Prowadzenie działalności gospodarczej a usługi na rzecz byłego pracodawcy – podatki i składki ZUS

Forma opodatkowania działalności gospodarczej a usługi na rzecz byłego pracodawcy

Otwierając działalność należy dokonać wyboru formy opodatkowania. Podatnik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą ma możliwość wyboru formy opodatkowania: 
- na zasadach ogólnych według skali podatkowej, 
- podatkiem linowym oraz 
- ryczałtem od przychodu ewidencjonowanych. 

Ważne jest jednak to, że przedsiębiorca może stracić prawo do opodatkowania podatkiem liniowym oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli uzyska przychody z działalności gospodarczej świadcząc usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy. Dotyczy to jednak tylko takich usług, które przedsiębiorca wykonywał w ramach umowy o pracy lub spółdzielczego stosunku pracy (nie dotyczy umowy zlecenie oraz umowy o dzieło).  

Ograniczenie dotyczące opodatkowania tylko skalą podatkową nie trwa przez cały okres prowadzenia działalność.

Przedsiębiorca, których chce zmienić formę opodatkowana na podatek liniowy może tego dokonać dopiero w roku następującym, po roku, w którym rozwiązana została umowa o pracę. Nie może więc on skorzystać z podatku liniowego w tym samym roku, w którym wykonywał tożsame czynności na podstawie stosunku pracy.

Jeśli przedsiębiorca chce zmienić formę opodatkowania na ryczałt ewidencjonowany to może to zrobić dopiero po okresie dwóch lat od rozwiązania umowy o pracę. Z tej formy opodatkowania nie może skorzystać w roku, w którym był zatrudniony na umowę o pracę oraz w roku kolejnym.

Składki ZUS dla przedsiębiorcy wykonującego pracę dla byłego pracodawcy

Osoby rozpoczynające prowadzenie działalności gospodarczej mogą skorzystać przez pierwsze 6 miesięcy z tzw. „ulgi na start”, a następnie przez 24 miesiące z preferencyjnych składek ZUS. 
Ale w sytuacji, gdy przedsiębiorca wykonuje te same czynności, które wykonywał na podstawie umowy o pracę dla byłego pracodawcy przed dniem rozpoczęcia działalności w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym, nie może skorzystać z wymienionych ulg. Przedsiębiorca jest zobowiązany do opłacania składek ZUS w pełnej wysokości.

Praca na rzecz byłego pracodawcy nie pozwala również na skorzystanie z tzw. „małego ZUSu plus”.

Powyżej wymienione ograniczenia dotyczą sytuacji, w których przedsiębiorca osiąga przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, które są tożsame z usługami wykonywanymi w oparciu o umowę o pracę lub spółdzielczy stosunek pracy. Jeśli przedsiębiorca świadczy inne usługi i zakres jego obowiązków się zmienił, to ograniczenia dotyczące formy opodatkowania oraz ZUS go nie dotyczą. 

Są jednak różne sytuacje związane z pracą na rzecz byłego pracodawcy i korzystaniem z preferencyjnych składek ZUS. Przyjrzyjmy się zatem kilku poniższym sytuacjom. 

Nawiązanie współpracy z byłym pracodawcą po kilku miesiącach od dnia założenia działalności i świadczenie dla niego tożsamych usług, które w roku bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy 

Należy zwrócić szczególną uwagę, że aby przedsiębiorca skorzystał z całego 24-miesięcznego okresu składek preferencyjnych to w tym okresie nie może nawiązać współpracy z byłym pracodawcą świadcząc dla niego tożsame usługi jak na podstawie umowy o pracę. Jeśli w okresie korzystania z niższego ZUS rozpocznie współpracę z byłym pracodawcą, to będzie on musiał zgłosić się do dużego ZUS. 

Zakończenie współpracy z byłym pracodawcą, a możliwość skorzystania z preferencyjnych składek ZUS w okresie 24 miesięcy od dnia otwarcia działalności gospodarczej 

Przedsiębiorca, który założył działalność i świadczył usługi dla byłego pracodawcy (tożsame z usługami świadczonymi na umowie pracę) opłacał od pierwszego dnia działalności składkę ZUS od standardowej wysokości (tzw. duży ZUS). Jednakże jeśli przedsiębiorca w okresie 24 miesięcy od dnia założenia działalności gospodarczej zrezygnuje ze współpracy z byłym pracodawcą to będzie mógł zgłosić się do preferencyjnych składek ZUS. Preferencyjną składkę ZUS będzie mógł opłacać tylko do końca upływu 24 miesięcy kalendarzowych od momentu otwarcia firmy. 

Wykonanie jednej usługi po kilku miesiącach dla byłego pracodawcy a składka preferencyjna

 W sytuacji, gdy przedsiębiorca wykona nawet jedną usługę dla byłego pracodawcy to jest on zobowiązany do wyrejestrowania się z preferencyjnego ZUSu i zgłoszenia się do dużego ZUS. Po ponownym zaprzestaniu świadczenia usługi może powrócić do składek preferencyjnych.

Martyna Skrzypczak, księgowa, Meritoros SA