Nowe zasady informowania o wyrokach sądowych dotyczących decyzji Prezesa UOKiK

W ramach polityki wzmacniania przejrzystości działań UOKiK będzie informował o wszystkich wyrokach sądowych dotyczących praktyk ograniczających konkurencję, kontroli koncentracji, naruszenia zbiorowych interesów konsumentów oraz w sprawach o uznanie klauzul za niedozwolone. Będzie to dotyczyło zarówno wyroków, w których linia orzecznicza UOKiK została podtrzymana, jak i dla tych, w których zweryfikował ją sąd. W tym celu Urząd przygotował dokument Zasady publikowania informacji o wyrokach sądu dotyczących decyzji Prezesa UOKiK.

Już we wrześniu 2015 r., w przypadku wyroków szczególnie istotnych dla funkcjonowania rynku, interesów konsumentów lub dotyczących spraw precedensowych, UOKiK będzie publikował komunikaty prasowe dotyczące rozstrzygnięć sądów.

Zmiany w Prawie Pracy 2015 (Komplet 4 książek) + Kodeks pracy 2015 z komentarzem gratis

Umowy terminowe po zmianach (książka)

50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online

Od początku 2015 r. sądy wydały 174 wyroki w sprawach dotyczących decyzji Prezesa UOKiK.Przedstawiamy podsumowanie najistotniejszych orzeczeń, które zapadły od początku 2015 roku.

Utrzymanie decyzji w mocy

W 108 przypadkach sądy utrzymywały w mocy decyzje Prezesa UOKiK. Przykładem jest rozstrzygnięcie w sprawie ING Towarzystwa Ubezpieczeń na Życie. W decyzji z grudnia 2012 r. Urząd zakwestionował postanowienia znajdujące się w umowach o prowadzenie indywidualnych kont emerytalnych. Wątpliwości wzbudziły m.in. nadmierne wymagania przy wypłacie środków z indywidualnego konta emerytalnego (IKE). Wypłatę środków po śmierci oszczędzającego przedsiębiorca uzależniał od spełnienia dodatkowych warunków, które jednak nie wynikają z przepisów: zaświadczenia stwierdzającego przyczynę zgonu wystawionego przez lekarza lub stosowne władze. Zdaniem UOKiK, taka praktyka mogła utrudniać wypłatę środków osobom uprawnionym. Na przedsiębiorcę została nałożona również kara finansowa w wysokości ponad 1 mln zł. Stanowisko Urzędu podtrzymał w czerwcu 2014 r. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a w maju 2015 r. Sąd Apelacyjny. Sądy obu instancji potwierdziły m.in., że opisana praktyka utrudniała konsumentom dochodzenie roszczeń ponieważ wymaga przedstawienia dodatkowego dokumentu, którego nie przewidują przepisy. Sąd podtrzymał również nałożoną sankcję pieniężną.

Zmiana decyzji

W 37 sprawach sądy zmieniały rozstrzygnięcia UOKiK. Dotyczyło to zarówno istoty praktyki, jak i wysokości kary. Ten ostatni przypadek miał miejsce w sprawie decyzji dotyczącej porozumienia pomiędzy spółką Orlen Oil (producentem środków smarnych dla motoryzacji i przemysłu oraz kosmetyków i chemii samochodowej) oraz dystrybutorami jej produktów. Spółka zobowiązywała swoich partnerów handlowych do sprzedaży środków smarnych z linii Platinum (m.in. olejów silnikowych) po cenach minimalnych. Dystrybutorzy nie mogli sprzedawać tych produktów taniej, niż cena wskazana przez producenta, pomniejszona o określony rabat. W maju br. SOKIK potwierdził, że była to praktyka ograniczająca konkurencję, zdecydował jednak o zmniejszeniu kary finansowej – z blisko 2 mln zł do 500 tys. zł. Jedną z okoliczności łagodzących było, zdaniem sądu, uzyskanie przez ostatecznych odbiorców korzyści z powodu wprowadzenia na rynek nowego produktu.

Podobnie było w przypadku decyzji dotyczącej Narodowego Funduszu Zdrowia. W 2011 r. Urząd stwierdził, ze śląski oddział Funduszu uzależniał podpisanie umowy w zakresie zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne od posiadania przez potencjalnego kontrahenta przynajmniej jednego własnego punktu udzielania świadczeń na terenie województwa śląskiego. Tym samym nie było możliwe zawarcie umowy z przedsiębiorcą, który chciał na tym terenie świadczyć usługi wyłącznie za pośrednictwem podwykonawców (aptek, sklepów medycznych). W opinii Urzędu taka praktyka nie wynikała z przepisów prawa, stanowiła nadużycie pozycji rynkowej NFZ i uniemożliwiła udzielanie świadczeń na terenie woj. śląskiego przez podmioty, które nie posiadały tam własnej placówki. Na Fundusz została nałożona kara finansowa w wysokości ponad 300 tys. zł. Decyzja została podtrzymana przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Po apelacji NFZ, w sierpniu 2015 r. Sąd Apelacyjny obniżył karę finansową do ponad 150 tys. zł. Sąd podzielił zdanie Urzędu, że działania NFZ naruszyły konkurencję, a zmniejszenie sankcji pieniężnej wynikało z ograniczonego zasięgu praktyki – miała ona miejsce jedynie na terenie woj. śląskiego.

