REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Księgi podatkowe – tylko rzetelnie prowadzone mogą być dowodem

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Katarzyna Broniszewska
Księgi podatkowe
Księgi podatkowe

REKLAMA

REKLAMA

Głównym i podstawowym kryterium, za pomocą którego ocenia się prawidłowość ksiąg podatkowych, jest ich rzetelność. W prawie podatkowym pojęcie „rzetelności” jest rozumiane w określony sposób. Księgi spełniające ten warunek mogą stanowić dowód w postępowaniu przed organami podatkowymi. Sprawdźmy zatem kiedy księgi podatkowe mogą stanowić dowód tego, co zostało w nich zawarte.

Przepisy regulujące prawidłowość ksiąg podatkowych znajdują się w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa (Dz.U.2005.8.60 ze zmianami), zwaną dalej ordynacją.

REKLAMA

Autopromocja

Rzetelność ksiąg podatkowych

Rzetelna księga podatkowa jest księgą rzeczywistą, czyli taką, która zawiera informację o wszystkich zdarzeniach gospodarczych mogących wpływać na wysokość podatku. Powinny zatem zawierać prawdziwy, całościowy opis wszystkich faktów, które miały miejsce oraz które należy wpisać do tych ksiąg. 

REKLAMA

Jeśli natomiast księgi są niepełne, zawierają luki lub nieprawdziwe informacje, nie można z nich dowiedzieć się o rzeczywistym stanie rzeczy, należy uznać je za nierzetelne. W tym zakresie nie ma żadnych wyjątków. Księga, która nie spełnia wyżej wymienionych warunków, jest nierzetelna.

P. Pietrasz („Ordynacja podatkowa. Komentarz”) wyraźnie podkreśla, że Nierzetelność ta jest więc bezwzględna i niestopniowana. Księga podatkowa nie może być zatem bardziej lub mniej nierzetelna.

Dla oceny rzetelności nie ma znaczenia, czy w wyniku nieprawidłowych wpisów nastąpiło zaniżenie czy też zawyżenie podstawy opodatkowania. Nierzetelność ma miejsce w obu tych wypadkach.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Polecamy: Do kiedy należy przechowywać księgi podatkowe?

Polecamy: Księgi wadliwe i księgi nierzetelne - co oznaczają?

Dokonuje się oceny tego, czy prawidłowo zostały uwzględnione, odzwierciedlone pewne zdarzenia, fakty, natomiast nierzetelność nie dotyczy błędów spowodowanych niewłaściwym stosowaniem prawa.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 17 listopada 1999 roku (sygnatura III SA 176/99 ) orzekł, że „Pojęcie rzetelności księgi odnosi się do zgodności zapisów ze stanem rzeczywistym. Innymi słowy jest błędem co do faktów, a nie co do prawa”.

Od nierzetelności należy odróżnić wadliwość ksiąg podatkowych. Księgi podatkowe są wadliwe, jeżeli prowadzi się je niezgodnie z ustalonymi zasadami w odrębnych przepisach (ustawach podatkowych). Wadliwość nie jest cechą bezwzględną jak w przypadku nierzetelności. Można np. określić, że występuje, ale tylko w pewnym stopniu.

Księga podatkowa jako dowód w postępowaniu podatkowym

Księga podatkowa jest dowodem na to, co zostało w niej stwierdzone i zapisane, o ile prowadzona jest rzetelnie i niewadliwie. Jest wtedy traktowana pod względem dowodowym jak dokument urzędowy.

Organ podatkowy nie może w takiej sytuacji poddawać w wątpliwość jej mocy dowodowej. Jednak rzetelność i niewadliwość w postępowaniu podatkowym także trzeba udowodnić.

REKLAMA

Jeżeli zostanie udowodniona rzetelność oraz niewadliwość księgi podatkowej, to uważa się, że zapisy w niej umieszczone są prawdziwe, autentyczne oraz zgodne z prawdą, wiarygodne. Odnosi się to tylko do stanu faktycznego, nie obejmuje kwalifikacji prawnej zdarzeń, które zostały zapisane, ujęte w księdze podatkowej.

Niewadliwość może być stwierdzona także w przypadku ksiąg prowadzonych wadliwie, o ile stwierdzone wady są nieistotne dla sprawy, mają małą wagę np. błędy formalne o małym znaczeniu.

Zakwestionowanie rzetelności ksiąg podatkowych.

Aby poddać w wątpliwość prawidłowość prowadzenia ksiąg podatkowych należy zakwestionować podstawy stwierdzenia niewadliwości lub rzetelności ksiąg. Inne argumenty  (np. niezgodności dotyczące kwestii gospodarczych) mogą okazać się niewystarczające.

Zasady, na podstawie których można zakwestionować moc dowodową ksiąg podatkowych, określa art. 193 § 6, 7 i 8 ordynacji, który nakazuje sporządzenie oddzielnego protokołu badania ksiąg. Organ powinien go sporządzić w chwili, gdy w czasie postępowania dojdzie do wniosku, że istnieją podstawy do dyskwalifikacji ksiąg jako wiarygodnego dowodu. Może to zrobić już w momencie kontroli podatkowej (wtedy powinien spełniać warunki opisane w art. 193 § 6 ordynacji).

Celem sporządzenia protokołu jest uzyskanie istotnych, potrzebnych informacji. Na podstawie tego, umieszcza się w nim ocenę, czy zostały spełnione warunki rzetelności i niewadliwości oraz doręcza stronie postępowania podatkowego. 

Organ podatkowy powiadamia w nim o odrzuceniu księgi jako dowodu tego, co zostało w niej stwierdzone. Protokół daje stronie możliwość podjęcia inicjatywy dowodowej, co pozwala na uniknięcie szacowania podstawy opodatkowania. Nie musi być podpisany przez stronę, ponieważ nie uczestniczy ona w czynnościach badania ksiąg.

Nierzetelność tylko części dowodów nie wpływa na prawidłowość całej księgi podatkowej. Pozostała część może stanowić dowód tego, co zostało w niej zamieszczone. Podobnie można nie uznać za dowód tego, co wynika z zapisów w księgach w części dotyczącej tylko danego okresu.

A. Skoczylas w artykule „Czy inspektor kontroli skarbowej ma obowiązek określić w protokole badania ksiąg, za jaki okres i w jakiej części nie uznaje ich za dowód?” (Dor.Podat.2001.7-8.80) również podkreśla, że Inspektor kontroli skarbowej ma obowiązek, na podstawie art. 193 § 6 Ordynacji w związku z art. 31 ustawy w ustawie z dnia 28 września 1991 r., określić w protokole badania ksiąg, za jaki okres i w jakiej części nie uznaje ich szczególnej mocy dowodowej.

Istnieje także możliwość zakwestionowania tego, że księga podatkowa jest zgodna z prawdą, jej wiarygodności. Aby uznać, że księga nie spełnia tych warunków, organ podatkowy musi jednocześnie stwierdzić nierzetelność i wadliwość tych ksiąg podatkowych.

Również sam podatnik może zakwestionować rzetelności i niewadliwość ksiąg podatkowych.

Jeśli księga podatkowa zostanie uznana za nierzetelną i wadliwą, to mimo tego nadal może być dowodem w danej sprawie. Różnica będzie  polegała jednak na tym, że wtedy księgi będą podlegać swobodnej ocenie organu podatkowego, tak jak w przypadku dokumentu prywatnego (rzetelna księga podatkowa ma moc dowodową dokumentu urzędowego).

Oszacowanie podstawy opodatkowania

Podstawę opodatkowania ustala się na podstawie dokumentów zawierających dane niezbędne do jej ustalenia np. dokumentacja prowadzonej przez podatnika. Jeżeli jest niepełna, to organ podatkowy dokonuje oszacowania podstawy opodatkowania. Zasady oszacowania określone są w art. 23 ordynacji.

Organ podatkowy określa podstawę opodatkowania w prowadzonym postępowaniu i wskazuje ją w uzasadnieniu decyzji, która kończy postępowanie (określającej lub wymiarowej).

Polecamy: Jak nierzetelność ksiąg podatkowych wpływa na postępowanie podatkowe?

