Zakup i przekazanie artykułów spożywczych pracownikom - rozliczenie VAT

Spółka ma prawo do odliczenia VAT naliczonego z tytułu zakupu artykułów spożywczych, gdyż istnieje pośredni związek wydatków z działalnością opodatkowaną. Jednocześnie nieodpłatne przekazanie nie podlega opodatkowaniu VAT, gdyż nie jest dokonywane na cele osobiste pracowników. W ostatnim czasie pojawiły się jednak interpretacje fiskusa, w których Minister Finansów zgadza się na odliczenie VAT naliczonego tylko od zakupów podstawowych artykułów spożywczych, a wszelkich innych pod warunkiem spożywania ich np. na spotkaniach z kontrahentami. Również zdaniem fiskusa nieodpłatne przekazanie tych towarów nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT. Szczegóły poniżej.

VAT po zmianach od 1 lipca 2015 r.

Przepisy ustawy o VAT wskazują tylko ogólną zasadę regulującą kwestię odliczania VAT naliczonego od zakupów dokonywanych na cele prowadzonej działalności opodatkowanej, a mianowicie związek ze sprzedażą opodatkowaną.

1. VAT naliczony od zakupu artykułów spożywczych

Przepisy nie precyzują jednak, jakiego typu związek musi istnieć między sprzedażą a zakupami, aby podatnik mógł skorzystać z prawa do odliczenia. Bazując na orzecznictwie (w tym wyrokach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej) i komentarzach, przyjmuje się, że związek taki może być albo bezpośredni, albo pośredni – istnienie już jednego z nich przesądza o możliwości odliczenia VAT naliczonego od zakupów.

1.1. Poprzednie stanowisko organów podatkowych

Zdaniem autora, co potwierdzały także wydawane przez długi okres interpretacje Ministra Finansów, między zakupem artykułów spożywczych zarówno dla pracowników, jak i dla gości czy kontrahentów a sprzedażą opodatkowaną podatników zachodzi związek pośredni:

(...) nabywane przez Wnioskodawcę napoje i artykuły spożywcze, które przeznaczone są do zużycia dla pracowników Instytutu w trakcie pracy oraz zużywane na drobny poczęstunek dla pracowników Instytutu w czasie spotkań służbowych (wewnątrzinstytutowych, z innymi instytucjami naukowymi, klientami) w ramach prowadzonej działalności, mają związek pośredni z wykonywaniem czynności opodatkowanych. Nabywane towary nie służą dalszej odsprzedaży, ani nie są wykorzystywane do wytworzenia wyrobów i usług będących przedmiotem obrotu, lecz są wykorzystywane przez pracowników w trakcie pracy oraz spotkań służbowych, a więc w trakcie czynności świadczonych na rzecz pracodawcy, jakimi są badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie nauk przyrodniczych i technicznych. Reasumując, Wnioskodawcy przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (tak m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 9 września 2013 r., sygn. IPPP2/443-555/13-2/JW).

Koszty pracy po zmianach - multipakiet: książka, program, CD, teleporadnia

1.2. Nowe stanowisko organów podatkowych

W ostatnim czasie pojawiły się jednak interpretacje wskazujące, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje tylko w związku z nabyciem dla pracowników kawy, herbaty, mleka, wody mineralnej i cukru (tj. podstawowych artykułów spożywczych), który to obowiązek wynika z odrębnych przepisów, tzn. z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tak uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 26 stycznia 2015 r., sygn. ITPP1/443-1369/14/MN).

Z kolei Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w piśmie z 4 grudnia 2014 r. (sygn. IBPP1/443-877/14/ES) wskazał, że:

(...) w odniesieniu do przekazywania jabłek pracownikom w zwykłych okolicznościach tj. w sytuacji gdy pracownik sam decyduje, czy i kiedy poczęstuje się jabłkiem, brak jest argumentów przemawiających za odliczeniem podatku, gdyż nie wiąże się to z prowadzoną przez podatnika działalnością. (...) Konieczność zapewnienia owoców (jabłek) przez Wnioskodawcę swoim pracownikom nie wynika z żadnych przepisów (np. bhp) jak również (...) nie jest niezbędne dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, bowiem pracownicy są zobowiązani świadczyć pracę niezależnie od poczęstunku jaki serwuje im z własnej woli pracodawca. (...) Zatem wydawanie pracownikom takich produktów jak jabłka nie ma związku ze sprzedażą opodatkowaną Wnioskodawcy.

W rezultacie Minister Finansów uznał, że spółce nie przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego z tytułu omawianych zakupów dla pracowników. W cytowanej interpretacji jabłka spożywali również goście i kontrahenci wnioskodawcy. Fiskus uznał, że w takiej sytuacji podatnik mógłby odliczyć VAT naliczony od zakupów jabłek przeznaczonych do spożycia przez gości i kontrahentów. Jednak skoro wnioskodawca nie był w stanie (jak sam wskazał) wyodrębnić, a potem zweryfikować ilości owoców, jakie trafiają do poszczególnych osób (tj. pracowników, gości i kontrahentów), to tym samym nie może dokładnie przyporządkować, jaka część zakupów jest wykorzystywana do wykonywania czynności opodatkowanych, a przez to nie będzie mu – zdaniem fiskusa – przysługiwało w ogóle prawo do odliczenia VAT naliczonego z tytułu zakupu jabłek.

Natomiast Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w piśmie z 4 marca 2015 r. (sygn. IPTPP4/443-863/14-4/BM) uznał, że prawo do odliczenia VAT od zakupu słodyczy, przekąsek przysługuje tylko wtedy, gdy mają być spożyte na spotkaniach wewnętrznych i zewnętrznych.

Biuletyn VAT

50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online

2. VAT należny przy nieodpłatnym przekazaniu

Podatnik, który nie zastosuje się do obecnego stanowiska MF i odliczy VAT od zakupu tych artykułów, nie musi również naliczać podatku przy ich przekazaniu. Takie przekazanie nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT. W tym przypadku Minister Finansów zgadza się z tym stanowiskiem, podaje jednak odmienną argumentację, stanowiącą ciąg przyczynowo-skutkowy jego wcześniejszego poglądu (brak prawa do odliczenia VAT).

Aby przeanalizować kwestię nieodpłatnych wydań artykułów spożywczych pracownikom, należy odnieść się do art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, który wskazuje, że przez dostawę towarów rozumie się przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2) wszelkie inne darowizny

– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

W tym miejscu warto podkreślić, że w uzasadnieniach interpretacji pojawia się czasami odniesienie do treści art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, co jednak – zdaniem autora – nie do końca jest poprawne. W przepisie tym jest mowa, że przez nieodpłatne świadczenie usług uznaje się użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.

Biorąc pod uwagę oba zacytowane przepisy, w odniesieniu do artykułów spożywczych przekazywanych pracownikom, gościom czy kontrahentom do spożycia w trakcie ich godzin pracy czy spotkań nie można mówić o spełnieniu przesłanki „potrzeb osobistych” (art. 7 ust. 2), czyli potrzeb niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, statusem pracownika czy pełnioną funkcją. Dodatkowo zakupy takie mają także związek z działalnością gospodarczą podatnika (art. 8 ust. 2 pkt 1). Podsumowując zatem, bez względu na to, czy uznamy, iż mamy do czynienia z pierwszą bądź z drugą podstawą prawną, warunki wymienione w obu przepisach nie zostały spełnione, stąd nieodpłatne przekazanie artykułów opisane w pytaniu nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT, mimo skorzystania z prawa do odliczenia VAT.

Natomiast Minister Finansów w ostatnio wydawanych interpretacjach podnosi, że takie przekazanie nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT ze względu na brak prawa do obniżenia kwoty VAT należnego o podatek naliczony. Również jeżeli podatnik owe prawo będzie posiadał (np. w przypadku obowiązkowego zakupu artykułów spożywczych, uregulowanego w odrębnych przepisach czy zakupu na potrzeby spotkań z kontrahentami), to nieodpłatne przekazanie także nie będzie podlegało VAT, gdyż nie zostaną spełnione potrzeby osobiste pracowników oraz będzie istnieć związek ze sprzedażą opodatkowaną.

Rozliczenie zakupu artykułów spożywczych do firmy

Lp.	Rodzaj kupionych towarów i sposób przeznaczenia	Zdaniem MF	Zdaniem ekspertów
1	2	3	4
1.	Kawa, herbata, mleko, woda mineralna i cukier (tj. podstawowe artykuły spożywcze) dla pracowników	1. Przysługuje prawo do odliczenia VAT, gdy podatnik wykonuje czynności opodatkowane 2. Przekazanie nieodpłatne pracownikom nie podlega VAT	1. Przysługuje prawo do odliczenia VAT, gdy podatnik wykonuje czynności opodatkowane 2. Przekazanie nieodpłatne pracownikom nie podlega VAT
2.	Kawa, herbata, mleko, woda mineralna i cukier (tj. podstawowe artykuły spożywcze) spożywane na zebraniach zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych	1. Przysługuje prawo do odliczenia VAT, gdy podatnik wykonuje czynności opodatkowane 2. Przekazanie nieodpłatne pracownikom nie podlega VAT	1. Przysługuje prawo do odliczenia VAT, gdy podatnik wykonuje czynności opodatkowane 2. Przekazanie nieodpłatne pracownikom nie podlega VAT
3.	Słodycze, przekąski, owoce dla pracowników	1. Nie przysługuje prawo do odliczenia VAT 2. Przekazanie nieodpłatne pracownikom nie podlega VAT	1. Przysługuje prawo do odliczenia VAT, gdy podatnik wykonuje czynności opodatkowane 2. Przekazanie nieodpłatne pracownikom nie podlega VAT
4.	Słodycze, przekąski, owoce spożywane na zebraniach zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych	1. Przysługuje prawo do odliczenia VAT, gdy podatnik wykonuje czynności opodatkowane 2. Przekazanie nieodpłatne pracownikom nie podlega VAT	1. Przysługuje prawo do odliczenia VAT, gdy podatnik wykonuje czynności opodatkowane 2. Przekazanie nieodpłatne pracownikom nie podlega VAT

Podstawa prawna:

- art. 7 ust. 2, art. 8 ust. 2 pkt 1, art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 605

Kamila Pawłowska, doradca podatkowy