Strona główna » Księgowość » Poradniki » Jak rozliczyć VAT od zakupu wewnątrzwspólnotowego

Jak rozliczyć VAT od zakupu wewnątrzwspólnotowego

30 października 2006, 00:00

REKLAMA

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej nastąpiła harmonizacja przepisów podatku od towarów i usług oparta na regulacjach VI Dyrektywy. Pojawiły się nowe zasady rozliczania VAT przy handlu pomiędzy podmiotami z krajów Wspólnoty. Wewnątrzwspólnotowy zakup oraz dostawa towarów charakteryzują się odmiennymi zasadami rozliczania VAT w porównaniu z dostawą krajową.

SPIS TREŚCI

PORADY PRAWNE

Czy niezarejestrowany podatnik rozlicza zakup
Kiedy wystawić fakturę wewnętrzną
Jak przeliczyć kwoty wyrażone w euro

AKTY PRAWNE

Ustawy i rozporządzenia

Czynności podlegające opodatkowaniu VAT

Wewnątrzwspólnotowe nabycie może jednak także wystąpić przy zakupie przez osobę prywatną nowego samochodu. Niezależnie, czy jest się przedsiębiorcą – podatnikiem VAT, czy przedsiębiorcą – niebędącym podatnikiem VAT, czy też osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej, należy rozliczyć wewnątrzwspólnotowe nabycie, gdy przedmiotem zakupu jest nowy środek transportu.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów, import towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. Czynności te podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Oznacza to, że wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów będzie podlegało opodatkowaniu VAT według stawek właściwych dla towarów nabywanych w kraju.

Wewnątrzwspólnotowy zakup

Zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.), dalej ustawa o VAT, przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz. Warunkiem wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów jest to, aby nabywcą towarów był:

• podatnik VAT lub podatnik podatku od wartości dodanej, a nabywane towary miały służyć czynnościom wykonywanym przez niego jako podatnika,

• osoba prawna niebędąca podatnikiem VAT.

Dodatkowo, aby mówić o wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów dokonujący dostawy towarów musi być podatnikiem podatku od wartości dodanej (zagranicznym podatnikiem VAT). Trzeba jednak pamiętać, że zawsze będzie wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów, bez względu na status nabywcy polskiego i sprzedawcy zagranicznego zakup nowego środka transportu.

Szczególne przypadki

Jednak nie we wszystkich przypadkach będzie występowało wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. W ustawie o VAT określono, że pomimo spełnienia warunków do uznania danego nabycia w ramach WNT, w niektórych przypadkach nie będzie się uważało, że nastąpiło wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. Między innymi WNT nie występuje, jeżeli całkowita wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10 000 euro, a została dokonana przez:

• rolników ryczałtowych dla prowadzonej przez nich działalności rolniczej,

• podatników, którzy wykonują jedynie czynności inne niż opodatkowane podatkiem i którym nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług,

• podatników zwolnionych podmiotowo od podatku,

• osoby prawne, które nie są podatnikami.

W przypadku gdy u tych podmiotów zostaje przekroczona kwota 10 000 euro uznaje się, że wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów ma miejsce od momentu przekroczenia tej kwoty.

Oczywiście, gdy wspomniane podmioty dokonują zakupu nowego środka transportu bezwzględnie będziemy mieli do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów może mieć jednak zastosowanie do tych podatników oraz osób prawnych niebędących podatnikami, pod warunkiem złożenia przez te podmioty naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o wyborze opodatkowania tych czynności. Oświadczenie składa się przed dokonaniem wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, od którego nabycia te mają być rozliczane przez te podmioty na terytorium kraju, i obowiązuje ono przez 2 kolejne lata, licząc od końca miesiąca, w którym zostało złożone. Podatnicy mogą ponownie skorzystać z wyłączenia od WNT, jeżeli zawiadomią pisemnie naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z opodatkowania przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują z opodatkowania, nie wcześniej jednak niż po upływie 2 lat.

Podatnik VAT-UE

Rozpoczęcie wykonywania wewnątrzwspólnotowego nabycia wiąże się z wypełnieniem kilku obowiązków formalnych w urzędzie skarbowym. Pierwszym z nich jest rejestracja jako podatnika VAT-UE. Podatnicy podlegający obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni są obowiązani przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub pierwszego wewnątrzwspólnotowego nabycia zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu rejestracyjnym VAT-R o zamiarze rozpoczęcia wykonywania tych czynności. Do zgłoszenia (aktualizacji) VAT-R załącza się informację dotyczącą obowiązku podatkowego w zakresie transakcji wewnątrzwspólnotowych VAT-R/UE.

Zgłoszenie do WNT stosuje się również do innych podatników i osób prawnych niebędących podatnikami, u których wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przekroczyła kwotę 10 000 euro, oraz tych, którzy sami zadeklarują chęć rejestracji.

Naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podmiot, który dokonał zawiadomienia, jako podatnika VAT UE i potwierdza zarejestrowanie na druku VAT-5UE.

W przypadku podatników rozpoczynających wykonywanie czynności opodatkowanych oraz podatników, którzy rozpoczęli wykonywanie tych czynności, w okresie krótszym niż 12 miesięcy przed złożeniem zawiadomienia i którzy zostali zarejestrowani jako podatnicy VAT-UE, termin zwrotu różnicy podatku wydłuża się z 60 do 180 dni.

Podstawa opodatkowania

Mimo że podatek należny z tytułu WNT stanowi podatek naliczony, to prawidłowe wyliczenie podstawy opodatkowania może mieć wpływ na poprawne obliczenie VAT wykazanego w deklaracji rozliczeniowej. Podstawą opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów jest kwota, jaką nabywający jest obowiązany zapłacić. Podstawa opodatkowania obejmuje:

• podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze związane z nabyciem towarów, z wyjątkiem podatku,

• wydatki dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu oraz ubezpieczenia, pobierane przez dostawcę od podmiotu dokonującego wewnątrzwspólnotowego nabycia.

Przy ustalaniu podstawy opodatkowania bierze się także pod uwagę, podobnie jak ma to miejsce przy określaniu obrotu dla opodatkowania transakcji krajowych, kwoty dopuszczalnych obniżek i zwrotów towarów. Oznacza to, że podstawę opodatkowania w WNT obniża się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji i skont) i o wartość zwróconych towarów, zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach oraz zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, a także kwot wynikających z dokonanych korekt faktur.

Jeżeli po dokonaniu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów nabywca otrzymuje zwrot podatku akcyzowego zapłaconego na terytorium państwa członkowskiego, z którego wysłano lub transportowano towary, podstawę opodatkowania pomniejsza się o kwotę zwróconego podatku akcyzowego, przy czym podatnik ma obowiązek udowodnić na podstawie posiadanych dokumentów, że otrzymał zwrot podatku akcyzowego.

Składanie deklaracji

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów należy wykazywać w składanej comiesięcznie deklaracji VAT. Podatnicy VAT czynni składają deklarację miesięczną VAT-7 lub deklarację kwartalną VAT-7K. Trzeba pamiętać, iż mimo, że WNT podlega opodatkowaniu VAT i to według stawek właściwych w kraju, to faktycznie będzie to neutralne dla rozliczenia podatku, gdyż podatek należny od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów będzie zarazem podatkiem naliczonym. Kwotę podatku naliczonego stanowi kwota podatku należnego od importu usług, kwota podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, oraz kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

Podatnicy inni niż zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni i osoby prawne niebędące podatnikami, u których wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przekroczyła kwotę 10 00 euro lub u których nie przekroczyła tej kwoty, ale skorzystali oni z możliwości bycia podatnikami VAT-UE, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe w zakresie dokonywanych nabyć VAT-8. Składa się ją podobnie jak deklarację VAT-7 za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu.

Faktura wewnętrzna

Rozliczenie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów dokonuje się w oparciu o wystawioną przez podatnika VAT fakturę wewnętrzną. Należy pamiętać, że w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów wystawiane są faktury wewnętrzne od każdej transakcji, ale jest też możliwość wystawienia zbiorczej faktury. Za dany okres rozliczeniowy podatnik może wystawić jedną fakturę dokumentującą czynności WNT dokonane w tym okresie. Do faktur wewnętrznych stosuje się odpowiednio wymogi dotyczące zwykłych faktur VAT, przy czym w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów faktury mogą nie zawierać numeru identyfikacji podatkowej kontrahenta.

W tym przypadku do faktury wewnętrznej mają zastosowanie również przepisy o korekcie. Fakturę korygującą wystawia się, gdy podwyższono cenę po wystawieniu faktury lub w razie stwierdzenia pomyłki w cenie, stawce lub kwocie podatku bądź w jakiejkolwiek innej pozycji faktury. Fakturę koryguje się też, w przypadku gdy po wystawieniu faktury udzielono rabatów. Faktury wewnętrzne można wystawić w jednym egzemplarzu i należy przechowywać wraz z całą dokumentacją dotyczącą podatku.

Dodatkowo podatnicy są obowiązani przechowywać faktury do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Przechowuje się je w oryginalnej postaci, w podziale na okresy rozliczeniowe i w sposób pozwalający na ich łatwe odszukanie.

Zwolnienie z podatku

Dodatkowo przepisy o VAT przewidują specjalne zwolnienie WNT z podatku dla niektórych nabytych towarów, które podlegają takiemu zwolnieniu w przypadku dostaw krajowych. Jednak nie we wszystkich przypadkach, w których dostawa krajowa towarów jest zwolniona, będzie zwolnione wewnątrzwspólnotowe nabycie. Zwolnienie będzie miało zastosowanie, gdy przedmiotem WNT są:

• ludzkie organy i mleko kobiece,

• krew, osocze w pełnym składzie, komórki krwi lub preparaty krwiopochodne pochodzenia ludzkiego, niebędące lekami,

• waluty, banknoty i monety używane jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem przedmiotów kolekcjonerskich, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną,

• złoto dla Narodowego Banku Polskiego.

Oprócz tego zwalnia się też towary, których import na warunkach określonych w przepisach dotyczących importu towarów byłby zwolniony od podatku, oraz towary objęte, na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, procedurą składu celnego, tranzytu, odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od należności celnych przywozowych, uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń, jeżeli towary te przestaną podlegać tym procedurom na terytorium kraju.

Nowy środek transportu

Jak wcześniej wspomniano, sprowadzenie do Polski z innego kraju UE nowego środka transportu (np. samochodu) podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. Kryteria o zaliczeniu do nowego środka transportu określa ustawa o VAT.

Opodatkowanie stosuje się niezależnie, czy nabywcą jest podatnik podatku od towarów i usług (zarejestrowany i rozliczający ten podatek na zasadach ogólnych czy też zwolniony z niego) czy też osoba prywatna (osoba fizyczna niebędąca podatnikiem VAT). Dla przypomnienia trzeba wskazać, że również używany środek transportu podlega podatkowi (dla celów prowadzonej działalności gospodarczej). Nabycie, przez polskiego podatnika VAT od podatnika VAT z innego państwa członkowskiego, np. samochodu używanego (czyli nie, będącego nowym środkiem transportu) dla celów prowadzonej działalności gospodarczej stanowi również wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru.

Towary dostarczane pomiędzy podatnikami zarejestrowanymi dla celów VAT (np. przez podatnika z innego państwa członkowskiego na rzecz podatnika w Polsce) są opodatkowane stawką zerową w kraju wysyłki jako wewnątrzwspólnoto wa dostawa. Podatek należny płacony jest przez nabywcę towarów w kraju, do którego towary te przybędą, według stawki obowiązującej w kraju nabycia, czyli w Polsce np. samochód będzie opodatkowany w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia w 22-proc. stawce VAT.

Jak ustalić, co jest nowym środkiem transportu

Nowe środki transportu to:

• pojazdy lądowe napędzane silnikiem o pojemności skokowej większej niż 48 centymetrów sześciennych lub o mocy większej niż 7,2 kilowatów, jeżeli przejechały nie więcej niż 6000 kilometrów lub od momentu dopuszczenia ich do użytku upłynęło nie więcej niż 6 miesięcy

• pojazdy wodne o długości większej niż 7,5 metra, jeżeli były używane nie dłużej niż 100 godzin roboczych na wodzie lub od momentu ich dopuszczenia do użytku upłynęło nie więcej niż 3 miesiące

• statki powietrzne o maksymalnej masie startowej większej niż 1550 kilogramów, jeżeli były używane nie dłużej niż 40 godzin roboczych lub od momentu ich dopuszczenia do użytku upłynęło nie więcej niż 3 miesiące

Niektóre towary zaliczone do nowych środków transportu

• Samochody osobowe

• Pojazdy mechaniczne przeznaczone do przewozu dziesięciu lub więcej osób

• Pojazdy mechaniczne przeznaczone do przewozu towarów

• Pojazdy mechaniczne przeznaczone do celów specjalnych

• Statki i podobne jednostki pływające przeznaczone do przewozów osób i towarów

• Statki rybackie i pozostałe statki specjalne

• Łodzie żaglowe wycieczkowe lub sportowe

• Lokomotywy szynowe

• Szybowce

• Sterowce

• Samoloty i śmigłowce

• Motocykle i rowery wyposażone w silnik

• Wózki inwalidzkie motocyklowe, osobowe

Rozliczenie przedsiębiorcy

W przypadku przedsiębiorców podatek od WNT od zakupu nowych środków transportu należy uiścić we właściwym dla podatnika urzędzie skarbowym w okresie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Obowiązek podatkowy z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia nowego środka transportu powstaje z chwilą otrzymania tego środka transportu, nie później jednak niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej (zagranicznego podatnika VAT), dokonującego dostawy wewnątrzwspólnotowej na rzecz podatnika polskiego.

Podatnik VAT przedstawia naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu VAT-23 informację o nabytym środku transportu wraz z załączoną kopią faktury potwierdzającą nabycie nowego środka transportu. Informacja wraz z kopią faktury oraz dowodem zapłaty stanowią dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wydania zaświadczenia potwierdzającego uiszczenie podatku z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia nowego środka transportu.

Zaświadczenie to wydaje się z urzędu i jest ono podstawą rejestracji środka transportu w urzędzie komunikacji. Dodatkowo przedsiębiorcy, podatnicy VAT czynni wykazują kwotę podatku należnego od wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu (oraz innych środków transportu) w deklaracji miesięcznej VAT-7 lub gdy rozliczają się kwartalnie w deklaracji VAT-7K w rubryce dotyczącej wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Jednocześnie mają prawo do odliczenia zapłaconego VAT. Podatek od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów stanowi zarówno podatek należny, jak i podatek naliczony.

Oznacza to, że wpłacony uprzednio do urzędu skarbowego podatek z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia środków transportu zmniejsza wykazany w deklaracji podatek należny. Wyjątkiem jest sytuacja dotycząca samochodów osobowych, w przypadku których podatek naliczony stanowi 60 proc. kwoty podatku, nie więcej niż 6000 zł.

Jeżeli wewnątrzwspólnotowego nabycia nowego środka transportu dokonuje podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT-UE, to składa on również w urzędzie skarbowym kwartalną informację podsumowującą, zawierającą dane dotyczące tego wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru.

Rozliczenie osoby prywatnej

Zakup nowego środka transportu przez osobę prywatną wiąże się z rozliczeniem VAT. Zasady rozliczenia są podobne jak przy rozliczeniu przedsiębiorców. Analogicznie więc osoba, która zakupiła np. nowy samochód, przedstawia naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu VAT-23 informację o nabytym środku transportu wraz z załączoną kopią faktury potwierdzającą nabycie nowego środka transportu. Jednak w tym przypadku osoba taka wykazuje podatek należny od nowych środków transportu w ramach WNT w deklaracji uproszczonej VAT-10. Ma na to 14 dni od powstania obowiązku podatkowego, czyli 14 dni od otrzymania środka transportu, nie później jednak niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej. W okresie 14 dni od tego dnia polski nabywca powinien złożyć więc deklarację podatkową co do nabycia nowego środka transportu, obliczyć podatek oraz wpłacić podatek od towarów i usług do właściwego urzędu skarbowego.

W odróżnieniu od podatnika VAT czynnego osoba prywatna nie musi składać kwartalnej informacji podsumowującej, w której wykazuje się również wewnątrzwspólnotowy zakup środków transportu.

Inaczej sytuacja przedstawia się, gdy osoba prywatna kupi samochód używany (niebędący nowym środkiem transportu) w innym państwie członkowskim. Taki zakup nie stanowi wewnątrzwspólnotowego zakupu towarów, a więc nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce. Nie ma przy tym znaczenia, czy osoba zakupiła taki środek transportu od podatnika VAT na zasadach ogólnych czy w ramach procedury szczególnej (opodatkowania marży), czy też od osoby fizycznej. W celu zarejestrowania takiego samochodu w Polsce należy wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego o wydanie zaświadczenia potwierdzającego brak obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług z tytułu przywozu tego środka transportu. Nie ma przy tym znaczenia, czy konsument zakupił taki środek transportu od podatnika VAT na zasadach ogólnych czy w ramach procedury szczególnej (opodatkowania marży), czy też od osoby prywatnej.

Obowiązki informacyjne

Podatnicy dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, zarejestrowani jako podatnicy VAT-UE, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym informacje podsumowujące o dokonanych wewnątrzwspólnotowych nabyciach towarów. Informacje te składa się na druku VAT-UE (ewentualnie z załącznikiem VAT-UE/B) za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Informacje te składa się też przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów.

Obowiązek ten mają również osoby prawne niebędące podatnikami, zarejestrowani jako podatnicy VAT-UE.

W przypadku stwierdzenia jakichkolwiek błędów w złożonych informacjach podsumowujących podmiot, który złożył informację podsumowującą, jest obowiązany złożyć niezwłocznie korektę błędnej informacji podsumowującej.

Informacja podsumowująca powinna zawierać w szczególności:

• nazwę lub imię i nazwisko podmiotu oraz jego numer identyfikacji podatkowej podany w potwierdzeniu dokonanym przez naczelnika urzędu skarbowego,

• właściwy i ważny numer identyfikacyjny kontrahenta, nadany mu w państwie członkowskim, z którego dokonywane jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów lub do którego jest dokonywana wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów,

• kod kraju, z którego jest dokonywane wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów lub do którego jest dokonywana wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów,

• łączną wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w odniesieniu do poszczególnych kontrahentów,

• adnotację, że nabycie i dostawa zostały dokonane w ramach wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych (jeśli nabycie nastąpiło w ramach takich transakcji).

Za co grożą kary

• Za niezłożenie informacji podsumowującej

Kto wbrew obowiązkowi nie składa w terminie właściwemu organowi informacji podsumowującej, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

• Za brak zgłoszenia jako podatnika VAT-UE

Podatnik, który wbrew obowiązkowi nie dokonuje w terminie zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacji objętych nim danych albo też podaje w nim dane niezgodne ze stanem rzeczywistym lub niepełne, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Transakcje trójstronne

Wewnątrzwspólnotowe nabycie może wystąpić również w procedurze uproszczonej przy transakcjach trójstronnych. Wewnątrzwspólnotowa transakcja trójstronna to transakcja, w której są spełnione łącznie następujące warunki:

• trzech podatników VAT zidentyfikowanych na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych w trzech różnych państwach członkowskich uczestniczy w dostawie towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności, przy czym dostawa tego towaru jest dokonana między pierwszym i drugim oraz drugim i ostatnim w kolejności,

• przedmiot dostawy jest wysyłany lub transportowany przez pierwszego lub też transportowany przez drugiego w kolejności podatnika VAT lub na ich rzecz z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego.

Wewnątrzwspólnotowe transakcje trójstronne rozliczane są w ramach procedury uproszczonej. Procedura uproszczona to procedura rozliczania VAT w wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej, polegająca na tym, że ostatni w kolejności podatnik VAT rozlicza VAT z tytułu dokonania na jego rzecz dostawy towarów przez drugiego w kolejności podatnika VAT, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

• dostawa na rzecz ostatniego w kolejności podatnika VAT była bezpośrednio poprzedzona wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów u drugiego w kolejności podatnika VAT,

• drugi w kolejności podatnik VAT dokonujący dostawy na rzecz ostatniego w kolejności podatnika VAT nie posiada siedziby lub miejsca zamieszkania w państwie członkowskim, w którym kończy się transport lub wysyłka,

• drugi w kolejności podatnik VAT stosuje wobec pierwszego i ostatniego w kolejności podatnika VAT ten sam numer identyfikacyjny na potrzeby VAT, który został mu przyznany przez państwo członkowskie inne niż to, w którym zaczyna się lub kończy transport lub wysyłka,

• ostatni w kolejności podatnik VAT stosuje numer identyfikacyjny na potrzeby VAT państwa członkowskiego, w którym kończy się transport lub wysyłka,

• ostatni w kolejności podatnik VAT został wskazany przez drugiego w kolejności podatnika VAT jako obowiązany do rozliczenia podatku VAT od dostawy towarów realizowanej w ramach procedury uproszczonej.

Procedura uproszczona ma zastosowanie również wtedy, gdy ostatni w kolejności podmiot jest osobą prawną, która nie jest podatnikiem podatku od wartości dodanej lub podatnikiem VAT, a która jest zidentyfikowana na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotych w państwie członkowskim, w którym znajduje się towar w momencie zakończenia transportu lub wysyłki.

W przypadku procedury uproszczonej uznaje się, że wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów zostało opodatkowane u drugiego w kolejności podatnika VAT.

W przypadku gdy w procedurze uproszczonej drugim w kolejności podatnikiem jest podatnik VAT, uznaje się, że wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów zostało u niego opodatkowane, jeżeli wystawił on ostatniemu w kolejności podatnikowi VAT fakturę zawierającą, oprócz zwykłych danych, następujące informacje:

• adnotację VAT: Faktura WE uproszczona na mocy art. 135-138 ustawy o ptu lub VAT: Faktura WE uproszczona na mocy artykułu 28c (E) szóstej dyrektywy,

• stwierdzenie, że podatek z tytułu dokonanej dostawy zostanie rozliczony przez ostatniego w kolejności podatnika podatku od wartości dodanej,

• numer podatnika VAT UE, który jest stosowany przez niego wobec pierwszego i ostatniego w kolejności podatnika podatku od wartości dodanej,

• numer identyfikacyjny stosowany na potrzeby podatku od wartości dodanej ostatniego w kolejności podatnika.

Bogdan Świąder

Gazeta Prawna Nr 206/2006 [Dodatek: Tygodnik Podatkowy] z dnia 2006-10-23

- ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.)

- rozporządzenie ministra finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 95, poz. 798 z późn. zm.)

Zarejestrowany polski podatnik VAT, który nie zgłosił władzom skarbowym zamiaru dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych i nie został zarejestrowany jako podatnik VAT-UE, co do zasady może dokonywać wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów.

Ustawa o podatku od towarów i usług wprowadza szereg warunków, które muszą być spełnione, aby nabycie towarów z innego państwa Unii Europejskiej mogło być uznane za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w Polsce.

Obok materialnoprawnych przesłanek zaistnienia wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, ustawa o VAT nakłada na podatnika zamierzającego dokonywać przedmiotowych nabyć dodatkowy obowiązek poinformowania władz skarbowych o takim zamiarze. Odbywa się to poprzez złożenie do urzędu skarbowego odpowiedniego zgłoszenia rejestracyjnego dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych (tj. formularza VAT-R/UE) przed dokonaniem pierwszej takiej transakcji.

Ustawa o VAT nie zawiera jednak przepisu, który wyłączałby możliwość dokonywania wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów w przypadku, w którym podatnik nie dopełni wyżej opisanego obowiązku informacyjnego i w konsekwencji nie zostanie zarejestrowany jako podatnik VAT-UE. Należy zatem wnioskować, iż w przypadku, gdy inne warunki ustawy są spełnione, brak rejestracji podatnika VAT jako podatnika VAT-UE nie stoi na przeszkodzie w dokonywaniu wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów. Brak rejestracji jako podatnika VAT-UE nie stoi także na przeszkodzie w odliczaniu podatku naliczonego wynikającego z dokonanych wewnątrzwspólnotowych nabyć, gdyż ustawa uzależnia możliwość skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego od posiadania statusu zarejestrowanego, czynnego podatnika VAT, nie wymaga natomiast do tego celu rejestracji podatnika jako podatnika VAT-UE.

Należy mieć jednak na uwadze regulację ustawy o VAT, wedle której wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, a co za tym idzie, zastosowanie stawki 0 proc. (przy spełnieniu pozostałych warunków) może mieć miejsce jedynie wtedy, gdy polski podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT-UE dokonuje dostawy na rzecz zagranicznego nabywcy zidentyfikowanego na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych w kraju UE innym niż Polska. W sytuacji konkretnego nabycia należy rozważyć zatem, czy przepisy kraju dostawcy nie zawierają analogicznej jak wyżej opisana regulacji. Gdyby bowiem w przepisach obowiązujących w kraju dostawcy również znalazło się zastrzeżenie, iż zastosowanie stawki VAT 0 proc. do dostawy na rzecz zagranicznego kontrahenta może mieć miejsce, gdy tenże kontrahent (czyli w omawianym przypadku polski nabywca) jest zidentyfikowany na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych, mogłoby dojść do sytuacji, w której brak rejestracji polskiego podatnika jako podatnika VAT-UE doprowadziłby do jego obciążenia zagranicznym VAT naliczonym przez dostawcę.

Niezależnie od regulacji ustawy o VAT należy podkreślić, iż podatnik, który nie dokonuje w terminie zgłoszenia identyfikacyjnego, popełnia wykroczenie opisane w kodeksie karnym skarbowym, podlegające karze grzywny do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. W świetle powyższego, dokonywanie wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów bez uprzedniego poinformowania władz skarbowych, choć w praktyce pozbawione negatywnych konsekwencji na gruncie samej ustawy o VAT, naraża podatnika na karę grzywny przewidzianą w kodeksie karnym skarbowym.

Zgodnie z art. 20 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, obowiązek podatkowy w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów powstaje 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia.

Niemniej, w praktyce zastosowanie ma przeważnie art. 20 ust. 6 ustawy o VAT, zgodnie z którym, w przypadku gdy przed terminem wskazanym powyżej (tj. 15 dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonana została dostawa) dostawca będący podatnikiem podatku od wartości dodanej wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia tej faktury.

Posługując się przykładem, w przypadku gdyby dostawca z innego państwa członkowskiego dokonał dostawy (wysyłki towarów) w dniu 10 października i nie wystawił faktury dokumentującej taką transakcję lub też wystawił ją kilka miesięcy później, polski podatnik będący nabywcą tych towarów byłby zobowiązany do rozpoznania obowiązku podatkowego i rozliczenia VAT z tytułu dokonanego wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w dniu 15 listopada 2006 r.

Gdyby w analizowanym powyżej przykładzie dostawca wystawił jednak fakturę dla udokumentowania dokonanej dostawy przed 15 listopada, np. 26 października, obowiązek podatkowy u nabywcy powstałby w dacie wystawienia tej faktury, tj. 26 października. W konsekwencji obowiązek wystawienia faktury wewnętrznej powstałby także w październiku.

Co więcej, gdyby w powyższym przykładzie dostawca, na podstawie otrzymanego zamówienia na określone towary wystawił fakturę już we wrześniu (ale towary faktycznie dostarczone były dopiero w październiku), obowiązek podatkowy po stronie nabywcy powstałby także we wrześniu.

Warto podkreślić, że ustawa o VAT nie określa terminu, w którym najwcześniej można rozpoznać obowiązek podatkowy z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, w sytuacji gdy sama dostawa (dostarczenie towarów) jest opóźnione w czasie. W konsekwencji należy wnioskować, iż takiego ograniczenia nie ma i nawet w przypadku gdy faktura zostanie wystawiona kilka miesięcy przed faktycznym dostarczeniem towaru, powstaje już obowiązek podatkowy z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

Mając na uwadze powyższe, należy jednoznacznie stwierdzić, iż w sytuacji przywołanej w pytaniu obowiązek podatkowy należy rozpoznać w czerwcu, tj. w dacie wystawienia faktury przez dostawcę. W tym też terminie konieczne jest wystawienie faktury wewnętrznej (przy czym, jak wskazano powyżej, możliwe jest wystawienie jednej, zbiorczej faktury wewnętrznej za czerwiec).

Istotne wydaje się także, aby wspomnieć, iż brak faktycznego otrzymania towarów nie pozbawia nabywcy prawa do rozliczenia podatku naliczonego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Zgodnie bowiem z art. 86 ust. 2 ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów i, zgodnie z art. 86 ust. 10 pkt 2, podlega ona odliczeniu w rozliczeniu za miesiąc, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku należnym (lub w rozliczeniu za miesiąc następny). Ponadto, nie istnieje w takim przypadku obowiązek wstrzymywania odliczenia podatku naliczonego do momentu faktycznego otrzymania towarów. Obowiązek taki dotyczy, zgodnie z art. 86 ust. 12, tylko zakupów krajowych.

Zgodnie z przepisami w zakresie VAT, kwoty wykazane na fakturze w walucie obcej powinniśmy przeliczać na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski, bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień wystawienia faktury. Reguła ta obowiązuje jednak wyłącznie w przypadku, gdy faktura jest wystawiona w terminie przewidzianym przepisami w zakresie VAT. Jeżeli faktura nie została wystawiona terminowo, stosujemy kurs średni waluty obcej na dzień powstania obowiązku podatkowego. W sytuacji, w której na dzień wystawienia faktury lub odpowiednio dzień powstania obowiązku podatkowego bieżący kurs średni nie został wyliczony i ogłoszony, powinniśmy zastosować kurs wymiany ostatnio wyliczony i ogłoszony.

Ponieważ w większości przypadków wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów obowiązek podatkowy determinuje data wystawienia faktury przez zagranicznego dostawcę, ustalenie prawidłowego kursu waluty nie powinno nastręczać problemów. Nawet gdy faktura jest wystawiona z naruszeniem terminów przewidzianych w polskich przepisach, prawidłowym kursem będzie bowiem ten wyliczony i ogłoszony na dzień wystawienia faktury. Jedynym przypadkiem, gdy właściwym kursem będzie kurs obliczony i ogłoszony na inny dzień niż dzień wystawienia faktury przez zagranicznego dostawcę, jest nabycie wewnątrzwspólnotowe w ogóle nieudokumentowane fakturą, bądź też udokumentowane fakturą wystawioną po upływie 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru. W takim przypadku zastosowanie powinien znaleźć kurs walutowy z 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu wydania towaru.

Mimo iż wyżej przytaczane przepisy w zakresie VAT mówią o kursie średnim obliczonym i ogłoszonym danego dnia, nie bez znaczenia dla prawidłowego ustalenia kursu walutowego pozostaje fakt, że danego dnia występują w istocie dwa kursy. Bieżący kurs średni waluty jest wyliczany i ogłaszany dopiero o godzinie 11.00 danego dnia. Pamiętajmy, że zgodnie z przepisami, w przypadku gdy bieżący kurs średni nie został wyliczony i ogłoszony, powinniśmy zastosować kurs wymiany ostatnio wyliczony i ogłoszony. Wobec tej sytuacji, stosując się do przytoczonych przepisów, w zależności od tego, czy faktura wystawiana byłaby przez podatnika przed czy po godzinie 11.00 danego dnia, zastosowanie winien znaleźć inny kurs walutowy. W praktyce jednak, ponieważ zmiana kursu walutowego w ciągu dnia byłaby uciążliwa, podatnicy celem uniknięcia tej niedogodności na ogół stosują w danym dniu kurs jednolity albo ten obliczony i ogłoszony w dniu poprzednim albo ten obliczony i ogłoszony po godzinie 11.00 danego dnia. Choć praktyka ta nie jest zgodna z literalnym brzmieniem przepisów, jej kwestionowanie przez władze skarbowe nie jest częste, zwłaszcza, iż wymagałoby udowodnienia, która faktura była wystawiona przez podatnika przed, a która po godzinie 11.00.

Warto podkreślić jednak, że powyższa dwoistość kursu nie będzie występowała w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Wysokość kursu walutowego dla potrzeb nabycia wewnątrzwspólnotowego ustalamy przeważnie już po dniu wystawienia faktury przez zagranicznego dostawcę, czy też po 15 dniu miesiąca następującego po dostawie, kiedy to już doskonale znamy i bez wątpienia możemy ustalić kurs obliczony i ogłoszony o godzinie 11.00 tego dnia i to właśnie ten kurs powinniśmy stosować dla potrzeb nabycia wewnątrzwspólnotowego.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło:

Wersja do druku

Napisz do nas Zapisz się na newsletter

Udostępnij na Linkedin

Udostępnij

Podziel się na Facebook

Podziel się

Wyślij na Twitter

Wyślij

Oceń jakość naszego artykułu