Obowiązkowy split payment - dodatkowe sankcje

Obowiązkowa podzielona płatność

Takie rozwiązania przewiduje projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, z 14 maja 2019 r. Nowe regulacje, co do zasady miałyby wejść w życie z dniem 1 września 2019 r.

Podstawowym celem projektowanych zmian jest zastąpienie obowiązujących obecnie szczególnych rozwiązań rozliczania podatku VAT czyli odwrotnego obciążenia oraz odpowiedzialności podatkowej nabywcy stosowanym obligatoryjnie mechanizmem podzielonej płatności (MPP).

Przypomnijmy, że mechanizm podzielonej płatności, jako dobrowolna metoda regulowania płatności, funkcjonuje w Polsce już od lipca 2018 r.

Obligatoryjna forma MPP będzie stosowana w odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług, które zasadniczo objęte są obecnie reżimem odwrotnego obciążenia oraz dotychczasowym zakresem odpowiedzialności podatkowej (czyli obejmie towary i usługi wymienione obecnie w załączniku nr 11, 13 i 14 ustawy o VAT).

Dodatkowo, proponuje się objąć obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności także transakcje, których przedmiotem są części i akcesoria do pojazdów silnikowych; węgiel i produkty węglowe; maszyny i urządzenia elektryczne, ich części i akcesoria oraz urządzenia elektryczne i ich części i akcesoria. Szczegółowy wykaz towarów i usług objęty obligatoryjnym MPP zawiera nowy załącznik nr 15 do ustawy o VAT, dołączony do projektu.

Obligatoryjnym stosowaniem mechanizmu podzielonej płatności mają być objęte płatności dotyczące faktur dokumentujących transakcje dokonane pomiędzy podatnikami, których jednorazowa  wartość, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł  lub  równowartość  tej  kwoty. Transakcje opiewające na kwoty poniżej 15 000 zł podlegałyby natomiast rozliczaniu na ogólnych zasadach. Zatem część transakcji (te poniżej 15 000 zł) objętych obecnie odwrotnym obciążeniem nie zostanie objęta obowiązkiem rozliczania w mechanizmie podzielonej płatności. W zakresie takich transakcji nabywca może jednak zastosować mechanizm podzielonej płatności za zasadzie dobrowolności.

Ważne!

Przyjęta wartość 15 000 zł jest zbieżna z limitem transakcji wskazanym w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, czyli limitem po przekroczeniu którego przedsiębiorcy są obowiązani do dokonania płatności za daną transakcję za pośrednictwem rachunku bankowego.

Podstawą wprowadzenia niniejszych zmian jest przede wszystkim decyzja wykonawcza Rady(UE) 2019/310 z dnia 18 lutego 2019 r. upoważniająca Polskę do wprowadzenia szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od art. 226 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 51/19).

Więcej szczegółów w artykule: Obowiązkowa podzielona płatność w VAT od 1 września 2019 r. dla transakcji od 15 tys. zł

Sankcja za brak oznaczenia „mechanizm podzielonej płatności”

Jeżeli chodzi o nowe sankcje, ustawodawca przewiduje zmianę w art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT, polegającą na dodaniu do katalogu informacji jakie powinna zawierać faktura, specjalnego oznaczenia w postaci zapisu „mechanizm podzielonej płatności”.

W ślad za tym proponuje się dodanie do art. 106e ust. 12, nakładającego na wystawcę faktury sankcję w wysokości 100% kwoty podatku wykazanego na fakturze za nieumieszczenie na wystawianej fakturze specjalnego oznaczenia „mechanizm podzielonej płatności” będącego informacją, że  przedmiotowa faktura z uwagi na przedmiot transakcji jak i kwotę powinna zostać zapłacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Propozycja wprowadzenia sankcji za to uchybienie, jak uzasadnia projektodawca, wynika ze szczególnej roli jakie odgrywa to oznaczenie. Należy mieć bowiem za uwadze, że takie oznaczenie będzie wymagane w przypadku faktur dokumentujących transakcje, których przedmiotem są towary i usługi wrażliwe czyli dokumentuje transakcje szczególnie podatne na oszustwa podatkowe. Brak stosownego oznaczenia na fakturze może zatem generować nieprawidłowości w obrocie takimi towarami lub usługami polegające między innymi na pomijaniu stosowania mechanizmu podzielonej płatności i w rezultacie wystąpienia ryzyka znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym podatkiem VAT. Zatem identyfikacja takiej faktury ma istotne znaczenie nie tylko dla nabywcy, w przypadku którego stanowi sygnał o konieczności uregulowania takiej faktury w systemie MPP, ale przede wszystkim pełni funkcje kontrolne z punktu widzenia organów podatkowych.

