REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Prawo opcji przy udzielaniu zamówienia publicznego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Prawo opcji przy udzielaniu zamówienia publicznego /Fotolia
Prawo opcji przy udzielaniu zamówienia publicznego /Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

W przypadku udzielania zamówienia publicznego, zamawiający ma możliwość rozszerzenia zamówienia podstawowego o dodatkowe zamówienie opcjonalne, którego zakres zostały określone w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Podpisując umowę z prawem opcji wykonawca nabywa roszczenie tylko do zamówienia podstawowego, a obowiązek wykonywania opcji zajdzie tylko w momencie, kiedy zamawiający się na to zdecyduje. Taki uprawnienie zamawiającego określane prawem opcji.

Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 907 ze zm.) dalej, jako: „PZP” nie wskazuje jednoznacznie, co należy rozumieć poprzez pojęcie „prawo opcji”. Definicja legalna nie została również zawarta w obowiązujących Polskę europejskich dyrektywach regulujących zamówienia publiczne. Zarówno przyjęta przez Polskę Dyrektywa 2004/18/WE oraz Dyrektywa 2004/17/WE ani nowe dyrektywy, tj. Dyrektywa 2014/24/UE oraz Dyrektywa 2014/25/UE nie podjęły próby zdefiniowania prawa opcji. W celu zdefiniowania prawa opcji należy odwołać się, zatem do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 16 grudnia 1975 r., który wskazał, że w zakresie, w jakim prawo opcji działa w umowie zawartej przez zamawiającego, stanowi to klauzulę umożliwiającą zakup dodatkowych ilości za cenę już ustaloną.

REKLAMA

Autopromocja

Z powyższego należy wnioskować, iż prawo opcji zakłada, że zamawiający każdorazowo określa minimalny poziom zamówienia, który zostanie na pewno zrealizowany, określając jednocześnie dodatkowy zakres, którego realizacja jest uzależniona od wskazanych w kontrakcie okoliczności. Jednocześnie uprawnienie Zamawiającego do zastrzeżenia prawa opcji nie zostało w żaden sposób przez ustawodawcę ograniczone ze względu na zastosowanie określonych trybów udzielania zamówień publicznych. Tym samym należy podkreślić, że prawo opcji może być wykorzystane przez zamawiającego w każdym ustawowym trybie udzielenia zamówienia.

Do jakich zamówień można zastosować prawo opcji?

Ustawodawca na gruncie PZP nie wskazał konkretnego katalogu zamówień publicznych przy realizacji, których można zastosować prawo opcji. Niemniej jednak zastrzegł w art. 34 ust. 5 PZP, że jeżeli zamówienie na usługi lub dostawy przewiduje prawo opcji, przy ustaleniu wartości zamówienia uwzględnia się największy możliwy zakres tego zamówienia z uwzględnieniem prawa opcji. Norma zawarta w powyższym artykule nakazuje zamawiającemu szacowanie wartości zamówienia z uwzględnieniem wartości tej części zamówienia, która jest pozostawiona „prawu opcji” rozumianemu, jako uprawnienie, nie zaś zobowiązanie zamawiającego. Realizacja opcji może, ale nie musi nastąpić, w zależności od zapotrzebowania zamawiającego.

Propozycje zmian w Prawie zamówień publicznych w 2016 r.

