Jakie są zasady udzielania prokury?

Czym jest prokura?

Przepisy o prokurze zostały unormowane w Kodeksie cywilnym w dziale o przedstawicielstwie. Można zatem powiedzieć, że prokura jest rodzajem przedstawicielstwa, szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, zwanego także pełnomocnictwem handlowym.

Kto może być prokurentem?

Prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna. Wynika to ze szczególnego stosunku zaufania, który wiąże prokurenta z przedsiębiorcą. Ponadto prokurent musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Jest to uzasadnione zakresem obowiązków spoczywających na prokurencie, których spełnienie nie byłoby możliwe przez pozbawionych bądź ograniczonych w tej zdolności.

Jak udzielić  prokury?

Prokury udziela przedsiębiorca, który podlega obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Następuje to przez jednostronną czynność prawną, czyli oświadczenie woli przedsiębiorcy. Przepisy nakładają obowiązek, by to oświadczenie zostało złożone na piśmie, w przeciwnym razie będzie ono nieważne. Prokura jest jawna, zatem w ciągu 7 dni od udzielenia, wygaśnięcia lub zmiany danych o prokurze należy zgłosić to do rejestru. Taki wpis ma charakter obligatoryjny, jest istotny dla zachowania bezpieczeństwa obrotu, jednakże jest też deklaratoryjny, czyli potwierdzający istniejący już stan. Z tego względu nawet w przypadku braku wpisu prokura jest wciąż ważna, a prokurent może rozpocząć swoją działalność z chwilą udzielenia prokury i wykonuje ją do odwołania lub wygaśnięcia.

Autopromocja

Kodeks spółek handlowych z komentarzem do zmian

Kup książkę:

Kodeks spółek handlowych z komentarzem do zmian

Jaki jest zakres umocowania prokurenta?

W przeciwności do pełnomocnictwa, zakres umocowania prokurenta nie jest uzależniony od treści aktu o udzieleniu prokury, ale jest określony przez przepisy ustawy.

Prokurent umocowany jest do czynności sądowych (przykład: wnoszenie pozwu, ustanowienie pełnomocnictwa procesowego) i pozasądowych (przykład: zawieranie umów), jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

W przypadku przekroczenia przez prokurenta zakresu umocowania, znajdują zastosowanie przepisy o pełnomocnictwie (art. 103 Kodeksu cywilnego). Ważność umowy będzie zależała wtedy od jej potwierdzenia przez przedsiębiorcę.

Autopromocja

PIT, CIT, Ryczałt 2023

Kup książkę:

PIT, CIT, Ryczałt 2023

Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, czyli w stosunku zewnętrznym między prokurentem a innymi podmiotami, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Takim przepisem jest chociażby konieczność uzyskania pełnomocnictwa do dokonania określonych czynności prawnych, tj.

- zbycie przedsiębiorstwa,

Autopromocja

Infor IFK - bieżące aktualności o zmianach przepisów:

Nowe obowiązki biur rachunkowych związane z KSeF
Jakie zmiany czekają w prawie pracy i podatkach na 2024 rok?

Subskrybuj serwis IFK

- dokonanie czynności prawnej na podstawie której następuje oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania (np. w wyniku umowy najmu, dzierżawy),

- zbycie nieruchomości,

- obciążenie nieruchomości.

Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry

Prokura może natomiast zostać ograniczona w stosunkach wewnętrznych, czyli między prokurentem a mocodawcą. Dokonanie określonej czynności pomimo ograniczenia prokury, nie spowoduje, że czynność ta stanie się nieważna, natomiast prokurent naraża się na odpowiedzialność wobec przedsiębiorcy.

Należy także pamiętać, że prokura jest nieprzenoszalna, co oznacza, że prokurent nie może udzielić dalszej prokury. Jest zaś uprawniony do ustanowienia pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności, nie może być to jednak pełnomocnictwo ogólne.

Autopromocja

Jakie są rodzaje prokury?

Przepisy kodeksu wskazują obecnie cztery rodzaje prokury:

- samoistna (dla wykonywanych czynności wymaga działania tylko jednego prokurenta),

- łączna (kilku prokurentów jest zobowiązanych do współdziałania),

- oddziałowa (ograniczona do zakresu spraw związanych z funkcjonowaniem oddziału),

- łączna nieprawidłowa.

Ostatnia ze wskazanych została dodana do kodeksu cywilnego ustawą z 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców (Dz.U. z 2016 r. poz. 2255). Na tej podstawie można umocować prokurenta do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.

Przed nowelizacją w praktyce występowała, tzw. prokura niewłaściwa, polegająca na konieczności współdziałania prokurenta z członkiem zarządu. Była jednak uznawana przez orzecznictwo i literaturę za niedopuszczalną. Szczególnie istotna w tej kwestii okazała się uchwała SN III CZP 34/14, w której przyjęto, że „(…) nie jest dopuszczalny wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta z zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu.  Brak podstaw dla ustanowienia takiej prokury, gdyż nie przewidują jej przepisy k.c. o prokurze, a ponadto taka prokura byłaby sprzeczna z podstawową zasadą reprezentacji osób prawnych, określoną w art. 38 k.c.”

Dokonując zgłoszenia o udzieleniu prokury, należy wskazać jej rodzaj, zaś w przypadku prokury łącznej lub łącznej nieprawidłowej, także sposób jej wykonywania.

Odwołanie i wygaśnięcie prokury

Prokurę może odwołać w każdej chwili, w dowolnej formie. Wpis o odwołaniu prokurenta powinien znaleźć się w rejestrze.

Prokura natomiast wygasa w następujących przypadkach:

- prokurent traci zdolność do czynności prawnych,

- śmierć prokurenta,

- wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru,

- ogłoszenie upadłości,

- otwarcie likwidacji,

- przekształcenie przedsiębiorcy.