Polecamy: Kontrola podatkowa

Organ nie może jednak dokonać oszacowania, jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych wraz z dowodami uzyskanymi w toku postępowania, dają możliwość określenia podstawy opodatkowania. Zakaz ten uzasadniony jest tym, że w toku postępowania podstawa określona zostanie przy pomocy wiarygodnych dowodów i danych z tej części ksiąg podatkowych, które zostały uznane za rzetelne.

Naczelny Sąd Administracyjnego (do 2003.12.31) w Łodzi w wyroku z dnia 28 maja 2003 r. (sygnatura I SA/Łd 2418/01) podkreślił, że Szacowanie jest dopuszczalne dopiero po uznaniu księgi podatkowej za nierzetelną, a w konsekwencji po nieuznaniu jej za dowód tego, co wynika z zawartych w niej zapisów (art. 23 § 1 w związku z art. 193 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), a więc może być jedynie następstwem uznania księgi za nierzetelną, a nie przyczyną stwierdzenia tej nierzetelności.

Również w wyroku z dnia 18 maja 2000 roku, wydanym przez Naczelny Sąd Administracyjny (do 2003.12.31) w Łodzi (sygnatura I SA/Łd 2089/98), sąd stwierdził, że Zastosowanie przepisu art. 23 § 1 ordynacji podatkowej jest wyłączone w sytuacji, jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione danymi uzyskanymi w toku postępowania, pozwalają na właściwe określenie podstawy opodatkowania.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
30-krotność ZUS 2025. Limit 30-krotności - ile wynosi? Kogo dotyczy przekroczenie składek ZUS? Co zrobić jeśli nastąpi przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek ZUS?

W 2025 roku limit składek ZUS na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został już ustalony. Po jego przekroczeniu składki nie są już naliczane – ale uwaga: za błędy w rozliczeniach może odpowiadać pracownik. Sprawdź, co oznacza 30-krotność ZUS, jak się liczy limit, kto go pilnuje i co zrobić, gdy opłaciłeś składki ponad próg.

Raz w roku wakacje od płacenia składek. Budżet państwa zapłaci za ciebie. ZUS przypomina kto ma prawo do tej ulgi i jak ją uzyskać w 2025 roku

Letnie wakacje to doskonały czas na odpoczynek nie tylko od pracy, ale również od spraw finansowych związanych z prowadzeniem własnej działalności. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina, że mikroprzedsiębiorcy wpisani do CEIDG oraz komornicy sądowi mogą skorzystać z wakacji składkowych. Od uruchomienia programu w listopadzie 2024 roku ZUS przyjął już niemal 2 miliony wniosków.

KSeF: Podatkowa rewolucja od 1 lutego 2026! Księgowi alarmują: chaos, niejasne przepisy i strach przed zmianami

Od 1 lutego 2026 roku Krajowy System e-Faktur (KSeF) stanie się obowiązkowy dla największych firm, a dwa miesiące później dla całej reszty przedsiębiorców. Mimo zbliżającego się terminu, wciąż brakuje ostatecznych przepisów, a dokumentacja techniczna nie rozwiewa wszystkich wątpliwości. Księgowi biją na alarm – obawiają się chaosu organizacyjnego, przeciążenia obowiązkami i braku jasnych wytycznych. Przedsiębiorców czeka rewolucja, na którą wielu z nich wciąż nie jest gotowych.

Obowiązkowy KSeF 2026: Prof. W. Modzelewski: Dlaczego trzeba wywrócić do góry nogami obecny system fakturowania? Sprzeczności w kolejnej wersji nowelizacji ustawy o VAT

Obecny system fakturowania w bólach rodził się przed trzydziestu laty – dlaczego teraz trzeba go wywrócić do góry nogami, wprowadzając obowiązkowy model KSeF? Pyta prof. dr hab. Witold Modzelewski. I jednocześnie zauważa, że po uważnej lekturze kolejnej wersji przepisów dot. obowiązkowego KSeF, można dojść do wniosku, że oczywiste sprzeczności w nich zawarte uniemożliwiają ich legalne zastosowanie.

