Ulga na złe długi a sprzedaż wierzytelności

Przypomnijmy, iż przepis art. 89a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT) umożliwia podatnikom skorzystanie z prawa do korekty podatku należnego w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności. Stosownie do przywołane regulacji, podatnik może skorygować podatek należny z tytułu dostawy towarów i usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona.

Autopromocja

Kiedy można skorzystać z ulgi za złe długi, gdy nie wiadomo, czy kontrahent jest czynnym podatnikiem VAT

Autopromocja

Nowelizacja VAT 2025.
Praktyczny webinar INFORAKADEMII

Sprawdź

Przy czym na mocy z art. 89a ust. 1a ustawy o VAT, podatnik może uznać wierzytelność za uprawdopodobnioną wyłącznie w sytuacji gdy nie została ona uregulowana w ciągu 150 dni (do końca 2012 roku termin wynosił 180 dni) od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Zatem zasadniczą przesłanką, która umożliwia dokonanie korekty jest nieuregulowanie wierzytelności przez kontrahenta w ciągu 150 dni od dnia wymagalnej zapłaty określonej w umowie bądź w fakturze.

Co powinien zrobić dłużnik, gdy wierzyciel skorzysta z ulgi na „złe długi”?

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

W art. 89a ust. 2 ustawy o VAT ustawodawca określił warunki, jakie podatnik winien spełnić w celu dokonania przedmiotowej korekty. Z analizy niniejszego przepisu wynika, iż skorzystanie z uprawnienia do korekty podatku należnego może dotyczyć sytuacji, gdy:

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

1. dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

2. wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny;

3. wierzyciel i dłużnik na dzień dokonania korekty, o której mowa w ust. 1, są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni;

4. wierzytelności nie zostały zbyte;

5. od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Z kolei jak wynika z treści art. 89a ust. 4 ustawy o VAT, jeśli po dokonaniu korekty określonej w ust. 1 należność została uregulowana w jakiejkolwiek formie, podatnik, o którym mowa w ust. 1, obowiązany jest zwiększyć podatek należny w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części.

W tym miejscu należy przywołać wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjny w Warszawie. z dnia 29 czerwca 2012 r., sygn. III SA/Wa 2690/11, w którym czytamy iż „Zbycie wierzytelności na rzecz osób trzecich, wobec której podatnik skorzystał z ulgi na tzw. złe długi, przewidzianej w treści art. 89a ust. 1 u.p.t.u. nie generuje po stronie zbywcy (podatnika-sprzedawcy-wierzyciela) obowiązku dokonania korekty zwiększającej, o której mowa w art. 89a ust. 4 u.p.t.u.”.

Ulga na złe długi a uregulowanie należności

W przywołanym wyroku Sąd uznał, że z literalnego brzmienia ww. przepisów wynika, że nie mają one zastosowania, do podatników VAT, którzy po skorzystaniu z rzeczonej ulgi dokonali sprzedaży wierzytelności na rzecz osoby trzeciej.

Zdaniem Sądu w szczególności wykładnia językowa art. 89a ust. 2 pkt 4 i ust. 1 ustawy o VAT prowadzi do wniosku, że warunek przewidziany w tym przepisie "wierzytelności nie zostały zbyte" odnosi się wyłącznie do wierzytelności wobec, których podatnik nie korzystał z ulgi przewidzianej treścią art. 89a ust. 1 ustawy o VAT w postaci możliwości skorygowania VAT należnego dotyczącego dostaw towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona.

VAT 2013 - zmiany przepisów w wyjaśnieniach Ministerstwa Finansów

Zbycie zatem wierzytelności na rzecz osób trzecich, wobec której podatnik skorzystał z „ulgi na tzw. złe długi”, przewidzianej w treści art. 89a ust. 1 ustawy o VAT nie generuje po stronie zbywcy (podatnika - sprzedawcy - wierzyciela) obowiązku dokonania korekty zwiększającej, o której mowa w art. 89a ust. 4 cyt. ustawy.

Sąd tym samym nie podzielił dotychczasowego stanowiska organów podatkowych w niniejszym zakresie. Dotychczas organy uznawały bowiem, iż pojęcie „uregulowania w jakiejkolwiek formie” należy rozumieć szeroko i w konsekwencji okoliczność zbycia przez podatnika wierzytelności traktowały jako przesłankę obligującą do dokonania korekty podatku należnego.

Przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej 14 kwietnia 2009 r., nr IPPP2/443-161/09-4/SAP, wskazał „(…) Powyższy przepis również nie wprowadza wymogu, aby należność została uregulowana tylko i wyłącznie przez dłużnika. Tym samym uregulowanie należności lub części należności przez podmiot trzeci również spowoduje, iż u podatnika powstanie obowiązek rozliczenia podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność lub jej część zostanie uregulowana. (…)”

Nie można skrócić terminu 180 dni w uldze na złe długi

W opinii Autora trudno jednak zgodzić się z dotychczasowym zdaniem organów podatkowych. Należy bowiem wskazać, iż zbycie wierzytelności nie jest jednym ze sposobów uregulowania należności. W przypadku zbycia wierzytelności mamy do czynienia z odrębnym stosunkiem cywilnoprawnym.

Zapłata otrzymana z tytułu cesji wierzytelności nie stanowi płatności z faktury.  Wpłaty od osoby nabywającej wierzytelność realizowane są w wykonaniu nowego zobowiązania pomiędzy innymi stronami i z innego tytułu prawnego.

Tym samym, jak najbardziej należy podzielić stanowisko wyrażone przez WSA w Warszawie z dnia 29 czerwca 2012 r., sygn. III SA/Wa 2690/11 i uznać, iż zbycie wierzytelności po skorzystaniu z „ulgi na złe długi” nie generuje obowiązku dokonania korekty zwiększającej podatek należny VAT.

Małgorzata Breda, doradca podatkowy, kierownik zespołu podatku VAT w ECDDP Sp. z o.o.