REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Umowy między spółką kapitałową a członkiem zarządu

Adam Ambroziewicz
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Kto reprezentuje spółkę w przypadku zawierania przez nią umowy z członkiem jej zarządu? Czy dotyczy to wszystkich umów? Jaką formę powinno mieć pełnomocnictwo?

W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników (art. 210 § 1 k.s.h.). Analogiczną regulację zawiera art. 379 § 1 k.s.h. w odniesieniu do spółki akcyjnej. Przepisy te są wyjątkiem od ogólnych zasad reprezentacji spółki przez zarząd z art. 201 § 1 i art. 204 k.s.h. (w przypadku spółki akcyjnej - art. 368 § 1 i art. 372 k.s.h.), które przyznają zarządowi bezwarunkowe prawo reprezentacji wobec osób trzecich.

REKLAMA

Autopromocja

Członek zarządu jednak nie jest w żadnym razie w stosunku do spółki osobą trzecią. Zarząd, poza wykonywaniem bieżącej działalności spółki i reprezentowaniem jej, jest także instytucją zaufania publicznego1. Oznacza to m.in., że ma obowiązek działać dla dobra spółki, a działanie na szkodę spółki podlega sankcji karnej (art. 585 k.s.h.). Obowiązek działania dla dobra spółki może jednak być narażony w sytuacji różnego rodzaju konfliktu interesów. Te sytuacje konfliktu interesów zostały unormowane m.in. w art. 209-211 k.s.h. (w odniesieniu do spółki akcyjnej - w art. 377 i 379-380 k.s.h.).

Artykuły 210 i 379 k.s.h. są bowiem tylko dwoma z wielu możliwych przypadków, w których występuje kolizja interesów między członkiem zarządu a spółką. Kolizja ta wiąże się właśnie z zawieraniem przez spółkę umów z osobami mającymi znaczny wpływ na jej funkcjonowanie. Właśnie dlatego w art. 210 i 379 k.s.h. wyłączono ogólne zasady reprezentacji przez zarząd.

Których umów dotyczą omawiane regulacje

REKLAMA

Stosownie do obecnie jednolicie przyjmowanej w orzecznictwie i doktrynie interpretacji (przykładowo wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 września 1995 r., I ACR 595/95, Lex Polonica nr 325177, A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarze, Zakamycze 2005, tom I, s. 943) art. 379 i 210 k.s.h. dotyczą wszelkich umów między członkiem zarządu a spółką.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Podział na umowy związane ze sprawowaniem funkcji członka zarządu (m.in. umowę o pracę w spółce, umowę o zarządzanie spółką) i inne umowy (np. umowę najmu, sprzedaży, przelewu - cesji wierzytelności), do których miałyby się stosować ogólne zasady reprezentacji, nie znajduje uzasadnienia. Przepisy te znajdują zastosowanie, choćby umowę miał zawrzeć ze spółką tylko jeden członek zarządu. Przepisy te stosuje się także w odniesieniu do innych uprawnionych do reprezentacji spółki członków zarządu, niewchodzących konkretną umową w zobowiązanie ze spółką2. Oznacza to m.in., iż żaden z pozostałych członków zarządu nie może być pełnomocnikiem powołanym uchwałą zgromadzenia wspólników. Przepisów tych natomiast nie stosuje się, jeżeli członek zarządu zawiera ze spółką umowę występując w roli konsumenta, na warunkach, które nie odbiegają od powszechnie stosowanych przez spółkę w obrocie wobec innych konsumentów.

Przykład

Spółka prowadzi salon ze sprzętem komputerowym. Członek zarządu tej spółki przychodzi do salonu i nabywa sprzęt elektroniczny na warunkach, które nie odbiegają od stosowanych przez spółkę wobec innych konsumentów.

Przepisy te obowiązują od dnia powołania danej osoby na członka zarządu do dnia jej odwołania. Oznacza to, że jeżeli członek zarządu został już odwołany z pełnionej funkcji, reprezentacja spółki przez radę nadzorczą lub pełnomocnika może nie być skuteczna.

Przykład

1 lutego członek zarządu został odwołany z pełnionej funkcji. Jednocześnie obowiązywała zawarta z nim wcześniej umowa o pracę, a członek zarządu przebywał od pewnego czasu na zwolnieniu lekarskim. Następnie rozwiązano z nim umowę o pracę z powodu choroby trwającej dłużej niż 270 dni. Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę złożyła 2 lipca osoba upoważniona przez radę nadzorczą do zawierania umów z członkami zarządu. Osoba ta nie była upoważniona do dokonywania z pracownikiem czynności z zakresu prawa pracy. Oświadczenie nie zostało skutecznie złożone, gdyż osoba, wobec której je złożono, nie była w dacie oświadczenia członkiem zarządu. Tymczasem zgodnie z art. 31kodeksu pracy za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.

Sposób reprezentacji

Przy zawieraniu umów między spółką a członkiem jej zarządu możemy mieć do czynienia z następującymi sytuacjami:

1) w spółce nie ma rady nadzorczej,

2) w spółce jest rada nadzorcza i został powołany uchwałą wspólników pełnomocnik,

3) w spółce jest rada nadzorcza i nie powołano pełnomocnika.

W pierwszej sytuacji w celu zawarcia umowy zgromadzenie wspólników musi powołać pełnomocnika. W sytuacji trzeciej spółkę reprezentuje rada nadzorcza. W sytuacji drugiej kwestia sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy kompetencje pełnomocnika są niezależne od kompetencji rady nadzorczej.

Artykuł 210 § 1 k.s.h. (odpowiednio w stosunku do spółki akcyjnej art. 379 § 1 k.s.h.) przyznaje radzie nadzorczej własną i niezależną kompetencję (uprawnienie) do reprezentowania spółki. Uprawnienie to jest niezależne od woli zgromadzenia wspólników. Stąd należy przyjąć w sytuacji drugiej wielość podmiotów uprawnionych do zawarcia umowy.

Zgodnie z art. 15 § 1 k.s.h. zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu albo na jego rzecz wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Oznacza to, że w niektórych przypadkach do skutecznego zawarcia umowy spółki z członkiem zarządu nie wystarcza sama reprezentacja przez radę nadzorczą lub pełnomocnika, ale potrzebna jest ponadto zgoda zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia).

Zgoda taka jest wymagana nie tylko w przypadku uregulowanym w art. 15 k.s.h., ale przykładowo w razie zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nich ograniczonego prawa rzeczowego (w odniesieniu do spółki z o.o. - art. 228 k.s.h., w przypadku spółki akcyjnej - art. 393 k.s.h.).

Forma uchwały powołującej pełnomocnika

Niekiedy mogą istnieć wymagania szczególne w zakresie formy czynności. Nabycie lub zbycie nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego. Podobnie jest w przypadku oświadczenia o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego. Wówczas uchwała zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) powołująca pełnomocnika do dokonania czynności z członkiem zarządu powinna mieć tę samą formę, jaka jest wymagana dla samej czynności (a więc formę aktu notarialnego dla nabycia czy zbycia nieruchomości, czy oświadczenia ustanawiającego ograniczone prawo rzeczowe). Zgodnie bowiem z art. 99 k.c. jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie.

Treść pełnomocnictwa

Nie ulega wątpliwości, że skuteczne będzie pełnomocnictwo szczególne do dokonania określonej, pojedynczej czynności z członkiem zarządu. Niedopuszczalne jest także pełnomocnictwo zawierające generalne upoważnienie do reprezentacji spółki we wszystkiego rodzaju umowach z członkiem zarządu (podobnie, co do zasady, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 lutego 2007 r., sygn. akt I ACa 654/2006, Lex Polonica nr 1333295). Takie sformułowanie pełnomocnictwa stanowiłoby bowiem obejście rygorystycznych zasad narzuconych w art. 210 § 1 (art. 379 § 1) k.s.h.