REKLAMA

Pomimo, że wyżej wskazany przepis zostały przedstawiony w odniesieniu do obowiązku szacowania wartości zamówienia publicznego, to problem z zastosowaniem instytucji prawa opcji sprowadza się główne do przedmiotowego zakresu tego prawa.  Zgodnie, bowiem z literalnym brzmieniem artykułu 34 ust. 5 PZP należałoby wnioskować, że prawo opcji nie ma zastosowania do robót budowlanych, ponieważ roboty budowlane nie zostały wyraźnie w tym przepisie wskazane. Ustawodawca niefortunnie skupił swoją uwagę tylko na dwóch rodzajach zamówień publicznych, do których należałoby stosować prawo opcji, a mianowicie do zamówień na dostawy i usługi.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Należy jednak wskazać, że przedmiotowa regulacja krajowa dotyczy wyłącznie sposobu ustalania wartości zamówienia. Wyłączenie możliwości zastosowania prawa opcji w przypadku zamówień na roboty budowlane wyłącznie ze względu na dosłowne i wąskie brzmienie przepisu art. 34 ust. 5 PZP byłoby błędne i nie odpowiadałoby zamierzeniom stawianym przed ustawą prawa zamówień publicznych. Ponadto na potwierdzenie powyższego, należy wskazać, że brak jest, bowiem przepisu w PZP, który zakazywałby takich praktyk. Instytucję prawa opcji każdorazowo należy rozpatrywać w związku i łącznie z innymi przepisami prawa zamówień publicznych, bowiem zasada przeciwna prowadzić może do błędnych wniosków i stosowania sprzecznych z przepisami mechanizmów. Zastosowanie prawa opcji w zamówieniach publicznych na roboty budowlane mogłoby sprzyjać poprawie procesów inwestycyjnych bez łamania zasad proceduralnych przewidzianych w ustawie. Nie ma, zatem potrzeby wyłączania tego typu zamówienia spod zamówień opcjonalnych.

Dodatkowo należy zauważyć, że prawo opcji może być również stosowane we wszystkich typach postępowań. Dotyczy to nie tylko przetargów nieograniczonych i ograniczonych. Opcjonalne zamówienie może zostać uwzględnione również w pozostałych trybach PZP, a więc np. w negocjacjach z ogłoszeniem, czy w zamówieniu z wolnej ręki.

Prawo opcji umożliwia zawarcie elastycznej umowy

Pomimo, że na gruncie przepisów PZP prawo opcji nie zostało wyraźnie zdefiniowane, to jednak praktyka udzielania zamówień publicznych wykazuje, że jest to bardzo elastyczny i pomocny instrument do wykorzystania przez zamawiającego. W Polsce wciąż jednak z niewyjaśnionych względów nie dość często wykorzystywanym przez osoby zobowiązane do wydatkowania publicznych środków lub stosowania przepisów PZP. Zamawiający nie powinien obawiać się roszczeń wykonawcy o udzielenie zamówienia dodatkowego wynikającego z prawa opcji.

Zmienność prawa utrudnia zamówienia publiczne

Zamawiający korzystając z prawa opcji określa w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (dalej, jako: SIWZ) podstawowy przedmiot zamówienia, który zostanie na pewno zrealizowany tzw. minimalny czy gwarantowany, jak również określa zakres czy wielkość zamówienia, którego realizacja zostaje uzależniona od wskazanych w umowie okoliczności. Na szczególną uwagę zasługuje, że oprócz dokładnego określenia części zamówienia gwarantowanego i opcjonalnego, konieczne jest również zawarcie stosownych postanowień w umowie o zamówienie publiczne. Prawo opcji realizowane jest wyłącznie na podstawie podstawowej umowy z wykonawcą. Do rozpoczęcia realizacji zamówienia opcjonalnego nie będzie wymagana dodatkowa umowa ani porozumienie z wykonawcą.


Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że do realizacji zamówienia opcjonalnego jest wymagana wola, a przede wszystkim zgoda Zamawiającego. Tym samym daje to zamawiającemu czas na zabezpieczenie odpowiednich środków finansowych, których pierwotnie np. nie mógł pozyskać. W razie uzyskania przez zamawiającego brakujących środków może on, przez złożenie jednostronnego oświadczenia woli, zobowiązać wykonawcę do wykonania pozostałej części zamówienia po cenie ustalonej w umowie. Podkreślić należy także, że wykonawca nie może wymuszać na zamawiającym realizacji prawa opcji. Tym samym wykonawca nie  może występować z żadnym roszczeniem wobec zamawiającego w przypadku ograniczenia zamówienia jedynie do części podstawowej. Nie decydując się w późniejszym okresie na skorzystanie z prawa opcji, Zamawiający nie będzie także zobowiązany unieważniać postępowania czy wypłacać kar umownych wykonawcy.

