Nowelizacja przepisów mających przeciwdziałać próbom obchodzenia prawa podatkowego ani nie wyjaśniła dotychczasowych wątpliwości, ani nie polepszyła sytuacji podatników. Zlikwidowano natomiast możliwość wstrzymania wykonania decyzji podatkowej z mocy prawa oraz zawieszono bieg przedawnienia na czas postępowania cywilnego. W efekcie oczekiwanie na rozstrzygnięcie może wydłużyć się o kilka lat.
Obowiązującej od 1 września tego roku regulacji dotyczącej obejścia prawa podatkowego trzeba szukać w dodanym do Ordynacji podatkowej artykule 199a. Tak jak poprzednio, organ podatkowy będzie mógł zamiast dosłownego brzmienia oświadczeń woli podatników brać pod uwagę ich zamiar i cel realizowanych przez nich czynności. Inaczej mówiąc, nie będzie musiał sugerować się nazwą umowy, ale jej treścią.
I tak urząd skarbowy może dojść do wniosku, że pod pozorem dokonania jednej czynności faktycznie zrealizowano inną. W takiej sytuacji określi skutki podatkowe z tej innej czynności. Dla przykładu, jeżeli uzna, że umowa darowizny jest faktycznie umową sprzedaży, to zastosuje przepisy podatkowe dotyczące tej ostatniej umowy. I wreszcie organ będzie miał prawo, a nawet obowiązek wystąpić do sądu powszechnego o ustalenie, czy dany stosunek prawny istniał czy nie. Stanie się tak, jeżeli na podstawie dowodów zgromadzonych w toku postępowania, w szczególności zeznań podatników, organ podatkowy będzie miał co do tego wątpliwości. Nowe uprawnienie przysługuje organom podatkowym i kontroli skarbowej.
Problem jednak w tym, że jeżeli organ zdecyduje się na postępowanie przed sądem powszechnym, sprawa może ciągnąć się latami. W dodatku podatnika pozbawiono możliwości wstrzymania wykonania decyzji z mocy prawa. Taka możliwość istniała do końca sierpnia. Teraz trzeba będzie złożyć wniosek i powołać się na ważny interes lub przedstawić odpowiednie zabezpieczenie.
Niech nie łudzą się też ci, którzy myślą, że kilkuletnie postępowanie w sądzie powszechnym to dobry sposób na przedawnienie. Na ten czas bieg terminu zostanie zawieszony.
A to tylko czubek góry lodowej, bo, jak twierdzą specjaliści, wątpliwości jest dużo więcej. Pozostaje tylko mieć nadzieję, że organy podatkowe rzadko będą ze swojego prawa korzystać.
