REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Problem sukcesji majątku po śmierci przedsiębiorcy nadal nierozwiązany

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Kwestia sukcesji majątku po śmierci przedsiębiorcy nadal nierozwiązana /shutterstock.com
Kwestia sukcesji majątku po śmierci przedsiębiorcy nadal nierozwiązana /shutterstock.com
www.shutterstock.com

REKLAMA

REKLAMA

W ubiegłym roku uchwalono 207 ustaw, co daje średnią ponad 17 zmian na miesiąc. Ustawodawca nie poświęcił jednak uwagi tak istotnemu problemowi jak sukcesja majątku po śmierci przedsiębiorcy. Natomiast planowane od ponad roku wprowadzenie instytucji zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwem osoby fizycznej wymaga zmian 25 ustaw, co napotyka trudne do ominięcia przeszkody legislacyjne.

REKLAMA

REKLAMA

Już w 2016 r. Ministerstwo Rozwoju zgłosiło projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Pomimo uchwalanych średnio kilkunastu miesięcznie zmian lub nowych regulacji, 2017 rok zakończył się tylko kolejnym projektem, wniesionym przez resort 7 grudnia 2017 r. Powołanie instytucji sukcesora zarządzającego majątkiem i sprawami firmy miało zapewnić jej właściwe funkcjonowanie w trudnym okresie od śmierci przedsiębiorcy do zakończenia działu spadku.

Ponad 90% przedsiębiorców dostrzega problem sukcesji majątku

W maju 2016 r. podstawowe założenia projektu ustawy zostały skonfrontowane w środowisku, którego on dotyczy. Przeprowadzona przez PARP ankieta wykazała, że zagadnienie przeprowadzenia sukcesji dotyczy bezpośrednio 28% przedsiębiorstw, a blisko co drugiej firmy dotyczyć może w przyszłości. Problem braku regulacji dotyczących dalszego funkcjonowania firmy po śmierci jej właściciela jest na tyle doniosły, że jego istnienie dostrzegało wg badań aż 94% przedsiębiorców.

Polecamy: Poradnik Gazety Prawnej 9/18 Firma w spadku – zarząd sukcesyjny

REKLAMA

Zmiana za kierownicą

W obecnym stanie prawnym sytuacja przedsiębiorstwa w chwili śmierci jego właściciela przypomina pędzące autostradą auto, z którego wyskoczył kierowca. Nieuchronnie zmierza do zniszczenia, i dobrze, jeśli samo tylko ulegnie destrukcji. Gorzej, gdy spowoduje karambol. Co prawda wiadomo, że można by do niego wskoczyć, poprowadzić dalej i wypadkom zapobiec, ale tak naprawdę każdy boi się, bo nie wie, jak i kiedy to zrobić.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Dziś wraz ze śmiercią przedsiębiorcy tak naprawdę umiera jego firma. A przecież nie pozostają do załatwienia tylko kwestie majątku, ale i np. rozpoczętych kontraktów. Z istnieniem firmy wiążą się także losy jej pracowników. Brak podmiotu będącego stroną umów powoduje ich wygaśnięcie. W jednej chwili powstaje problem wypłaty wynagrodzeń, realizacji zamówień, zapłaty zobowiązań, skoro dostęp do konta, z którego je dokonywano przysługiwał zmarłemu przedsiębiorcy.

Testament

Wprowadzenie instytucji zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwem osoby fizycznej, zgodnie z założeniami projektu, wymaga zmian 25 ustaw. Upływ ponad roku od chwili zgłoszenia pierwszego Projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z sukcesją przedsiębiorstwa osoby fizycznej, czyli od 30 grudnia 2016 r., wskazuje, że napotyka on trudne do ominięcia przeszkody legislacyjne.

Nowego prawa brak, a problem istnieje. Jak więc sobie radzić? W aktualnym stanie prawnym trzeba posiłkować się istniejącymi regulacjami zawartymi w Kodeksie cywilnym, w przepisach dotyczących testamentu. Zgodnie z art. 986¹, „Spadkodawca może powołać wykonawcę testamentu do sprawowania zarządu spadkiem, jego zorganizowaną częścią lub oznaczonym składnikiem”. Do wykorzystania jest też instytucja zapisu windykacyjnego, która polega na tym, że wybrana przez spadkodawcę osoba może nabyć przedsiębiorstwo już z chwilą otwarcia spadku. Trzeba przy tym pamiętać, że zapis windykacyjny można wprowadzić jedynie w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego (art. 981¹ k.c.).

Po śmierci trudno działać

Testament można sporządzić samemu – wystarczy odręczne pismo, a w szczególnych przypadkach nawet ustne oświadczenie woli – jednak w trudniejszych przypadkach dobrze skorzystać z pomocy specjalistów. Spadkodawca powinien mieć na względzie, że po chwili otwarcia spadku nie będzie już mógł naprawić ewentualnych szkód wyrządzonych swoim pochopnym działaniem. Pojęcia planowania sukcesji i testamentu powinny być zatem nierozłączne.

Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018

Planowanie sukcesji majątku przedsiębiorcy

By zapewnić bezpieczną sukcesję majątku, na złożony proces przekazania jego składników trzeba spojrzeć przez pryzmat prawa nie tylko spadkowego, ale także podatkowego, gospodarczego, a nawet bankowego. To niezwykle istotne dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa i ochrony jego majątku. Dlatego tak ważne jest planowanie sukcesji w oparciu o indywidualną analizę sytuacji przyszłego spadkodawcy, zwłaszcza gdy jest nim przedsiębiorca. W jego przypadku staranne zidentyfikowanie celów przyniesie korzyści zarówno dla jego najbliższych, jak i całej firmy.

Zobacz także: Moja firma


Succession care

Regulacje dotyczące sukcesji majątku po śmierci przedsiębiorcy można odnaleźć w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. To niezwykle istotny akt prawny. Od 17 sierpnia 2015 r., a więc od dnia, w którym wszedł on w życie, zmienił bowiem reguły dziedziczenia po obywatelach UE, którzy w chwili śmierci posiadali centrum swoich interesów życiowych w innym (lub tym samym) kraju wspólnoty. Zgodnie z tym rozporządzeniem dla wszelkich spraw dotyczących spadku (ang. the succession as a whole) właściwe jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci. Jednakże gdy w chwili śmierci był on bardziej związany z innym państwem, to właściwe będzie prawo tego państwa.

O jurysdykcji w sprawach spadkowych decyduje miejsce zgonu, bez względu na miejsce położenia spadku i obywatelstwo spadkodawcy. Jedynym warunkiem jest posiadanie wspomnianego centrum interesów życiowych w państwie sądu spadkowego.

Zachowując formę wymaganą przez kraj, którego jest się obywatelem lub rezydentem, np. poprzez zapis w testamencie, jeszcze za życia można jednak dokonać wyboru jurysdykcji na wypadek śmierci za granicą. Troską sukcesyjną (z ang. succession care) można więc objąć za pomocą testamentu nawet wybór sądu, państwa i prawa, według którego toczyć się będzie postępowanie spadkowe.

Fundacja, trust a sukcesja majątkowa

Planowanie sukcesji za granicą otwiera nowe, nieznane na gruncie polskiego prawa możliwości. Rejestracja fundacji, trustu, zagranicznej spółki holdingowej albo polisy inwestycyjnej – skorzystanie z tych instytucji pozwala nie tylko na przekazywanie spadków i darowizn bez obciążeń podatkowych, ale i na wprowadzenie innego niż polski porządku dziedziczenia. Dzięki nim można też zapobiec rozdrobnieniu masy spadkowej pomiędzy poszczególnych spadkobierców, a w konsekwencji zapewnić ochronę majątku firmy.

Podsumowanie

Wprowadzenie jasnych rozwiązań regulujących sukcesję jest potrzebne i długo wyczekiwane. Obawy co do ostatecznego ich kształtu mogą jednak budzić probudżetowe skłonności ustawodawcy, z którymi zresztą się on nie kryje. Jednym z jego argumentów przemawiających za uchwaleniem nowego prawa jest bowiem „zapewnienie ciągłości rozliczeń podatkowych w zakresie podatków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, tj. w szczególności podatku od towarów i usług, podatku dochodowego, podatku od nieruchomości, podatku od środków transportu”. Niezależnie od pobudek projektodawców, uregulowanie kwestii pozostałego w obrocie gospodarczym majątku firmy po śmierci przedsiębiorcy jest konieczne. Tymczasem najlepiej zadbać o bezpieczną sukcesję samemu.

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zwolnienia z kasy fiskalnej – aktualne przepisy i wyjątki 2025

Kasy fiskalne od lat stanowią nieodłączny element prowadzenia działalności gospodarczej. Z jednej strony są narzędziem do rejestrowania sprzedaży, z drugiej wspomagają rozliczenia podatkowe, zapewniając transparentność transakcji pomiędzy sprzedawcą i nabywcą.

Cypr staje się rajem dla polskich emigrantów. Skarbówka potwierdza korzystne zasady ryczałtu od przychodów zagranicznych

Przełom w interpretacji Krajowej Informacji Skarbowej! Fiskus potwierdził, że osoby przenoszące rezydencję podatkową do Polski mogą objąć ryczałtem wszystkie swoje przychody zagraniczne – od dywidend i kryptowalut po nieruchomości. Dla zamożnych reemigrantów to szansa na ogromne oszczędności i najkorzystniejsze warunki podatkowe w historii.

