Odliczenie podatkowe: wydatki na sanatorium. Kto może skorzystać z tej ulgi w PIT? Jakie są warunki?

• Ulga rehabilitacyjna w PIT
• Wydatki niepełnosprawnego na leki i pobyt w sanatorium - interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
• Ulga rehabilitacyjna a pobyt w sanatorium - zmiany przepisów
• Faktura za sanatorium powinna być wystawiona na podatnika, który chce odliczyć wydatki 

Ulga rehabilitacyjna w PIT

Odliczenie wydatków na pobyt w sanatorium (zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego) ponoszonych przez niepełnosprawnych lub osoby utrzymujące niepełnosprawnych członków rodziny jest częścią tzw. ulgi rehabilitacyjnej. 

Ulga rehabilitacyjna to prawo do odliczenia:
- w podatku dochodowym od osób fizycznych (od dochodu przed opodatkowaniem) i 
- w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych (od przychodu przed opodatkowaniem), 
wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych - poniesionych przez niepełnosprawnych podatników lub podatników, którzy utrzymują osoby niepełnosprawne.

Zasady korzystania tej ulgi są określone w przepisach art. art. 26 ust. 1 pkt 6, ust. 7a-7g ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT) oraz art. 11 ust. 1 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Kompleksowe omówienie aktualnych zasad ulgi rehabilitacyjnej znajduje się w artykule: 

Podstawy prawne omawianego zagadnienia znalazły się w dwóch głównych aktach prawnych: Ustawie o PIT - w zakresie obowiązków i zwolnień podatkowych osoby fizycznej (wnioskodawcy) oraz Ustawie o lecznictwie uzdrowiskowym – w kwestii oceny danego wyjazdu leczniczego / uzdrowiskowego. 

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT, Ustawodawca ustalił czym jest podstawa opodatkowania i jakie kwoty można od niej odliczać. W punkcie 6, wymienione jako możliwe odliczenie zostały wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. 

Następnie w art. 26 ust. 7a, ustawodawca sprecyzował wydatki z punktu 6. Ustalił, że można jako takie kwalifikować między innymi: odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne (punkt 6).
Ponadto od 2022 roku sprecyzowano w nowych punktach 6a i 6b tego przepisu, że odliczyć można także:
6a)  odpłatność za pobyt opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, przebywającego z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego lub zakładzie rehabilitacji leczniczej;
6b) odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne lub leczniczo-rehabilitacyjne.

W ustawie o lecznictwie uzdrowiskowym znajdzie się natomiast wskazówka, jakie podmioty można kwalifikować, jako zakład lecznictwa uzdrowiskowego. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 10 tejże: zakładem lecznictwa uzdrowiskowego jest zakład leczniczy, w którym podmiot leczniczy wykonuje działalność leczniczą w rodzaju ambulatoryjne lub stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, działający na obszarze uzdrowiska, utworzony w celu udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej, w ramach kierunków leczniczych i przeciwwskazań ustalonych dla danego uzdrowiska, w szczególności wykorzystujących warunki naturalne uzdrowiska przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Mogą to być szpitale uzdrowiskowe, sanatoria uzdrowiskowe, szpitale i sanatoria uzdrowiskowe dla dzieci, przychodnie uzdrowiskowe, zakłady przyrodolecznicze oraz szpitale i sanatoria w urządzonych podziemnych wyrobiskach górniczych.

Wydatki niepełnosprawnego na leki i pobyt w sanatorium - interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

Kwestia odliczenia wydatków na pobyt w sanatorium była przedmiotem interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 czerwca 2020 roku w sprawie 0115-KDIT2.4011.311.2020.2.KC.

Wnioskodawca omawianej interpretacji indywidualnej jest osobą schorowaną, po wielu chorobach i zabiegach chirurgicznych. Musi zażywać duże ilości leków w sposób stały, dodatkowo otrzymał orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym. Wnioskodawca poniósł wydatki na pobyt w zakładzie uzdrowiskowym (sanatorium) - był to pobyt rehabilitacyjny, konieczny z uwagi na zły stan zdrowia. Wnioskodawca poniósł również wydatki na leki. Leki zażywa zgodnie z decyzjami i receptami lekarzy specjalistów oraz lekarza rodzinnego. Pobyt w zakładzie uzdrowiskowym nie został sfinansowanym przez PFRON, Wnioskodawca musiał zapłacić samodzielnie. Na leki w ciągu roku wydał kwotę 8 844,20 zł, z czego na leki związane z orzeczeniem o niepełnosprawności - wydał kwotę 866,84 zł.

Wnioskodawca zadał pytanie dotyczące możliwości odliczenia kosztów wyjazdu oraz leków:

Czy w PIT-37 za 2019 r. Wnioskodawca może odliczyć kwotę 866,84 zł za leki oraz kwotę 759,70 zł za pobyt w zakładzie uzdrowiskowym?
Zdaniem wnioskodawcy może on dokonać rzeczonych odliczeń, ponieważ wydatki ponoszone są na cele rehabilitacyjne oraz leki, które umożliwiają mu funkcjonowanie, a w jego przypadku kwota odliczeń nie przekracza 6% dochodu uzyskanego w 2019 roku.

Organ podatkowy (Dyrektor KIS) w interpretacji indywidualnej uznał stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe i podał zwięzłą analizę przepisów dotyczących tych zagadnień. Możliwe jednak, że wydana interpretacja będzie dla Wnioskodawcy bardziej korzystna niż oczekiwał. Dyrektor KIS stwierdził bowiem m.in.:
Wnioskodawca rozliczając się za rok podatkowy 2019 w składanym zeznaniu może odliczyć od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatki poniesione na zakup leków w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, na podstawie art. 26 ust. 7a pkt 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odliczenie to dotyczy wydatków poniesionych na zakup leków, zaleconych przez lekarza specjalistę. Z dokumentu wystawionego przez tego lekarza musi wynikać, że Wnioskodawca powinien stosować te leki (stale lub czasowo). Podstawą do odliczenia jest posiadanie imiennych dowodów (faktur) poniesienia wydatków. Prawo do ulgi przysługuje na wszystkie leki, których konieczność stosowania zaleci lekarz, niezależnie od tego czy leki związane są z innym schorzeniem niż to, w związku, z którym orzeczono niepełnosprawność.

Również wydatki poniesione na pobyt na leczeniu w zakładzie uzdrowiskowym w.… w okresie od dnia 4 sierpnia 2019 r. do dnia 11 sierpnia 2019 r. jako mieszczące się w dyspozycji art. 26 ust. 7a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą zostać odliczone od dochodu na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z tym, że w sytuacji otrzymania dofinansowania odliczeniu podlega kwota wynikająca z imiennej faktury, pomniejszona o otrzymane dofinansowanie.

Interpretacja indywidualna stanowi odpowiedź na konkretne pytanie wnioskodawcy, nie stanowi zaś powszechnie obowiązującego źródła prawa. Jednak w sytuacji osób schorowanych i wymagających leczenia oraz rehabilitacji, zajmowanie się kwestiami finansowymi i podatkowymi może być szczególnie trudne. Dlatego interpretacja, która wskazuje przekrój przepisów, od ustaw stricte podatkowych (ustawa o PIT), przez regulacje dotyczące zakładów uzdrowiskowych, aż do niezbędnych definicji prawa farmaceutycznego, może być cenną wskazówką do szukania odpowiedzi na swoje pytania w gąszczu przepisów. Możliwe, że dzięki tak przeprowadzonej analizie, podatnik będzie mógł skorzystać z konkretnej pomocy państwa w formie odliczenia podatkowego, co de facto oznacza mniejszy podatek do zapłaty.

Ulga rehabilitacyjna a pobyt w sanatorium - zmiany przepisów

Omawiana interpretacja pozostaje aktualna także w 2024 i 2025 roku. Nadal bowiem podlegają odliczeniu wydatki na pobyt w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, zabiegi rehabilitacyjne lub leczniczo-rehabilitacyjne. 

Ale trzeba wspomnieć, że od 2022 roku w art. 26 ust. 7a ustawy o PIT został zmodyfikowany pkt 6 i dodano pkt 6a i 6b, zgodnie z którymi odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej podlegają także wydatki poniesione na:

6) odpłatność za pobyt w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym;

6a)  odpłatność za pobyt opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, przebywającego z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego lub zakładzie rehabilitacji leczniczej;

6b) odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne lub leczniczo-rehabilitacyjne.

Zdaniem Ministerstwa Finansów, zmiany te miały przede wszystkim charakter porządkujący. Polegają one na wyodrębnieniu z dotychczasowego brzmienia pkt 6 odpłatności za zabiegi rehabilitacyjne i wprowadzeniu tego wydatku do odrębnego przepisu, tj. do dodanego pkt 6b w ust. 7a art. 26 ustawy PIT. Jak wskazuje Ministerstwo Finansów w praktycznym stosowaniu poprzedniego brzmienia pkt 6 w ust. 7a art. 26 spotykano bowiem nieuzasadnione przypadki ograniczania prawa do odliczenia wydatków na zabiegi rehabilitacyjne jedynie w sytuacji, gdy zabiegi te były realizowane w zakładach wymienionych w pkt 6. Umieszczenie tego odliczenia w odrębnej jednostce redakcyjnej (w pkt 6b w art. 26 ust. 7a ustawy PIT) ma wykluczyć takie wątpliwości.

Natomiast nowy pkt 6a w ust. 7 art. 26 wprowadza nowy tytuł odliczenia umożliwiający uwzględnienie w rozliczeniu podatkowym również wydatków za pobyt opiekuna przebywającego wraz z osobą niepełnosprawną – zaliczoną do grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego i rehabilitacji leczniczej. Dotychczas odliczeniu podlegały jedynie wydatki poniesione na pobyt na turnusie rehabilitacyjnym i w tych zakładach jedynie osób niepełnosprawnych.

Ponadto od 2022 roku dokonano też zmiany brzmienia wstępu do wyliczenia w pkt 13 w art. 26 ust. 7a ustawy o PIT "13) odpłatny przewóz:" co pozwala na odliczenie wszelkich wydatków poniesionych na przewóz osoby niepełnosprawnej i dzieci niepełnosprawnych do lat 16, nie tylko związanych z przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne (co przewidywała poprzednia treść tego przepisu). Zmiana ta ostatecznie porządkuje przepisy dotyczące wydatków na przejazdy osób niepełnosprawnych. Przepis dostosowuje zmienianą regulację do przepisu normującego używanie własnych samochodów osobowych przez osoby niepełnosprawne (art. 26 ust. 7a pkt 14 ustawy PIT). Po zmianie, podobnie jest to w przypadku używania własnego samochodu, odliczenie jest możliwe bez względu na cel, któremu miał służyć przewóz osoby niepełnosprawnej.

Dodatkowo w art. 26 ust. 7a pkt 15 ustawy o PIT została dodana (także od 2022 roku) lit. d), zgodnie z którą odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej podlegają także wydatki poniesione na:
15) odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
(...) d) opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, przebywającego z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, lub zakładzie rehabilitacji leczniczej.

Faktura za sanatorium powinna być wystawiona na podatnika, który chce odliczyć wydatki 

Prawo do odliczenia wydatków na pobyt osoby niepełnosprawnej w sanatorium potwierdził - co do zasady - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 28 czerwca 2022 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.358.2022.2.KF). Jednak w tym konkretnym przypadku niepełnosprawny, który był w sanatorium nie mógł odliczyć tych wydatków, bowiem faktura za sanatorium została wystawiona na jego żonę. Dyrektor KIS uznał za niewystarczające, że wydatek za sanatorium został poniesiony ze wspólnego konta bankowego małżonków. Poniżej argumentacja organu podatkowego:

"Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że jest Pan osobą niepełnosprawną posiadającą orzeczenie o stopniu niepełnosprawności umiarkowanym. W okresie od (…) grudnia 2021 r. do (…) stycznia 2022 r. przebywał Pan na rehabilitacji uzdrowiskowej w sanatorium. Ponieważ wszystkie sprawy związane z pobytem w sanatorium załatwiała Pana żona, faktura za pobyt Pana i żony została wystawiona na imię i nazwisko Pana żony.

Należy zaznaczyć, że katalog wydatków zawartych w art. 26 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że odliczeniu podlegają jedynie wydatki enumeratywnie w nim wymienione.
W ramach ulgi rehabilitacyjnej odliczeniu podlegają między innymi wydatki poniesione na odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym oraz za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych. Wysokość tych wydatków ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie, z których wynika kto poniósł wydatek, w jakiej wysokości i na jaki cel. Dokumentem takim może być niewątpliwie faktura, jednak aby podatnik mógł skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, z posiadanych faktur musi wynikać, że to on poniósł ten wydatek.

Natomiast jak wynika z informacji zawartych we wniosku, nie dysponuje Pan dokumentem potwierdzającym poniesienie przez Pana wydatku, a więc nie spełnia Pan jednego z kryterium warunkującego możliwość skorzystania z ulgi. Braku tego warunku nie konwaliduje fakt poniesienia wydatku ze wspólnego konta, w sytuacji gdy został udokumentowany fakturą wystawioną na Pana żonę. Nie posiada Pan bowiem dokumentu potwierdzającego, że to Pan jest kupującym.

Ze wskazanych przepisów wynika bezspornie, że jeżeli podatnik chce skorzystać z ulgi, która jest jego uprawnieniem a nie obowiązkiem, musi spełnić wszystkie wymagane przepisami warunki.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że nie ma Pan prawa do odliczenia, w ramach ulgi rehabilitacyjnej, wskazanej w art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wydatków poniesionych za pobyt na rehabilitacji uzdrowiskowej, o których mowa we wniosku. Wysokość ww. wydatków – stosownie do art. 26 ust. 7 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – ustala się na podstawie dokumentu zawierającego w szczególności: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi lub towaru) i sprzedającego (towar lub usługę), rodzaj zakupionego towaru lub usługi oraz kwotę zapłaty, natomiast z opisu sprawy wynika, że Pan takiego dokumentu nie posiada (faktura jest wystawiona na imię i nazwisko Pana żony). Nie został zatem spełniony warunek udokumentowania wydatku (nie posiada Pan dokumentu potwierdzającego, że jest Pan kupującym). Wydatek, który nie został prawidłowo udokumentowany, nie może być odliczony przez Pana w ramach ulgi rehabilitacyjnej w zeznaniu podatkowym PIT-37 składanym za 2021 r."

Źródła i podstawy prawne:

• Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ("ustawa o PIT");
• Ustawa z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 994, z późn. zm.) zwana w artykule "Prawo farmaceutyczne";
• Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1056, z późn. zm.) zwana w artykule „Ustawia o lecznictwie uzdrowiskowym”;
• Ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 295, z późn. zm.) zwana dalej „Ustawa o działalności leczniczej”;