Przychody z tytułu uczestnictwa w spółce cichej – opodatkowanie PIT

Spółka cicha

Umowa spółki cichej należy do tzw. umów nienazwanych, dopuszczalnych na mocy zasady swobody umów zapisanej w art. 353¹ Kodeksu cywilnego. Spółka cicha była uregulowana do 1964 r. (t.j. do momentu wejścia w życie Kodeksu cywilnego przez przedwojenny kodeks handlowy z 1934 r. Aktualnie nie ma w Polsce przepisów regulujących wprost funkcjonowanie tej spółki.

W doktrynie prawa cywilnego uznaje się, że funkcjonowanie spółki cichej opiera się na wniesieniu przez wspólnika cichego, dysponującego majątkiem rzeczowym lub finansowym, wkładu (także w postaci wkładu własnej pracy) na rzecz drugiego wspólnika, prowadzącego przedsiębiorstwo lub inną działalność zarobkową we własnym imieniu. Wspólnik cichy w zamian za swój wkład uczestniczy w zyskach tej działalności, nie ujawniając się jednak na zewnątrz, nie mając też praw do majątku tej spółki. Udział wspólnika cichego nie prowadzi do utworzenia jakiegokolwiek rodzaju wspólnoty ze wspólnikiem − ani rzeczowej, ani majątkowej, ani osobowej. Wspólnik cichy nie odpowiada też za zobowiązania spółki wobec wierzycieli. Spółka taka jest po prostu odmianą umowy cywilnoprawnej dwóch stron.

Charakterystyczne elementy spółki cichej należą:

- uczestniczenie w cudzym przedsiębiorstwie (strony dążą do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego),

- wniesienie wkładu (wkład wspólnika cichego, który może być w formie zarówno pieniężnej, jak i niepieniężnej, staje się częścią majątku przedsiębiorcy),

- wniesienie wkładu daje prawo do udziału w zysku (nie można wyłączyć wspólnika cichego od uczestnictwa w zyskach − inaczej jest w odniesieniu do strat),

- wyłączenie osobistej odpowiedzialności (wobec wierzycieli przedsiębiorcy).

Tytułem prawnym uzyskania korzyści majątkowej przez wspólnika cichego nie jest posiadany udział w kapitale przedsiębiorcy, lecz umowa cywilnoprawna.

Jak opodatkować dochody spółki cichej a jak przychód wspólnika cichego

O indywidualną interpretację podatkową wystąpiła pewna osoba fizyczna, która planuje zawrzeć ze spółką cywilną (s.c.) umowę (tzw. spółkę cichą), na podstawie której ta osoba zobowiąże się do wniesienia do przedsiębiorstwa s.c. wkładu pieniężnego w kwocie z góry ustalonej celem sfinansowania wspólnego przedsięwzięcia gospodarczego. W zamian za wniesiony wkład ta osoba fizyczna uzyska udział w potencjalnych zyskach s.c.

Umowa spółki cichej ma szczegółowo regulować zasady podziału zysków z przedsięwzięcia, wzajemne prawa i obowiązki stron oraz czas trwania przedsięwzięcia. Osoba fizyczna uzyska udział w potencjalnych zyskach spółki, ale nie będzie uczestniczyć w ewentualnych stratach ani nie będzie ponosić odpowiedzialności za jakiekolwiek zobowiązania spółki. Nie będzie miała też wpływu na podejmowane przez spółkę działania gospodarcze. Umowa zostanie zawarta na czas nieoznaczony i może zostać wypowiedziana przez każdą ze stron w każdym czasie z zachowaniem umownego terminu wypowiedzenia.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej rozpatrywał pytanie jak zakwalifikować przychody wspólnika cichego z tyt. udziału w spółce cichej na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT).

Organ podatkowy uznał na wstępie, że przychody i koszty uzyskania przychodów uzyskiwane w ramach umowy spółki cichej stanowiącej wspólne przedsięwzięcie osoby fizycznej (jako wspólnika cichego) oraz spółki cywilnej powinny zostać opodatkowane zgodnie z art. 8 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału) oraz, z zastrzeżeniem ust. 1a, łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe. Przy czym, zasady wyrażone w ust. 1 stosuje się odpowiednio do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat (art. 8 ust. 2 pkt 1 tej ustawy).

Co prawda ustawa o PIT nie zawiera legalnej definicji pojęcia „wspólnego przedsięwzięcia”. Jednak zdaniem Dyrektora KIS pojęciu temu należy nadać szeroki zakres, przy czym cel takiego wspólnego przedsięwzięcia powinien być zarobkowy. Działalność wykonywana w ramach przedsięwzięcia może mieć każdy charakter, np. może to być działalność handlowa. Wspólne przedsięwzięcie powinno być ujęte w pewne normy organizacyjne. Nie muszą to być jednakże ramy sztywne i zinstytucjonalizowane. Wystarczy, by pozwalały na sprawne przeprowadzenie przedsięwzięcia, osiąganie przychodów oraz rozliczenie zysków, przypadających każdemu z podmiotów w nim uczestniczących. Do „wspólnego przedsięwzięcia” należy zatem zaliczyć także umowę spółki cichej.

Zdaniem Dyrektora KIS wniesienie wkładu pieniężnego przez wspólnika cichego do spółki cichej należy potraktować jako udzielenie pożyczki. Przekazanie przedmiotu wkładu i późniejszy jego zwrot nie stanowi dochodu wspólnika cichego. Za dochód taki należy uważać jedynie udział w zysku spółki cywilnej

Jeżeli więc wspólnikiem spółki cichej jest osoba fizyczna, która wniosła do tej spółki wkład pieniężny, który nie jest związany z prowadzoną przez tę osobę działalnością gospodarczą, wówczas przychód z tytułu uczestnictwa w spółce cichej należy zakwalifikować jako przychód z tytułu odsetek od pożyczek.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT – jednym ze źródeł przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c).

A zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się w szczególności odsetki od pożyczek.

Zatem przychód wspólnika cichego z tytułu udziału w zyskach spółki cichej trzeba uznać na gruncie PIT za  przychód z kapitałów pieniężnych.

Polecamy: PIT 2019. Komentarz

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!