Kto ma obowiązek posiadać numer VAT UE i kiedy należy się nim posługiwać

W krajobraz prowadzonej działalności gospodarczej na stałe już wpisały się transakcje z podmiotami z innych niż Polska państw członkowskich Unii Europejskiej. I to zarówno te, które za przedmiot mają towary (np. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów/wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów) jak i usługi. Wraz ze wzrostem ilości dokonywanych transakcji wzrasta jednakże również ilość obowiązków administracyjnych podatników. Jednym z nich jest konieczność rejestracji nie tylko jako podatnika VAT, ale również jako podatnika VAT UE.

Polecamy: Komplet podatki 2019

Kto musi posiadać numer VAT UE...

Grupa pierwsza

Zagadnienie obowiązku rejestracji jako podatnika VAT UE uregulowane zostało w ustawie o VAT. Zgodnie z art. 97 ust. 1 ww. ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15 (w uproszczeniu podmioty prowadzące działalność gospodarczą), podlegający obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni, są obowiązani przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub pierwszego wewnątrzwspólnotowego nabycia zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu rejestracyjnym (czyli na druku VAT-R) o zamiarze rozpoczęcia wykonywania tych czynności.

Zatem obowiązek rejestracji jako podatnika VAT UE ciąży na podatnikach VAT czynnych, którzy zamierzają dokonywać transakcji:

- wewnątrzwspólnotowego nabycia (WNT) czy też,
- wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT).

Jednakże ww. przedsiębiorcy to nie jedyne podmioty mające obowiązek rejestracji jako podatnicy VAT UE.

Polecamy: Biuletyn VAT

Grupa druga...

Jak wskazuje art. 97 ust. 2 ustawy o VAT, ww. przepis stosuje się również do podatników w rozumieniu art. 15 (czyli podmiotów prowadzących działalność gospodarczą) innych niż wymienieni powyżej i osób prawnych niebędących podatnikami w rozumieniu art. 15, u których wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przekroczyła kwotę, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 (50.000 zł), oraz tych, którzy zamierzają skorzystać z możliwości określonej w art. 10 ust. 6 (dobrowolny wybór rejestracji do wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów).

Oznacza to, że rejestracji jako podatnik VAT UE musi dokonać również podmiot, który:

- nie dokonał wprawdzie rejestracji jako podatnik VAT czynny (nie przekroczył bowiem przykładowo tzw. limitu podmiotowego VAT),
- ale u którego wartość WNT przekroczyła kwotę 50.000 zł.

Natomiast w sytuacji, gdy ww. podmiot dokonał WNT na kwotę mniejszą niż 50.000 zł, rejestracji jako podatnik VAT UE może (ale nie musi) dokonać.

Polecamy: serwis Koszty

Polecamy: serwis Urząd skarbowy

Polecamy: Jak przygotować się do zmian 2019. Podatki, rachunkowość, prawo pracy i ZUS

Powyższe dotyczy następujących grup podatników:

- rolników ryczałtowych,
- podatników, którzy wykonują jedynie czynności inne niż opodatkowane podatkiem i którym nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług,
- podatników zwolnionych od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT (zwolnienie podmiotowe),
- osób prawnych, które nie są podatnikami.

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Pan Jan Kowalski zajmuje się produkcją wykałaczek. Jest podatnikiem podmiotowo zwolnionym z VAT (bowiem obrót jego przedsiębiorstwa wynosił w 2009 r. 30.000 zł). Pan Kowalski planuje rozszerzyć działalność gospodarczą na produkcję śrub i gwoździ. W tym celu zamierza nabyć z terytorium Niemiec maszyny do ich produkcji. Wartość maszyn to koszt rzędu 70.000 zł (odpowiednio 20.000 zł, 10.000zł oraz 40.000 zł).

Pan Kowalski może zatem dobrowolnie zarejestrować się jako podatnik VAT UE przed nabyciem ww. sprzętu. Jeżeli tego nie dokona, wówczas obowiązek rejestracji wystąpi po przekroczeniu kwoty nabycia w wysokości 50.000 zł.

Grupa trzecia...

Z dniem 1 stycznia 2010 r. obowiązek rejestracji jako podatnika VAT UE został również rozszerzony na tych podatników, którzy nie mają wprawdzie obowiązku rejestracji na podstawie dwóch ww. przepisów, ale którzy:

1. nabywają usługi, dla których miejsce świadczenia (kraj opodatkowania) zostało określone w kraju, w którym nabywca ma siedzibę, stałe miejsce działalności lub miejsce zamieszkania (art. 28 b ustawy o VAT) oraz
2. świadczą usługi:

a) dla podatników VAT UE lub osób prawnych niebędących podatnikami, ale zidentyfikowanych na potrzeby VAT UE,

b) dla których miejsce świadczenia (kraj opodatkowania) zostało określone w kraju, w którym nabywca ma siedzibę, stałe miejsce działalności lub miejsce zamieszkania,

c) są to usługi inne niż zwolnione od podatku od wartości dodanej lub opodatkowane stawką 0 proc. (dla których zobowiązanym do zapłaty podatku od wartości dodanej jest usługobiorca.

Spółka świadczyła usługi transportowe na terenie kraju na rzecz polskiej sieci handlowej. Obecnie planuje rozszerzyć działalność i wykonywać ww. czynności na rzecz podatników prowadzących działalność na terenie innych krajów Unii Europejskiej. W konsekwencji, zgodnie z art. 97 ust. 3 VATU, Spółka jest zobowiązana do rejestracji jako podatnik VAT UE dla świadczonych usług.

Spółka świadczy usługi tłumaczeń na terenie kraju. Obecnie planuje rozszerzyć działalność i wykonywać usługi tłumaczenia na rzecz kontrahentów ze Szwajcarii. Spółka nie ma obowiązku rejestracji jako podatnik VAT UE (nie będzie wykonywała bowiem czynności na rzecz podatników VAT UE lub osób prawnych niebędących podatnikami, ale zidentyfikowanych na potrzeby VAT UE).

Spółka świadczy usługi tłumaczeń na terenie kraju. Obecnie planuje rozszerzyć działalność i oferować polskim kontrahentom również tłumaczenia z zakresu języka chińskiego i libijskiego. W tym celu podpisała stosowne umowy z kancelariami zajmującymi się tłumaczeniem z terytorium Chin i Libii (kancelarie te będą działać na zasadzie podwykonawców).

W konsekwencji, zgodnie z art. 97 ust. 3 ustawy o VAT, Spółka jest zobowiązana do rejestracji jako podatnik VAT UE dla nabywanych usług. Są to bowiem usługi wymienione w katalogu art. 28b ustawy o VAT, jednocześnie będą dla Spółki stanowiły import usług.

Zgłoszenia rejestracyjnego należy dokonać jeszcze przed dokonaniem pierwszej czynności nabycia, dostawy wewnątrzwspólnotowej, importu usług lub wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług.

Obowiązek rejestracyjny nie dotyczy usług, które podlegają w państwie UE usługobiorcy stawce 0% lub zwolnieniu z tamtejszego podatku od towarów i usług.

VAT 2019

Obowiązek posługiwania się numerem VAT UE

Podmioty zarejestrowane jako podatnicy VAT UE, które uzyskały potwierdzenie na formularzu VAT5UE, podając numer, pod którym są zidentyfikowane na potrzeby podatku, przy:

1. dokonywaniu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT),
2. dokonywaniu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT),
3. świadczeniu usług, do których stosuje się art. 100 ust. 1 pkt 4, dla podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących takimi podatnikami, zidentyfikowanych na potrzeby podatku od wartości dodanej (sprzedaż na rzecz podatników z UE usług, dla których miejsce świadczenia zostało określone w kraju nabywcy),
4. nabywaniu usług, do których stosuje się art. 28b, dla których są podatnikami z tytułu importu usług (kupno usług, dla których miejsce świadczenia zostało określone w kraju nabywcy)

- są obowiązane do posługiwania się numerem identyfikacji podatkowej poprzedzonym kodem PL (art. 97 ust. 10 ustawy o VAT).

Oznacza to, że przepisy ustawy nakładają na podatników zajmujących się handlem wewnątrzwspólnotowym (towarowym oraz usługowym) obowiązek posługiwania się przy tego typu transakcjach numerem VAT UE (dokładnie VAT PL). Wskazany wyżej kod PL stanowi informację dla kontrahentów, że podatnik wypełnił w Polsce wszystkie warunki uprawniające go do rejestracji jako podatnik VAT UE.

Przy czym przy towarach sprawa jest jasna. Przy kupnie lub sprzedaży usług transgranicznych już trochę bardziej skomplikowana.

Co istotnie tutaj, obowiązek podania kodu PL w transakcjach usługowych ciąży na polskich podatnikach w każdym przypadku, gdy kupują usługi od kontrahentów z zagranicy, dla których są podatnikami z tytułu importu usług (kupno usług, dla których miejsce świadczenia zostało określone w kraju nabywcy – art. 28b).

Chcesz otrzymywać więcej aktualnych informacji? Zapisz się na newsletter!

Kod ten winni podawać zarówno, gdy sprzedawcą jest podmiot z Unii Europejskiej jak i spoza niej. Kodu PL podatnik nie ma obowiązku podać, gdy nabywa usługi inne niż wymienione w art. 28b ustawy o VAT (choćby usługę świadczył podatnik z UE).

Polska Spółka nabyła usługę transportową od kontrahenta z Niemiec. Jest obowiązana dla tej transakcji podać swój numer VAT PL, bowiem jest to usługa wymieniona w art. 28b ustawy, kontrahentem jest zaś podmiot z innego niż Polska kraju (Niemcy).

Polska Spółka nabyła usługę transportową od kontrahenta ze Szwajcarii. Również w tym przypadku, jest obowiązana dla tej transakcji podać swój numer VAT PL, bowiem jest to usługa wymieniona w art. 28b ustawy, kontrahentem jest zaś podmiot z innego niż Polska kraju (Szwajcaria).

Polska Spółka nabyła usługę remontu kamienicy położonej w Gdańsku. Usługę świadczył kontrahent z Niemiec (niezarejestrowany dla potrzeb VAT w Polsce). Spółka nie ma obowiązku podania dla tej transakcji swojego numeru VAT PL (mimo, że transakcja będzie stanowiła dla niej import usług), bowiem nie jest to usługa wymieniona w art. 28b ustawy o VAT.

Jeśli chodzi o sprzedaż usług transgranicznych, obowiązek podania kodu PL ciąży na polskich podatnikach jedynie w przypadku, gdy świadczą usługi na rzecz kontrahentów z Unii Europejskiej (a nie z krajów trzecich), dla których ci kontrahenci są podatnikami z tytułu importu usług (nabywają bowiem usługi, dla których miejsce świadczenia zostało określone w kraju nabywcy – art. 28b).

Kodu PL podatnik nie ma obowiązku podać, gdy świadczy usługi inne niż wymienione w art. 28b (choćby usługę świadczył podatnik z UE).

Spółka świadczy usługi tłumaczeń na rzecz przedsiębiorców ze Szwajcarii. Spółka nie ma obowiązku podawania w danej transakcji swojego numeru VAT PL (nie będzie wykonywała bowiem czynności na rzecz podatników VAT UE lub osób prawnych niebędących podatnikami, ale zidentyfikowanych na potrzeby VAT UE).

Spółka świadczy usługi tłumaczeń na rzecz podatników VAT UE z Litwy. Spółka ma obowiązek podawać w danej transakcji swój numer VAT PL (będzie bowiem wykonywała czynności (dokładnie usługi wymienione w art. 28b) na rzecz podatników VAT UE lub osób prawnych niebędących podatnikami, ale zidentyfikowanych na potrzeby VAT UE).

Polska Spółka świadczy usługę remontu kamienicy położonej w Berlinie. Usługę nabywa kontrahent z Niemiec (podatnik podatku od wartości dodanej). Spółka nie ma obowiązku podania dla tej transakcji swojego numeru VAT PL (mimo, że nabywcą jest podmiot z UE, bowiem nie jest to usługa wymieniona w art. 28b ustawy.

Opisany obowiązek posługiwania się kodem PL przed numerem identyfikacyjnym VAT przy nabyciu oraz sprzedaży usług transgranicznych został wprowadzony ustawą z dnia 23 października 2009 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (z mocą od 1 stycznia 2010 r.).