REKLAMA

Obowiązki podatkowe pracowników transgranicznych - zasady, terminy, reguła 183 dni, rezydencja podatkowa

W dobie rosnącej mobilności zawodowej coraz więcej osób podejmuje zatrudnienie poza granicami swojego kraju. W niniejszym artykule omawiamy kluczowe zagadnienia dotyczące obowiązków podatkowych pracowników transgranicznych, którzy zdecydowali się podjąć zatrudnienie w Polsce.

Jaka inflacja w Polsce w 2025, 2026 i 2027 roku - prognozy NBP

Inflacja CPI w Polsce z 50-proc. prawdopodobieństwem ukształtuje się w 2025 r. w przedziale 3,5-4,4 proc., w 2026 r. w przedziale 1,7-4,5 proc., a w 2027 r. w przedziale 0,9-3,8 proc. - tak wynika z najnowszej projekcji Departamentu Analiz Ekonomicznych NBP z lipca 2025 r. Projekcja ta uwzględnia dane dostępne do 9 czerwca br.

Podatek od prezentu ślubnego - kiedy trzeba zapłacić. Prawo rozróżnia 3 kategorie darczyńców i 3 limity wartości darowizn

Dla nowożeńców – prezent, dla Urzędu Skarbowego – podstawa opodatkowania. Fiskus przewidział dla darowizn konkretne przepisy prawa podatkowego i lepiej je znać, zanim wpędzimy się w kłopoty, zostawiając grube rysy na pięknych ślubnych wspomnieniach. Szczególnie kłopotliwa może być gotówka. Monika Piątkowska, doradca podatkowy w e-pity.pl i fillup.pl tłumaczy, co zrobić z weselnymi kopertami i kosztownymi podarunkami.

Stopy procentowe NBP 2025: w lipcu obniżka o 0,25 pkt proc.

Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu w dniach 1-2 lipca 2025 r. postanowiła obniżyć wszystkie stopy procentowe NBP o 0,25 punktu procentowego. Stopa referencyjna wynosić będzie od 3 lipca 2025 r. 5,00 proc. - poinformował w komunikacie Narodowy Bank Polski. Decyzja RPP była zaskoczeniem dla większości analityków finansowych i ekonomistów, którzy oczekiwali braku zmian w lipcu.

REKLAMA

Jak legalnie wypłacić pieniądze ze spółki z o.o. Zasady i skutki podatkowe. Adwokat wyjaśnia wszystkie najważniejsze sposoby

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to popularna forma prowadzenia biznesu w Polsce, ceniona za ograniczenie ryzyka osobistego wspólników. Niesie ona jednak ze sobą szczególną cechę – tzw. podwójne opodatkowanie zysków. Oznacza to, że najpierw sama spółka płaci podatek CIT od swojego dochodu (9% lub 19%), a następnie, gdy zysk jest wypłacany wspólnikom, wspólnik musi zapłacić podatek dochodowy PIT od otrzymanych środków. Dla wielu początkujących przedsiębiorców jest to duże zaskoczenie, ponieważ w jednoosobowej działalności gospodarczej można swobodnie dysponować zyskiem i płaci się podatek tylko raz. W spółce z o.o. majątek spółki jest odrębny od majątku prywatnego właścicieli, więc każda wypłata pieniędzy ze spółki na rzecz wspólnika lub członka zarządu musi mieć podstawę prawną. Poniżej przedstawiamy wszystkie legalne metody „wyjęcia” środków ze spółki z o.o., wraz z krótkim omówieniem zasad ich stosowania oraz konsekwencji podatkowych i ewentualnych ryzyk.

Odpowiedzialność członków zarządu za długi i niezapłacone podatki spółki z o.o. Kiedy powstaje i jakie są sankcje? Jak ograniczyć ryzyko?

W świadomości wielu przedsiębiorców panuje przekonanie, że założenie spółki z o.o. jest swoistym „bezpiecznikiem” – że prowadząc działalność w tej formie, nie odpowiadają oni osobiście za zobowiązania. I rzeczywiście – to spółka, jako osoba prawna, ponosi odpowiedzialność za swoje długi. Jednak ta zasada ma wyjątki. Najważniejszym z nich jest art. 299 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), który otwiera drogę do pociągnięcia członków zarządu do odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki.

REKLAMA