Planowane zmiany w uldze na działalność badawczo-rozwojową od 2018 roku

Większość z propozycji zapisanych w Projekcie będzie korzystna dla podatników. W następstwie nowelizacji ustaw podatkowych zwiększeniu powinien ulec zakres przysługującego podatnikom odliczenia w ramach ulgi B+R. Ponadto, część z zaproponowanych zmian ma charakter doprecyzowujący, co eliminuje część z dotychczasowych wątpliwości interpretacyjnych.

Poniżej przedstawiono omówienie najistotniejszych zmian.

Zwiększenie limitów odliczenia kosztów kwalifikowanych

Projekt zakłada podwyższenie limitów odliczenia kosztów kwalifikowanych. Do tej pory, limity te zależały zarówno od wielkości przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jaki i charakteru (rodzaju) wydatku stanowiącego koszt kwalifikowany.

Zgodnie z planowanymi zmianami, limit odliczenia zostanie generalnie podwyższony do poziomu 100% bez względu na wielkość podatnika w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej i będzie taki sam niezależnie od charakteru kosztu kwalifikowanego. Ponadto, w przypadku przedsiębiorców mających status centrum badawczo-rozwojowego, wielkość odliczenia może być jeszcze większa. Dla takich podmiotów limit może zostać podniesiony nawet do 150%.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Nowe rodzaje kosztów kwalifikowanych

Projekt zakłada rozszerzenie katalogu wydatków stanowiących koszty kwalifikowane.

W obecnie obowiązującym stanie prawnym, wydatki na wynagrodzenia oraz związane z nimi składki stanowią koszty kwalifikowane, pod warunkiem jednak, że są wypłacane na rzecz pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.

Zgodnie z planowanymi zmianami, kosztami kwalifikowanymi będą także należności wypłacane z tytułów, o których mowa w art. 13 pkt 8 lit. a) ustawy o PIT – a więc przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Również związane z nimi składki ZUS, sfinansowane przez płatnika, będą stanowić podstawę kalkulacji ulgi B+R.

Nową kategorią kosztów kwalifikowanych będą wydatki poniesione na nabycie niebędącego środkami trwałymi sprzętu specjalistycznego wykorzystywanego bezpośrednio w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej. W szczególności, będzie to dotyczyć naczyń i przyborów laboratoryjnych oraz urządzeń pomiarowych.

Ponadto, Projekt zakłada objęcie ulgą B+R także wydatków związanych z nabyciem usług wykorzystania aparatury naukowo-badawczej wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej. Wydatki te będą stanowić koszty kwalifikowane, o ile ich zakup nie nastąpi od podmiotu powiązanego.

Koszty uzyskania i utrzymania patentu (prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego) stanowiły koszty kwalifikowane począwszy od 2017 r. Niemniej, dotychczasowe regulacje pozwalały na odliczenie ich w ramach ulgi B+R tylko, gdy zostały poniesione przez podatnika będącego mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Zmiany przewidziane w Projekcie spowodują, że te wydatki będą mogły zostać potrącone również przez inne podmioty – tj. dużych przedsiębiorców.

Wreszcie, Projekt przewiduje, że w przypadku kosztów prac rozwojowych, zakończonych wynikiem pozytywnym, które mogą być wykorzystywane na potrzeby działalności gospodarczej podatnika, kosztem kwalifikowanym będą dokonywane od tej wartości niematerialnej i prawnej odpisy amortyzacyjne w proporcji, w jakiej w jej wartości początkowej pozostają koszty kwalifikowane wymienione szczegółowo w ustawie.

Ustawowe określenie sposobu kalkulacji kosztów wynagrodzeń

Dotychczas obowiązujące przepisy nie wskazywały, w jaki sposób należy postąpić w sytuacji, gdy w zakres obowiązków pracownika zatrudnionego w celu realizacji działalności badawczo-rozwojowej wchodzą także czynności niezwiązane bezpośrednio z taką działalnością. Możliwe było przyjęcie zarówno restrykcyjnego podejścia, iż w takim przypadku podatnik w ogóle nie jest uprawniony do traktowania wynagrodzeń i składek jako kosztów kwalifikowanych. Z drugiej strony, brak wyraźnego odniesienia się do tego problemu w ustawie pozwalał także na argumentację, że takie wydatki powinny być brane pod uwagę przy kalkulacji ulgi B+R w pełnej wysokości.

W Projekcie doprecyzowano, że kosztami kwalifikowanymi mogą być wynagrodzenia i składki pracowników, którzy jedynie część czasu pracy poświęcają na działalność badawczo-rozwojową. Niemniej, w takim przypadku kosztem kwalifikowanym będą wydatki w części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika.

Warto zauważyć, że takie podejście do kalkulacji kosztów kwalifikowanych zdążyło się już ukształtować w praktyce organów podatkowych. Zaprezentowane zostało także w oficjalnych wyjaśnieniach Ministra Finansów i Rozwoju zamieszczonych na stronie internetowej (LINK). Wyjaśnienia te nie mają jednak wiążącego charakteru (nie są interpretacją ogólną ani tzw. objaśnieniami podatkowymi), zatem wprowadzona zmiana powinna być oceniona pozytywnie, jako zwiększająca pewność rozliczeń podatników korzystających z ulgi B+R.

Projekt nie wskazuje, jak należy określić proporcję czasu przeznaczonego na realizację działalności badawczo-rozwojowej w ogólnym czasie pracy pracownika. Wydaje się, że w tym zakresie zasadnicze znaczenie powinna mieć szczegółowo prowadzona ewidencja czasu pracy. Oparcie się na zapisach takiej ewidencji jak dotąd było aprobowane przez organy podatkowe. 

Ekspertyzy, opinie, usługi doradcze, usługi równorzędne i nabycie wyników badań naukowych

Dotychczas, wydatki na ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne oraz nabycie wyników badań naukowych stanowiły jedną z kategorii kosztów kwalifikowanych. Niemniej, z uwagi na dość karkołomną konstrukcję przepisu wątpliwości budziło, czy kosztami kwalifikowanymi mogą być wydatki na ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne nabyte od jakiegokolwiek podmiotu, czy tylko gdy są świadczone lub wykonywane przez jednostkę naukową, w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki.

W tym zakresie organy wypracowały praktykę, zgodnie z którą kosztami kwalifikowanymi mogą wyłącznie ekspertyzy, opinie, usługi doradcze, usługi równorzędne oraz nabycie wyników badań naukowych nabyte od jednostek naukowych (tak: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 4 stycznia 2017 r.; sygn. 2461-IBPB-1-3.4510.998.2016.1.TS). Warto jednak zauważyć, że korzystne dla podatników rozstrzygnięcie w tym zakresie zaprezentował WSA we Wrocławiu w wyroku z 26 lipca 2017 r. (sygn. I SA/Wr 364/17).

Zmiany wprowadzone przez Projekt rozstrzygną trwającą dyskusję, poprzez jednoznaczne wskazanie, że takie nabycie musi nastąpić od jednostki naukowej. Tym samym, po wejściu w życie Projektu i w odniesieniu do przyszłych okresów nie powinny toczyć się już spory w tym zakresie. Niemniej, zdaniem autora, w odniesieniu do przeszłych okresów spór będzie dotyczyć tego, czy zmiany w tym zakresie mają charakter doprecyzowujący (taki wniosek wynika z uzasadnienia Projektu), czy też stwarzają nową sytuację prawną dla podatników.