Pierwsze zasiedlenie a zwolnienie z podatku VAT

Trybunał w Luksemburgu nie orzekł jeszcze o niezgodności polskich przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004, Nr 54, poz. 535; dalej ustawy VAT) z przepisami Dyrektywy VAT 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2011 r. w sprawie wspólnego systemu od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1; dalej Dyrektywa VAT), odnośnie definicji pierwszego zasiedlenia, a polskie organy skarbowe zaczynają wydawać interpretacje indywidualne prawa podatkowego, które to stwierdzają. Problem dotyczy definicji pierwszego zasiedlenia, której nie ma w Dyrektywie VAT, a jest w polskiej ustawie VAT.

Pierwsza poruszająca ten kwestię jest interpretacja indywidualna prawa podatkowego Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 14 kwietnia 2016 r., IPPP3/4512-873/15-3/S/RD, z której wynika, że sprzedaż budynku wybudowanego przez podatnika na potrzeby siedziby firmy (bądź nabytego od poprzedniego właściciela, ale w istotny sposób ulepszonego) jest dostawą już po pierwszym zasiedleniu i w związku z tym jest objęta zwolnieniem z podatku VAT.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Podatnik (bank prowadzący działalność w sieci placówek) złożył wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej prawa podatkowego o uznanie czy będzie mógł skorzystać ze zwolnienia wskazanego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy VAT, który to wskazuje, że „zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy: a) dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim, b) pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata”. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w dniu 16 grudnia 2015 r. wydał negatywną interpretacje indywidualną w zakresie zastosowania wskazanego zwolnienia. Podatnik wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ale Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w odpowiedzi na skargę uwzględnił w całości żądania podatnika i zmienił zaskarżoną indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego uznając, że stanowisko podatnika jest w całości prawidłowe w zakresie zwolnienia z podatku VAT sprzedaży przez niego budynku.

Opodatkowanie VAT sprzedaży nieruchomości

W przedmiotowej sprawie należy wskazać, że działalność banku obejmuje świadczenie usług korzystających ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 39-40 ustawy VAT tzw. usługi finansowe oraz usługi opodatkowane tym podatkiem (konsultacyjno–doradcze i faktoringowe). Podatnik planuje sprzedaż nieruchomości wybudowanej na potrzeby siedziby firmy. Sprzedaż budynku będzie uznawana za dostawę towarów już po pierwszym zasiedleniu i w związku z tym będzie objęta zwolnieniem z podatku VAT. Nie ma znaczenia, że budynek ten nigdy nie został przez podatnika oddany do użytkowania w wyniku czynności podlegających opodatkowaniu, czyli np. do wynajmu.

Pojęcie pierwszego zasiedlenia nie zostało określone w Dyrektywie VAT. Państwa członkowskie wobec tego nie mają prawa definiować pierwszego zasiedlenia samodzielnie, gdyż spowodować to może różnice w rozumieniu tego zwolnienia przez państwa członkowskie Unii Europejskiej. Art. 135 ust. 1 lit. j Dyrektywy VAT odnosi się do zwolnienia dostawy budynków i budowli - sprzedaży. Wobec tego pojęcie pierwszego zasiedlenia powinno być rozumiane jako pierwsze zajęcie budynku lub pierwsze przyjęcie do używania budynku.

Polecamy: Praktyczny leksykon VAT 2016

Definicja pierwszego zasiedlenia z art. 2 pkt 14 ustawy VAT wskazuje, że pierwsze zasiedlenie „rozumie się przez to oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich: a) wybudowaniu lub b) ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej”. Polski ustawodawca ustanowił w istocie definicje pierwszego zasiedlenia daleko odbiegające od językowego znaczenia tego pojęcia. Pomocne w ustaleniu znaczenia pojęcia pierwszego zasiedlenia na gruncie prawa unijnego może być także odwołanie się do angielskiej i francuskiej wersji językowej Dyrektywy VAT, które posługują się terminem „occupation”, który powinien być tłumaczony tu jako „zajęcie” czy „objęcie w posiadanie”. Pierwsze zasiedlenie na gruncie języka prawnego powinno być rozumiane jako pierwsze zajęcie, przyjęcie do używania czy objęcie w posiadanie danego obiektu budowlanego.

Na sprzeczność polskiej ustawy VAT z Dyrektywą 2006/112 zwraca uwagę orzecznictwo sądów administracyjnych. W wyroku z 14 maja 2015 r. syg. akt I FSK 382/14 Naczelny Sąd Administracyjny wyraził pogląd zgodnie z którym pojęcie pierwszego zasiedlenia posiada własne, autonomiczne znaczenie na gruncie wspólnotowego systemu VAT, a państwa członkowskie nie są uprawnione do ustanowienia własnego rozumienia tego terminu. Sąd wskazał, że wprowadzając szczegółowe przesłanki zwolnienia z VAT dostawy budynków i budowli polski ustawodawca naruszył art. 135 ust. 1 lit. j Dyrektywy VAT. Oznacza to, że zarówno sądy administracyjne, jak również organy podatkowe są zobligowane do stosowania wykładni art. 43 ust. 1 pkt. 10 oraz art. 2 pkt 14 ustawy VAT zgodnie z Dyrektywą VAT.

Wątpliwości, które pojawiły się na tle definicji pierwszego zasiedlenia polskich przepisów z przepisami unijnymi zostały również wyrażone w pytaniu prejudycjalnym skierowanym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przez Naczelny Sąd Administracyjny z dnia 23 lutego 2016 r.,syg. akt I FSK 1573/14, w którym zadano pytanie „Czy art. 135 ust. 1 lit. j) dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE 2006r. Nr L 347, s. 1) należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się krajowemu uregulowaniu [art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.; dalej "u.p.t.u.")], zgodnie z którym zwolniona od VAT jest dostawa budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy: a) dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim, b) pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata w zakresie, w jakim art. 2 pkt 14 u.p.t.u. definiuje, że pierwszym zasiedleniem jest oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich: a) wybudowaniu lub b) ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowe”.

Wynajem nieruchomości a VAT

Polskie przepisy podatku VAT powinny zostać dostosowane do przepisów Dyrektywy VAT. W skutek tego zniknie definicja pierwszego zasiedlenia z ustawy o VAT. Cieszy jednak fakt, iż organy podatkowe same zauważyły nieprawidłowości w polskich przepisach prawa podatkowego i zaczęły stosować przepisy wynikające z Dyrektywy VAT. Jednak potrzebna jest zmiana w ustawie o VAT, aby wszystkie organy podatkowe stosowały jednolicie przepisy dotyczące zwolnienia z opodatkowania sprzedaży nieruchomości już użytkowanej przez jej dostawcę.

Autor: Monika Michalak, Konsultant podatkowy w Russell Bedford Poland.

Źródło: Artykuł pochodzi z RB Magazine wydawanego przez Russell Bedford