Opłata za miejsce na cmentarzu – stawka VAT

Taką interpretację przyjmują organy podatkowe wobec usług pogrzebowych realizowanych przez prywatne i komunalne przedsiębiorstwa. Dotyczy to również opłat za miejsce na cmentarzu komunalnym. Natomiast wszelkie opłaty za miejsce na cmentarzu parafialnym (wyznaniowym), podobnie jak opłaty za pogrzeb pobierane przez kościoły i związki wyznaniowe - są zwolnione z VAT.

Opłaty cmentarne z podatkiem

Pobieranie opłat za miejsce na cmentarzach komunalnych i wyznaniowych (parafialnych) przewidziane jest w art. 7 ustawy z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Zgodnie z tymi przepisami zwykły (jednoosobowy) grób nie może być użyty do ponownego chowania przed upływem lat 20. Natomiast po upływie lat 20 ponowne użycie grobu do chowania nie może nastąpić, jeżeli jakakolwiek osoba zgłosi zastrzeżenie przeciw temu i uiści opłatę, przewidzianą za pochowanie zwłok. Zastrzeżenie to ma skutek na dalszych lat 20 i może być odnowione.

Ustawa o cmentarzach (…) daje również możliwość zawierania umów przedłużających ww. termin, przed upływem którego nie wolno użyć grobu do ponownego pochowania.

Natomiast opłat co 20 lat nie trzeba wnosić i nie trzeba czynić ww. zastrzeżenia (sprzeciwu) odnośnie grobów murowanych przeznaczonych do pochowania zwłok więcej niż jednej osoby, a także do chowania urn zawierających szczątki ludzkie powstałe w wyniku spopielenia zwłok.

Jednostki organizacyjne gmin zajmujące się administrowaniem cmentarzami komunalnymi (często zwane zakładami gospodarki komunalnej) mają czasem wątpliwości, czy te opłaty muszą zwiększać o VAT i wg jakiej stawki.

Organy podatkowe, a w szczególności Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stoją na stanowisku, że opłata „za miejsce na cmentarzu” (wg potocznego sformułowania), którą ww. art. 7 ustawy o cmentarzach (…) określa jako „opłatę, przewidzianą za pochowanie zwłok” powinna być powiększona o należny VAT obliczony wg stawki 8%.

Zgodnie z wydawanymi przez Główny Urząd Statystyczny interpretacjami Zgodnie na podstawie zasad metodycznych PKWiU wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 4 września 2015 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 1676 z późn. zm.) usługi zarządzania cmentarzem komunalnym, wykonywane przez gminę/właściciela cmentarza lub zarządzającego cmentarzem na zlecenie gminy, w ramach których pobierane są opłaty na rzecz gminy z tytułu usług cmentarnych, m.in.:

- za miejsce pochówku na cmentarzu na pierwsze 20 lat,

- za przedłużenie rezerwacji miejsca na cmentarzu na kolejne 20 lat,

mieszą się w zakresie grupowania PKWiU 96.03.1 - „Usługi pogrzebowe i pokrewne”.

W załączniku nr 3 do ustawy o VAT, który zawiera wykaz towarów i usług opodatkowanych obecnie stawką 8% VAT, pod pozycją nr 180 znajdują się „Usługi pogrzebowe i pokrewne, wraz z dostawą trumien, urn i utensyliów pogrzebowych dostarczanych wraz z trumną lub urną” (symbol PKWiU 96.03).

Zatem opłaty pobierane „za miejsce na cmentarzu” są opodatkowane stawką 8% VAT, zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy o VAT w związku z art. 146a pkt 2 tej ustawy w powiązaniu z poz. 180 załącznika nr 3 do ustawy o VAT.

Takie stanowisko zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej np. w interpretacji z 15 marca 2018 r. (sygn. 0115-KDIT1-1.4012.38.2018.1.RH), czy w interpretacji z 26 kwietnia 2017 r. (sygn. 3063-ILPP2-1.4512.54.2017.1.MK).

Również Minister Finansów 6 kwietnia 2011 r. w odpowiedzi na interpelację poselską potwierdził, że zwolnione z VAT są usługi w zakresie praktyk religijnych, świadczone głównie wiernym przez kościoły, synagogi, meczety i w innych miejscach przeznaczonych do praktyk religijnych.

Polecamy: Biuletyn VAT

Opłaty za pogrzeby i miejsce na cmentarzach wyznaniowych najczęściej bez VAT

Warto tu zauważyć, że zgodnie z art. 43. ust. 1. pkt 31 lit. a) zwolnione z VAT są usługi oraz dostawa towarów ściśle z tymi usługami związana, realizowane przez kościoły i związki wyznaniowe, o których mowa w przepisach o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w przepisach o stosunku Państwa do kościołów i innych związków wyznaniowych.

Warunkiem zwolnienia jest w szczególności realizacja tych usług w zakresie interesu zbiorowego swoich członków w zamian za „składki” i nie nastawienie na zysk podmiotów świadczących te usługi. Ponadto zwolnienie to stosuje się o ile nie powoduje ono naruszenia warunków konkurencji.

Powszechnie parafie nie naliczają w Polsce VAT ani od usług pogrzebowych ani od opłat za „miejsce na cmentarzu”. Organy podatkowe czasem próbowały z tą praktyką walczyć ale bez skutku. Przykładem może być wyrok Wojewódzkiego Sądu w Łodzi z 14 kwietnia 2016 r. (sygn. I SA/Łd 172/16). W wyroku tym WSA uchylił niekorzystną (dla Kurii Metropolitarnej w Łodzi) interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi.

Sąd stwierdził m.in.: Za nieprzekonujące należy uznać również stanowisko organu, że w przedmiotowej sprawie istnieje realne ryzyko wystąpienia naruszenia zasad konkurencji, gdyż zastosowanie zwolnienia stawiałoby wnioskodawcę w uprzywilejowanej sytuacji na rynku w stosunku do innych podmiotów wykonujących podobne czynności (np. gminy).

Zdaniem Sądu bez głębszej analizy tej kwestii (w oparciu o uzupełniony stan faktyczny, ewentualnie w oparciu o jakieś inne konkretne źródła znane organowi z urzędu), za co najmniej równie uprawnione można uznać stanowisko, że usługi wykonywane w tym zakresie przez wnioskodawcę lub gminy w ogóle nie są konkurencyjne, gdyż oferta każdego z tych usługodawców jest skierowana do zupełnie innych podmiotów: tj. katolików lub osób niewierzących. Każdy z potencjalnych klientów wybiera bowiem konkretnego usługodawcę, kierując się własnymi przekonaniami religijnymi lub ich brakiem, ewentualnie przekonaniami zmarłego. Nie ma tu zatem żadnej konkurencyjności, gdyż cena usługi - jakkolwiek by jej nie nazwać (składka czy ofiara) nie przesądza o dokonanym wyborze.

WSA uznał też w tym wyroku, że ze zbiorowym interesem członków mamy do czynienia wówczas, gdy dotyczy on nieograniczonej liczby osób należących do określonej wspólnoty (w tym przypadku grupy wyznawców) – to znaczy potencjalnie każdego. Tak właśnie jest w niniejszej sprawie, gdyż ceremonie pogrzebowe wraz z pochowaniem zwłok w miejscu poświęconym dokonywane są w interesie zbiorowym wszystkich katolików, choć oczywiście korzystają z nich konkretne osoby w ściśle określonych sytuacjach.

Natomiast zdaniem WSA zwolnienie nie może być stosowane w odniesieniu do usług pogrzebowych, czy opłat za miejsce na cmentarzu wyznaniowym realizowanych w związku z osobami niewierzącymi chowanymi na cmentarzach kościelnych z tego powodu, że są one jedynymi w danej miejscowości.

Oczywiście parafie wyznaniowe, będąc zwolnione z VAT nie mogą odliczać VAT od nabywanych przez nie usług. Przykładem potwierdzającym taką wykładnię jest interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 16 grudnia 2015 r. (sygn.  IPTPP1/4512-560/15-4/MSu), w której organ podatkowy odpowiadał na pytanie parafii ewangelicko-reformowanej, która jest czynnym podatnikiem VAT z tytułu świadczonych przez nią usług najmu.Natomiast w zakresie usług dot.kultu religijnego parafia ta korzysta ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 31 ustawy o VAT. Jako, że teren cmentarza jest traktowany jako miejsce kultu religijnego, toteż "usługi" świadczone przez parafię na tym cmentarzu (pogrzeby wyznaniowe, opłaty za miejsca na cmentarzu) nie są opodatkowane VAT. W konsekwencji kupowane przez parafię usługi pielęgnacji terenów zielonych na terenie cmentarza nie uprawniają do odliczenia VAT, bowiem nie są związane z czynnościami opodatkowanymi VAT