Przedmiotowa sankcja nie będzie jednak stosowana w odniesieniu do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo przestępstwo skarbowe.

Sankcja za uregulowanie płatności w inny sposób

W projekcie zakłada się zmianę w art. 108a ustawy o VAT, polegającą na dodanie ust. 7, wprowadzającego sankcję dla nabywcy, który mimo ciążącego na nim obowiązku uregulowania kwoty podatku VAT wykazanej na fakturze w split payment ureguluje tę kwotę w inny sposób.

Proponuje się, aby sankcja za ten czyn wynosiła 100% kwoty podatku wykazanego na takiej fakturze.

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Należy bowiem zauważyć, jak czytamy w uzasadnieniu do projektu, że mechanizm podzielonej płatności to jedno z rozwiązań mających na celu przeciwdziałanie nadużyciom i oszustwom podatkowym, eliminując ryzyko znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym podatkiem VAT. Mechanizm ten z założenia utrudnia lub wręcz uniemożliwia powstawanie nadużyć już na etapie samej transakcji. Dokonanie płatności za transakcje obejmujące towary i usługi generujące oszustwa w inny sposób niż MPP powoduje, że mechanizm uszczelniający jaki daje MPP nie działa. Istnieje bowiem ryzyko, że wystawca faktury z wykazaną kwotą VAT otrzyma zapłatę za całą fakturę, następnie zniknie, nie rozliczając podatku VAT z tej faktury z urzędem skarbowym. Organ podatkowy w takim przypadku nie ma bowiem, tak jak to ma miejsce w MPP, nadzoru nad uwalnianiem środków, które wpłynęły na rachunek VAT. Ryzyko wystąpienia nadużyć w przypadku niezastosowania mimo obowiązku mechanizmu podzielonej płatności znacznie wzrasta.

Przy czym nowa sankcja nie będzie stosowana w odniesieniu do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo przestępstwo skarbowe.

Zakaz uwzględniania w kosztach

Ustawodawca wprowadza ponadto zmiany w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którymi podatnicy (w przypadku osób fizycznych będą to podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą) nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części (lub zmniejszają wysokość kosztów), w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (powyżej 15 000 zł) obejmująca towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT mimo obowiązku zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności została dokonana w inny sposób.

Sankcje na gruncie Kodeksu karnego skarbowego

Projektu zakłada także zmiany w ustawie z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy. Zmiany te polegają głównie na dodaniu nowego czynu zabronionego, sankcjonującego niewywiązywanie się przez podatników z obowiązku dokonania płatności przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności nałożonego projektowanym przepisem art. 108a ust. 1a ustawy o VAT (dodanie art. 57c). Za popełnienie ww. czynu zabronionego zaproponowano karę grzywny w wysokości do 720 stawek dziennych (art. 57c § 1 kks). Ponadto przewiduje się, że w przypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe (art. 57c § 2 kks).

Uzasadnienia dla sankcjonowania powyższego zachowania, jak podkreśla ustawodawca, nie należy upatrywać jedynie w niedopełnieniu formalnego obowiązku zapłaty w określony sposób. Zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności pełni kluczową rolę w systemie uszczelniania podatku VAT. Specyfika proponowanego systemu (eliminacja nadużyć już na etapie dokonywania transakcji) uzasadnia wprowadzenie szczególnej regulacji karnej zarezerwowanej wyłącznie na jej potrzeby. Przepis ten oprócz uregulowania odpowiedzialności karnej w konkretnym przypadku spełnia przede wszystkim funkcję prewencyjną, odstraszając od popełnienia czynu zabronionego, przez zagrożenie karą, zapobiegając tym samym unikaniu lub uchylaniu się od rozliczenia VAT oraz bezkarności w przypadku wystąpienia takich sytuacji. Temu też została podporządkowana uzyskana przez Polskę decyzja derogacyjna. Skoro zapobieżenie oszustwom związanym z VAT jest powodem przyznania odstępstwa w stosowaniu przepisów dyrektywy 2006/112/WE, to tym bardziej należy uznać za uzasadnione wprowadzenie stosownych przepisów karnych w regulacjach krajowych zapobiegających takim sytuacjom.

Zaproponowana zmiana sprowadza się do dodania w art. 53 § 30c nowego określenia („mechanizm podzielonej płatności”), którym posłużono się w ww. art. 57c kodeksu.

Odpowiedzialność karna spoczywa również na podatniku który wystawił fakturę i mimo wprowadzanego przedmiotowym projektem obowiązku nie dokonał jej specjalnego oznaczenia w postaci wskazania informacji „mechanizm podzielonej płatności”. Odpowiedzialność ta stosowana będzie na podstawie obecnych zapisów kodeksu, tj. art. 62 § 1, który reguluje kwestię wystawiania faktury w sposób wadliwy.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw