Sprzedaż wysyłkowa – dokumentacja dla potrzeb VAT

Sprzedaż wysyłkowa w VAT - definicje

Dla obydwu tych transakcji, ustawa o VAT wprowadziła definicje legalne, odpowiednio w art. 2 pkt 23 oraz pkt 24 ustawy o VAT.

Z ich istoty wynika, że pod pojęciem „sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju” rozumie się dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych przez podatnika VAT lub na jego rzecz z terytorium Polski na terytorium innego państwa członkowskiego, które jest państwem przeznaczenia dla towaru, pod warunkiem, że dostawa dokonywana jest na rzecz podmiotu, który nie rozlicza tej transakcji, jako WNT.

„Sprzedaż wysyłkowa na terytorium kraju” oznacza z kolei dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych przez podatnika podatku od wartości dodanej lub na jego rzecz z terytorium państwa członkowskiego innego niż Polska na terytorium Polski, które jest państwem przeznaczenia towaru, pod warunkiem, że dostawa jest dokonywana na rzecz podmiotu, który nie rozlicza tej transakcji, jako WNT.

Zatem sprzedaż wysyłkowa z / na terytorium kraju jest transakcją realizowaną drogą wysyłkową pomiędzy dwoma różnymi krajami UE, pomiędzy podatnikiem a podmiotem, który nie ma takiego statusu w odniesieniu do tej transakcji i nie rozlicza jej jako WNT. Specyfika omawianych transakcji sprowadza się do możliwości zastosowania szczególnych reguł w przedmiocie ustalania miejsca dostawy towarów. Dzięki tym zasadom w niektórych sytuacjach i w ograniczonym zakresie podatnik ma prawo do wyboru kraju, w którym czynność (dostawa) będzie podlegała opodatkowaniu VAT (w ramach limitów kwotowych ustalanych przez właściwe Państwa Członkowskie).

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Specyfika sprzedaży wysyłkowej z / na terytorium kraju nie ogranicza się jedynie do wyboru miejsca opodatkowania. Regulacje ustawy o VAT przewidują w odniesieniu do niej także szczególne zasady w zakresie jej dokumentowania.

Należy przy tym pamiętać, że zasady dokumentowania przewidziane w polskiej ustawie o VAT znajdą zastosowanie tylko wtedy, gdy sprzedaż wysyłkowa z / na terytorium kraju będzie podlegać opodatkowaniu w Polsce. Zagadnienie to przedstawiono w poniższej tabeli.

Rodzaj transakcji	Przepisy w zakresie fakturowanie
Sprzedaż wysyłkowa z terytorium kraju
nie przekroczono limitu ustalonego przez Państwo Członkowskie do którego realizowana jest sprzedaż wysyłkowa	polskie przepisy
przekroczono limitu ustalony przez Państwo Członkowskie do którego realizowana jest sprzedaż wysyłkowa / złożono wniosek o opodatkowanie w Państwie Członkowskim do którego realizowana jest sprzedaż wysyłkowa	przepisy innego Państwa Członkowskiego
Sprzedaż wysyłkowa na terytorium kraju
nie przekroczono limitu ustalonego przez Polskę (160.000 zł)	przepisy innego Państwa Członkowskiego
przekroczono limit ustalony przez Polskę dla sprzedaży wysyłkowej / złożono wniosek o opodatkowaniu sprzedaży wysyłkowej w Polsce	polskie przepisy

Fakturowanie

W art. 106b ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT określono, że podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Powyższe oznacza, że sprzedaż wysyłkowa, która podlega opodatkowaniu w Polsce, każdorazowo musi zostać udokumentowana fakturą. Przepis wskazuje dodatkowo, poprzez odwołanie się do art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, że dotyczy każdej sprzedaży wysyłkowej, o ile jest ona realizowana na rzecz podmiotu innego niż podatnik VAT, podatnik podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub osoba prawna niebędąca podatnikiem. Stanowi to po części powtórzenie, gdyż aby transakcja stanowiła sprzedaż wysyłkową wymagane jest, aby została zrealizowana na rzecz podmiotu nierozliczającego WNT z jej tytułu (a więc najczęściej podmiot ten nie może być podatnikiem VAT lub podatku od wartości dodanej też lub osobą prawną niebędącą podatnikiem).

Ustawa o VAT nie wprowadza szczególnych wymogów, co do informacji, jakie powinny zostać podane na fakturze dokumentującej sprzedaż wysyłkową. W szczególności, w art. 106e ust. 1 ustawy o VAT nie wskazano, aby tego rodzaju faktura miała zawierać sformułowania wskazujące na dokonaną sprzedaż wysyłkową z lub na terytorium kraju (tak jak np. w niektórych sytuacjach wymagane jest sformułowanie "samofakturowanie" lub „odwrotne obciążenie”).

Niemniej, art. 106e ust. 6 ustawy o VAT wprowadza zastrzeżenie, że faktura dokumentująca sprzedaż wysyłkową z lub na terytorium kraju nie może zostać wystawiona, jako tzw. „faktura uproszczona” (czyli faktura niezawierająca niektórych danych, która może być stosowana w przypadku, gdy kwota należności nie przekracza 450 zł albo 100 euro).

Polecamy: Biuletyn VAT

Kasa fiskalna

W przypadku dokonywania sprzedaży wysyłkowej z / na terytorium kraju, istotne wątpliwości może budzić to, czy taka sprzedaż podlega ewidencji na kasie fiskalnej.

Stosownie bowiem do art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Z literalnego brzmienia tego przepisu wynika, że każda sprzedaż na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych – a więc tych podmiotów na rzecz których z zasady najczęściej realizowana jest sprzedaż wysyłkowa z / na terytorium kraju – powinna podlegać zewidencjonowaniu na kasie fiskalnej. Takie podejście jest o tyle trudne do akceptacji, że art. 106b ust. 1 pkt 2) ustawy o VAT nakazuje taką sprzedaż każdorazowo udokumentować fakturą. Wątpliwość tę, zdaniem autora, należy rozstrzygnąć poprzez przyjęcie, że sprzedaż wysyłkowa z / na terytorium kraju musi być dokumentowana fakturą, lecz nie paragonem.

Za przyjęciem, iż sprzedaż wysyłkowa nie musi zostać udokumentowana za pomocą paragonu przemawia przede wszystkim to, że obowiązek stosowania kasy fiskalnej jest nakładany przez ustawodawcę wtedy, gdy sprzedaż nie jest dokumentowana fakturą ani innym dokumentem. Tym samym, dokumentowanie sprzedaży paragonem ma służyć przede wszystkim zabezpieczeniu interesu budżetu państwa, przed ryzykiem nieopodatkowania dokonanej sprzedaży. W konsekwencji, skoro sprzedaż wysyłkowa obligatoryjnie dokumentowana jest fakturą, to nie ma też potrzeby wystawiania do niej paragonu.

Taka argumentacja przekonuje jednak tylko część organów podatkowych. Stanowisko takie wyraził np. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 12 września 2013 r. (sygn. IBPP4/443-290/13/BP), który wskazał, że: „w przypadku sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju sprzedaż ta w każdym przypadku musi być potwierdzona fakturą. Natomiast przepisy dotyczące obowiązku ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej z założenia dotyczą sprzedaży, która nie jest objęta żadną ewidencją. Tym samym w przypadku sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju, jeśli ustawodawca zobowiązał sprzedawców do wystawienia faktur do każdej sprzedaży bez względu na to, kto jest nabywcą (tj. podatnik podatku od wartości dodanej nie mający obowiązku rozliczenia wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, czy też inny podmiot niebędący tym podatnikiem) ewidencja sprzedaży jest prowadzona. Zatem sprzedaż wysyłkowa np. drzwi, okien, schodów drewnianych z terytorium kraju na rzecz osoby fizycznej zamieszkałej w Niemczech nie będzie objęta obowiązkiem ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej”.

Nawet przyjmując, iż powyższe podejście nie jest prawidłowe w stosunku do większości, choć nie wszystkich, przypadków realizowania sprzedaży wysyłkowej z / na terytorium kraju może znaleźć zastosowanie zwolnienie przewidziane w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z 16 grudnia 2016 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2016 r. poz. 2177; dalej: Rozporządzenie).

Stosownie do § 2 ust. 1 Rozporządzenia, zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2017 r., czynności wymienione w załączniku do Rozporządzenia, z zastrzeżeniem jednak odnoszącym się m.in. do specyficznych rodzajów towarów.

W pozycji 38 tego załącznika określono, że zwolnienie ze stosowania kasy fiskalnej ma zastosowanie do „dostawy towarów w systemie wysyłkowym (pocztą lub przesyłkami kurierskimi), jeżeli dostawca towaru otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła i na czyją rzecz została dokonana (dane nabywcy, w tym jego adres)”.

---

Powyższy przepis nie dotyczy co prawda wprost sprzedaży wysyłkowej z / na terytorium kraju (tj. transakcji, o których mowa w art. 23 i 24 ustawy o VAT ), lecz czynności, które fizycznie są realizowane za pomocą przesyłek (pocztą lub kurierem). Niemniej, powinien on znaleźć zastosowanie w prawie wszystkich sytuacjach realizacji sprzedaży wysyłkowej z / na terytorium kraju – co potwierdzają też organy podatkowe (możliwość zastosowania wyłączenia określonego w pozycji 38 załącznika do Rozporządzenia będzie wyłączona w przypadku, gdy np. sprzedaż wysyłkowa z / na terytorium kraju nie będzie realizowana pocztą lub kurierem).

Taki pogląd wyraził m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 31 grudnia 2015 r. (sygn. IBPP3/4512-722/15/BJ), który wskazał: „Spółka otwarła sklep internetowy umożliwiając konsumentom zakup towarów z mniejszych miejscowości i wsi zakup towarów oraz z innych krajów Unii Europejskiej. Sprzedaż przez Internet jest realizowana w systemie wysyłkowym wyłącznie przez kuriera lub Pocztę Polską. […] w zakresie sprzedaży towarów w systemie wysyłkowym, za które Wnioskodawca otrzyma zapłatę w całości za pośrednictwem banku bezpośrednio lub przy udziale podmiotów pośredniczących – kuriera lub operatorów kart płatniczych, na firmowy rachunek bankowy, a z dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika jakiej konkretnej czynności zapłata dotyczy – korzystać będzie ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej. […] W konsekwencji Wnioskodawca nie ma obowiązku dokumentowania sprzedaży wysyłkowej paragonem fiskalnym. Odnosząc się natomiast do kwestii obowiązku dokumentowania sprzedaży wysyłkowej fakturą, należy odnieść się do przepisu art. 106b ustawy o VAT. […] Przepis ten wskazuje że w przypadku sprzedaży wysyłkowej w rozumieniu art. 2 pkt 23 ustawy podmiot dokonujący dostawy będzie zawsze zobowiązany do wystawienia faktury”.

Podsumowując, zdaniem autora, każda sprzedaż wysyłkowa z / na terytorium kraju musi zostać udokumentowana fakturą i nie w każdym przypadku musi zostać zewidencjowana za pomocą kasy fiskalnej. Niemniej, mając na uwadze, że takie stanowisko nie wynika z bezpośredniego brzmienia przepisów ustawy o VAT, podatnicy dokonujący sprzedaży w sposób zdefiniowany w art. 2 pkt 23 oraz pkt 24 ustawy o VAT powinni rozważyć wystąpienie z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej potwierdzającej, że tego rodzaju transakcje nie muszą być dokumentowane paragonem.

Piotr Wyrwa, Doradca podatkowy 12653, Tax Consultant, RSM Poland