będzie uzyskania numeru akcyzowego uprawnionego odbiorcy/wysyłającego. Numer będzie nadawany przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Poznaniu na wniosek podmiotu złożony za pośrednictwem Portalu Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC). Według zapowiedzi Ministerstwa Finansów wnioski takie będzie można składać już od 2 stycznia 2023 r.

Podobnie jak w przypadku przemieszczeń wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy ustawodawca przewidział także procedurę awaryjną, którą znajdzie zastosowanie w przypadku niedostępności systemu. Niezbędna będzie zatem wiedza, kiedy taką procedurę należy zastosować i jakich obowiązków w jej ramach dopełnić, aby sprowadzenie danego produktu do kraju albo jego wysyłka nie skończyły się naruszeniem przepisów akcyzowych i ewentualną odpowiedzialnością karno-skarbową.

Za bardzo korzystną zmianę należy uznać wprowadzenie możliwości objęcia procedurą zawieszenia poboru akcyzy wyrobów sprowadzanych na terytorium kraju poza tą procedurą (na podstawie e-SAD). Będzie to możliwe w przypadku wyrobów nabywanych wewnątrzwspólnotowo przez uprawnionego odbiorcę będącego jednocześnie podmiotem prowadzącym skład podatkowy i przez niego wprowadzanych do tegoż składu. Zwracamy uwagę, że wyroby takie będą mogły być sprowadzane na terytorium kraju bez nałożonych znaków akcyzy, co dotychczas było możliwe jedynie w przypadku sprowadzania wyrobów znajdujących się w procedurze zawieszenia poboru akcyzy.

Należy uważać… i edukować kontrahentów

Do obsługi transakcji i przemieszczeń wyrobów w systemie EMCS trzeba będzie się odpowiednio przygotować.

Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Finansów, dla uzyskania statusu uprawnionego odbiorcy/ uprawnionego wysyłającego konieczne będzie posiadanie konta na PUESC i nadanie uprawnień reprezentantowi podmiotu, jak również rejestracja/aktualizacja rejestracji podmiotu w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (w przypadku uprawnionego odbiorcy).

Przedsiębiorcy powinni również pamiętać o złożeniu zabezpieczenia akcyzowego obejmującego przemieszczenia wyrobów na dokumencie e-SAD, bez którego od 13 lutego nie będą one mogły zostać w ogóle zrealizowane. Co do zasady, w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego zabezpieczenie akcyzowe będzie składane przez uprawnionego odbiorcę a jego obciążenie i późniejsze zwolnienie zostanie odnotowane w systemie. Możliwość złożenia zabezpieczenia przez uprawnionego odbiorcę ma być dostępna od 16 stycznia 2023 r.

Warto zaznaczyć, iż obowiązek stosowania nowych reguł obrotu przy wyrobach z zapłaconą akcyzą dotyczy całej Unii Europejskiej. Od 13 lutego 2023 r. przy przemieszczeniach, które obejmie e-SAD nie będzie już możliwości skorzystania z mechanizmów istniejących wcześniej, a brak dostosowania się do nowego reżimu prawnego będzie wiązała się albo z brakiem możliwości zrealizowania transakcji albo z odpowiedzialnością karno-skarbową w przypadku pominięcia nowych obowiązków. W konsekwencji, bardzo istotne jest przygotowanie nie tylko własnej firmy i jej pracowników, ale również potwierdzenie z kontrahentami z UE, iż są świadomi i gotowi na nadchodzące zmiany.

Kontrahenci powinni dopełnić wszystkich obowiązków związanych z rejestracją na gruncie regulacji obowiązujących w ich kraju. Niezbędne może okazać się przeszkolenie pracowników (własnych i kontrahenta) z zasad funkcjonowania systemu EMCS, w szczególności tworzenia, wysyłania i otrzymywania komunikatów z systemu.

Konieczne może okazać się dostosowanie procesów logistycznych, np. w celu terminowego potwierdzania odbioru przesyłki w EMCS.

Aktualizacji mogą wymagać zapisy umów handlowych z kontrahentami i przewoźnikami, tak by zabezpieczały nas przed skutkami naruszenia przez nich procedur akcyzowych.

By zapobiec problemom technicznym, związanym zarówno z niezarejestrowaniem się kontrahentów jak i nieprzygotowaniem zagranicznych administracji skarbowych, w początkowym okresie funkcjonowania nowego systemu obrotu warto rozważyć utworzenie zapasów kluczowych wyrobów akcyzowych nabywanych z zapłaconą akcyzą przed 13 lutego 2023 r.

W okresie przejściowym należy również pamiętać, iż w przypadku nabyć lub dostaw wewnątrzwspólnotowych rozpoczętych przed dniem 13 lutego 2023 r. i niezakończonych do tego dnia zastosowanie będą miały reguły dotychczasowe, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2023 r.

Akcyza 2023: wątpliwości jest więcej – zapraszamy na webinarium!

Nadchodzący rok może przynieść wiele wyzwań nie tylko dla podmiotów z branż akcyzowych, ale także dla przedsiębiorców, którzy tylko marginalnie wykorzystują tego typu wyroby.
Już w lutym 2023 r. wejdzie w życie nowa akcyzowa dyrektywa horyzontalna oraz implementujące ją polskie przepisy. Nie można też zapominać o stale postępującej elektronizacji podatku akcyzowego w zakresie obowiązków ewidencyjnych i sprawozdawczych.

Te i inne kwestie istotne z punktu widzenia obrotu wyrobami akcyzowymi, omówimy w trakcie naszego webinarium 12 stycznia 2023 r. o godz. 10:00 – zapraszamy do zapoznania się z agendą szkolenia oraz do bezpłatnej rejestracji.

Konrad Staniec, Senior Associate, doradca podatkowy w ENODO Advisors
Przemysław Sawicki, Junior Analyst w ENODO Advisors