Problem ma istotne znaczenie praktyczne. Pełnomocnictwo musi być udzielone uchwałą zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia akcjonariuszy). Oznacza, to iż w celu powołania pełnomocnika zgromadzenia te powinny się odbyć. Trudno jest jednak zwoływać w dużej spółce (np. akcyjnej) walne zgromadzenie za każdym razem, kiedy trzeba zawrzeć umowę z członkiem zarządu. Dlatego też należy sformułować pogląd pośredni. Dopuszczalne jest udzielenie przez walne zgromadzenie (zgromadzenie wspólników) pełnomocnictwa rodzajowego, jeśli pełnomocnictwo to ściśle i w sposób zamknięty określa jeden rodzaj czynności (np. umowy o pracę), których może dokonywać pełnomocnik z członkami zarządu.

Sposób reprezentowania spółki przez radę nadzorczą

Przy omawianiu tematu reprezentacji spółki powstaje także pytanie o sposób reprezentowania jej przez radę nadzorczą. Obecnie dominuje zapatrywanie, iż rada nadzorcza powinna działać według zasad określonych w uchwale zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia), regulaminie rady nadzorczej lub w braku takich ustaleń, zgodnie z uchwałą rady nadzorczej (por. przykładowo A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarze, Zakamycze 2005, tom I, s. 947). Pogląd ten ma wiele walorów praktycznych i obecnie dominuje w doktrynie i orzecznictwie, jednak jego podstawy dogmatyczne nie są spójne. Była już mowa o tym, że rada nadzorcza ma własną, niezależną od woli zgromadzenia wspólników, kompetencję do zawarcia umowy. Możliwy jest zatem taki pogląd, że skoro rada nadzorcza w art. 210 § 1 (art. 379 § 1) k.s.h. pełni te same funkcje co zarząd w zwykłych sytuacjach, to powinna działać na zasadach analogicznych do zarządu. Jeśliby więc umowa (statut) spółki określały zasady reprezentacji, to powinno się je stosować. W braku takiej regulacji spółkę reprezentowałoby dwóch członków rady nadzorczej.

Brak zgody na zawarcie umowy i nienależyta reprezentacja

Warto pamiętać o tym, że w przypadku gdy umowa spółki (statut) zastrzega, iż to walne zgromadzenie (zgromadzenia wspólników) ma wyrażać zgodę na zawarcie umowy z członkiem zarządu lub określenie jej warunków, to brak takiej zgody nie może przesądzać o nieważności umowy, jeżeli spółka była należycie reprezentowana. Oznacza to, że jeżeli spółka jest reprezentowana zgodnie z art. 210 § 1 (art. 379 § 1) k.s.h., to brak wymaganej przez umowę (statut) zgody walnego zgromadzenia (zgromadzenia wspólników) na zawarcie i postanowienia umowy nie skutkuje jej nieważnością. Zgodnie bowiem z art. 17 § 3 k.s.h. czynność prawna dokonana bez zgody właściwego organu spółki, wymaganej wyłącznie przez umowę spółki albo statut, jest ważna, jednak nie wyklucza to odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia umowy spółki albo statutu.

Odmiennie, złamanie zasad reprezentacji określonych w art. 210 (art. 379) k.s.h. skutkuje, co do zasady, nieważnością umowy z powodu sprzeczności z ustawą (art. 58 k.c.). Inaczej może być w przypadku umowy o pracę z członkiem zarządu, jeżeli są spełnione przesłanki nawiązania stosunku pracy przez przystąpienie do jej wykonywania za wynagrodzeniem.

W przypadku gdy wszystkie udziały spółki przysługują jedynemu wspólnikowi albo jedynemu wspólnikowi i spółce i wspólnik ten jest zarazem jedynym członkiem zarządu, nie stosuje się wyżej opisanych zasad reprezentacji. Czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego. O każdorazowym dokonaniu takiej czynności prawnej notariusz zawiadamia sąd rejestrowy, przesyłając wypis aktu notarialnego (art. 210 § 2 k.s.h., w odniesieniu do spółki akcyjnej art. 379 § 2 k.s.h.). Tutaj więc to przez kontrolę sądu rejestrowego i udział notariusza ograniczono możliwość naruszenia interesów spółki.

Podstawa prawna:

ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.).

 


1 T. Dziurzyński, Z. Fenichel, M. Honzatko, Kodeks handlowy. Komentarz, Kraków 1936, tom I, s. 341.

2 I. Weiss [w:] J. Frąckowiak, A. Kidyba, K. Kruczalak, W. Pyzioł, I. Weiss, Prawo handlowe. Komentarz, tom 2 - Spółki, Warszawa 1996, II/E 68.

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
VAT 2025: Kto może rozliczać się kwartalnie

Kurs euro z 1 października 2024 r., według którego jest ustalany limit sprzedaży decydujący o statusie małego podatnika w 2025 r. oraz prawie do rozliczeń kwartalnych przez spółki rozliczające się według estońskiego CIT wynosił 4,2846 zł za euro. Kto zatem może rozliczać VAT raz na 3 miesiące w bieżącym roku?

Skarbówka zabrała, sądy oddały: Przedsiębiorcy odzyskali 2,8 mld zł w sprawach o faktury

Tysiące firm niesłusznie oskarżonych o udział w oszustwach VAT w końcu wygrało walkę z fiskusem. W ciągu trzech lat sądy i organy odwoławcze uchyliły decyzje skarbówki na astronomiczną kwotę 2,8 mld zł! Czy to początek końca urzędniczej samowoli wobec przedsiębiorców?

Zleceniobiorca choruje albo miał wypadek przy pracy – jakie świadczenia mu przysługują. Czy obowiązuje okres wyczekiwania?

Umowa zlecenie to popularna forma zatrudnienia na rynku pracy. Chętnie korzystają z niej osoby, chcące skorzystać z dodatkowej formy „dorywczego” zatrudnienia i dorobić do podstawowej pensji czy studenci, którzy szukają większej swobody i elastyczności formy świadczenia pracy, aby móc pogodzić ją ze studiami. Dla niektórych umowa zlecenia jest jednak jedyną podstawą świadczenia pracy a tym samym jedynym tytułem podlegania pod ubezpieczenia. Wszystkie wymienione wyżej grupy różnią się przede wszystkim całościowym lub częściowym obowiązkiem oskładkowania przychodów uzyskiwanych z tego tytułu bądź brakiem takiego wymogu. Kwestia oskładkowania umów zlecenia implikuje natomiast ewentualne prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Czy w takim razie zleceniobiorca, który np. w pierwszym dniu świadczenia usług ulega wypadkowi podczas wykonywania zlecenia, może liczyć na wypłatę zasiłku z tego tytułu?

Mechanizm podzielonej płatności w VAT - kiedy jest obowiązkowy?

Przedsiębiorcy będący podatnikami VAT-u muszą w niektórych przypadkach liczyć się z dodatkowymi obowiązkami związanymi z tym podatkiem. Jednym z nich jest mechanizm podzielonej płatności (MPP), który można stosować dobrowolnie lub obligatoryjnie. Podpowiadamy, dla kogo MPP jest obowiązkowy, w jakich transakcjach się go stosuje i których towarów dotyczy.

REKLAMA

Likwidacja sp. z o.o. – jak to zrobić zgodnie z prawem, krok po kroku

Jakie są kluczowe etapy procesu likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością? Choć założenie spółki z o.o. jest stosunkowo proste, zakończenie jej działalności wymaga przejścia przez szereg formalności, które warto dokładnie poznać przed podjęciem decyzji o likwidacji. Przyczyn i podstaw likwidacji może być wiele, w poniższym tekście opisaliśmy sytuację, w której podstawą likwidacji będzie uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki.

