Odpowiedzialność za rozliczenie pracownika przez zakład pracy

SENTENCJA

Niewpłacenie na rachunek organu podatkowego obliczonego i pobranego podatku nie musi polegać na fizycznym przejęciu przez płatnika kwoty stanowiącej jego równowartość.

Wyrok SN z 2 sierpnia 2002 r., niepublikowany

sygn. akt IV KKN 426/98

UZASADNIENIE

Sąd wojewódzki wyrokiem z 20 marca 1998 r. utrzymał wyrok sądu rejonowego z października 1997 r., którym Maciej S. został uniewinniony od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 98 par. 1 w zw. z art. 113 par. 1 u.k.s.

Od powyższego wyroku sądu wojewódzkiego kasację wniósł prokurator. W kasacji prokurator zarzucił rażące naruszenie prawa materialnego to jest art. 98 par. 1 ustawy o kontroli skarbowej. Naruszenie w ocenie prokuratora polegało na niesłusznym przyjęciu, że Maciej S. swoim zachowaniem nie wyczerpał znamion występku skarbowego określonego w tym przepisie. Choć z zebranego materiału dowodowego w szczególności z deklaracji na zaliczki miesięczne na podatek dochodowy od wypłat wynagrodzeń za pracę wynika jednoznacznie, że wymieniony pobrał kwoty i nie wpłacił ich na rachunek organu podatkowego. Ponadto prokurator zarzucił zaskarżonemu wyrokowi rażącą obrazę przepisów postępowania. Powołał art. 334 par. 1 k.p.k. a naruszenie sądu polegało jego zdaniem na nieodczytaniu na rozprawie protokołów wyjaśnień złożonych poprzednio przez Macieja S. w postępowaniu przygotowawczym. Dodatkowo w ocenie prokuratora sąd naruszył art. 313 par. 1 k.p.k. w zw. z art. 152 k.p.k., bo nie wyjaśnił wszystkich istotnych okoliczności sprawy. Dlatego prokurator wniósł o uchylenie wyroków sądu pierwszej i drugiej instancji oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi rejonowemu.

Sąd Najwyższy uznał, że kasacja prokuratora jest zasadna. Jak podkreślił SN wbrew wywodom sądów obu instancji, niewpłacenie na rachunek organu podatkowego obliczonego i pobranego podatku nie musi polegać na fizycznym przejęciu przez płatnika kwoty stanowiącej jego równowartość. Wykładnia przeciwna, zgodnie z którą dla popełnienia przestępstwa z art. 98 par. 1 u.k.s. konieczne jest dysponowanie przez jego sprawcę tymi środkami, prowadziłaby wbrew intencjom ustawodawcy do unikania odpowiedzialności przez osoby uchylające się od obowiązków płatnika. Zdaniem SN zaprezentowana wykładnia znamion przestępstwa z art. 98 par. 1 u.k.s., zgodnie z którą przez pobranie podatku należy rozumieć wypłacenie pracownikowi wynagrodzenia po odliczeniu uprzednio obliczonej zaliczki, jest trafna.

Takie stanowisko zaprezentował SN m.in. w wyroku z 19 sierpnia 1999 r., sygn. akt III KKN 434/97, niepublikowany oraz w postanowieniu z 25 października 1995 r., sygn. akt I KZP 30/95, opublikowanym w OSP 1996/4/68. W pierwszym wyroku SN uznał, że przez pobranie kwot zobowiązania podatkowego, w rozumieniu art. 98 u.k.s., należy więc w tym wypadku rozumieć wypłacenie pracownikowi wynagrodzenia po odliczeniu takiej uprzednio obliczonej zaliczki (wynagrodzenia netto). Nieprzekazanie przez płatnika w odpowiednim terminie pobranych w ten sposób zaliczek na podatek dochodowy wypełnia znamiona przestępstwa z art. 98 par. 1 u.k.s. We wskazanym przez SN postanowieniu SN uznał zaś, że pojęcie niewpłaconej kwoty podatku, użyte w art. 98 par. 1 u.k.s., oznacza kwotę pobraną od podatnika, lecz nieprzekazaną w odpowiednim terminie na rachunek organu podatkowego, przy czym bez znaczenia jest tu okoliczność, czy płatnik posiada środki finansowe na bieżącą produkcję lub działalność gospodarczą, czy też nie. W niniejszej sprawie nie zaistniały żadne szczególne okoliczności, które by uzasadniały odejście od tak ukształtowanej linii orzecznictwa.

Dlatego SN uchylił zaskarżony wyrok sądu wojewódzkiego i utrzymany nim w mocy wyrok sądu rejonowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

OPINIA

RAFAŁ OLESIŃSKI

adwokat z Kancelarii Adwokackiej Rafał Olesiński

Wykonanie obowiązków płatnika jest specyficznym elementem systemu podatkowego, a odpowiedzialność karną w tym zakresie stypizowano w art. 77-79 kodeksu karnego skarbowego, w tym za pobranie i niewpłacenie podatku.

Przez pobranie i niewpłacenie podatku w terminie należy rozumieć sytuacje, której ramy wyznacza, po pierwsze, obliczenie i wypłata (w dowolnej formie) świadczenia, z którego wynika obowiązek płatnika, a po drugie, upływ terminu zapłaty podatku.

W sytuacji gdy np. ze względów ekonomicznych pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia, nie dochodzi do pobrania podatku. Jeżeli jednak obliczył wynagrodzenie od kwoty brutto, wypłacił je, ale podatku nie uiścił, to uznaje się, że podatek pobrał i popełnia czyn zabroniony nie wpłacając go w terminie. Nie ma znaczenia fakt, że z przyczyn ekonomicznych nie był w stanie go odprowadzić, a podatku nie zagarnął. Taka interpretacja, z którą należy się zgodzić, została konsekwentnie przyjęta przez Sąd Najwyższy (wyrok z 16 maja 2002 r. IV KKN 427/98 i powołane tam orzecznictwo).

Przygotowała ALEKSANDRA TARKA

Źródło: Gazeta Prawna [Tygodnik Podatkowy] Nr 54 (2176) poniedziałek, 17 marca 2008 r.