Podzielona płatności przy zbiorczym przelewie za kilka faktur

Błędne zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności przez nabywcę poprzez dokonanie zbiorczej płatności za kilka faktur nie powoduje negatywnych konsekwencji po stronie sprzedawcy. Sprzedawca nie powinien zwracać należności nabywcy, ponieważ taki zwrot jest możliwy jedynie w sytuacji dokonania płatności na rzecz niewłaściwego dostawcy towarów lub usługodawcy.

W analizowanej sprawie sprzedawca ma możliwość wykorzystania zgromadzonych środków na rachunku VAT w rozliczeniach z kontrahentami lub z urzędem skarbowym. Może również wystąpić z pisemnym wnioskiem do naczelnika urzędu skarbowego o zgodę na przeniesienie środków z rachunku VAT na powiązany z nim rachunek rozliczeniowy.

Polecamy: Biuletyn VAT

Mechanizm podzielonej płatności (MPP, ang. split payment) jest to mechanizm dokonywania płatności przez nabywcę towaru lub usługi, w którym kwota VAT wydzielona z należnej sprzedawcy kwoty brutto wynagrodzenia jest przelewana na wyodrębniony rachunek bankowy (rachunek VAT), natomiast pozostała część zapłaty trafia na rachunek rozliczeniowy. Sprzedawca towaru nie może jednak w swobodny sposób dysponować środkami zgromadzonymi na tym rachunku. Środki na rachunku VAT mogą być wykorzystane do zapłaty VAT w rozliczeniach z kontrahentami z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności lub do rozliczeń z urzędem skarbowym.

Nabywca towaru lub usługi stosujący ten mechanizm nadal dokonuje wyłącznie jednego przelewu na rachunek rozliczeniowy sprzedawcy (nie musi znać numeru rachunku VAT sprzedawcy). Wydzielenie kwoty VAT następuje automatycznie poprzez dobrowolne użycie przez nabywcę specjalnego komunikatu przelewu (udostępnionego przez bank), w którym podatnik jest zobowiązany wskazać:

• kwotę VAT (lub część),
• kwotę sprzedaży brutto (lub część),
• numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność,
• NIP dostawcy.

Wynika z tego, że zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest uzależnione od posiadania faktury, na podstawie której płatność ma być zrealizowana. W związku z tym, że zapłata z zastosowaniem tego mechanizmu musi być powiązana z konkretną fakturą, płatność w MPP nie ma zastosowania do przelewów zbiorczych.

Jednak jak wskazuje Ministerstwo Finansów w objaśnieniach podatkowych z 29 czerwca 2018 r. dotyczących stosowania mechanizmu podzielonej płatności, należy wyróżnić dwie sytuacje:

1. podatnik zleca bankowi dokonanie np. 500 przelewów, przekazując informacje o 500 przelewach dotyczących 500 faktur - w takiej sytuacji mechanizm podzielonej płatności może zostać zastosowany, ponieważ będzie możliwe powiązanie konkretnej płatności z konkretną fakturą, a tylko zlecenie dla banku ma formę zbiorczą,
2. podatnik chciałby zapłacić np. za 50 faktur otrzymanych od jednego kontrahenta, jednym przelewem - w takiej sytuacji nie jest możliwe zastosowanie MPP.

Wskazać przy tym należy, że w przypadku niewłaściwego zastosowania mechanizmu do płatności, która nie jest powiązana z konkretną fakturą (np. przelew zbiorczy), nabywcy nie będą przysługiwały korzyści, o których mowa w art. 108c ust. 1 i 2 ustawy o VAT. Oznacza to, że taka zapłata nie będzie wyłączała odpowiedzialności solidarnej, dodatkowego zobowiązania oraz podwyższonych odsetek od zaległości, ponieważ nie będzie możliwości powiązania płatności z kwotą odpowiadającą kwocie podatku wynikającej z konkretnej faktury.

Polecamy: Akademia VAT

W konsekwencji błędnego zastosowania mechanizmu podzielonej płatności przez nabywcę towaru lub usługi\ sprzedawca zgromadzi na rachunku VAT dodatkowe środki. Sprzedawca będzie mógł wykorzystać te środki przede wszystkim do zapłaty kwoty VAT wykazanej na fakturze, otrzymanej od dostawcy lub usługodawcy z tytułu nabycia towarów lub usług, albo do uregulowania rozliczeń z urzędem skarbowym (np. wpłaty na rachunek urzędu skarbowego VAT).

Gdy w ocenie podatnika środki zgromadzone na rachunku VAT będą przewyższać kwoty niezbędne do zapłaty VAT w rozliczeniach z kontrahentami lub kwoty do rozliczeń z urzędem skarbowym, ma on możliwość uwolnienia tych środków. Może wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o wydanie zgody na przekazanie środków (w celu swobodnego dysponowania tymi środkami) z rachunku VAT na powiązany z tym rachunkiem rachunek rozliczeniowy. Organ podatkowy ma 60 dni od dnia otrzymania wniosku na wydanie zgody lub odmowę przekazania środków z rachunku VAT. Wniosek powinien zawierać:

• numer rachunku VAT, z którego mają być uwolnione środki,
• numer rachunku rozliczeniowego albo rachunku w SKOK, na który mają być przelane środki z rachunku VAT (może to być wyłącznie rachunek rozliczeniowy lub rachunek w SKOK, dla którego jest prowadzony ten rachunek VAT),
• wysokość środków, zgromadzonych na rachunku VAT, jaka ma zostać przekazana na rachunek rozliczeniowy albo rachunek w SKOK (podatnik powinien wskazać kwotę nie wyższą niż wartość środków zgromadzonych na rachunku VAT w dniu złożenia wniosku).

Warto wskazać, że sprzedawca tylko w określonych przypadkach ma możliwość zwrotu do nabywcy otrzymanej płatności, tzn. w sytuacji gdy podatnik, który otrzymał na swój rachunek VAT płatność za transakcję, nie jest dostawcą lub usługodawcą. Sprzedawca powinien dokonać zwrotu otrzymanej płatności na rachunek VAT podatnika, od którego otrzymał tę płatność niezwłocznie po powzięciu informacji o jej nienależnym otrzymaniu.

Podsumowując, w przypadku błędnego zastosowania mechanizmu podzielonej płatności przez nabywcę towaru lub usługi poprzez zrealizowanie zbiorczego przelewu za kilka faktur, sprzedawca nie ponosi negatywnych skutków działania swojego kontrahenta. Na rachunku VAT sprzedawcy zostaną zgromadzone środki, które może on wykorzystać w rozliczeniach z kontrahentami lub z urzędem skarbowym. W analizowanej sytuacji podatnik może również wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego z pisemnym wnioskiem, o wyrażenie zgody na przekazanie środków z rachunku VAT na powiązany z nim rachunek rozliczeniowy.

Sprzedawca nie ma możliwości zwrotu środków z rachunku VAT na rachunek nabywcy, w sytuacji gdy dokonano zbiorczego przelewu za kilka faktur. Taka możliwość występuje jedynie w przypadku zapłaty przez nabywcę kwoty w MPP na rachunek podmiotu innego niż dostawca towarów lub usługodawca.

Podstawa prawna:

• art. 62b ust. 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1876; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 1499

• art. 108a, art. 108b, art. 108c ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2244

Adrian Błaszkiewicz, ekspert w zakresie VAT