REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Skarga pauliańska z zawieszeniem biegu terminu przedawnienia poboru podatku

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dziennik Gazeta Prawna
Największy polski dziennik prawno-gospodarczy
Podatnik nie ukryje majątku przed fiskusem
Podatnik nie ukryje majątku przed fiskusem

REKLAMA

REKLAMA

Wniesienie skargi pauliańskiej będzie powodowało zawieszenie lub wręcz przerwanie biegu terminu przedawnienia poboru podatku. Na takie rozwiązanie zgodził się Stały Komitet Rady Ministrów. Eksperci obawiają się, że skarbówka będzie nadużywać tej możliwości.

REKLAMA

O nowym rozwiązaniu informowaliśmy już w artykule "Nowa potężna broń fiskusa" (DGP nr 79/2019). Zaproponował je prezes Prokuratorii Generalnej RP, a Stały Komitet Rady Ministrów przystał na tę propozycję i zobowiązał ministra finansów do wpisania jej do projektu nowej ordynacji podatkowej.

Projekt w uzupełnionej wersji trafi teraz na posiedzenie rządu.

Zalety skargi

Dzięki skardze pauliańskiej wierzyciel (np. Skarb Państwa) może żądać uznania danej czynności (np. darowizny, sprzedaży) za bezskuteczną, jeżeli obie jej strony działały w ten sposób z pokrzywdzeniem jego interesów (art. 527 kodeksu cywilnego).

To, że prawo do składania skargi pauliańskiej ma również fiskus, potwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18 kwietnia 2018 r. (sygn. akt K 52/16).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Teraz chodzi o to, aby wniesienie skargi pauliańskiej powodowało zawieszenie lub wręcz przerwanie biegu terminu przedawnienia poboru podatku.

REKLAMA

Dziś nie przynosi to takiego skutku. Podatek może się przedawnić, niezależnie od tego, że naczelnik urzędu skarbowego (działając w imieniu Skarbu Państwa) złożył do sądu cywilnego skargę pauliańską, żądając uznania za bezskuteczną np. darowizny, w której podatnik przekazał swój majątek komuś z rodziny.

Zdaniem Prokuratorii Generalnej dłużnicy podatkowi mogą to wykorzystywać, bo nawet jeśli fiskus złoży przeciw nim powództwo, to mogą tak długo przeciągać sprawę w sądzie, żeby ich zobowiązanie podatkowe się przedawniło.

Taka sytuacja prowadzi do nierówności podatników wobec prawa, bo ci, którzy są nielojalni i ukrywają majątek przez fiskusem, są w lepszej sytuacji – zauważa Prokuratoria Generalna (patrz ramka).

Nie można nadużywać

Eksperci podatkowi obawiają się jednak, że fiskus może nadużywać nowego instrumentu, tak jak dziś często wszczyna postępowania karnoskarbowe tuż przed upływem terminu przedawnienia.

REKLAMA

– Przepisy powinny być tak skonstruowane, aby nie dawały pola do nadużyć i nie budziły wątpliwości co do ich konstytucyjności, jak to jest dziś w przypadku wszczynania postępowań karnych skarbowych czy zabezpieczenia hipoteką i zastawem – mówi Michał Goj, doradca podatkowy i partner w EY.

Jego zdaniem, jeśli skarga paulińska ma faktycznie wpływać na bieg terminu przedawnienia, to powinna skutkować jego zawieszeniem, a nie przerwaniem. W drugim przypadku termin przedawnienia liczy się od początku.

– Co więcej, zawieszenie musi dotyczyć konkretnego składnika majątku, a nie całego poboru – uważa Alicja Sarna, partner w MDDP.

Przykładowo więc, gdyby fiskus miał do wyegzekwowania 1 mln zł, a majątek którego dotyczy skarga pauliańska obejmie tylko część tej kwoty (np. 100 tys. zł), to zawieszenie biegu terminu przedawnienia wskutek złożenia pozwu powinno – zdaniem ekspertki – dotyczyć tylko tej części (100 tys. zł).

Alicja Sarna zgadza się natomiast z prezesem Prokuratorii, że nowe rozwiązanie powinno dotyczyć jedynie zawieszenia terminu poboru podatku, a nie jego wymiaru. Dziś takiego rozróżnienia nie ma, ale w nowej ordynacji jest planowane.

– Chodzi o możliwość egzekwowania należności z jakiegoś składnika majątkowego, a nie o dodatkowy czas na określenie zobowiązania podatkowego – tłumaczy ekspertka.

Przeciwny jakiejkolwiek zmianie jest prof. dr hab. Michał Romanowski, adwokat, wspólnik z kancelarii Romanowski i Wspólnicy. Uważa, że mimo wyroku TK fiskus nie powinien w ogóle korzystać ze skargi pauliańskiej.

– Ma ona faktycznie chronić wierzyciela, ale takiego, który nie ma innych możliwości dochodzenia swoich roszczeń, za fiskusem natomiast stoi cały aparat skarbowy – mówi ekspert. Zwraca uwagę, że instrumenty prawa cywilnego, takie właśnie jak skarga paulińska, pozwalają naprawić skarbówce błędy poczynione w dochodzeniu należności.

– Podatnik jest w starciu z fiskusem na dużo słabszej pozycji – mówi ekspert.

Podkreśla, że nie odmawia prawa do kwestionowania umów, ale – jego zdaniem – powinno to się odbywać w procedurze administracyjnej. Organy skarbowe mają wystarczające instrumenty i czas, aby wyegzekwować podatek – komentuje Michał Romanowski.

Prokuratoria Generalna zgłaszała swoją propozycję jeszcze na etapie konsultowania projektu nowej ordynacji, ale wtedy Ministerstwo Finansów nie uwzględniło tej sugestii. Zdaniem Michała Goja mogło to wynikać z tego, że ministerstwo starało się nie komplikować i tak rozbudowanych przepisów nowej ordynacji. Teraz zostało do tego zobligowane przez Stały Komitet Rady Ministrów.

Bezpodstawne przedawnienie

Zawieszenie biegu terminu na skutek skargi pauliańskiej to niejedyna zmiana, którą Stały Komitet Rady Ministrów zgodził się wprowadzić do projektu. Poprawione mają być też przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia. Projekt w dotychczasowej wersji zakłada, że fiskus nie zwróci nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku, jeżeli udowodni, iż w wyniku zwrotu podatnik bezpodstawnie by się wzbogacił. Zasada ta ma mieć zastosowanie do wszystkich podatków. Dziś nie jest to uregulowane wprost w przepisach, co bywa przyczyną rozbieżnego orzecznictwa.

Rządowe Centrum Legislacyjne uznało jednak, że nowe przepisy muszą zakładać m.in. możliwość obrony podatnika (u którego powstała nadpłata podatku) i zasady, wedle których organ podatkowy będzie ustalał, czy w razie zwrotu nadpłaty dojdzie do bezpodstawnego wzbogacenia. Powinny one – według RCL – wykluczać faktyczne przerzucanie ciężaru dowodu na podatnika.

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Jest to o tyle istotne – przekonuje Rządowe Centrum Legislacyjne – że udowodnienie przez organ bezpodstawnego wzbogacenia nie błędzie łatwe. Nie można bowiem z góry zakładać, że ciężar ekonomiczny akcyzy czy VAT jest – z uwagi na konstrukcję tych podatków – zawsze i w pełni przerzucany przez podatnika na inny podmiot.

W ślad za tą sugestią Stały Komitet Rady Ministrów postanowił, że nowa wersja projektu, która trafi na posiedzenie rządu, zostanie uzupełniona o pakiet przepisów w tym zakresie.


Odpowiedź Prokuratorii Generalnej RP na pytanie DGP:

Celem skargi paulińskiej jest umożliwienie realizacji określonej wierzytelności. Żeby ten cel był możliwy do zrealizowania, wierzytelność musi istnieć w momencie uprawomocnienia się wyroku. Nie może zatem wygasnąć wskutek przedawnienia w jego trakcie.

Istotą skargi pauliańskiej jest uznanie za bezskuteczną czynności, która krzywdzi wierzyciela poprzez wyprowadzanie z majątku dłużnika składników majątku.

Oznacza to, że już w momencie wszczynania takiego procesu egzekucja do samego dłużnika jest nieskuteczna, a więc już w tym momencie nie można przerwać biegu przedawnienia przez skuteczna czynność egzekucyjną.

Obecnie mamy zatem sytuację, w której system preferuje osoby, które prowadzą proces sądowy w sposób nierzetelny; celowo przedłużają postępowanie sądowe, stosując obstrukcję procesową, niejednokrotnie zachowując się nielojalnie wobec sądu. Takie osoby obecnie mogą bowiem liczyć, że długie prowadzenie procesu spowoduje wygaśniecie wierzytelności i nawet jeżeli wyrok będzie dla nich niekorzystny, to będzie niemożliwy do zrealizowania. Celem zmiany jest wprowadzenie równości między tymi stronami procesu, które wykonują zalecenia sądu, a tymi, które je lekceważą. Po uwzględnieniu takiej zmiany celowe przedłużanie procesów sądowych przestanie pozwanym się opłacać. 

Jak fiskus korzysta dziś ze skargi pauliańskiej

Skarbówka wielokrotnie korzystała ze skargi pauliańskiej, aby zapobiec ukrywaniu przez podatnika majątku.

Na przykład Sąd Okręgowy w Poznaniu (sygn. akt XII C 1027/15) rozstrzygał sprawę podatnika, który – chcąc uniknąć egzekucji – poszedł z żoną do notariusza, gdzie zawarli intercyzę, czyli umowę, w której ustanowili rozdzielność majątkową. Następnie, również aktem notarialnym, podzielili majątek wspólny w ten sposób, że żona stała się jedynym właścicielem jednej z nieruchomości. Potem na podstawie trzeciej umowy podatnik podarował żonie resztę nieruchomości. Sam pozostał bez majątku, z którego mógłby spłacić akcyzowe długi.

Poznański sąd uznał, że podatnik (dłużnik) działał z pełną świadomością pokrzywdzenia Skarbu Państwa (wierzyciela).

W innym przypadku, aby uniknąć zajęcia prawa majątkowego stanowiącego 50 proc. udziałów w spółce z o.o. ich posiadacz przekazał je w darowiźnie bratu. Podpisy obu braci na umowie darowizny zostały poświadczone przez notariusza między godzinami 10 a 12. Natomiast zawiadomienie o zajęciu udziałów zostało doręczone spółce w godzinach między 13 a 14.

Sąd Okręgowy w Lublinie uznał umowę darowizny za bezskuteczną (wyrok sygn. akt I C 742/10). ©℗

Etap legislacyjny

Projekt nowej ordynacji podatkowej - trafi na posiedzenie rządu

Agnieszka Pokojska

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zaczynasz działalność gospodarczą? Tak można obniżyć składki ZUS na początku działania firmy [komunikat ZUS]

Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z kosztami, szczególnie na starcie. Dlatego początkujący przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg, które pozwalają płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne albo nie płacić ich wcale. Do najważniejszych form wsparcia należą: ulga na start, preferencyjne składki, „Mały ZUS Plus” czy wakacje składkowe.

Ulga dla spadkobierców i przejrzystość dla podatników. Nowości w ustawie podatku od spadków i darowizn już wkrótce

Jest projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, który umożliwi przywrócenie terminu zgłoszenia spadku w wyjątkowych przypadkach oraz doprecyzuje moment powstania obowiązku podatkowego. Zmiany mają uprościć procedury, zwiększyć przejrzystość i wspierać sukcesję firm rodzinnych.

KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co trzeba zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia a co pozostaje bez zmian [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

REKLAMA

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

REKLAMA

Zwracasz pracownikom wydatki na taksówki – czy musisz pobrać zaliczkę na podatek PIT? Najnowsze wyjaśnienia fiskusa (taksówki w podróży służbowej i w czasie wyjścia służbowego)

Pracodawcy mają wątpliwości, czy w przypadku zwracania pracownikom wydatków na taksówki (kiedy to pracownicy wykonują obowiązki służbowe – zarówno w podróży służbowej jak i w czasie tzw. wyjścia służbowego), trzeba od tych kwot pobierać zaliczki na podatek dochodowy? Pod koniec czerwca 2025 r. wyjaśnił to dokładnie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Kilka miesięcy wcześniej odpowiedzi na to pytanie udzielił Minister Finansów.

Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

REKLAMA