KSeF pomoże uszczelnić budżet. MF liczy na 18,7 mld zł wpływów w 2026 roku

Dzięki zmianom w podatkach i uszczelnieniu systemu za pomocą KSeF, Polska może w 2026 roku zyskać nawet 18,7 mld zł. Wśród planowanych działań są m.in. podwyżki CIT dla banków, wyższe stawki VAT i akcyzy oraz ograniczenie liczby osób nielegalnie zatrudnionych w budownictwie.

Samochód osobowy w firmie - zmiany w limitach od 1 stycznia 2026 r. Co z samochodami zakupionymi do końca 2025 roku?

Zmiany w prawie podatkowym potrafią zaskakiwać. Szczególnie wtedy, gdy istotne przepisy wprowadzane są niejako „tylnymi drzwiami”. Tym razem mamy do czynienia z modyfikacją, która znacząco wpłynie na sposób rozliczania kosztów związanych z nabyciem samochodów osobowych.

REKLAMA

Rezerwa finansowa w firmie to nie luksus - to konieczność. Jak wyliczyć i budować rezerwę na nagłe sytuacje

Wielu właścicieli firm mówi: „Nie mam z czego odkładać, wszystko idzie na bieżące wydatki.” Inni: „Jak będą wolne środki, to coś odłożę.” Problem w tym, że te wolne środki rzadko kiedy się pojawiają. Albo jeśli już są – szybko znikają. A potem przychodzi miesiąc bez wpłat od klientów, niespodziewany wydatek albo gorszy sezon. I nagle z dnia na dzień zaczyna brakować nie tylko pieniędzy, ale też spokoju, decyzyjności, kontroli. To nie pech. To brak bufora.

100 dni do KSeF – co się zmieni już od lutego 2026 roku?

Już od 1 lutego 2026 r. duże firmy będą wystawiać wyłącznie e‑faktury w KSeF, a wszyscy podatnicy będą je odbierać elektronicznie. Od kwietnia obowiązek rozszerzy się na pozostałych przedsiębiorców, wprowadzając jednolity, ustandaryzowany obieg faktur i koniec papierowych dokumentów.

Skarbówka potwierdza: darowizny od rodzeństwa zwolnione z podatku nawet przy wspólności majątkowej

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że darowizny pieniężne od rodzeństwa są zwolnione z podatku, nawet jeśli darczyńcy mają wspólność majątkową. Kluczowe jest jedynie terminowe zgłoszenie darowizny i udokumentowanie przelewu. To dobra wiadomość dla wszystkich, którzy otrzymują wsparcie finansowe od bliskich.

Nowa opłata cukrowa uderzy w małe firmy? Minister ostrzega przed katastrofą dla MŚP

Minister Agnieszka Majewska, Rzecznik MŚP, ostrzega przed skutkami nowelizacji „podatku cukrowego”. Zwraca uwagę, że projekt zmian w ustawie o zdrowiu publicznym przygotowany przez Ministerstwo Finansów może nadmiernie obciążyć najmniejsze firmy. Nowe przepisy dotyczące opłaty cukrowej mają – wbrew intencjom resortu – rozszerzyć obowiązki sprawozdawcze i podatkowe także na mikro i małych przedsiębiorców.

REKLAMA

Najważniejsze zmiany przepisów dla firm 2025/2026. Jakie nowe obowiązki i wyzwania dla biznesu?

Trzeci kwartał 2025 roku przyniósł przedsiębiorcom aż 13 istotnych zmian regulacyjnych. Powszechne oburzenie przedsiębiorców wzbudza jednak krótsze od obiecywanego 6-miesięcznego vacatio legis. Z jednej strony postępuje cyfryzacja i deregulacja procesów, z drugiej – rosną obciążenia fiskalne i kontrolne. Z najnowszego Barometru TMF Group obejmującego trzeci kwartał 2025 roku wynika, że równowaga między ułatwieniami a restrykcjami została zachwiana kosztem zmian wymagających dla prowadzenia biznesu.

Jak uwierzytelnić się w KSeF? Pieczęć elektroniczna to jedna z metod [zgłoszenie: ZAW-FA, API KSeF 2.0 lub przy użyciu Aplikacji Podatnika KSeF]

Aby korzystać z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), nie trzeba zakładać konta, ale konieczne jest potwierdzenie tożsamości i uprawnień. Jednym z bezpiecznych sposobów uwierzytelnienia – szczególnie dla spółek i innych podmiotów niebędących osobami fizycznymi – jest kwalifikowana pieczęć elektroniczna. Sprawdź, jak działa i jak jej użyć w KSeF.

REKLAMA