Gdzie zamieszczamy informację o opcjach

Prawo opcji poprzez swoje założenia umożliwia elastyczną realizację umowy o zamówienia publiczne, uwzględniając dopuszczony margines zmian. Chcąc jednak skorzystać z prawa opcji zamawiający powinien pamiętać, aby precyzyjna charakterystyka ewentualnego rozszerzenia zakresu zamówienia pojawiła się w ogłoszeniu o zamiarze udzielenia zamówienia, jak również w SIWZ. Korzystając z przywileju, jaki stwarza zamówienie opcjonalne, zamawiający nie może jednak pozbawiać wykonawcy informacji na temat przedmiotu lub zakresu wymaganej od niego opcji. Wszelkie postanowienia dotyczące prawa opcji powinny znaleźć się w ogłoszeniu, SIWZ oraz w zawartej umowie.

Urzędy nie korzystają z przepisów o zamówieniach publicznych

Zamawiający wskazuje ponadto okoliczności, których wystąpienie warunkować będzie możliwość skorzystania z prawa opcji. Zamawiający musi uregulować w umowie o zamówienie publiczne w części poświęconej warunkom realizacji prawo opcji, tak, aby ewentualna realizacja tego prawa nie skutkowała zmianą umowy. Właściwie zamieszczona informacja o prawie opcji przez Zamawiającego nie będzie stanowiła zmiany umowy, czy też zawarcia dodatkowej umowy na nowych warunkach.

Zamówienie opcjonalne nie jest jednak zamówieniem uzupełniającym

REKLAMA

Organizując postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, zamawiający powinien pamiętać, że prawo opcji nie jest tożsame z zamówieniem uzupełniającym. Te dwa na pozór podobne do siebie prawa, które regulują realizację zamówienia dodatkowego różnią się od siebie w zasadniczy sposób.

Przede wszystkim prawo opcji polega na wprowadzeniu przez zamawiającego zamówienia opcjonalnego niekoniecznie związanego z zamówieniem podstawowym. Co za tym idzie, zamówienie uzupełniające ma na celu zamówienie tego samego rodzaju usług, które musi być ściśle związane z zakresem przedmiotowym zamówienia pierwotnego. W przypadku zamówień uzupełniających zamawiający zobowiązany jest zawrzeć nową umowę z Wykonawcą, pomimo bardzo wyraźnego związku nowego postępowania z postępowaniem podstawowym. 

Ważny jest również termin realizacji zamówień. Zamówienie uzupełniające może być udzielone w okresie trzech lat od udzielenia zamówienia podstawowego, a termin jego realizacji, co do zasady nie powinien przekroczyć 4 lat, licząc od daty udzielenia zamówienia. Z kolei realizacja zamówienia z zastosowaniem prawa opcji możliwa jest tylko w okresie obowiązywania zawartej umowy.

Porównując do siebie oba rodzaje zamówień, zauważyć należy, że prawo opcji zamawiający może zastosować w każdym z trybów postępowania, podczas gdy uprawnienie do skorzystania z zamówienia uzupełniającego zostało ograniczone do trybów podstawowych. Z powyższych porównań oraz wyrażanych opinii praktyków wynika, że prawo opcji jest rozwiązaniem bardziej elastycznym od zamówień uzupełniających.


Instytucja prawa opcji nie może jednak stanowić zawężania przedmiotu zamówienia

Pomimo, że zamówienie publiczne może być określane mianem zamówienia elastycznego i przyjaznego dla zamawiającego, to jednak nie może ono prowadzić do naruszania przepisów PZP. Zamawiający, który decyduje się na wykorzystanie prawa opcji w realizowanym zamówieniu, jest zobowiązany do zaplanowania podziału zamówienia na część obligatoryjną oraz fakultatywną. Nie chodzi tutaj o niedozwolony przez przepisy PZP podział zamówienia na części, a jedynie o konieczność precyzyjnego określenia przedmiotu zamówienia podstawowego i ewentualnej opcji. W ten sposób Wykonawcy biorący udział w postępowaniu będą mieli pewność, która z części zostanie zrealizowana na pewno, a która stanowić będzie jedynie opcjonalny zysk. Na tej podstawie wykonawca właściwie wyceni zamówienie, przygotuje ofertę jak również skalkuluje ryzyko.

Prawo opcji zobowiązuje zamawiającego do realizacji zamówienia jedynie w zakresie zadeklarowanym, a poszerzonym o przewidzianą opcję na podstawie jednej umowy kształtującej warunki realizacji opcji. Skorzystanie z prawa opcji nie stanowi, więc zmiany umowy, czy też zawarcia dodatkowej umowy na nowych warunkach, ale jest realizacją umowy zawartej w zakresie ustalonym przez nią warunków poprzez złożenie przez zamawiającego pisemnego oświadczenia woli w przedmiocie skorzystania z prawa opcji w określonym przez niego zakresie. Takie rozwiązanie może być bardzo pomocne i sprzyjać wzrostowi zamówień wykorzystujących prawo do zamówień dodatkowych.

