Udzielenie pożyczki w ramach działalności gospodarczej - skutki podatkowe

Takie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 24 kwietnia 2018 r., sygn. akt II FSK 1105/16.

Autopromocja

Powszechnie wiadomo, że pożyczka jako prosta konstrukcja prawna bywa instrumentem dość często wykorzystywanym przez przedsiębiorców jako tytuł prawny do przekazania danemu podmiotowi odpowiednich kwot. Oczywiście elementy umowy pożyczki są zachowane i cały stosunek prawny nie budzi wątpliwości. Chodzi jednak o to, czy i jakim podatkiem należy opodatkować umowę pożyczki, w sytuacji, gdy stroną umowy jest przedsiębiorca będący podatnikiem VAT.

Jak wynika bowiem z przepisu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Z kolei w art. 2 tej ustawy zawarto katalog czynności, które wyłączone są spod opodatkowania, w tym m.in. czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

Autopromocja

VAT w 2025 roku.
Szkolenie INFOR

Sprawdź

1) opodatkowana podatkiem od towarów i usług,

2) zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:

- umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

- umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

A zatem – jak podkreślił NSA w wyroku z dnia 24 kwietnia 2018 r. sygn. akt II FSK 1105/16 – aby można było stwierdzić, że umowa pożyczki nie podlega opodatkowaniu PCC, należy w pierwszej kolejności ustalić czy jedna ze stron z tytułu dokonania pożyczki jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub z niego zwolniona. Kluczowe jest zatem rozważenie wszystkich okoliczności sprawy. Mianowicie sam fakt bycia czynnym podatnikiem VAT nie przesądza o tym, że strona czynności będzie opodatkowana VAT-em. Elementem decydującym nie jest również wpis przedmiotu działalności (PKD) w KRS. Może być bowiem tak, że udzielanie pożyczek będzie tzw. „działalnością uzupełniającą” przedsiębiorcy.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Zobacz: Praktyczny leksykon VAT 2018 Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Oczywiście nie można też kwestionować z góry tego, że jeżeli dokonano pożyczki tylko raz, to przedsiębiorca nie miał zamiaru kontynuowania działalności w zakresie udzielania pożyczek. Decydujące znaczenie będą miały zatem okoliczności związane z wolą świadczenia profesjonalnych usług w zakresie pośrednictwa finansowego i udzielania pożyczek pieniężnych innym podmiotom. Ważne jest, aby móc wykazać, że osoby zarządzające podmiotem rzeczywiście zamierzały taką działalność prowadzić; że istniała wydzielona komórka organizacyjna dysponującej wyodrębnionymi środkami finansowymi na prowadzenie działalności pożyczkowej, że podmiot planował i podejmował działania w kierunku rozwoju tego obszaru działalności. W przeciwnym razie, w stosunku do umowy pożyczki może zaistnieć realne ryzyko zakwalifikowania takiej umowy jako zawartej przez przedsiębiorcę poza VAT-em i w konsekwencji uznania, że podlega ona pod PCC.

Autor: Aleksandra Księżyk, Russell Bedford

Artykuł pochodzi z RB Magazine wydawanego przez Russell Bedford