Usługi udzielania pożyczek a VAT

Świadczenie usług – warunki opodatkowania VAT

Na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie zaś z art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa wyżej, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Tym samym, za opodatkowaną VAT usługę można uznać takie świadczenie (inne niże dostawa towarów), za które usługodawca otrzymuje ekwiwalentne wynagrodzenie od usługobiorcy na podstawie łączącego strony stosunku cywilnoprawnego.

Autopromocja

Aby jednak usługa świadczona na terytorium kraju mogła zostać faktycznie opodatkowana VAT, musi ona zostać zrealizowana przez podatnika VAT działającego w takim charakterze, tj. podmiot wykonujący samodzielną działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności (art. 15 ust. 1 ustawy o VAT). Przy czym, w świetle art. 15 ust. 2 powołanego aktu prawnego, działalność gospodarcza, o której mowa wyżej, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Zasady opodatkowania usług polegających na udzielaniu pożyczek

Istota umowy pożyczki została określona w Kodeksie cywilnym. Jak stanowi art. 720 § 1 ww. ustawy, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Powyższe oznacza, że na mocy przedmiotowej umowy pożyczkodawca realizuje na rzecz pożyczkobiorcy świadczenie (usługę) polegające na przeniesieniu określonej ilości pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Jednakże, zasilenie majątku biorącego jest w takim przypadku jedynie czasowe, gdyż podmiot ten musi zwrócić dającemu pożyczkę taką ilość pieniędzy lub rzeczy tego samego gatunku i jakości.

Co również warte odnotowania, czynność udzielenia pożyczki może być odpłatna, gdy pożyczka ta podlega oprocentowaniu albo nieodpłatna – jeśli pożyczkodawca nie pobiera od pożyczkobiorcy wynagrodzenia, np. w postaci odsetek. Podkreślenia wymaga przy tym fakt, że należny dającemu pożyczkę zwrot pieniędzy lub rzeczy nie może być utożsamiany z odpłatnością za usługę. Pożyczkodawca nie uzyskuje bowiem żadnego przysporzenia (korzyści) w związku ze zwrotnym otrzymaniem środków wcześniej udostępnionych innemu podmiotowi. Korzyść taką może stanowić wynagrodzenie (odsetki) pobierane za świadczenie usługi od pożyczkobiorcy.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że w przypadku gdy podatnik VAT udziela oprocentowanej pożyczki w ramach swojej działalności gospodarczej, wówczas dochodzi do świadczenia odpłatnej usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Bez znaczenia jest przy tym to, czy udzielanie pożyczek stanowi przedmiot działalności podatnika (np. ujawniony w KRS) oraz częstotliwość wykonywania takich usług. Opodatkowaniu podlega bowiem choćby jednorazowe udzielenie pożyczki (na warunkach określonych w art. 8 ustawy o VAT) przez podatnika VAT działającego w takim charakterze.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Powyższe znajduje potwierdzenie w interpretacjach organów podatkowych. Przykładowo, w interpretacji z 2.02.2016 r. sygn. IPPP2/4512-1265/15-2/JO Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w stwierdził: „Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Udzielanie bowiem pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług. Udzielenie pożyczki stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnieniu kapitału na wskazany w umowie okres czasu. Czynność udzielenia pożyczki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zamian za wynagrodzenie (odsetki), stanowi zatem odpłatne świadczenie usług, co do zasady, podlegające opodatkowaniu VAT. Zatem, odsetki otrzymane z tytułu udzielonej pożyczki stanowią wynagrodzenie z tytułu jej udzielenia”.

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

Do analogicznych wniosków doszedł również m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 1.03.2016 r. sygn. ILPP1/4512-1-883/15-2/JKu, stwierdzając: „Fakt, że działalność w zakresie pożyczek nie została wprost wykazana jako przedmiot działalności Spółki w Rejestrze Przedsiębiorców KRS, nie przesądza, że udzielona pożyczka nie będzie prawnie skuteczna lub udzielona poza prowadzoną działalnością gospodarczą. W związku z tym, udzielenie przedmiotowych pożyczek będzie wykonywane przez Spółkę jako podatnika podatku VAT”.

Co jednak istotne, świadczenie usług polegających na udzieleniu pożyczki jest objęte zakresem zwolnienia z podatku VAT. Na mocy bowiem art. 43 ust. 1 pkt 38  ustawy o VAT zwalnia się z podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Ewelina Kalita, Konsultant podatkowy

ECDDP Sp. z o.o.