Sprawdź kontrahenta i uniknij sankcji VAT

Status rejestracji kontrahenta dla potrzeb VAT może mieć bezpośredni wpływ na prawidłowość rozliczeń podatników. Jeżeli kontrahent nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT lub VAT-UE, organy podatkowe mogą zakwestionować prawo do odliczenia podatku z faktury zakupowej, do zastosowania stawki 0% przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów, a nawet powziąć podejrzenie, że podatnik uczestniczy w mechanizmie wyłudzenia VAT.

Uczestnictwo w procederze wyłudzania VAT

Walka z wyłudzeniami VAT jest obecnie traktowana priorytetowo przez polską administrację podatkową. Ministerstwo Finansów zapowiada, że będzie badać szczegółowo każdą transakcję, która może doprowadzić do rozpracowania siatki oszustów.

Sprawdzając, czy kontrahent jest podatnikiem VAT (czynnym albo zwolnionym) lub podatnikiem dokonującym transakcji wewnątrzwspólnotowych, jednocześnie weryfikujemy, czy podmiot faktycznie istnieje. Negatywny wynik testu rejestracji na VAT lub VAT-UE może być jednocześnie sygnałem, aby sprawdzić, czy nie jesteśmy nieświadomymi uczestnikami przestępczego procederu.

Jeżeli druga strona transakcji nie jest zarejestrowana jako podatnik VAT (lub VAT-UE) albo posługuje się błędnym numerem NIP (lub VAT-UE), organy podatkowe mogą powziąć podejrzenie, że podatnik uczestniczy w procederze mającym na celu wyłudzenie VAT. Rozliczenia VAT podmiotu, który dokonuje takich transakcji, mogą być w takim przypadku poddane dogłębnej kontroli.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe – sankcja 100%

1 stycznia 2017 r. wprowadzono sankcję w wysokości 100% zawyżenia podatku naliczonego do odliczenia, jeżeli zawyżenie to wynika m.in. z dokonania transakcji z podmiotem, który nie istnieje (a faktura dokumentuje np. czynność pozorną). Pierwszym i podstawowym sposobem weryfikacji, czy kontrahent istnieje, jest weryfikacja jego rejestracji jako podatnika VAT lub VAT-UE.

Brak rejestracji na VAT nie musi oznaczać, że podmiot nie istnieje. W Polsce informacji o przedsiębiorcach dostarczają KRS oraz CEIDG. Jednak chcąc zweryfikować przedsiębiorców zagranicznych, należałoby skorzystać z odpowiednich rejestrów przedsiębiorców w poszczególnych krajach. Wobec tego, bazę VIES oraz lokalne bazy nierzetelnych podatników (funkcjonujące m.in. w Czechach, Słowacji i Rumunii) można uznać za dodatkowe źródło informacji o statusie rejestracji na VAT tych podmiotów.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Prawo do odliczenia VAT z faktury zakupowej

W przypadku zakupów od kontrahenta niezarejestrowanego jako podatnik VAT (czynny lub zwolniony), organy podatkowe mogą zakwestionować prawo do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez taki podmiot. Ponadto, od stycznia 2017 r. nabywcy w tych okolicznościach grozi dodatkowa, 100% sankcja z tytułu nieuprawnionego zawyżenia podatku do odliczenia.

Preferencyjna stawka 0% przy WDT zależy od rejestracji

W przypadku dokonywania wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, dla zastosowania preferencyjnej stawki 0% VAT przez sprzedawcę, należy wykazać, że kontrahent (nabywca) jest podatnikiem podatku od wartości dodanej, zarejestrowanym dla potrzeb wykonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych. W przeciwnym wypadku, istnieje ryzyko zakwestionowania przez organy podatkowe preferencyjnego rozliczenia tego typu transakcji i ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego.

---

Reverse charge tylko z czynnym podatnikiem VAT

Mechanizm odwrotnego obciążenia (tzw. reverse charge) stosuje się wobec określonej kategorii towarów, w szczególności złomu, elektroniki czy wyrobów ze stali, obrotu prawem do emisji CO₂ czy usług budowlanych świadczonych przez podwykonawców. W tych okolicznościach, podatnik może wystawić fakturę bez VAT (a podatek ten na zasadzie samonaliczenia rozlicza nabywca). Ale ten preferencyjny dla sprzedawcy mechanizm można zastosować tylko wtedy, gdy nabywca na moment dokonania transakcji jest zarejestrowany jako czynny podatnik VAT.

W przypadku dokonania dostawy na rzecz podmiotu niezarejestrowanego na VAT lub zarejestrowanego jako podatnik VAT zwolniony, nie jest możliwe zastosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia. Jeżeli organy podatkowe zidentyfikują taką transakcję, mogą stwierdzić nieprawidłowości przy wystawianiu faktury, zakwestionować zastosowany mechanizm i określić dodatkowe zobowiązanie podatkowe.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Jak to sprawdzić?

Ministerstwo Finansów udostępniło platformę do weryfikacji rejestracji VAT podmiotów gospodarczych. Wystarczy wpisać numer NIP, aby dowiedzieć się, czy nasz partner biznesowy jest aktualnie zarejestrowany jako podatnik VAT. Analogiczną weryfikację umożliwia baza VIES, udostępniona przez Komisję Europejską. Podając numer VAT-UE kontrahenta, można dowiedzieć się, czy figuruje on w bazie jako podatnik VAT-UE.

Mechanizmy te pozwalają na jednoczesną weryfikację tylko jednego podmiotu. W celu sprawdzenia statusu rejestracji większej ilości kontrahentów, nie ma możliwości wprowadzenia całej listy numerów NIP lub VAT-UE. Bramki te sprawdzają się więc w przypadku przedsiębiorców, którzy nie mają wielu kontrahentów. Mogą być również z powodzeniem wykorzystywane do incydentalnej kontroli, na przykład podczas nawiązywania współpracy z nowym podmiotem albo w przypadku powzięcia wątpliwości co do jego statusu.

Sposób na masową weryfikację

Przedsiębiorcy, którzy dokonują transakcji z dużą ilością dostawców lub odbiorców, w praktyce nie są w stanie ręcznie weryfikować rejestracji na VAT każdego ze swoich partnerów biznesowych. Ponadto, z rynku regularnie znika część podmiotów. Organy podatkowe korzystają obecnie z kompetencji do wykreślenia podmiotów z rejestru podatników VAT. Z takiej sytuacji zrodziła się potrzeba bieżącej i masowej weryfikacji rejestracji VAT kontrahentów. Najlepiej robić to każdorazowo przed złożeniem deklaracji VAT i pliku JPK_VAT.

Na masową i bieżącą weryfikację rejestracji kontrahentów pozwalają niektóre dedykowane programy komputerowe. Aby jednak weryfikacja mogła stać się rutyną, najlepiej, aby była ona wpleciona w proces przygotowywania deklaracji VAT i pliku JPK_VAT. Tylko w ten sposób można wykryć ewentualne nieprawidłowości zanim zrobią to organy podatkowe. Bieżąco weryfikowane numery NIP i VAT-UE są również dobrym narzędziem do sprawdzenia, czy prawidłowo zaklasyfikowaliśmy transakcje na potrzeby VAT.

Igor Roman

Starszy Menedżer

Tax Management Consulting

Deloitte Doradztwo Podatkowe

***

Sprawdź za darmo poprawność rozliczeń VAT z plikiem JPK_VAT

Zweryfikuj rejestrację na VAT swoich kontrahentów

Dowiedz się, jak samodzielnie przeprowadzić testy JPK