Jak firmy w 2025 roku mogą sfinansować inwestycje w energooszczędność?

• Jak przeciwdziałać rosnącym kosztom energii?
• Efektywność energetyczna a ulga B+R – jakie działania kwalifikują się do wsparcia?
• Jakie programy dotacyjne wspierają poprawę efektywności energetycznej?
• Z jakich programów mogą skorzystać przedsiębiorcy?

Z najnowszego badania przeprowadzonego przez CBM Indicator na zlecenie Konfederacji Lewiatan wynika, że aż 37% firm identyfikuje ten czynnik jako kluczowe zagrożenie dla swojej działalności.[1] Wysokie ceny energii generują dodatkowe obciążenia finansowe, które mogą negatywnie wpłynąć na rentowność firm, a w konsekwencji na ich zdolność do konkurowania na rynku.

Sytuacja dodatkowo się pogorszyła wraz z zakończeniem 31 grudnia 2024 roku rządowego mechanizmu osłonowego w postaci Tarczy Energetycznej, który utrzymywał ceny energii na poziomie 693 zł/MWh.[2] Od 1 stycznia 2025 roku przedsiębiorstwa zmuszone są do ponoszenia rynkowych kosztów zakupu energii, które według prognoz mogą oscylować w granicach 650–850 zł/MWh, w zależności od specyfiki kontraktu i poziomu zużycia.[3]

Autopromocja

Jak przeciwdziałać rosnącym kosztom energii?

W obliczu rosnących kosztów energii firmy często decydują się na przenoszenie dodatkowych wydatków na klientów poprzez podwyżkę cen swoich produktów i usług. Jest to jednak strategia obarczona ryzykiem utraty konkurencyjności, zwłaszcza w branżach o wysokiej elastyczności popytu.

Klienci, poszukując tańszych alternatyw, mogą zwrócić się ku konkurencyjnym dostawcom, którzy wdrożyli bardziej efektywne sposoby redukcji kosztów. Dodatkowo, nagły wzrost cen może negatywnie wpłynąć na wizerunek firmy, prowadząc do oskarżeń o wykorzystywanie trudnej sytuacji rynkowej - komentuje Piotr Frankowski, Dyrektor Zarządzający Ayming Polska.

Jednym z kluczowych działań, które mogą pomóc firmom w ograniczeniu wpływu wzrostu cen energii są inwestycje w efektywność energetyczną. Modernizacja procesów produkcyjnych, wdrażanie technologii energooszczędnych czy inwestycje w odnawialne źródła energii mogą nie tylko zmniejszyć bieżące koszty operacyjne, ale również zapewnić większą stabilność finansową w dłuższej perspektywie. Działania te wymagają strategicznego podejścia, jednak mogą stanowić fundament długoterminowej odporności przedsiębiorstw na zmienne warunki rynkowe - dodaje.

Efektywność energetyczna a ulga B+R – jakie działania kwalifikują się do wsparcia?

Firmy, które podejmują działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej, koncentrują się na udoskonalaniu procesów technologicznych, optymalizacji zużycia energii czy wdrażaniu nowych rozwiązań. Wiele z tych inicjatyw spełnia kryteria działalności badawczo-rozwojowej, co oznacza, że mogą one kwalifikować się do ulgi B+R. Dodatkowym wsparciem są programy dotacyjne, które umożliwiają finansowanie inwestycji związanych z modernizacją energetyczną, wdrażaniem inteligentnych systemów zarządzania energią czy rozwojem odnawialnych źródeł energii.

Ulga badawczo-rozwojowa to jedno z tych narzędzi, które mogłoby realnie pomóc firmom w sfinansowaniu poprawy efektywności energetycznej – a jednak wciąż pozostaje w cieniu. Dzięki niej przedsiębiorstwa mogą finansować działania związane z optymalizacją procesów, testowaniem nowych materiałów czy rozwojem inteligentnych systemów zarządzania energią. Innymi słowy, mogą inwestować w rozwiązania, które faktycznie obniżają rachunki za energię. Mimo to, jak wynika z naszego badania z końca 2024 roku, firmy w Polsce sięgają po ulgi podatkowe rzadziej niż ich zagraniczni konkurenci. Tylko 24% przedsiębiorstw wykorzystuje je w działaniach związanych z transformacją ESG, w tym w obszarze energetycznym – to aż o 10 punktów procentowych mniej niż średnia europejska. W efekcie wiele firm nadal opiera swoje inwestycje głównie na finansowaniu kapitałowym i zasobach własnych, choć mogłyby skorzystać z narzędzi, które ułatwiłyby im transformację energetyczną i pomogły zbudować bardziej stabilny i odporny na czynniki zewnętrzne model biznesowy - komentuje Przemysław Smoczyński, Manager ds. Ulg Innowacyjnych, Ayming Polska.

Według ekspertów Ayming Polska do działań poprawiających efektywność energetyczną firmy, które mogą kwalifikować się do ulgi B+R, należą m.in.:
1) Badanie nowych metod produkcji – prace nad nowymi technologiami lub ulepszeniem istniejących procesów, które pozwolą na zmniejszenie zużycia energii (np. innowacyjne układy sterowania, optymalizacja parametrów pracy maszyn).
2) Rozwój nowych materiałów –  testowanie nowych surowców lub komponentów o lepszej przewodności cieplnej, wytrzymałości czy innych właściwościach pozwalających na efektywniejsze wykorzystanie energii.
3) Optymalizacja procesów technologicznych – wprowadzanie zmian opartych na analizie i testach, np. w zakresie automatyzacji, regulacji temperatury, czy poprawy izolacji cieplnej.
4) Optymalizacja składu chemicznego lub struktury materiałów – badania nad nowymi powłokami, smarami lub materiałami o niższym współczynniku tarcia, co może wpłynąć na zmniejszenie strat energetycznych w procesach produkcyjnych.
5) Redukcja odpadów i recykling materiałów procesowych – nowe metody wykorzystania odpadów produkcyjnych w celu ograniczenia dodatkowego zużycia energii związanej z ich przetwarzaniem.

Jakie programy dotacyjne wspierają poprawę efektywności energetycznej?

 Ulga badawczo-rozwojowa umożliwia odliczenie do 200% kosztów kwalifikowanych od podstawy opodatkowania. Co więcej, firmy mogą skorzystać z ulgi nie tylko za bieżący rok podatkowy, ale również dokonać korekty rozliczeń do 5 lat wstecz, jeśli w przeszłości prowadziły prace badawczo-rozwojowe związane z poprawą efektywności energetycznej. Alternatywną formą wsparcia są programy dotacyjne, które umożliwiają sfinansowanie części wydatków, np. w zakresie modernizacji procesów, wdrażania inteligentnych systemów zarządzania energią czy rozwoju odnawialnych źródeł energii.

- Dostępne programy dotacyjne to realne wsparcie dla firm chcących obniżyć koszty energii i zwiększyć efektywność operacyjną. Najprostsze do uzyskania są dotacje inwestycyjne, takie jak programy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Kredyt Ekologiczny, czy też wsparcie w ramach Polskiej Strefy Inwestycji. Umożliwiają one sfinansowanie zakupu maszyn, modernizacji linii produkcyjnych czy wdrożenia energooszczędnych technologii – bez konieczności prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej. To kluczowa zaleta dla firm, które chcą szybko pozyskać środki na zmniejszenie zużycia energii, nie realizując jednocześnie prac B+R w tym obszarze - komentuje Maria Leszczyńska, Manager ds. Dotacji i Stref Inwestycyjnych, Ayming Polska.

- Alternatywą są dotacje wspierające projekty B+R, takie jak FENG ścieżka SMART skoncentrowane na rozwoju nowych technologii czy inteligentnych systemów zarządzania energią. Co ważne, dotacje można łączyć z ulgą B+R,. Dzięki temu firmy mogą maksymalizować wsparcie finansowe, dostosowując źródła do swoich potrzeb i strategii rozwoju - dodaje ekspertka.

Z jakich programów mogą skorzystać przedsiębiorcy?

Kredyt Ekologiczny (17.06.2025  – 31.07.2025) - alokacja budżetowa: 95 mln zł:
- Modernizacja procesów produkcyjnych: Wymiana maszyn i urządzeń na energooszczędne, zmniejszające zużycie energii pierwotnej o co najmniej 30%.
- Termomodernizacja budynków: Ocieplenie obiektów przemysłowych, wymiana okien i drzwi, instalacja efektywnych systemów ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji (HVAC).
- Odnawialne źródła energii (OZE): Zakup i instalacja paneli fotowoltaicznych, turbin wiatrowych, pomp ciepła, kolektorów słonecznych, magazynów energii oraz systemów zarządzania energią.
- Systemy rekuperacji i odzysku ciepła: Inwestycje w technologie odzysku ciepła odpadowego w procesach przemysłowych

Programy Narodowego Funduszu Środowiska i Gospodarki Wodnej (nabór ciągły do końca roku 2027):
- Finansowanie modernizacji energetycznej: Wsparcie kapitałowe dla przedsiębiorstw wdrażających technologie ograniczające emisje i poprawiające efektywność energetyczną.
- Rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE): Możliwość finansowania budowy instalacji fotowoltaicznych, wiatrowych oraz systemów magazynowania energii.
- Transformacja procesów produkcyjnych: Wsparcie dla firm przechodzących na niskoemisyjne technologie produkcyjne, zmniejszające zużycie energii i surowców.
- Efektywność energetyczna w przemyśle: Wsparcie dla projektów związanych z optymalizacją zużycia energii i wdrażaniem inteligentnych systemów zarządzania energią w zakładach produkcyjnych.

Program FENG: ścieżka SMART (10.01 - 30.06.2025 dla przedsiębiorstw, koniec września dla projektów konsorcjalnych) - alokacja budżetowa na rok 2025: 3,1 mld zł:
- Moduł "Zazielenienie przedsiębiorstw": Umożliwia dofinansowanie działań ukierunkowanych na zieloną transformację przedsiębiorstwa, takich jak zwiększenie efektywności energetycznej, zmniejszenie zanieczyszczeń czy efektywniejsza gospodarka materiałowa.
- Moduł "B+R": Wsparcie prac badawczo-rozwojowych prowadzących do opracowania innowacji produktowej lub procesowej, co może obejmować rozwój nowych technologii produkcji o niższym zużyciu energii.
- Moduł "Cyfryzacja": Dofinansowanie transformacji cyfrowej przedsiębiorstwa, co może prowadzić do optymalizacji procesów produkcyjnych i tym samym do oszczędności energii.

****

Autopromocja

Konferencja: Kongres KSeF. Cyfrowa rewolucja w fakturowaniu

Sprawdź

[1] https://lewiatan.org/indeks-lewiatana-przedsiebiorcow-niepokoja-koszty-energii/

[2] https://www.brewa.pl/strefa-wiedzy/koniec-obowiazywania-tarczy-energetycznej-nowe-stawki-i-wzrost-cen-za-energie-elektryczna.html

[3] https://ksiegowosc.infor.pl/obrot-gospodarczy/dzialalnosc-gospodarcza/6862429,ceny-energii-elektrycznej-dla-firm-w-2025-roku-aktualna-sytuacja-i-prognozy.html