Rekomendacje dotyczące dobrych praktyk w zamówieniach publicznych

Zamawiający musi jednak pamiętać, że instytucja prawa opcji nie może służyć do zawężenia przedmiotu zamówienia, którego realizacja nie była pozostawiona prawu opcji. Zamawiający ma, zatem wynikający z umowy o zamówienie publiczne obowiązek spełnienia świadczenia, co do minimalnego zakresu określonego w umowie z wykonawcą i uprawnienie rozszerzenia zamówienia w zakresie objętym opcją.

Mając na uwadze częstotliwość nagłych potrzeb zamawiających jak również rożnych sytuacji mających wpływ na sporządzenie jednoznacznego i wyczerpującego opisu przedmiotu zamówienia prawo opcji może stanowić doskonałą metodę na zwiększanie przedmiotu zamówienia bez konieczności przesadnego formalizowania postępowania przetargowego. Skorzystanie z prawa do zamówienia opcjonalnego, powinno pozytywnie wpłynąć na przygotowywane opisy przedmiotu zamówienia w sposób zabezpieczający zamawiającego jak również umożliwiać rzetelne dokonanie wyceny ofert przez wykonawców.

Autorem jest: Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu i w kontrolach podatkowych

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
30-krotność ZUS 2025. Limit 30-krotności - ile wynosi? Kogo dotyczy przekroczenie składek ZUS? Co zrobić jeśli nastąpi przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek ZUS?

W 2025 roku limit składek ZUS na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został już ustalony. Po jego przekroczeniu składki nie są już naliczane – ale uwaga: za błędy w rozliczeniach może odpowiadać pracownik. Sprawdź, co oznacza 30-krotność ZUS, jak się liczy limit, kto go pilnuje i co zrobić, gdy opłaciłeś składki ponad próg.

Raz w roku wakacje od płacenia składek. Budżet państwa zapłaci za ciebie. ZUS przypomina kto ma prawo do tej ulgi i jak ją uzyskać w 2025 roku

Letnie wakacje to doskonały czas na odpoczynek nie tylko od pracy, ale również od spraw finansowych związanych z prowadzeniem własnej działalności. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina, że mikroprzedsiębiorcy wpisani do CEIDG oraz komornicy sądowi mogą skorzystać z wakacji składkowych. Od uruchomienia programu w listopadzie 2024 roku ZUS przyjął już niemal 2 miliony wniosków.

KSeF: Podatkowa rewolucja od 1 lutego 2026! Księgowi alarmują: chaos, niejasne przepisy i strach przed zmianami

Od 1 lutego 2026 roku Krajowy System e-Faktur (KSeF) stanie się obowiązkowy dla największych firm, a dwa miesiące później dla całej reszty przedsiębiorców. Mimo zbliżającego się terminu, wciąż brakuje ostatecznych przepisów, a dokumentacja techniczna nie rozwiewa wszystkich wątpliwości. Księgowi biją na alarm – obawiają się chaosu organizacyjnego, przeciążenia obowiązkami i braku jasnych wytycznych. Przedsiębiorców czeka rewolucja, na którą wielu z nich wciąż nie jest gotowych.

Obowiązkowy KSeF 2026: Prof. W. Modzelewski: Dlaczego trzeba wywrócić do góry nogami obecny system fakturowania? Sprzeczności w kolejnej wersji nowelizacji ustawy o VAT

Obecny system fakturowania w bólach rodził się przed trzydziestu laty – dlaczego teraz trzeba go wywrócić do góry nogami, wprowadzając obowiązkowy model KSeF? Pyta prof. dr hab. Witold Modzelewski. I jednocześnie zauważa, że po uważnej lekturze kolejnej wersji przepisów dot. obowiązkowego KSeF, można dojść do wniosku, że oczywiste sprzeczności w nich zawarte uniemożliwiają ich legalne zastosowanie.