Sąd obniżył także karę nałożoną na Polską Telefonię Cyfrową za utrudnianie kontroli. W decyzji Prezes UOKiK nałożył na spółkę karę w wysokości ponad 123 mln zł. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów obniżył sankcję do 1 232 460 zł. W ubiegłym roku sąd SOKiK obniżył również karę za utrudnianie kontroli nałożoną na innego operatora – Polkomtela. W obu sprawach dotyczących kar za utrudnianie kontroli Urząd złożył apelację.

Uchylenie decyzji

W 29 sprawach sądy uchyliły w całości decyzje UOKiK. Tak było w przypadku wyroku Sądu Apelacyjnego z 9 lipca 2015 r. dotyczącego decyzji stwierdzającej naruszenie zbiorowych interesów konsumentów przez Polski Związek Firm Deweloperskich. Urząd zakwestionował niektóre postanowienia w  katalogu dobrych praktyk związku, zawierającym wytyczne odnośnie wzorców umownych stosowanych przez deweloperów. Wątpliwości Urzędu wzbudziła m.in. klauzula zastrzegająca, że konsumentowi nie przysługuje prawo odstąpienia od umowy, jeśli metraż oddanego do użytku lokalu nie różni się od określonego w kontrakcie więcej niż 2 proc. Urząd nie zakwestionował wysokości procentowej różnicy wskazywanej przez deweloperów, ale przede wszystkim skutki prawne umieszczenia tego typu klauzul we wzorcach umów – brak możliwości dokonania rozliczenia pomiędzy stronami umowy różnic w cenie będących skutkiem różnicy w powierzchni projektowanej, a powykonawczej lokalu, uniemożliwienie konsumentom odstąpienia od umowy w przypadku wzrostu ceny wynikającego ze zwiększenia powierzchni mieszkania, obciążenie ryzykiem nienależytego wykonania umowy tylko konsumenta.

Decyzja została podtrzymana zarówno przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jak i Sąd Apelacyjny. Jednak po skardze kasacyjnej, w kwietniu br. Sąd Najwyższy uchylił wyrok SA i zwrócił sprawę do ponownego rozpatrzenia. Wskazał przy tym m.in., że postanowienia kodeksu dobrych praktyk nie mogą być oceniane tak jak klauzule we wzorcach umów. Sąd Apelacyjny wskazał, że rozstrzygnięcie SN miało wpływ na jego wyrok. Zdaniem SA, kwestionowane postanowienia katalogu dobrych praktyk nie są sprzeczne z prawem oraz dobrymi obyczajami.

Monitor Księgowego – prenumerata

Biuletyn VAT

IFK Platforma Księgowych i Kadrowych

Sąd nie podzielił również stanowiska Urzędu w przypadku decyzji z listopada 2011 r. stwierdzającej niedozwolone porozumienie pomiędzy czterema największymi operatorami telefonii komórkowej -  Polkomtelem, Polską Telefonią Cyfrową, PTK Centertelem oraz P4. Sprawa dotyczyła konkursu Urzędu Komunikacji Elektronicznej na rezerwację częstotliwości umożliwiających m.in. odbiór telewizji w telefonie komórkowym w technologii cyfrowej (DVB-H). Startowały w nim dwa podmioty - spółka Info-TV-FM oraz konsorcjum Mobile TV, zawiązane specjalnie w tym celu przez czterech operatorów komórkowych. Rezerwację częstotliwości otrzymał Info-TV-FM. Świadczenie usług odbiorcom indywidualnym na szeroką skalę wymagało podpisania umów z operatorami telefonii komórkowej. W opinii Urzędu uczestnicy konsorcjum Mobile TV po przegranym przetargu zawarli niedozwolone porozumienie i ustalali sposób zachowania wobec wygranej spółki, wymieniali między sobą poufne informacje oraz uzgadniali sposób publicznego kwestionowania oferty hurtowej Info-TV-FM. W czerwcu 2015 r. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uchylił tę decyzję. SOKiK stwierdził, że działania operatorów były zgodne z prawem. Wskazał m.in., że mieli prawo razem oceniać ofertę hurtową Info-TV-FM jako wspólnicy konsorcjum, a informacje którymi się wymieniali nie miały zdaniem sądu charakteru poufnego.

Od każdej decyzji Prezesa UOKiK przedsiębiorcy przysługuje odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a od wyroku SOKiK – apelacja do Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Możliwa jest również skarga kasacyjna od wyroku SA do Sądu Najwyższego.