Podatek od spadków – długi i ciężary związane z dziedziczonym majątkiem

Jeżeli podatnik nie posiada dokumentów potwierdzających poniesienie powyższych kosztów, ale wnosi o przeprowadzenie innych dowodów na tę samą okoliczność, organ podatkowy nie może odmówić przeprowadzenia takich dowodów.

Autopromocja

Powyższe stwierdzenia to najważniejsze tezy wynikające z ustnego uzasadnienia wyroku WSA w Krakowie z 5 marca 2013 r. (sygn. I SA/Kr 1102/12).

Jak długi spadkowe wpływają na podatek od spadków

Autopromocja

Szkolenie:
Jak się przygotować do najnowszej wersji KSeF?

Sprawdź

Spór o wartość majątku spadkowego

Sprawa dotyczyła podatniczki, która dostała spadek w postaci 50% udziału we współwłasności mieszkania. Następnie złożyła zeznanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn, w którym wykazała podstawę opodatkowania w wysokości ok. 132 tys. złotych.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Naczelnik urzędu skarbowego zakwestionował tę wysokość, twierdząc że rzeczywista wartość udziału w mieszkaniu wynosiła 180 tys. zł.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Ponieważ strony nie mogły dojść do kompromisu, naczelnik powołał biegłego, który wycenił odziedziczony majątek na 177.500 zł. Wartość wskazana przez biegłego została przyjęta jako podstawa opodatkowania w decyzji wymiarowej.

Jak długi spadkowe wpływają na podatek od spadków

Długi i ciężary pomniejszające podstawę opodatkowania

Podatniczka złożyła odwołanie, w którym zauważyła, że – w świetle art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – określanie podstawy opodatkowania nie ogranicza się do ustalenia wartości odziedziczonego majątku. Zgodnie z powołanym przepisem podstawa powinna być dodatkowo pomniejszona o długi i ciężary związane z majątkiem spadkowym.

Ponadto, zgodnie z art. 7 ust. 3 tej samej ustawy, do długów i ciężarów zalicza się rozmaite koszty ponoszone przez spadkobiercę, m.in. koszty leczenia i opieki w czasie ostatniej choroby spadkodawcy, koszty pogrzebu łącznie z nagrobkiem, koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki wykonania zapisów i poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki spadkobiercy wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego.

Długi spadkowe

Warto dodać, że potrącenie niektórych kosztów wymienionych powyżej jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy spełnione są dodatkowe warunki (zob. pełne brzmienie art. 7 ust. 3 ustawy – w wyborze zamieszczonym na końcu artykułu).

Składając odwołanie, podatniczka domagała się obniżenia podstawy opodatkowania m.in. o koszty pogrzebu i nagrobka, koszty postępowania spadkowego i koszty opieki w czasie ostatniej choroby spadkodawcy, przy czym to ostatnie stanowiło pozycję największą, bo zostało wycenione przez podatniczkę na ok. 36 tys. zł.

Organ podatkowy drugiej instancji (dyrektor IS w Krakowie) uznał zasadność jednego tylko potrącenia, które dotyczyło opłaty sądowej składającej się na koszty postępowania spadkowego. Resztę potrąceń odrzucił – głównie dlatego, że podatniczka nie przedstawiła żadnych dowodów na to, że poniosła koszty, które zamierzała odliczyć. Z tego właśnie powodu odrzucono m.in. koszty nagrobka wycenione przez podatniczkę na 5 tys. zł.

Podatniczka nie zgodziła się z decyzją organu drugiej instancji, więc zaskarżyła ją do WSA w Krakowie. Po rozpoznaniu sprawy sąd przyznał rację organom podatkowym w większości kwestii. W szczególności zgodził się, że brak dowodów na poniesienie kosztów nagrobka wyklucza obniżenie podstawy opodatkowania o tę pozycję.

Niemniej jednak WSA dopatrzył się uchybienia organów podatkowych w sprawie dotyczącej kosztów leczenia podczas ostatniej choroby spadkodawcy i z tego powodu uchylił decyzję wymiarową dyrektora IS.

Dokument nie jest jedynym dopuszczalnym dowodem

W ustnym uzasadnieniu wyroku sąd zauważył, że w toku postępowania administracyjnego podatniczka wywodziła, że – podczas ostatniej, kilkumiesięcznej choroby spadkodawcy – zatrudniła opiekunkę na dwie godziny dziennie.

Wskazywała też, że wynagrodzenie opiekunki wynosiło 7 zł za godzinę, co – skądinąd – nie jest wygórowaną stawką. Poza tym wskazywała, że opiekowała się spadkodawcą osobiście. Przy wycenie opieki osobistej zastosowała tę samą stawkę z dodatkowym założeniem, że opieka osobista była sprawowana w wymiarze kilku godzin dziennie.

Kiedy organy podatkowe weryfikują wartość spadku?

Organ podatkowy uznał, że koszty opieki osobistej nie mogą obniżać podstawy opodatkowania. Z kolei koszty zatrudnienia opiekunki zostały pominięte dlatego, że podatniczka – podobnie jak w innych kwestiach – nie przedstawiła dokumentów potwierdzających ich poniesienie. Wskazywała jednak, że te ostatnie koszty mogą być wykazane za pomocą innych dowodów, takich jak opinia biegłego i zeznania świadków. Organ podatkowy uznał, że tego typu dowody nie wniosłyby nic do sprawy, więc odmówił ich przeprowadzenia.

O wyniku rozstrzygnięcia przesądziło podejście organu do tej ostatniej kwestii, czyli kosztów zatrudnienia opiekunki. W ustnym uzasadnieniu wyroku sąd uznał, że postępowanie dyrektora IS było nieprawidłowe, bowiem opierało się na zasadzie, która jest niezgodna z przepisami procedury podatkowej.

O co można obniżyć podstawę opodatkowania spadku

Wspomniana zasada została zrekapitulowana przez sąd następująco: „skoro nie potrafisz, podatniku, udowodnić istotnej okoliczności za pomocą dokumentów, to organ podatkowy może odmówić przeprowadzenia innych dowodów na tę samą okoliczność.” Jak zauważył sąd, stosowanie takiej zasady jest niedopuszczalne i dlatego decyzję dyrektora IS należało uchylić.

Opieka osobista nie ma znaczenia dla wymiaru podatku

Z drugiej strony sąd zwrócił uwagę na potencjalne trudności, jakie mogą spotkać skarżącą mimo korzystnego wyroku. Po tym wyroku sprawa wróci do organów podatkowych, które będą musiały uzupełnić postępowanie za pomocą dowodów wnioskowanych przez podatniczkę.

Co należy wiedzieć o długach spadkowych

Jeżeli podatniczka zamierza dowieść, że istotnie poniosła koszty zatrudnienie opiekunki, ta ostatnia będzie musiała ujawnić dochody odpowiadające spornym kosztom.

Po drugie, dla pomniejszenia podstawy opodatkowania zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn, trzeba będzie wykazać, że koszty zatrudnienia opiekunki były finansowane przez podatniczkę, a nie przez zmarłego spadkodawcę.

Niezależnie od tego, sąd przyznał rację organom podatkowym w zakresie tej części decyzji, w której organy odrzuciły możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania o szacowane koszty osobistej opieki sprawowanej przez podatniczkę. Tego rodzaju opieka nie może być zaliczana do ciężarów związanych z dziedziczeniem.

Piotr Kaim, doradca podatkowy