Jak obowiązkowy split payment wpłynie na finanse firm?

Podwykonawcy budowlani nie będą musieli po przejściu z odwrotnego obciążenia na podzieloną płatność nieustannie występować o zwroty VAT. Do ogólnych zasad rozliczeń wrócą też sprzedawcy elektroniki. Natomiast firmy paliwowe nie będą dłużej wpłacać kaucji gwarancyjnej. Dla każdej z tych branż: budowlanej, elektronicznej i paliwowej przejście z obecnego, specyficznego systemu rozliczeń VAT na obowiązkowy split payment oznacza nieco inne skutki. Ma to nastąpić już od 1 września br., z tym że na razie rząd nie przyjął jeszcze i nie skierował do Sejmu projektu nowelizacji w tym zakresie.

Trzeba będzie mieć na VAT

Niezależnie od branży zmiany oznaczają - zdaniem ekspertów - pogorszenie płynności finansowej, bo nie będzie można dowolnie dysponować pieniędzmi zgromadzonymi na odrębnym rachunku VAT. Choć - jak dodają doradcy - uciążliwość ta będzie mniejsza niż przy obecnym, dobrowolnym split paymencie. Przygotowany przez Ministerstwo Finansów projekt przewiduje bowiem możliwość opłacania pieniędzmi z wyodrębnionego rachunku VAT różnych danin: VAT, PIT, CIT, cła i akcyzy. Dziś można nimi regulować tylko VAT (zarówno na rachunek urzędu skarbowego, jak i kontrahentów).

Sprzedawcy (np. z branży elektronicznej) obawiają się split paymentu również z innego powodu - dziś za zakupy od innych firm (np. od importerów) płacą w kwotach netto. W praktyce więc muszą wygospodarować mniej pieniędzy (o kwotę VAT).

Po zmianach będą płacić brutto, a więc będą musieli znaleźć dodatkowe środki na sfinansowanie równowartości podatku (choć oczywiście później będą mogli go odliczyć).

Powyżej 15 tys. zł

Przypomnijmy: płatności za transakcje do 15 tys. zł nadal będą rozliczane na zasadach ogólnych lub w dobrowolnym split paymencie. Obowiązkowy split payment będzie dotyczył zapłaty ponad 15 tys. zł za towary i usługi wskazane w nowym załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Dotyczy to m.in. branż, które dziś stosują specyficzne rozwiązania: odwrotne obciążenie, solidarną odpowiedzialność, kaucję gwarancyjną.

Mniej zwrotów w budowlance

Obowiązkowy split payment to kolejna rewolucja dla podwykonawców z branży budowlanej. Projekt przewiduje, że wrócą oni do ogólnych zasad rozliczania, czyli będą wystawiać faktury z VAT, ale nabywcy (główni wykonawcy) będą płacić im należność w systemie podzielonej płatności.

- To dobra wiadomość dla podwykonawców, bo nie będą musieli, tak jak dziś, występować ciągle o zwroty VAT za zakupy materiałów budowlanych - mówi Arkadiusz Łagowski, doradca podatkowy i partner w Martini i Wspólnicy.

Dziś zmusza ich do tego odwrotne obciążenie, bo płacą za materiały w kwotach brutto, ale nie mają podatku należnego, więc nie mają od czego odliczyć podatku naliczonego przy zakupach.

- Likwidacja odwrotnego obciążenia i objęcie robót budowlanych split paymentem będą zatem oznaczały dla podwykonawców, że znów pojawi się u nich podatek należny. Zamiast czekać na zwroty podatku, będą mogli pomniejszać VAT należny o podatek naliczony od zakupów - tłumaczy Łagowski.

Jego zdaniem z ulgą odetchną też przedsiębiorcy, którzy mają dziś problemy z ustaleniem, które roboty budowlane są objęte specjalnym reżimem rozliczeń. Wprawdzie w załączniku nr 15 pozostały odniesienia do klasyfikacji statystycznej PKWIU, czyli źródło obecnych kłopotów, ale - jak mówi ekspert - zawsze w razie wątpliwości będzie można zapłacić za fakturę metodą podzielonej płatności (o problemach z pozostawieniem odwołań do PKWiU pisaliśmy w artykule "Obligatoryjny split payment może przynieść sporo chaosu", DGP nr 111/2019).

Dziś obowiązek stosowania odwrotnego obciążenia wyklucza zapłatę w systemie podzielonej płatności (choćby dobrowolną) z prostej przyczyny - na fakturze wystawionej przez podwykonawcę nie ma kwoty VAT.

Uszczelnienie w elektronice

Podobne problemy ma dziś branża elektroniczna, której towary (wymienione w załączniku nr 11 do ustawy o VAT) są również objęte odwrotnym obciążeniem.

- Sprzedawcy z tej branży muszą więc występować o zwroty VAT i na nie czekać. Dodatkową uciążliwością jest obowiązek składania VAT-27 (informacja podsumowująca w obrocie krajowym) - przypomina Dorota Pokrop, partner w EY.

Problemy te znikną po objęciu elektroniki obowiązkową podzieloną płatnością. Mogą jednak pojawić się nowe. Ekspertka EY zwraca uwagę na to, że zakres podzielonej płatności będzie szerszy niż zakres dzisiejszego odwrotnego obciążenia.

- Dla nabywców pojawi się ryzyko związane z płatnością na zwykłe konto zamiast na rachunek VAT. Należy się spodziewać, że wszystkie płatności na rzecz sprzedawców, którzy dostarczają przynajmniej niektóre towary objęte wymogiem split paymentu, będą dokonywane w tym mechanizmie - przewiduje Dorota Pokrop.

Nie będzie już kryterium "jednolitej gospodarczo transakcji".

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Odpowiedzialność do 15 tys. zł

W branży paliwowej zniknie z kolei kaucja gwarancyjna i częściowo solidarna odpowiedzialność nabywcy za VAT należny od sprzedawcy.

- Solidarna odpowiedzialność będzie dotyczyła jedynie transakcji do 15 tys. zł. Powyżej tej kwoty trzeba będzie płacić w systemie podzielonej płatności, a więc odpowiedzialności solidarnej nie będzie - tłumaczy Andrzej Nikończyk, dorada podatkowy i partner w KNDP.

Dodaje, że solidarna odpowiedzialność może dotyczyć transakcji poniżej 15 tys. zł, jeżeli ich łączna wartość netto w miesiącu przekroczy 12 tys. zł.

W efekcie - jak wskazuje Nikończyk - ryzyko solidarnej odpowiedzialności odczują osoby dokonujące znacznej liczby zakupów na kwoty mniejsze niż 15 tys. zł oraz rolnicy mający prawo do odliczenia VAT.

Nadal solidarna odpowiedzialność za VAT nie będzie dotyczyła zakupów na stacjach paliw do standardowych zbiorników.

Andrzej Nikończyk zwraca też uwagę na to, że solidarna odpowiedzialność do 15 tys. zł będzie rozszerzona - obejmie wszystkie towary wymienione w załączniku nr 15. Nie będzie natomiast dotyczyć usług.