Integracja z KSeF - jak zdążyć przed 2026 rokiem? 5 głównych problemów i rad, jak je rozwiązać. Dlaczego warto przystąpić do systemu jeszcze w okresie fakultatywnym

Przesunięcia terminu obowiązkowego przystąpienia do Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) na 2026 rok sprawiły, że wiele firm odłożyło przygotowania na później. Zdaniem Moniki Zaród, Head of Innovation & Software Products w NTT DATA Business Solutions, to ostatni moment, aby wrócić do prac, zanim presja czasu i kumulacja obowiązków zaczną utrudniać wdrożenie. Tym bardziej, że przedsiębiorcy mogą mierzyć się z kilkoma kluczowymi wyzwaniami, wśród których wymień można: rotację kadr, konieczność dostosowania się do innych zmian prawnych, uzyskanie zgody central w przypadku zagranicznych firm, konieczność ręcznego zbierania danych przed wdrożeniem automatyzacji oraz ryzyko awarii systemu. Oto 5 kroków, które ułatwią firmom skuteczne przygotowanie się do KSeF i uniknąć problemów.

Cyberbezpieczeństwo: ile kosztuje zabezpieczenie danych w firmie. Przykłady: firma mała, średnia, duża

W obliczu rosnącego ryzyka cyberataków każda firma, niezależnie od wielkości, musi inwestować w odpowiednią ochronę danych i systemów informatycznych. Zagrożenia cybernetyczne stają się coraz bardziej zaawansowane, a ich skutki mogą być katastrofalne dla stabilności przedsiębiorstwa, zarówno w kontekście finansowym, jak i reputacyjnym. Bez odpowiednich zabezpieczeń, firmy są narażone na straty wynikające z utraty danych, złośliwego oprogramowania czy ataków ransomware. Eksperci z DNR Group pokazują na przykładach ile kosztuje w Polsce zabezpieczenie danych IT firm produkcyjnych.

Teraz kontrolerzy ZUS szczególnie upatrzyli sobie firmy z jednej branży, praktycznie żadna nie uniknie kontroli w najbliższym czasie. Co sprawdzają i dlaczego

W ciągu ostatniego roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wziął pod lupę polskie firmy transportowe i rozpoczął szczegółowe kontrole, które są odczuwalne przez branżę. Dla ekspertów nie jest to zaskoczeniem, bo to efekt rozpoznania przez ZUS trików stosowanych w firmach tej branży.

REKLAMA

Rząd szuka pieniędzy. Podatek cyfrowy coraz bliżej?

Ministerstwo Cyfryzacji pracuje nad nowym podatkiem, który miałby objąć duże korporacje technologiczne działające w Polsce. Wicepremier Krzysztof Gawkowski zapowiada, że koncepcja podatku cyfrowego zostanie przedstawiona w ciągu kilku miesięcy, a wpływy z niego mogą sięgnąć miliardów złotych. Pomysł budzi jednak kontrowersje.

Wspólne rozliczenie PIT małżonków w 2025 r. za 2024 rok – kto i jak może to zrobić. Korzyści, warunki, jaki formularz wypełnić

Wspólne rozliczenie rocznego zeznania podatkowego PIT przez małżonków jest ważną preferencją podatkową w podatku dochodowym od osób fizycznych, dostępną dla podatników opodatkowanych na zasadach ogólnych, tj. wg skali podatkowej. Rozliczenie wspólne jest korzystne zwłaszcza dla małżonków, których dochody roczne znacznie się różnią (znajdują się w różnych progach podatkowych), w tym w szczególności jeżeli jeden z małżonków nie osiągnął dochodu w danym roku. Kiedy małżonkowie mogą rozliczyć się wspólnie? Na czym polega wspólne rozliczenie PIT małżonków? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie ze zmarłym małżonkiem, po rozwodzie i w separacji? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie małżonków w przypadku uzyskiwania przychodów z najmu prywatnego, działalności rolniczej, kapitałów pieniężnych, działalności nierejestrowanej? Jakie formy opodatkowania wykluczają wspólne rozliczenie małżonków? Odpowiadamy na te wszystkie pytania.

REKLAMA