Jednolity Plik Kontrolny (JPK) - przewodnik

1. Podstawa prawna wprowadzenia JPK

Wprowadzenie Jednolitego Pliku Kontrolnego to realna zmiana, która czeka wszystkich polskich przedsiębiorców i rozpocznie się już w kolejnym kwartale. Będzie to prawdziwa rewolucja systemu podatkowego porównywalna do zmiany VAT w 2010 roku.

Celem wdrożenia Jednolitego Pliku Kontrolnego jest zwiększenie efektywności elektronicznych kontroli skarbowych, a w efekcie lawinowy wzrost wykrywalności uszczupleń podatkowych, szczególnie w sektorach podejrzanych o unikanie VAT.

Polecamy: Jednolity Plik Kontrolny – praktyczny poradnik (książka)

2. Ważna data - 1 lipca 2016 roku

Nowe przepisy zaczną obowiązywać od tego dnia. Urząd skarbowy może zwrócić się do każdej firmy o udostępnienie JPK na potrzeby kontroli. Jednak, mikro, mali i średni przedsiębiorcy, według obecnych założeń, są zwolnieni z tego obowiązku do 30.06.2018.

Jednolity Plik Kontrolny (JPK) od 1 lipca 2016 r.

3. Zawartość JPK

Ostateczna wersja Jednolitego Pliku Kontrolnego zostanie przedstawiona przez Ministerstwo Finansów 1 marca 2016. Na obecnym etapie prac składa się z 7 osobnych struktur raportowych, które zostały przedstawione przedsiębiorcom i producentom oprogramowania do konsultacji.

• Struktura 1 – księgi rachunkowe JPK_KR
• Struktura 2 – wyciągi bankowe JPK_WB
• Struktura 3 – magazyn JPK_MAG
• Struktura 4 – ewidencje zakupu i sprzedaży VAT – JPK_VAT
• Struktura 5 – faktury VAT – JPK_FA
• Struktura 6 – podatkowa księga przychodów i rozchodów – JPK_PKPIR
• Struktura 7 – ewidencja przychodów – JPK_EWP 

4. Wskazówki dla przedsiębiorcy

Najbliższe tygodnie to ostatni moment, aby rozpocząć przygotowania firmy do nowych kontroli skarbowych. Od czego zacząć?

• Przegląd systemów IT pod kątem zawartości wymaganych danych

Przedstawione przez Ministerstwo Finansów siedem struktur raportowych JPK, odznacza się bardzo dużą szczegółowością oczekiwanych danych, np. możliwość sprawdzania poszczególnych pozycji na fakturze, czy cen jednostkowych towarów znajdujących się w magazynie. Dlatego już na tym etapie należy przejrzeć struktury raportowe i ocenić, czy systemy IT, które obecnie używa przedsiębiorstwo zawierają potrzebne dane. Zwykle producent oprogramowania wykonuje tego rodzaju prace, szczegółowo analizując oferowane systemy. Zatem, gdy przedsiębiorstwo używa jednorodnego systemu, to ciężar sprawdzenia systemu spoczywa w całości na jego producencie. Użytkownicy systemów mieszanych, w której cześć komponentów np. system finansowo-księgowy pochodzi od jednego dostawcy, a sprzedaż i gospodarka magazynowa od innego, będą w trudniejszej sytuacji i zarządzenie procesem będzie leżało po ich stronie.

Jednolity plik kontrolny nie dla małych i średnich firm

Kolejnym krokiem powinno być przypisanie poszczególnych struktur raportowych JPK do właściwych elementów w systemie zarządzania, które dysponują oczekiwanymi danymi. Podobnie jak w pierwszym przypadku, użytkownicy jednorodnych systemów pochodzących od jednego dostawcy będą mieli ułatwione zadanie, bowiem to przypisanie zrealizuje producent. Niektóre z wyborów będą łatwe np. Struktura 1 – księgi rachunkowe JPK_KR, będzie oczywiście bazowała na programie do finansów i księgowości. Natomiast wybór modułu do generowania np. Struktury 4 – ewidencje zakupu i sprzedaży VAT – JPK_VAT nie musi być już taki oczywisty. Rejestry VAT mogą bowiem być prowadzone w różnych modułach zależnie od konstrukcji systemu.

• Aktualizacja systemów do wersji generujących JPK

Następnie trzeba się przygotować do aktualizacji systemów do nowych wersji zdolnych do generowania struktur raportowych JPK. Obecnie, systemy IT używane w polskich firmach jeszcze tego nie potrafią. W marcu powinna być znana ostateczna postać struktur raportowych - to ważny moment, po którym można rozpocząć prace programistyczne. Jednak, projekty IT mające na celu wdrożenie JPK są już realizowane. Tak, np. w firmie Sage, która tego typu oprogramowanie wprowadzała już na innych rynkach, m.in. Portugalii i Luksemburgu, przygotowania do wprowadzenia JPK są zaawansowane i rozwiązania w tym zakresie będą dostępne odpowiednio wcześniej, przed 1 lipca.

Jednolity Plik Kontrolny będzie wymagany od lipca 2016 r.

Co ważne, przedsiębiorcy, którzy używają starszych wersji oprogramowania powinni już teraz przeprowadzić aktualizację do najnowszej, dostępnej wersji. Zależnie od skomplikowania systemu, taki proces może zająć jakiś czas. Aktualne oprogramowanie pozwoli sprawnie wdrożyć aktualizację z JPK. Należy pamiętać o tym, że urzędy skarbowe zwracając się do przedsiębiorcy o przygotowanie danych dla potrzeb kontroli, dają na to kilka dni. Nie można sobie wtedy pozwolić na tracenie tego czasu na niezbędną aktualizację systemów.

• Zapewnienie spójności danych pozyskiwanych w modułach

Dane raportowe w ramach struktur JPK, aby były poprawne i bezpieczne dla podatnika muszą być spójne na wielu płaszczyznach:

• przygotowany przez system informatyczny JPK musi być zgodny z aktualnie obowiązującym schematem struktur raportowych, według doświadczeń z innych krajów europejskich te struktury zmieniają się w czasie 
• w ramach każdej struktury raportowej wprowadzone są elementy wyliczane, czyli swoiste „sumy kontrolne”, których zadaniem jest wyeliminowanie błędów i zabezpieczenie przed ręczną ingerencją w wygenerowany plik
• dane w konkretnej strukturze raportowej muszą być spójne z tymi w innych strukturach, niezależnie od tego czy podatnik korzysta ze spójnego systemu IT od jednego dostawcy, czy z osobnych modułów pochodzących od różnych producentów
• dane raportowane w strukturach muszą być spójne z danymi przekazywanymi do urzędów skarbowych w standardowy sposób takimi jak np. deklaracje podatkowe

5. Co FISKUS będzie mógł kontrolować, dzięki JPK?

Niespotykana dotychczas szczegółowość danych, pozwoli urzędnikom sprawnie badać jakość danych i poprawność obliczenia wszelkich podatków. W przedstawionych wstępie strukturach raportowych dwie dotyczą podatku VAT, co jednoznacznie wskazuje, którym podatkiem w pierwszej kolejności będą się interesować kontrolujący.

Kontrole podatkowe będą bardziej skuteczne

Generalnie taka konstrukcja jednolitego pliku kontrolnego, który tak naprawdę nie jest jednym plikiem, ale osobnymi strukturami danych, pozwoli na przeprowadzenie na przesłanych danych automatycznych testów ich spójności i poprawności rozliczeń podatkowych. Dzięki JPK będzie można w kilka minut sprawdzić np.:

• Spójność danych zapisanych w konkretnej strukturze raportowej. Czyli np. czy indywidualne dane poszczególnych transakcji sumują się poprawnie w wartości zbiorcze, czy naliczenia podatków dla poszczególnych stawek są poprawne. 
• Porównanie poszczególnych danych JPK między sobą. To kolejna możliwość weryfikowania danych np. w strukturze faktury VAT jest informacja o dacie otrzymania faktury obcej, która może być porównana z datą ujęcia w rejestrze VAT.  
• Porównanie danych z JPK z deklaracjami podatkowymi. Niektórzy eksperci są zdania, że na podstawie danych źródłowych przekazywanych w postaci struktur raportowych JPK będzie można dokonać sprawdzenia poprawności złożonych przez podatnika deklaracji podatkowych, a nawet takie deklaracje niezależnie wyliczyć.
• Porównanie zgodności danych w JPK współpracujących podatników. Ogrom i szczegółowość danych przekazywanych wprowadzi nową jakość w realizacji tzw. kontroli krzyżowych. W ramach, których sprawdzana jest komplementarność danych najczęściej u podmiotu odliczającego VAT z podmiotem, wystawcą faktury. Kontrolujący nie będą musieli ograniczać się do wybranych faktur, mogą poprosić o wszystkie faktury od wskazanego dostawcy.
• Sprawdzenie poprawności działania programów informatycznych. Niespotykana szczegółowość danych, umożliwi również sprawdzenie poprawności działania konkretnych systemów informatycznych. Co będzie o tyle ułatwione, że każda struktura raportowa zawiera szczegółowe dane o nazwie i wersji programu, który jest źródłem danych oraz o jego producencie.

Źródło: Sage