Nieopodatkowane darowizny dla dalszej rodziny

Opodatkowaniu podatkiem od darowizn podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej tzw. kwoty wolne. A zatem po ustaleniu podstawy opodatkowania w pierwszej kolejności od tej wielkości odejmowana jest ściśle określona kwota, która nie podlega opodatkowaniu.

Jeśli zatem chcemy obdarować nieco dalszą rodzinę, a zatem taką, która nie mieści się w tzw. zerowej grupie podatkowej, musimy uważać, aby darowane przez nas kwoty mieściły się w odpowiednich limitach.

Podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość) ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia, czyli z dnia otrzymania darowizny, i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli w przypadku darowizny z dnia jej otrzymania.

Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Kwoty wolne

Kwoty wolne, czyli takie, od których nie płaci się podatku, są różne dla każdej z trzech grup podatkowych. I tak, zgodnie z obowiązującymi dziś przepisami, opodatkowaniu podlega nadwyżka ponad:

• 9637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,

• 7276 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,

• 4902 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Opodatkowaniu podlega zatem w przypadku pierwszej grupy podatkowej nabycie od jednej osoby własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9637 zł (pamiętajmy, że to limit liczony w okresach pięcioletnich, o tym, dlaczego, za chwilę). Od nadwyżki ponad tę kwotę będzie trzeba zapłacić podatek według obowiązującej dla podatku od spadków i darowizn skali podatkowej (podajemy ją w dalszej części podatku).

Jeżeli zatem chcemy uniknąć podatku, musimy uważać, aby nasze darowizny limitu tego nie przekroczyły. W przypadku drugiej grupy podatkowej limitem, którego lepiej nie przekraczać, jest 7276 zł.

Limity na pięć lat

Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie pięciu lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi.

Jak się rozliczyć

Podatnicy I grupy podatkowej (jeśli nie są równocześnie zaliczani do grupy zerowej) z oczywistych powodów nie składają w urzędzie skarbowym zgłoszenia SD-Z1. Mają natomiast obowiązek złożenia zeznania SD-3. Zeznanie to składa się w urzędzie skarbowym zgodnie z miejscem zamieszkania darczyńcy, w terminie miesiąca od dnia otrzymania darowizny. Obowiązek ten nie dotyczy jedynie darowizny nieruchomości, którą rozlicza płatnik.

W takim przypadku trudno jednak byłoby się zmieścić w limicie kwot wolnych, nawet korzystając z ulgi mieszkaniowej. W podobny sposób rozliczają się podatnicy II grupy podatkowej. Oczywiście sam fakt złożenia zeznania nie oznacza jeszcze, że od darowizny zapłacimy podatek. Jeśli wykazane w zeznaniu kwoty mieszczą się w limicie kwot wolnych, podatku nie będzie.

PIENIĄDZE NA NIERUCHOMOŚĆ

Warto także pamiętać, że zwolnione z podatku jest także nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie pięciu lat od daty pierwszej darowizny.

Wszystko to pod warunkiem, że pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami.

GRUPY PODATKOWE Grupa 0 - należą do niej małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha. Autopromocja Webinar: KSeF w małym biurze rachunkowym Sprawdź I grupa - zalicza się do niej członków najbliższej rodziny, tj. małżonków i krewnych w linii prostej, czyli zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), wstępnych (rodziców, dziadków, pradziadków itd.), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Co istotne, za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również przysposabiających, a za ich zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych. II grupa - zalicza się do niej zstępnych rodzeństwa, np. siostrzeńców, bratanków i ich dzieci oraz wnuki i prawnuki, rodzeństwo rodziców, np. wuj, ciotka, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa, np. żonę brata i rodzeństwo, małżonków, np. brata żony, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych. III grupa - zalicza się do niej innych nabywców, niezwiązanych więzami pokrewieństwa lub powinowactwa z osobą, od której lub po której nabyli majątek. Wstępni - pojęcie oznaczające każdego przodka danej osoby: jej rodzica (ojca, matkę), dziadków (dziadka, babcię), pradziadków (pradziadka, prababcię), prapradziadków itd. Stosunek faktyczny pomiędzy daną osobą a jej wstępnym polega na tym, że ta pierwsza pochodzi od tego drugiego. Osoby te są spokrewnione ze sobą w linii prostej. Zstępni - pojęcie oznaczające każdego kolejnego potomka tej samej osoby: jej dziecko, wnuka, prawnuka, praprawnuka itd. Stosunek faktyczny pomiędzy czyimś zstępnym a daną osobą polega na tym, że ten pierwszy pochodzi od tej drugiej. Osoby te są spokrewnione ze sobą w linii prostej. Wspólni zstępni to zstępni tej samej pary, pochodzący z tego samego związku kobiety i mężczyzny (nie tylko z małżeństwa).

