Czy ulga rehabilitacyjna obejmuje zakup samochodu?

Ulga rehabilitacyjna na samochód

Wydatek na zakup samochodu osobowego z automatyczną skrzynią biegów nie jest wydatkiem na cele rehabilitacyjne oraz ułatwiającym wykonywanie czynności życiowych podlegającym odliczeniu od podstawy opodatkowania na podstawie przepisu art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Aby wydatek na zakup samochodu osobowego uznać za poniesiony na cele rehabilitacyjne lub ułatwiające wykonywanie czynności życiowych - musiałoby to wprost wynikać z zapisów ustawowych. Tymczasem, w obowiązujących przepisach prawa brak jest podstaw do odliczenia od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym wydatków poniesionych przez osobę niepełnosprawną na nabycie samochodu osobowego, nawet przystosowanego do korzystania przez osobę niepełnosprawną. Tak stwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 23 czerwca 2021 roku, sygn. akt 0115-KDIT2.4011.193.2021.2.MD.

Wydatki na cele rehabilitacyjne

Dyrektor KIS wyjaśnił, że zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej także "ustawa") podstawę obliczenia podatku, z zastrzeżeniem art. 29-30cb i art. 30da-30f, stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 23o, art. 23u, art. 24 ust. 1, 2, 3b-3e, 4-4e, 6 i 21 lub art. 24b ust. 1 i 2, po odliczeniu kwot wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.

Rodzaje wydatków na cele rehabilitacyjne uprawniające do odliczeń od dochodu przed opodatkowaniem zostały wymienione w art. 26 ust. 7a ustawy, zaś zasady i warunki dokonywania tych odliczeń określone zostały w ust. 7 i 7b-7g tego artykułu.

W ramach ulgi rehabilitacyjnej można odliczyć wydatki poniesione na:

1. adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
2. przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
3. zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego;
4. zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
5. odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym;
6. odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne;
7. opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;
8. utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;
9. opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa;
10. opłacenie tłumacza języka migowego;
11. kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia;
12. leki – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo);
13. odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:
    1. osoby niepełnosprawnej – karetką transportu sanitarnego,
    2. osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – również innymi środkami transportu niż wymienione w lit. a;
14. używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16 roku życia – w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł;
15. odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
    1. na turnusie rehabilitacyjnym,
    2. w zakładach, o których mowa w pkt 6,
    3. na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, o których mowa w pkt 11.

Ulga rehabilitacyjna - jakie dokumenty, jakie warunki odliczenia?

W myśl art. 26 ust. 7 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wysokość wydatków na cele określone w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 7c, ustala się na podstawie dokumentu stwierdzającego ich poniesienie, zawierającego w szczególności: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi lub towaru) i sprzedającego (towar lub usługę), rodzaj zakupionego towaru lub usługi oraz kwotę zapłaty - w przypadkach innych niż wymienione w pkt 1-3.

Stosownie do art. 26 ust. 7d przywołanej ustawy warunkiem odliczenia wydatków, o których mowa w ust. 7a, jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:

1. orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
2. decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3. orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

Art. 26 ust. 7f ww. ustawy stanowi, że ilekroć w przepisach ust. 7a jest mowa o osobach zaliczonych do:

1. I grupy inwalidztwa – należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
   1. całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
   2. znaczny stopień niepełnosprawności;
2. II grupy inwalidztwa – należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
   1. całkowitą niezdolność do pracy albo
   2. umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Według art. 26 ust. 7b cytowanej ustawy wydatki, o których mowa w ust. 7a, podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

Art. 13a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że wydatki na cele określone w ust. 1 podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostały odliczone od dochodów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30c lub nie zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Należy również zaznaczyć, że katalog wydatków określony w art. 26 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że odliczeniu podlegają jedynie wydatki enumeratywnie w nim wymienione. Rozszerzająca interpretacja przepisu art. 26 ust. 7a jest niedozwolona. Zgodnie bowiem z zasadą, przyjętą w orzecznictwie sądów administracyjnych, jak i w doktrynie prawa podatkowego, ulgi podatkowe są wyjątkiem od zasady równości i powszechności opodatkowania. Tak więc przepisy stanowiące ulgi winny być interpretowane ściśle, niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca.

Ulga rehabilitacyjna a zakupu samochodu z automatyczną skrzynią biegów

Z przedstawionego we wniosku o interpretację opisu stanu faktycznego wynika, że orzeczenie o Stopniu Niepełnosprawności dla Wnioskodawcy wydał dnia 25 stycznia 2021 r. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności na okres do 30 listopada 2025 r. Również Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wydał dla Wnioskodawcy orzeczenie dnia 23 listopada 2020 r. na okres od 17 września 2020 r. do 30 listopada 2025 r. Wnioskodawca zmuszony był zmienić samochód zwykły na samochód z automatyczną skrzynią biegów, ze względu na niedowład prawej ręki i nogi przy chorobie Parkinsona, na którą się leczy. W 2020 r. Wnioskodawca uzyskiwał przychody (dochody), tzn. emeryturę opodatkowaną skalą podatkową. Do podania Wnioskodawca załączył orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, oraz aktualne skierowanie do ortopedy, ponieważ po przebytej chorobie COVID stan zdrowia Wnioskodawcy się pogorszył.

Niewątpliwie, jak podkreślił Dyrektor KIS, samochód w przypadku osoby niepełnosprawnej, znacznie ułatwia wykonywanie różnych czynności, np. dojazd do pracy, na spotkania ze znajomymi, czy na zabiegi rehabilitacyjne. Jednakże ustawodawca w art. 26 ust. 7a ww. ustawy wyraźnie określił, które wydatki uznaje za „wydatki” poniesione przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną na cele rehabilitacyjne oraz związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, uprawniające osobę niepełnosprawną do dokonania odliczeń od dochodu.

W art. 26 ust. 7a pkt 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienione zostały wydatki poniesione na używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16 roku życia - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł, natomiast w art. 26 ust. 7a pkt 2 ww. ustawy wydatki na przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.

Skoro więc prawodawca tworzy przepis, z którego brzmienia wynika jednoznacznie, kiedy wydatki na cele rehabilitacyjne w przypadku pojazdu mechanicznego mogą być odliczone od dochodu, to znaczy, że w tym właśnie przepisie ta problematyka uregulowana jest wyczerpująco.

Z brzmienia art. 26 ust. 7a pkt 2 ww. ustawy wynika, że odliczone od dochodu mogą być wyłącznie wydatki poniesione na przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.

Zatem, jak uznał organ skarbowy, w przypadku zakupu samochodu osobowego z automatyczną skrzynią biegów, Wnioskodawca nie może odliczyć od dochodu wartości zakupionego samochodu, gdyż takiego zakupu nie można uznać za wydatek na przystosowanie pojazdu mechanicznego do potrzeb niepełnosprawności.

Podstawą odliczenia ww. wydatków nie może być również art. 26 ust. 7a pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym za wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 6, uważa się wydatki poniesione na zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego.