Darowizna - opodatkowanie czy zwolnienie z VAT

Darowizny a VAT - podstawa prawna i zakres regulacji

Jak stanowi art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług są odpłatna dostawa oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Darowizna jest umową nazwaną uregulowaną w kodeksie cywilnym, w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swego majątku - art. 888 kodeksu cywilnego). Pojęcie darowizny jest uregulowane w z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym przez dostawę towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel.

Natomiast, stosownie do art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, przez dostawę towarów jest również rozumiane nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1. przekazanie bądź zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia
2. wszelkie inne darowizny,

- jeśli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Zatem darowizna jako rodzaj nieodpłatnego przekazania towarów, stanowi dostawę towarów w rozumieniu przepisów ustawy o VAT i co do zasady podlega opodatkowaniu. W świetle ustawy o VAT, pojęcie darowizny ma węższy zakres niż w prawie cywilnym i odnosi się wyłącznie do darowizn, których przedmiot stanowią towary. Towarami natomiast są, zgodnie z art. 2 ust. pkt. 6 ustawy o VAT, „rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii”.

W związku z przekazaniem darowizny przedsiębiorca będzie obowiązany do jej opodatkowania jeśli przekazany towar był jego własnością, a przy jego nabyciu przysługiwało mu prawo odliczenia kwoty podatku naliczonego, oczywiście za wyjątkiem przypadków wyłączonych ustawowo z obowiązku opodatkowania. Ustawodawca bowiem w pewnych wypadkach wyłączył opodatkowanie takich darowizn. Stosownie do art. 7 ust. 3 ustawy o VAT, nie stanowią dostawy towarów, a więc nie podlegają opodatkowaniu, prezenty o małej wartości, oraz próbki, o ile przekazanie to nastąpiło w związku z działalnością gospodarczą podatnika.

Zgodnie z art. 7 ust 4 ustawy o VAT, za prezenty o małej wartości uznaje się przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:

1. o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym 100 zł, jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób
2. których przekazania nie ujęto w ewidencji której mowa w pkt. 1, jeśli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 10 zł.

Podstawą opodatkowania przekazywanej darowizny (nieodpłatnej dostawy towarów) będzie, stosownie do art. 29 ust. 2 ustawy o VAT, cena nabycia towarów, lub towarów podobnych, a gdyby takowa nie istniała, koszt wytworzenia takich towarów, określone na moment ich dostawy.

Potwierdził to wyrok NSA z 9 marca 2010 r., sygn. akt  : I FSK 2147/08, w którym czytamy, że: „podstawą opodatkowania jest bez względu na sposób nabycia przekazywanej rzeczy jej wartość zaktualizowana (rynkowa), tj. taka za którą podatnik nabyłby daną rzecz na rynku w momencie powstania obowiązku podatkowego”.

Polecamy: Biuletyn VAT

Darowizna na rzecz organizacji pożytku publicznego

Organizacje non-profit są coraz częściej beneficjentami różnego rodzaju darowizn. Jest to związane z uwzględnianiem zasad społecznej odpowiedzialności biznesu (czyli świadomego działania ukierunkowanego nie tylko na zysk finansowy, ale również  uwzględniające interes społeczny). Z treści art. 7 ust 2 ustawy o VAT, wynika wyraźnie, iż warunkiem opodatkowania nieodpłatnej dostawy towarów jest posiadanie przez podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części przy nabyciu (wytworzeniu lub imporcie) towaru. Przepisy ustawy co do zasady nie przewidują opodatkowania podatkiem VAT darowizn towarów, jeśli podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabywaniu tych towarów.

Ustawodawca w określonych przypadkach, całkowicie zwolnił od opodatkowania nieodpłatne dostawy produktów spożywczych dla organizacji pożytku publicznego. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT, przewidziane jest zwolnienie od podatku VAT darowizn produktów spożywczych na rzecz organizacji charytatywnych (za wyjątkiem napojów alkoholowych powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość przekracza 0,5%). Darowizna musi być przeznaczona na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.

Jak widać wyraźnie musi zostać spełnione kilka warunków, aby zwolnienie od opodatkowania mogło mieć miejsce:

1. przedmiotem nieodpłatnego przekazania są wyłącznie produkty żywnościowe
2. przekazanie musi nastąpić na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
3. dostarczany towar jest przekazywany wyłącznie na cele charytatywne będące przedmiotem działalności tej organizacji pożytku publicznego
4. na podstawie przedstawionej przez tę organizację dokumentacji jest możliwe określenie przeznaczenia otrzymanych przez nią towarów (żywności)

Podsumowanie

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają nie tylko odpłatne świadczenia i dostawy towarów, ale również często czynności nieodpłatne. Należy pamiętać, że tylko w pewnych wyjątkowych przypadkach darowizna może korzystać ze zwolnienia z opodatkowania – w sytuacji gdy dotyczy produktów spożywczych przekazywanych na cele charytatywne, lub przyjmuje formę prezentu lub próbki przekazywanego kontrahentowi w związku z działalnością gospodarczą podatnika.

Monika Cieślak, ECDDP Sp.z.o.o.