REKLAMA

Obowiązki podatkowe pracowników transgranicznych - zasady, terminy, reguła 183 dni, rezydencja podatkowa

W dobie rosnącej mobilności zawodowej coraz więcej osób podejmuje zatrudnienie poza granicami swojego kraju. W niniejszym artykule omawiamy kluczowe zagadnienia dotyczące obowiązków podatkowych pracowników transgranicznych, którzy zdecydowali się podjąć zatrudnienie w Polsce.

Jaka inflacja w Polsce w 2025, 2026 i 2027 roku - prognozy NBP

Inflacja CPI w Polsce z 50-proc. prawdopodobieństwem ukształtuje się w 2025 r. w przedziale 3,5-4,4 proc., w 2026 r. w przedziale 1,7-4,5 proc., a w 2027 r. w przedziale 0,9-3,8 proc. - tak wynika z najnowszej projekcji Departamentu Analiz Ekonomicznych NBP z lipca 2025 r. Projekcja ta uwzględnia dane dostępne do 9 czerwca br.

Podatek od prezentu ślubnego - kiedy trzeba zapłacić. Prawo rozróżnia 3 kategorie darczyńców i 3 limity wartości darowizn

Dla nowożeńców – prezent, dla Urzędu Skarbowego – podstawa opodatkowania. Fiskus przewidział dla darowizn konkretne przepisy prawa podatkowego i lepiej je znać, zanim wpędzimy się w kłopoty, zostawiając grube rysy na pięknych ślubnych wspomnieniach. Szczególnie kłopotliwa może być gotówka. Monika Piątkowska, doradca podatkowy w e-pity.pl i fillup.pl tłumaczy, co zrobić z weselnymi kopertami i kosztownymi podarunkami.

Stopy procentowe NBP 2025: w lipcu obniżka o 0,25 pkt proc.

Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu w dniach 1-2 lipca 2025 r. postanowiła obniżyć wszystkie stopy procentowe NBP o 0,25 punktu procentowego. Stopa referencyjna wynosić będzie od 3 lipca 2025 r. 5,00 proc. - poinformował w komunikacie Narodowy Bank Polski. Decyzja RPP była zaskoczeniem dla większości analityków finansowych i ekonomistów, którzy oczekiwali braku zmian w lipcu.

REKLAMA

Jak legalnie wypłacić pieniądze ze spółki z o.o. Zasady i skutki podatkowe. Adwokat wyjaśnia wszystkie najważniejsze sposoby

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to popularna forma prowadzenia biznesu w Polsce, ceniona za ograniczenie ryzyka osobistego wspólników. Niesie ona jednak ze sobą szczególną cechę – tzw. podwójne opodatkowanie zysków. Oznacza to, że najpierw sama spółka płaci podatek CIT od swojego dochodu (9% lub 19%), a następnie, gdy zysk jest wypłacany wspólnikom, wspólnik musi zapłacić podatek dochodowy PIT od otrzymanych środków. Dla wielu początkujących przedsiębiorców jest to duże zaskoczenie, ponieważ w jednoosobowej działalności gospodarczej można swobodnie dysponować zyskiem i płaci się podatek tylko raz. W spółce z o.o. majątek spółki jest odrębny od majątku prywatnego właścicieli, więc każda wypłata pieniędzy ze spółki na rzecz wspólnika lub członka zarządu musi mieć podstawę prawną. Poniżej przedstawiamy wszystkie legalne metody „wyjęcia” środków ze spółki z o.o., wraz z krótkim omówieniem zasad ich stosowania oraz konsekwencji podatkowych i ewentualnych ryzyk.

Odpowiedzialność członków zarządu za długi i niezapłacone podatki spółki z o.o. Kiedy powstaje i jakie są sankcje? Jak ograniczyć ryzyko?

W świadomości wielu przedsiębiorców panuje przekonanie, że założenie spółki z o.o. jest swoistym „bezpiecznikiem” – że prowadząc działalność w tej formie, nie odpowiadają oni osobiście za zobowiązania. I rzeczywiście – to spółka, jako osoba prawna, ponosi odpowiedzialność za swoje długi. Jednak ta zasada ma wyjątki. Najważniejszym z nich jest art. 299 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), który otwiera drogę do pociągnięcia członków zarządu do odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki.

REKLAMA