PRZYKŁAD: DAROWIZNY Z ROKU NA ROK

Podatnik otrzymał w 1998 roku od zięcia darowiznę w wysokości 2 tys. zł. Kolejne darowizny otrzymywał kolejno w 2000 roku - 3 tys. zł, w 2004 roku - 5 tys. zł, w 2005 roku - 2 tys. zł i w 2006 roku - 9 tys. zł. Jak łatwo zauważyć darowizny były dokonywane na przestrzeni 9 lat. W pierwszym okresie pięcioletnim, czyli w latach 1998-2002 podatnik otrzymał w formie darowizny 5 tys. zł. Dlatego podatku nie płacił. W kolejnym 1999-2003 nic się w tej mierze nie zmieniło (3 tys. zł).

Identycznie było w okresach 2000-2004 (8 tys. zł) i latach 2001-2005 (7 tys. zł). Ale już w okresie 2002-2006 suma darowizn otrzymanych przez podatnika przekroczyła kwotę wolną dla pierwszej grupy podatkowej, do której należy podatnik, czyli 9637 zł. W tym okresie podatnik otrzymał od zięcia w formie darowizn 16 tys. zł. A zatem od nadwyżki ponad kwotę wolną, czyli od kwoty 6363 zł, powinien zapłacić podatek, który w tym przypadku wyliczany byłby według stawki 3 proc. i wyniósłby 191 zł.

PRZYKŁAD: ULGA MIESZKANIOWA Teść przekazał w tym roku zięciowi w darowiźnie 50 tys. zł z przeznaczeniem jej na budowę domu jednorodzinnego. Obdarowany zastanawia się, czy ta darowizna podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn? Jest to pierwsze nabycie od teścia na rzecz zięcia. Przypomnijmy, że zgodnie z przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn zwolniono z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej (do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów) w wysokości nieprzekraczającej 9637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na takie cele, jak: • wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, • budowę domu jednorodzinnego, • nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, • spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami. Nie oznacza to jednak konieczności zapłacenia podatku od całej pozostałej kwoty, ponieważ ustawa przewiduje kwotę wolną od podatku, która w przypadku osób zaliczanych do I grupy podatkowej, wynosi 9637 zł. Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej tę właśnie kwotę wolną. Należy jednak mieć na uwadze, iż jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej samej osoby w ciągu 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Zatem spełniając powyższe warunki bez konieczności zapłacenia podatku, teść może podarować zięciowi łącznie kwotę 19 274 zł. Nadwyżka natomiast zostanie opodatkowana.

Załączniki do zeznania

Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. Urzędy skarbowe najczęściej proszą, by dołączyć do zeznania podatkowego:

• umowę darowizny w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach,

• kserokopie dowodów osobistych stron czynności, dokumentów potwierdzających stopień pokrewieństwa stron.

Ponadto trzeba przedstawić do wglądu:

• dokumenty potwierdzające tytuł własności darczyńcy do przedmiotu darowizny,

• inne dokumenty, jeżeli przedmiotem darowizny są: kwota pieniężna - umowa darowizny; samochód lub inne pojazdy - dowód rejestracyjny pojazdu; wkład mieszkaniowy - zaświadczenie ze spółdzielni mieszkaniowej o wysokości wkładu mieszkaniowego na dzień otrzymania darowizny; akcje - zaświadczenie o ilości i wartości akcji na dzień otrzymania darowizny.

Ważne!

Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw

W przypadku, gdy wysokość darowizny nie przekroczy kwoty wolnej od podatku, w urzędach skarbowych często uiszcza się opłatę skarbową od zaświadczenia potwierdzającego zwolnienie umowy darowizny od opodatkowania. Opłata ta pobierana jest w wysokości 17 zł.

I jeszcze jedna uwaga. W przypadku nabycia rzeczy lub praw majątkowych niewykazanych w zeznaniu podatkowym, podatnik jest obowiązany do złożenia korekty zeznania podatkowego organowi, któremu złożono zeznanie podatkowe, w terminie 14 dni od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu.