Zmiany w podatku od czynności cywilnoprawnych mogą być niekorzystne dla małych firm. Od nowego roku zniknie zwolnienie dla pożyczek na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności. Nieopodatkowane będą pożyczki od najbliższej rodziny, ale trzeba je będzie zgłosić w urzędzie.
Zmiana prawa
Od 1 stycznia 2007 r. z ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 41, poz. 399 z późn. zm. – dalej ustawa o p.c.c.) zniknie ulga, zgodnie z którą wolna od tego podatku jest pożyczka zaciągnięta na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej. Na otarcie łez ustawodawca przewidział niewielkie zwolnienie obejmujące pożyczki w wysokości 5 tys. zł od jednego podmiotu, a od wielu podmiotów łącznie nie więcej niż 25 tys. zł, udzielane w ciągu 3 lat.
Obecnie warunkiem skorzystania ze zwolnienia jest udokumentowanie, że pożyczkę przeznaczy się na pokrycie wydatków poniesionych na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności w ciągu 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy albo wykorzystanie w tym czasie rzeczy stanowiących przedmiot pożyczki.
Ulga wykreślona
Zgodnie z nowelizacją ustawy o p.c.c. przepis ten zostanie uchylony.
– Konsekwencje jego zniesienia odczują głównie drobne polskie przedsiębiorstwa rodzinne, pożyczające fundusze nie od banków, ale głównie od rodziny i znajomych – mówi Maciej Kulawik, radca prawny z Kancelarii Allen & Overy.
Jego zdaniem problem nie będzie dotyczył dużych firm międzynarodowych, gdyż te zwykle mają w swoich strukturach wyspecjalizowane spółki zajmujące się finansowaniem spółek operacyjnych (produkcyjnych czy usługowych) w poszczególnych krajach. Pożyczki od takich zagranicznych spółek finansowych nadal będą korzystać ze zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych.
Stawka 2 procent
Od 1 stycznia większość przedsiębiorców biorących pożyczki będzie musiała zapłacić 2-proc. podatek. Będą mu podlegały zarówno pożyczki udzielane przez banki czy organizacje parabankowe, jak i pożyczki od dalszej rodziny. Pozostanie obowiązujący dziś wyjątek, zgodnie z którym nadal zwolnione z podatku będą pożyczki udzielane przez przedsiębiorców niemających na terytorium Polski siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek. Warto pamiętać, że podatkowi od czynności cywilnoprawnych, tak jak obecnie, nie będą podlegały kredyty.
Według nowelizacji, zwolnione z podatku mają być jednak pożyczki udzielane przez niektórych członków I grupy podatkowej: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, ojczyma i macochę oraz rodzeństwo.
– Zwolnienie to niestety nie obejmuje już drugiego stopnia pokrewieństwa, co powoduje, że zaciągnięcie pożyczki od wuja, cioci, dalszych krewnych czy znajomych wiązać się będzie z koniecznością zapłaty podatku przez przedsiębiorcę – dodaje Maciej Kulawik.
Zasady przyznawania ulg mogą zachęcić podatników do próby obejścia prawa. Wuj może np. pożyczyć bez podatku dowolną sumę siostrze, a ta z kolei – swojemu dziecku. Pożyczki takie trzeba będzie jednak zgłaszać urzędowi skarbowemu. Ten może uznać, że operacje miały na celu jedynie uniknięcie zapłaty podatku.
Według adwokata Jacka Repsa z kancelarii Reps Wojnar & Wspólnicy Adwokaci, aby organ podatkowy mógł uznać, że doszło do obejścia prawa, powinien wykazać, że pod oficjalną czynnością kryje się inna.
– Urząd może wszcząć postępowanie zmierzające do ustalenia prawdziwej treści czynności. Ale fakt, że docelowo pewna kwota trafia do określonej osoby, nie musi od razu oznaczać, że mamy do czynienia z obejściem prawa. Taka mogła być rzeczywista intencja stron. Tym bardziej jeżeli osoba, która jest ostatecznym odbiorcą pieniędzy, nie poręcza pożyczki między rodzeństwem – mówi adwokat.
Hanna Filipczyk, starszy konsultant z Accreo Taxand, przestrzega jednak przed uciekaniem się do takiego rozwiązania.
– Dwie jawne czynności pożyczek mogą rodzić uzasadnione podejrzenie urzędu skarbowego, że w rzeczywistości chodziło o inną, ukrytą. Na podstawie art. 199a par. 2 Ordynacji podatkowej urząd może wyciągnąć skutki podatkowe z czynności ukrytej, czynności deklarowane traktując jako pozorne – uważa Hanna Filipczyk.
Przyznaje, że konstrukcja przepisów może zachęcać do nadużyć.
Trzeba informować urząd
Zgodnie z nowelizacją, zwolnienie z podatku dla pożyczek udzielonych przez członków I grupy podatkowej nastąpi po spełnieniu kilku warunków. Osoba korzystająca ze zwolnienia będzie musiała złożyć deklarację PCC właściwemu organowi podatkowemu w ciągu 14 dni od daty dokonania czynności. Odbiór pieniędzy trzeba będzie udokumentować dowodem z rachunku bankowego, rachunku prowadzonego przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową albo przekazem pocztowym.
Zwolnione zostaną też pożyczki od innych osób, jeżeli kwota pożyczek otrzymanych w okresie kolejnych 3 lat nie przekracza 5 tys. zł od jednego podmiotu, a od wielu podmiotów łącznie nie więcej niż 25 tys. zł. Dla podatników, którzy spróbują oszukać fiskusa, przewidziano karną stawkę podatku w wysokości 20 proc. Będzie ją trzeba zapłacić, jeżeli np. podczas kontroli podatnik powoła się na zawarcie umowy pożyczki, a należny podatek nie został zapłacony. Urząd skarbowy może sam sprawdzić stan rachunków podatników.
– Przepisami pozwalającymi urzędom skarbowym na wgląd w konta bankowe są art. 82 par. 2 Ordynacji podatkowej, który przewiduje przekazywanie naczelnikom urzędów skarbowych zbiorczych informacji o kontach bankowych, oraz art. 182, który przewiduje udostępnienie pełnej informacji o operacjach przeprowadzanych na rachunkach bankowych, jeżeli dotyczą strony postępowania podatkowego – tłumaczy Filip Świtała, szef zespołu postępowań podatkowych w kancelarii Salans D. Oleszczuk.
Najpóźniej w piątek Sejm ma głosować senackie poprawki do nowelizacji ustawy o p.c.c.
