Jak zarachować wpłaty dokonywane na poczet długu?

Autopromocja

Postanowienia dotyczące sposobu zarachowania długu może w pierwszej kolejności zawierać umowa między wierzycielem a dłużnikiem - wierzyciel nie ma wówczas prawa do zarachowania długu według własnego uznania i powinien przestrzegać zasad ustalonych w umowie. W przypadku jednak braku odmiennych ustaleń między stronami należy pamiętać, iż zastosowanie mają przepisy art. 451 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie ze wskazanym przepisem, dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić – wówczas taki wybór dłużnika jest wiążący dla wierzyciela i nie może on zarachować wpłaty inaczej. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne (odsetki) oraz na zalegające świadczenia główne (należność główną). Ponadto zasadę, że wpłatę można zaliczyć w pierwszej kolejności na odsetki związane z danym długiem (lub na zalegające świadczenia główne) stosuje się również wtedy, gdy dłużnik spełniający świadczenie ma wobec wierzyciela jeden tylko dług złożony z należności głównej i odsetek (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2002 r., sygn. akt: III CKN 495/2000). Podsumowując, decyzja o tym, czy spłata powinna być zaliczona najpierw na odsetki, czy najpierw na kapitał należy do wierzyciela.

W przypadku natomiast, gdy dłużnik nie wskazał, który z kilku długów chce zaspokoić – inicjatywa w zakresie zarachowania przechodzi na wierzyciela. Należy wówczas pamiętać, iż jeżeli dłużnik przyjął pokwitowanie, w którym wierzyciel zaliczył świadczenie na poczet jednego z długów – wybór ten jest wiążący dla dłużnika i nie może on żądać już zaliczenia na poczet innego długu.

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Natomiast w sytuacji gdy ani dłużnik, ani wierzyciel nie skorzystali z uprawnienia do decydowania o sposobie zarachowania dokonanej wpłaty, zastosowanie znajdzie § 3 art. 451 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim w braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu już wymagalnego lub na poczet najdawniej wymagalnego, jeżeli jest kilka długów wymagalnych.

Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry

Inne reguły stosujemy natomiast w przypadku prowadzenia egzekucji komorniczej – przy egzekwowaniu należności przez komornika i przekazywaniu ich bezpośrednio wierzycielowi. Wówczas zastosowanie znajduje tu art. 1026 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, że „wydzieloną wierzycielowi sumę zalicza się przede wszystkim na koszty postępowania, następnie na odsetki, a w końcu na sumę dłużną”.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Autor: Agnieszka Trzaska, Prawnik

Kancelaria Prawa Sportowego i Gospodarczego „Dauerman”

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź