Ulgi i odliczenia w zeznaniu rocznym

ORZECZNICTWO

• Ulga na kasę mieszkaniową nie jest ulgą budowlaną
• Darowiznę trzeba wpłacić bezpośrednio na konto
• Podatnik musi faktycznie wychowywać dziecko
• Po dokonaniu egzekucji można odliczyć składki
• Podatnik musi złożyć wniosek do 30 kwietnia
• Definicji należy szukać w innych przepisach
• Zagraniczne ubezpieczenia pomniejszają dochód

WYJAŚNIENIA

• Faktura za internet może zawierać dane dwóch użytkowników
• Zwrócone składki rozlicza się w zeznaniu za rok wypłaty
• Wydatki na zakup leków muszą być udokumentowane
• Podatnik nie może sam dokonać wpłaty 1 proc. podatku
• Ulga rehabilitacyjna zależy od wysokości dochodów
• Przeniesienie kredytu pozbawi prawa do ulgi odsetkowej
• Obdarowany musi wyjaśnić, jak wykorzystał darowiznę
• Internetu z pakietu nie można odliczyć w rocznym PIT

---

Podatnik może skorzystać z ulgi na internet, w sytuacji gdy na fakturze dokumentującej poniesienie kosztów za sieć widnieją nazwiska podatnika i jego córki.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ URZĄD

Podatniczka i jej córka zamieszkują pod tym samym adresem, gdzie korzystają z sieci internet. Faktura dokumentująca poniesienie kosztów za internet do grudnia 2006 r. wystawiona była na nazwisko córki, a od kwietnia 2007 r. na nazwisko podatniczki i jej córki. Czy podatniczka ma prawo skorzystać z ulgi na internet w sytuacji, gdy na fakturze widnieje nazwisko podatniczki i jej córki?

ODPOWIEDŹ URZĘDU

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6a i ust. 7 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.; dalej ustawa o PIT) podstawę obliczenia podatku stanowi dochód po odliczeniu m.in. kwot wydatków ponoszonych przez podatnika z tytułu użytkowania sieci internet w lokalu (budynku) będącym jego miejscem zamieszkania w wysokości nieprzekraczającej w roku kwoty 760 zł. Warunkiem odliczenia jest udokumentowanie tych wydatków fakturą w rozumieniu przepisów ustawy o VAT.

Ze wskazanej ulgi mogą korzystać te osoby, które określone zostały przez wystawcę faktury jako odbiorcy usługi. Zatem w przypadku użytkowania internetu przez podatniczkę i jej córkę na fakturze widnieć powinny dane osobowe zarówno podatniczki, jak i jej córki.

Aby podatniczka mogła skorzystać z odliczenia od dochodu wydatków ponoszonych z tytułu użytkowania sieci internet, muszą być spełnione następujące warunki:

• musi ponieść wydatek z tytułu użytkowania sieci internet,

• użytkowanie sieci internet odbywa się w lokalu będącym miejscem jej zamieszkania,

• poniesiony wydatek zostanie udokumentowany wystawioną fakturą VAT w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,

• wydatki podlegające odliczeniu nie przekroczą rocznie 760 zł.

Spełnienie łącznie tych warunków umożliwia skorzystanie z ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego naczelnika Urzędu Skarbowego Poznań-Grunwald z 27 lipca 2007 r. (nr AD/415-40/07).

OPINIA

 

JOANNA GAŁĘZA

starszy konsultant w Accreo Taxand

Interpretacja potwierdza, że współużytkowanie sieci nie wpływa ujemnie na prawo do korzystania z ulgi internetowej. Urząd przyjął, że użytkowanie internetu przez dwie osoby - podatniczkę i jej córkę - nie ogranicza uprawnienia podatniczki do skorzystania z ulgi w pełnej wysokości przewidzianej ustawą (tj. nawet 760 zł pod warunkiem udokumentowania, że wydatki w tej kwocie zostały przez podatniczkę faktycznie poniesione). Konsekwentnie stosując stanowisko urzędu, również córka będzie mieć prawo do ulgi w pełnej wysokości (nawet 760 zł, w zależności od rzeczywiście poniesionych przez siebie wydatków). To dobra informacja dla współużytkowników internetu mieszkających w jednym lokalu/budynku, i korzystających z internetu i dzielących się kosztami. Mniej korzystne jest stanowisko urzędu w kwestii warunków formalnych, jakie współużytkownicy powinni spełnić, aby skorzystać z ulgi. Organ stwierdza, że z ulgi internetowej korzystać mogą tylko te osoby, które zostały wymienione imiennie na fakturze. Nie sposób nie zauważyć, że z ustawy o PIT nie wynika wyraźnie taki warunek (zgodnie z ustawą obowiązek posiadania faktury VAT ma służyć udokumentowaniu wysokości wydatków). Niemniej posiadanie faktury wystawionej imiennie na osobę dokonującą odliczenia jest wskazane - na okoliczność potwierdzenia, że korzystający z odliczenia był faktycznym użytkownikiem internetu.

---

Zwrócone składki na ubezpieczenie zdrowotne, które uprzednio były odliczone od podatku, podlegają doliczeniu do podatku obliczonego w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym składki zostały zwrócone.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ URZĄD

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym (na podstawie art. 30c ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym w 2006 roku). W okresie od października 2004 r. do września 2006 r. podatnik opłacał składki na własne ubezpieczenie społeczne w oparciu o przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne stosownie do przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz składki na Fundusz Pracy. Podatnik zapłacone składki na własne ubezpieczenie społeczne oraz składki na Fundusz Pracy ewidencjonował w podatkowej księdze przychodów i rozchodów w kolumnie pozostałe wydatki, natomiast zapłacone składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne były odliczane od podatku dochodowego w ustawowej wysokości. W listopadzie 2006 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał zwrotu nadpłaconych wyżej wymienionych składek. W jaki sposób dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych należy rozliczyć zwrot nadpłaconych składek na powszechne ubezpieczenie zdrowotne?

ODPOWIEDŹ URZĘDU

Zgodnie z art. 27b ust. 1 ustawy o PIT podatek dochodowy w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Na podstawie art. 45 ust. 3a pkt 1 ustawy o podatku PIT w przypadku otrzymania zwrotu uprzednio zapłaconych i odliczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne w zeznaniu podatkowym, składanym za rok podatkowy, w którym wystąpiły te okoliczności, podatnik jest zobowiązany doliczyć do dochodu lub podatku kwoty uprzednio odliczone.

Zatem zwrócone składki na ubezpieczenie zdrowotne, które uprzednio były odliczone od podatku dochodowego, podlegają doliczeniu do podatku obliczonego w zeznaniu podatkowym PIT-36L, składanym za rok 2006.

Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego naczelnika Urzędu Skarbowego w Wieliczce z 22 sierpnia 2007 r. (nr OR/415-26/07).

OPINIA

 

MICHAŁ GRZYBOWSKI

starszy menedżer, doradca podatkowy w Ernst & Young

Stanowisko naczelnika Urzędu Skarbowego w Wieliczce należy uznać za prawidłowe. Fakt otrzymania zwrotu poprzednio odliczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne jest jednym z przypadków, które wymagają od podatnika podwyższenia kwoty zobowiązania podatkowego wyliczonego w zeznaniu podatkowym. Zgodnie z art. 45 ust. 3a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku otrzymania zwrotu uprzednio zapłaconych i odliczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne, w zeznaniu podatkowym PIT-36/PIT-37 lub PIT-36L, składanym za rok podatkowy, w którym zwrot ten nastąpił, podatnik jest zobowiązany doliczyć do podatku kwoty uprzednio odliczone. Nie ma w tym przypadku konieczności dokonywania korekty zeznania, w którym odliczyliśmy zapłacone, a następnie otrzymane zwrotnie składki. Doliczenie zwróconych kwot składek na ubezpieczenie zdrowotne powinno bowiem zostać dokonane na zasadzie kasowej, tj. w zeznaniu za rok, w którym podatnik otrzymał uprzednio zapłacone i odliczone składki.

---

Podatnik będący osobą niepełnosprawną, który chce odliczyć od dochodu wydatki poniesione na leki, musi posiadać np. fakturę VAT dokumentującą poniesienie tego typu wydatków.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ URZĄD

Czy można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatki za pobyt na leczeniu w Centralnym Szpitalu Klinicznym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji? Leczenie polega głównie na zażywaniu drogiego leku, które odbywa się w szpitalu. Do końca 2005 roku lek ten był podawany podatniczce na koszt szpitala, a od 2006 roku za lek ten podatniczka zmuszona jest płacić sama. Płatności podatniczka dokonuje w kasie szpitala i dotyczy ona wyłącznie odpłatności za lek. Po dokonaniu zapłaty szpital wystawiał fakturę VAT. Pomimo że odpłatność dotyczyła wyłącznie leku, szpital w treści wystawionej faktury wpisywał - hospitalizacja na oddziale chorób wewnętrznych i hepatologii.

ODPOWIEDŹ URZĘDU

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych określa warunki, jakie koniecznie trzeba spełnić, aby odliczyć wydatki na cele rehabilitacyjne. Warunkiem odliczenia wydatków na cele rehabilitacyjne jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:

• orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub

• decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową, albo rentę socjalną, albo

• orzeczenie o rodzaju i stopniu niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

Powołując się na art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT od dochodu można odliczyć wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Od dochodu można także odliczyć wydatki na leki - w wysokości stanowiącej różnicę między faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo). Wydatki ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie.

Warunkiem koniecznym do dokonania odliczenia w ramach wydatków na cele rehabilitacyjne, wydatków na zakup leków, jest posiadanie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Faktury VAT wystawione dla podatniczki przez szpital dokumentują poniesienie wydatku za hospitalizację na oddziale chorób wewnętrznych i hepatologii, a tego typu wydatek nie został wymieniony wśród wydatków uznawanych za poniesione na cele rehabilitacyjne. Podatniczka nie posiada dokumentu stwierdzającego poniesienie wydatków na zakup leków. Udokumentowanie faktu wydatkowania środków na zakup leków jest warunkiem niezbędnym, aby móc dokonać odliczenia z tego tytułu.

W konsekwencji poniesione przez podatniczkę jako osobę niepełnosprawną w 2006 roku wydatki udokumentowane opisaną i dołączoną do wniosku fakturą nie uprawniają do skorzystania z odliczenia z tytułu wydatków na zakup leków w ramach wydatków na cele rehabilitacyjne.

Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego naczelnika Urzędu Skarbowego w Krośnie z 8 maja 2007 r. (nr US PDF/415-26/07).

OPINIA

 

KATARZYNA BIEŃKOWSKA

doradca podatkowy w Dewey & LeBoeuf

Wydatki na leki - w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy kosztami faktycznie poniesionymi w danym miesiącu a kwotą 100 zł - mogą podlegać odliczeniu od dochodu. Osoba, której dotyczy wydatek, musi posiadać orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności lub w decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną albo orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów. Należy pamiętać, że wydatki podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie były finansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, PFRON lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek innej formie. W przeciwnym razie odliczeniu podlega jedynie różnica. Ponadto lekarz specjalista musi stwierdzić, że dana osoba niepełnosprawna powinna określone leki (stale lub czasowo) stosować. Musi ona także posiadać dowody nabycia leków. Trzeba podkreślić, że nie ma żadnych konkretnych wymogów co do formy takiego dowodu. W tym wypadku organ uznał, że z posiadanych dokumentów fakt opłacenia leków nie wynika. Jest niezrozumiałe, dlaczego treść wystawionej przez szpital faktury tego nie odzwierciedlała, niemniej faktycznie nie potwierdzały one nabycia leków, lecz usług medycznych. Podatnik może próbować dowodzić, że wydatek faktycznie dotyczył leku, ale prócz faktur, zakwestionowanych przez organ, powinien posiadać inne dowody, które będą to jednoznacznie wykazywać. Udokumentowanie faktu wydatkowania środków na zakup leków, a nie na inne świadczenia, jest warunkiem niezbędnym, aby móc dokonać odliczenia.

---

W rozliczeniu za 2007 rok podatnik nie może sam dokonać wpłaty 1 proc. podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego. Zrobi to naczelnik urzędu skarbowego.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ URZĄD

Podatnik od około dwóch lat cierpi na nowotwór złośliwy wątroby i jelita grubego. W międzyczasie uległ też wypadkowi, na skutek którego doznał poparzeń I i II stopnia. Długotrwała i postępująca choroba uniemożliwia choremu pracę zawodową, a jednocześnie powoduje ciągłe pogorszenia sytuacji materialnej. Caritas użyczył swojego konta celem zbiórki środków pieniężnych dla chorego, na które miały być przekazywane pieniądze.

Pewien darczyńca postanowił włączyć się do akcji i udzielić potrzebującemu pomocy przelewając na konto Caritas określoną kwotę pieniężną. Czy możliwe jest uzyskanie - w formie decyzji - zgody naczelnika urzędu skarbowego na dokonanie indywidualnego przelewu na konto Caritas przy zachowaniu możliwości odliczenia tej kwoty do wysokości 1 proc. podatku należnego, wynikającego z zeznania podatkowego za 2007 rok?

ODPOWIEDŹ URZĘDU

Zgodnie z art. 45 ust. 5c ustawy o PIT naczelnik urzędu skarbowego, na wniosek podatnika, przekazuje na rzecz wybranej przez podatnika jednej organizacji pożytku publicznego działającej na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego kwotę w wysokości nieprzekraczającej 1 proc. podatku należnego wynikającego z zeznania podatkowego, po zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy w dół.

Zatem począwszy od zeznań podatkowych składanych za 2007 rok przekazywaniem 1 proc. podatku należnego na rzecz organizacji pożytku publicznego zajmować się będą urzędy skarbowe.

Ponadto obowiązujące przepisy prawa podatkowego nie przewidują możliwości udzielenia przez naczelnika urzędu skarbowego zgody na dokonanie wpłaty darowizny na konto Caritas przy zachowaniu możliwości odliczenia 1 proc. podatku należnego wynikającego z zeznania podatkowego za 2007 rok.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT podstawę obliczenia podatku stanowi dochód po odliczeniu darowizny przekazanej na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego organizacjom prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż kwoty stanowiącej 6 proc. dochodu.

Przekazane darowizny mają więc wspierać cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego. Ulga ta przysługuje również z racji darowizny przekazanej m.in. na pomoc społeczną, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej.

Takiej darowizny można dokonać na rzecz organizacji pozarządowych niebędących jednostkami sektora finansów publicznych i niedziałających dla osiągnięcia zysku, osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia prowadzące działalność pożytku publicznego. Taką organizacją prowadzącą działalność pożytku publicznego jest m.in. Caritas.

Podatnik ma możliwość przy spełnieniu wskazanych warunków do przekazania w trakcie roku darowizny obniżyć podstawę obliczenia podatku, z tym że przekazana kwota darowizny nie może przekroczyć w roku podatkowym kwoty stanowiącej 6 proc. dochodu.

Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Zielonej Górze z 14 sierpnia 2007 r. (nr II-2/415/31/ 2007/DK).

OPINIA

 

PAWEŁ JABŁONOWSKI

doradca podatkowy w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy

Prezentowane stanowisko jest prawidłowe. Procedurę przekazywania 1 proc. podatku na rzecz konkretnych organizacji regulują przepisy ustawy o PIT, które są bezwzględnie obowiązujące. Procedura, o której mowa, nie przewiduje możliwości samodzielnego przekazania podatku na rzecz danej organizacji.

Kwotę tę przekazuje naczelnik urzędu skarbowego na wniosek złożony przez podatnika w rocznym zeznaniu podatkowym. Ta procedura została wprowadzona zgodnie z powszechną wolą uproszczenia tego systemu rozliczeń.

Wydaje się, że podatnik niepotrzebnie komplikuje sytuację, wystarczy bowiem złożyć odpowiedni wniosek w zeznaniu podatkowym, a kwota podatku zostałaby przekazana przez organ podatkowy. Naczelnik urzędu skarbowego nie ma także podstaw prawnych w zakresie wydania decyzji, o którą wnioskuje podatnik. Sugestia naczelnika w kwestii skorzystania z ulgi od przychodu zasługuje na aprobatę.

---

Podatnik będący prawnym opiekunem niepełnosprawnego brata nie może odliczyć od dochodu wydatków ponoszonych na jego utrzymanie. Dochody brata są za wysokie.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ URZĄD

Podatnik jest sądowym opiekunem brata, który od urodzenia jest inwalidą. Do niedawna stałą opiekę zapewniała bratu matka. Obecnie stan zdrowia matki nie pozwala na zapewnienie opieki nad bratem. Brat otrzymuje rentę po ojcu. Łączne dochody matki i brata wynoszą około 3,5 tys. zł netto miesięcznie. Podatnik musi sam ponosić wydatki na zapewnienie całodobowej opieki nad matką i bratem. Brat w 2006 roku uzyskał dochód w wysokości 25 758,34 zł. Czy podatnik może odliczyć od dochodu pieniądze wydane na zapewnienie opiekę nad bratem?

ODPOWIEDŹ URZĘDU

W myśl art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT podstawę obliczenia podatku stanowi dochód po odliczeniu m.in. kwot wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Podatnikami, na których utrzymaniu pozostają osoby niepełnosprawne są: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe - jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 9120 zł.

Za wydatki rehabilitacyjne uważa się wydatki poniesione na opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa.

Wydatki te podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

Ponadto warunkiem odliczenia wydatków rehabilitacyjnych jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:

• orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności określonych w odrębnych przepisach lub

• decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo

• orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

Z uwagi na osiągnięty przez brata w 2006 roku przychód ze świadczenia rentowego w wysokości 25 758,34 zł podatnik nie ma możliwości odliczenia poniesionych wydatków na zapewnienie całodobowej opieki nad bratem w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Jeżeli jednak dochód brata w 2007 roku będzie niższy niż 9120 zł, to w tym przypadku podatnik będzie miał prawo do odliczenia tych wydatków.

Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Targówek z 13 sierpnia 2007 r. (nr 1437/ZDF/423/109/ 07/LJ).

OPINIA

 

TOMASZ RYSIAK

prawnik z kancelarii Magnusson

Przepisy ustawy o PIT jasno wskazują, iż w przypadku osiągania przez osoby niepełnosprawne rocznego dochodu w kwocie przewyższającej 9120 zł, osoba opiekująca się niepełnosprawnym nie może odliczyć wydatków na opiekę od kwoty osiągniętego dochodu. Dlatego też US w przedmiotowej interpretacji prawidłowo odmówił wnioskodawcy możliwości odliczenia wydatków poniesionych na opiekę nad bratem od deklarowanego przez wnioskodawcę dochodu. Należy jednakże zwrócić uwagę na fakt, iż analogicznego ograniczenia dochodu osiąganego przez osobę niepełnosprawną ustawodawca nie przewidział w stosunku do wydatków dokonywanych przez niepełnosprawnego osobiście. Wydaje się, iż tego rodzaju rozróżnienie sytuacji podatkowej podatników jest dosyć sztuczne, w szczególności biorąc pod uwagę fakt, iż w praktyce osoby niepełnosprawne i ich opiekunowie wzajemnie korzystają z osiąganego dochodu. W konsekwencji w celu obniżenia obciążeń podatkowych osoby opiekujące się niepełnosprawnymi mogą twierdzić, iż wydatki na rehabilitację zawsze są ponoszone osobiście przez osobę niepełnosprawną.

---

Przeniesienie kredytu na mieszkanie do innego banku spowoduje utratę prawa do nabytej wcześniej ulgi odsetkowej.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA

Podatniczka 22 kwietnia 2005 r. w Banku PKO BP uzyskała kredyt na zakup nowego mieszkania od dewelopera. 23 kwietnia 2007 r. inny bank udzielił podatniczce kredytu hipotecznego na refinansowanie kredytu zaciągniętego w PKO BP. Czy przeniesienie kredytu do innego banku będzie miało wpływ na nabyte już prawo do ulgi odsetkowej?

ODPOWIEDŹ IZBY

Zgodnie z art. 26b ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.; w brzmieniu obowiązującym w 2005 roku) od podstawy obliczenia podatku odlicza się m.in. faktycznie poniesione w roku podatkowym wydatki na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi o nieograniczonym obowiązku podatkowym na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych związanej z:

• budową budynku mieszkalnego albo

• wniesieniem wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo lokalu mieszkalnego w takim budynku, albo

• zakupem nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej, albo

• nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstanie samodzielne mieszkanie spełniające wymagania określone w przepisach prawa budowlanego.

Prawo do odliczeń daje zaciągnięcie kredytu (pożyczki) na ściśle określone inwestycje mieszkaniowe.

Przedmiotem odliczenia mogą być wyłącznie odsetki od kredytu udzielonego na sfinansowanie jednej z wymienionych inwestycji mieszkaniowych.

W zakresie omawianej ulgi nie mieszczą się natomiast odsetki od kredytu lub pożyczki udzielonych na spłatę innego kredytu nawet w sytuacji, gdy ten kolejny kredyt został przeznaczony na cele mieszkaniowe. Ponieważ zaciągnięcie kredytu w nowym banku powoduje zawarcie nowej umowy kredytowej, która dzięki otrzymanym środkom pozwala na spłatę zadłużenia wobec innego banku, a przesłanką przeniesienia kredytu do innego banku jest spłata zobowiązania wobec innego banku, który udzielił kredytu na cele mieszkaniowe, a nie na finansowanie inwestycji mieszkaniowej, dlatego takie przeniesienie powoduje utratę prawa do kontynuacji ulgi odsetkowej nawet w sytuacji, gdy dotyczy tej samej inwestycji mieszkaniowej.

Z uwagi na to, że ulga odsetkowa została zlikwidowana od początku 2007 roku, zawarcie w roku 2007 nowej umowy kredytowej, niezależnie od tego, na jaki cel został kredyt zaciągnięty, powoduje, że podatniczka nie może skorzystać z ulgi odsetkowej.

Decyzja w sprawie interpretacji prawa podatkowego dyrektora Izby Skarbowej w Szczecinie z 23 października 2007 r. (nr DPB-2.35-415003-31/07).

OPINIA

 

MICHAŁ BATOR

doradca podatkowy w kancelarii White & Case

Wskazana interpretacja dotyczy kontrowersji związanych z refinansowaniem kredytu udzielonego podatnikowi na zakup nowego mieszkania lub wybudowanie domu. Organy podatkowe zajmują zazwyczaj rygorystyczne i niekorzystne dla podatników stanowisko, twierdząc, że refinansowanie kredytu udzielonego przez bank na tego rodzaju inwestycję mieszkaniową powoduje utratę prawa do skorzystania z ulgi odsetkowej. Stanowisko to, mimo że prezentowane w praktyce działania wielu urzędów skarbowych, nie wynika wprost z przepisów podatkowych.

Dla podatnika celem refinansowania jest zastąpienie dotychczasowego kredytu nowym, udzielanym przez inny bank na bardziej korzystnych dla podatnika zasadach. Z gospodarczego punktu widzenia cel kredytu refinansowego jest więc taki sam, jak kredytu pierwotnego. Podatnik nie zaciąga bowiem nowego, abstrakcyjnego zobowiązania, a jedynie dąży do korzystniejszego finansowania nabycia mieszkania czy domu. Ustawowe przesłanki prawa do odliczenia ulgi odsetkowej wydają się więc być spełnione także w przypadku odsetek od kredytu refinansowego.

---

Podatnik może odliczyć od dochodu darowiznę przekazaną na działalność charytatywno-opiekuńczą Kościoła w pełnej wysokości. Ale obdarowany musi w ciągu dwóch lat sporządzić sprawozdanie z wykorzystania otrzymanych środków.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ URZĄD

Podatnik w 2006 roku dokonał darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościoła w wysokości przekraczającej limit określony w ustawie o PIT. Wpłata została dokonana na rachunek bankowy obdarowanego, a kościół przedstawi podatnikowi sprawozdanie ze sposobu jej wykorzystania w terminie dwóch lat. Czy darowizna na działalność charytatywno-opiekuńczą kościoła przekraczająca limit określony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych może zostać odliczona w pełnej wysokości? Jakie dane powinno zawierać sprawozdanie osoby obdarowanej?

ODPOWIEDŹ URZĘDU

W myśl art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT podstawę obliczenia podatku stanowi generalnie dochód po odliczeniu m.in. darowizn przekazanych na cele:

• określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie organizacjom prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie, realizującym te cele,

• kultu religijnego

• w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż 6 proc. dochodu.

Zgodnie z art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie sfera zadań publicznych obejmuje m.in. zadania w zakresie działalności charytatywnej.

Działalność pożytku publicznego może być prowadzona również przez osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów ustaw o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego.

Artykuł 55 ust. 7 ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż stanowi on, że darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościoła wyłączone są z podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym darczyńców.

Warunkiem dokonania odliczenia jest posiadanie przez darczyńcę pokwitowania odbioru darowizny przez obdarowanego oraz sprawozdania kościelnej osoby prawnej, które powinno być sporządzone w okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny, o przeznaczeniu darowizny na tę działalność.

Zatem darowizny przekazane na działalność charytatywno-opiekuńczą Kościoła katolickiego - podlegają odliczeniu od dochodu w pełnej wysokości, jednak przy spełnieniu opisanych, dwóch przesłanek.

W przypadku odliczeń darowizn, począwszy od 2006 roku, odliczenie stosuje się, jeżeli kwota darowizny jest udokumentowana dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna dokumentem, z którego wynika wartość darowizny, a także oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.

Warunkiem koniecznym do zachowania ulgi jest sprawozdanie osoby kościelnej o przeznaczeniu darowizny. Sprawozdanie jest szczegółowym zdaniem sprawy z czegoś, opisem jakichś zdarzeń, wypadków, opisem, raportem, przedstawieniem przebiegu jakiejś działalności. Powinno być sporządzone z dokładnością, która pozwoli na kontrolę opisanych w nim faktów i zdarzeń, bowiem ogólny opis przeznaczenia darowizny nie jest sprawozdaniem, a zatem nie spełnia ustawowego wymogu.

Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego naczelnika Urzędu Skarbowego w Pile z 2 lutego 2007 r. (nr DD/415-53/06).

OPINIA

 

MAREK GADACZ

doradca podatkowy w PricewaterhouseCoopers

Po wyroku NSA z 2005 roku organy skarbowe w zasadzie nie kwestionują już prawa podatnika do pełnego odliczenia od dochodu darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościoła (wcześniej były wątpliwości, jeżeli darowizny przekraczały limity określone w ustawie o PIT). Niemniej jednak podatnicy muszą pamiętać, że skorzystanie z odliczenia uwarunkowane jest posiadaniem sprawozdania sporządzonego przez obdarowanego o rozdysponowaniu darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą. Takie sprawozdanie musi powstać w ciągu dwóch lat od przekazania darowizny. Jednak z uwagi na brak ustawowej definicji sprawozdania w praktyce pojawić się mogą kłopoty dotyczące formy i zakresu takiego dokumentu. Posłużenie się w tym względzie definicją słownikową wydaje się być akceptowalnym rozwiązaniem. Niemniej jednak wyegzekwowanie szczegółowego rozdysponowania środków przez obdarowanego może być utrudnione szczególnie po dwóch latach od przekazania darowizny. Dlatego z jednej strony podatnik powinien starać się ustalić z obdarowanym sposób wykorzystania darowizny i poprosić go o odpowiedni dokument z drugiej strony miejmy nadzieję, że urzędy nie będą zanadto restrykcyjnie podchodzić do szczegółowości sprawozdania szczególnie, że chodzi o pomoc najbardziej potrzebującym.

---

Podatnik, który korzysta z internetu w ramach większego pakietu i ponosi z tego tytułu jedną opłatę, nie może wydatków na samą sieć odliczyć w zeznaniu podatkowym.

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĄŁ URZĄD

Podatnicy w lokalu będącym miejscem ich zamieszkania korzystają z usługi multipakiet Telekomunikacji Polskiej, będącej połączeniem następujących usług: neostrada, telefonii internetowej oraz videostrady. Dostawca tych usług pobiera zryczałtowaną opłatę multipakiet oraz odrębne opłaty za wykonane rozmowy. Czy korzystanie z multipakietu Telekomunikacji Polskiej mieści się w pojęciu użytkowania sieci internet, a tym samym, czy poniesione z tego tytułu wydatki (opłata ryczałtowa i opłata za wykonane rozmowy telefonii internetowej) podlegają odliczeniu od dochodu w ramach ulgi internetowej?

ODPOWIEDŹ URZĘDU

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6a ustawy o PIT podatnicy mają prawo do odliczenia ponoszonych przez nich wydatków z tytułu użytkowania sieci internet w lokalu (budynku) będącym miejscem zamieszkania podatnika w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł.

Celem ustawodawcy było umożliwienie podatnikom częściowego zrekompensowania wzrostu wydatków na internet, spowodowanych proponowanym objęciem usług internetowych 22-proc. stawką VAT.

W omawianym przypadku w ramach multipakietu Telekomunikacji Polskiej oprócz usługi dostępu do internetu - neostrada wykonane zostaną również inne usługi, m.in. telefonii internetowej oraz videostrady. Wymieniona oferta obejmująca ponadto możliwość korzystania m.in. z wypożyczalni filmów, korzystania z drugiej niezależnej linii telefonicznej czy też wystawienia jednego rachunku za wszystkie usługi świadczone przez Telekomunikację Polską wzbogaca propozycję handlową dostarczającego usługę. Oczywistym jest, że usługi związane są z szeroko rozumianym pojęciem użytkowania sieci internet, jednak okoliczność oferowania ich przez sprzedającego usługę w ramach tzw. pakietu usług, obarczonych, zgodnie z oświadczeniem podatników, pojedynczą zryczałtowaną opłatą obejmującą cały multipakiet oraz odrębnymi opłatami za wykonane rozmowy (różnymi od opłaty za sam dostęp do internetu), wskazuje, że przedmiotem umowy jest zestaw oferowanych przez sprzedającego usług, przekraczających zwykłe użytkowanie sieci internet.

W konsekwencji korzystanie przez podatników z usługi multipakietu bez wyraźnego wyszczególnienia opłaty za bezpośredni dostęp do sieci internet, nie uprawnia ich do odliczenia od podatku wydatków z tytułu użytkowania sieci internet.

Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego naczelnika Urzędu Skarbowego Poznań-Nowe Miasto z 5 września 2007 r. (nr ZF/415-29/07).

OPINIA

 

MARCIN BIERNACKI

prezes zarządu firmy Biernacki w Krakowie

Multipakiet Telekomunikacji Polskiej jest zintegrowaną usługą łączącą telewizję cyfrową, wideo na życzenie, internet i telefonię internetową. Według organu wydającego interpretację niemożność skorzystania z ulgi internetowej wynika przede wszystkim z braku wyszczególnienia na fakturze VAT kwoty przypadającej na korzystanie z sieci internet. W omawianej sytuacji należałoby przede wszystkim ustalić techniczną stronę świadczonej przez Telekomunikację Polską usługi. Jeśli okazałoby się, że zarówno usługa telewizji cyfrowej, jak i wypożyczalni filmów są usługami świadczonymi za pomocą sieci internet, wtedy prezentowaną interpretację należałoby jednoznacznie uznać za błędną. Internet jest przecież specyficznym medium oferującym bardzo szeroki wachlarz usług czy możliwości, a ustawodawca nie ograniczył w żaden sposób prawa do dokonania odliczenia od formy korzystania z sieci. W tym kontekście stwierdzenie naczelnika, że omawiana usługa wykracza poza zwykłe użytkowanie sieci internet, należałoby potraktować jako nadinterpretację przepisów.

 

Przygotowała EWA MATYSZEWSKA

Źródło: Gazeta Prawna [Tygodnik Podatkowy] Nr 14 (2136) 21 stycznia 2008 r.

---

SENTENCJA

Wydatki na zakup nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej, nie są tożsame z pojęciem systematycznego gromadzenia oszczędności na jednym rachunku oszczędnościowo-kredytowym w jednym banku prowadzącym kasę mieszkaniową. Regulacje obowiązujące przed 1 stycznia 2002 r. dotyczą różnych wydatków, zmierzających co prawda do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Stanowią one odrębne składniki ulgi mieszkaniowej związanej z zakupem nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej.

Wyrok NSA z 6 września 2006 r., niepublikowany

sygn. akt II FSK 854/05

UZASADNIENIE

Organy podatkowe zakwestionowały podatnikom zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2003 rok. W rozpoznawanej sprawie organy podatkowe zakwestionowały prawo do zmniejszenia kwoty podatku z tytułu wydatków poniesionych przez małżonków w związku z wydatkami na zakup lokalu mieszkalnego w nowo wybudowanym budynku mieszkalnym od osoby, która wybudowała ten budynek w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Podatnicy w 2002 roku uiścili 30 tys. zł tytułem zaliczki na tę inwestycję, a w roku 2003 ponieśli wydatek ponad 100 tys. zł. Organy ustaliły także, że podatnicy gromadzili oszczędności na jednym rachunku oszczędnościowo-kredytowym w jednym banku prowadzącym kasę mieszkaniową. Z tego tytułu zmniejszyli podatek dochodowy za lata 1998-2002. Wycofane oszczędności z rachunku oszczędnościowo-kredytowego przeznaczyli na zakup lokalu mieszkalnego.

W ocenie organów podatkowych, podatnicy nie nabyli prawa do zmniejszenia podatku o kwotę z tytułu wydatków poniesionych po 1 stycznia 2002 r. na zakup mieszkania. Ponoszenie wydatków z tytułu oszczędzania w kasie mieszkaniowej, a następnie wycofanie tych środków i przeznaczenie ich na zakup lokalu mieszkalnego w nowo wybudowanym budynku od osoby, która wybudowała taki budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej, nie stanowiło, w opinii organów podatkowych, kontynuacji inwestycji, w związku z którą ponosili wcześniej wydatki. Organy podatkowe stwierdziły, że podatnikom przysługuje jedynie prawo do kontynuowania odliczeń od podatku, stosownie do art. 4 ust. 2 ustawy z 21 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 134, poz. 1509) wyłącznie z tytułu tej inwestycji, w związku z którą ponosili wydatki przed 1 stycznia 2002 r. Organy podatkowe stwierdziły także, że podatnicy przed 1 stycznia 2002 r. nie odliczali od podatku i nie ponosili wydatków z tytułu zakupu lokalu mieszkalnego w budynku od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej. Wydatki poniesione więc przez podatników w 2003 roku z tytułu zakupu lokalu mieszkalnego nie podlegają odliczeniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie przyznał rację podatnikom. Sąd argumentował, że jeżeli cele mieszkaniowe, na które zostaną wydatkowane środki zgromadzone na rachunku w kasie mieszkaniowej, są jednocześnie celami wymienionymi w art. 27a ust. 1 pkt 1 lit. a)-f) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to odliczeniu będzie podlegała tylko ta część wydatków, która stanowi nadwyżkę ponad kwotę oszczędności odliczenia w latach systematycznego oszczędzania w kasie mieszkaniowej. W ocenie sądu nie ma zatem podstaw do twierdzenia, że ulgi mieszkaniowe sprowadzają się do odliczeń wydatków na cele wymienione w art. 27a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ulga z tytułu oszczędzania w kasie mieszkaniowej włączona jest w łączny limit dużej ulgi mieszkaniowej, który był liczony narastająco. Zdaniem WSA odliczenia z tytułu gromadzenia środków w kasie mieszkaniowej, w sytuacji gdy kwota ta została wydatkowana zgodnie z celami systematycznego oszczędzania na rachunku prowadzonym przez tę kasę, traktuje tak jakby były one wydatkowane na jeden z celów, o którym mowa w art. 27a ust. 1 pkt 1 lit. a)-f).

Niekorzystny wyrok zaskarżył organ podatkowy i Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił jego skargę kasacyjną. Jak podkreślił NSA wydatki na zakup nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 27a ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy podatkowej, nie jest tożsamy z pojęciem systematycznego gromadzenia oszczędności na jednym rachunku oszczędnościowo-kredytowym w jednym banku prowadzącym kasę mieszkaniową, stosownie do art. 27a ust. 2 tej ustawy. Regulacje zawarte we wskazanych przepisach, obowiązujące przed 1 stycznia 2002 r., dotyczą bowiem różnych wydatków zmierzających do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Stanowią one odrębne składniki ulgi mieszkaniowej związanej z zakupem nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej.

W ocenie sądu za słusznością takiego rozumienia znaczenia normy prawnej regulującej ulgę mieszkaniową przemawia wykładnia językowa analizowanych przepisów oraz przepisy art. 4 ust. 2 ustawy z 21 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Stosownie do jej przepisów prawo kontynuacji odnosi się do inwestycji konkretnej i jednego rodzaju. W ten sposób bowiem ustawodawca powiązał w sposób zrozumiały możliwość kontynuacji odliczenia wydatków na cele mieszkaniowe z daną inwestycją mającą na celu zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, o których mowa w art. 27a ust. 1 pkt 1 lit. a)-f) ustawy podatkowej. Pod warunkiem jednak, że część tego wydatku podatnik poniósł do 31 grudnia 2001 r., to jest do ostatniego dnia obowiązywania tak zwanej dużej ulgi budowlanej. Nie można było zatem traktować gromadzonych przez podatni- ków przed 1 stycznia 2002 r. oszczędności na jednym rachun- ku oszczędnościowo-kredytowym i w jednym banku prowadzącym kasę mieszkaniową, z poczynionym przez nich po 1 stycznia 2002 r. z wydatkiem na zakup mieszkania. Podatnicy nie byli zatem uprawnieni do zmniejszenia kwoty podatku za 2003 rok z tytułu tych wydatków, jako kontynuacji ulgi budowlanej.

OPINIA

Halina Kwiatkowska

radca prawny, partner, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy, oddział Kraków

 

Mimo że formalnie nie ma już większości dawnych tzw. ulg mieszkaniowych, a od 2007 roku zniesiono także ulgę odsetkową, to wielu podatników dokonywało rozliczania tych ulg na zasadzie praw nabytych. Przy okazji pojawiły się problemy interpretacyjne związane z zakresem możliwości korzystania z różnych kategorii ulg, które miały stanowić instrument wspierania zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, a zmiany przepisów dodatkowo istniejące wątpliwości wzmagały. Szczególnie w kontekście tzw. dużej ulgi podatkowej i możliwości jej wykorzystywania po 1 stycznia 2002 r. na zasadzie kontynuacji inwestycji w sytuacji, gdy podatnik uprzednio korzystał z ulgi z tytułu oszczędzania w kasach mieszkaniowych i po wycofaniu zgromadzonych środków przeznaczał je na zakup lokalu mieszkalnego. W wyroku NSA potwierdził praktykę organów podatkowych, że wydatki na zakup lokalu nie są tożsame z pojęciem oszczędzania w kasie mieszkaniowej, mimo że każdy z tych wydatków prowadzi do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych podatnika.

---

SENTENCJA

Dla możliwości odliczenia darowizny od dochodu, gdy przedmiotem jej były pieniądze, konieczne było wykazanie dokonania wpłaty poprzez dysponowanie bankowym dowodem wpłaty dokonanej przez podatnika. Niezbędne było zatem dokonanie wpłaty w banku bezpośrednio przez darczyńcę. Nie mogło zostać uznane za należycie udokumentowane dokonanie przez skarżącego wpłaty w kasie fundacji i udokumentowanie jej w formie wydruku KP.

Wyrok NSA z 27 lutego 2007 r., niepublikowany

sygn. akt II FSK 92/06

UZASADNIENIE

Podatnik w rozliczeniu za 2002 rok wykazał odliczenie od podstawy opodatkowania darowizny dokonanej przez żonę skarżącego na cele oświatowe fundacji edukacyjnej. Ponieważ darowizny tej dokonała wyłącznie żona podatnika, organy podatkowe uznały, że podatnikowi nie przysługiwała możliwość skorzystania z jej odliczenia od uzyskanego w 2002 roku dochodu. Organy podatkowe ustaliły ponadto, że podatnik nie udokumentował wpłaty na rzecz fundacji kultury regionalnej, bo nie spełnił przesłanek należytego udokumentowania darowizny.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przyznał rację organom podatkowym. Również Naczelny Sąd Administracyjny nie uznał racji podatnika. Jak zauważył NSA, w ocenie skarżącego sąd błędnie przyjął, że dla możliwości odliczenia darowizny od dochodu, gdy jej przedmiotem były pieniądze, konieczne było dysponowanie bankowym dowodem wpłaty dokonanej osobiście przez podatnika. Chodziło o sytuację, gdy kwota darowizny została wpłacona na rachunek bankowy obdarowanego w sposób pośredni poprzez wpłatę dokonaną przez skarżącego w kasie fundacji, a następnie przekazanie przez obdarowanego tej kwoty darowizny na własny rachunek bankowy. W ocenie NSA zarzut ten jest bezpodstawny. Podatnik nie kwestionuje w żaden sposób ustalonego przez organy podatkowe, a następnie zaakceptowanego przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stanu faktycznego sprawy.

Jak podkreślił sąd, stosownie do art. 26 ust. 7 ustawy podatkowej w brzmieniu obowiązującym w roku 2002 wysokość wydatków na cele określone w ust. 1 omawianego przepisu ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Jeżeli natomiast przedmiotem darowizny były pieniądze, wysokość wydatków ustala się na podstawie dowodu wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego. Właściwym tym samym dokumentem potwierdzającym dokonanie darowizny pieniężnej uprawniającym do skorzystania z ulgi w brzmieniu obowiązującym w roku 2002 był w ocenie NSA bankowy dowód wpłaty dokonanej osobiście przez podatnika. Jak wyjaśnił sąd, co prawda zgodnie z procedurą podatkową poszczególnym dowodom nie przypisuje się określonej mocy dowodowej. Jednak przepisy szczególne prawa podatkowego, w tym art. 26 ust. 7 i art. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dla wywołania określonych skutków materialno-prawnych wskazują na konieczność zachowania określonej formy, jak również sposobu dokumentowania ponoszonych wydatków oraz dokonywania czynności faktycznych. Taką formą właściwą dla udokumentowania darowizny pieniężnej, wynikającą z art. 26 ust. 7 ustawy podatkowej, uprawniającą do dokonania stosownych odliczeń, jest jedynie bankowy dowód wpłaty dokonanej przez darczyńcę. Sąd pierwszej instancji słusznie więc zauważył, że skarżący niewłaściwie dokonał w 2002 roku odliczenia od podstawy opodatkowania darowizny wpłaconej do kasy obdarowanej fundacji. Nie spełnił bowiem przesłanki należytego udokumentowania darowizny, której przedmiotem były pieniądze. Dla możliwości odliczenia darowizny od dochodu, gdy przedmiotem jej były pieniądze, konieczne było wykazanie dokonania wpłaty poprzez dysponowanie bankowym dowodem wpłaty dokonanej przez podatnika. Niezbędne było zatem dokonanie wpłaty w banku bezpośrednio przez darczyńcę. Nie mogło natomiast zostać uznane za należycie udokumentowane dokonanie przez skarżącego wpłaty w kasie fundacji i udokumentowanie jej w formie wydruku KP.

OPINIA

Adam mariuk

doradca podatkowy, Deloitte

 

Komentowany przepis ustanawia wymóg udokumentowania poniesionej darowizny dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego. Jak się wydaje, powodem jego wprowadzenia było dążenie do uszczelnienia systemu odliczeń i ulg poprzez eliminację darowizn, które były dokumentowane w sposób odmienny od wpłaty na rachunek bankowy. Warto zauważyć, że minister finansów w jednym ze swoich pism uznał, iż użyte przez ustawodawcę pojęcie dowód wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego jest pojęciem szerokim i obejmuje swym zakresem rozmaite formy dowodzenia wpłat na rachunek bankowy. Dlatego też wszelkie dowody wpłat na rachunek bankowy obdarowanego, z których oprócz numeru tego rachunku jednoznacznie wynika nazwisko darczyńcy, kwota darowizny, jak również, na jaki cel ją przekazano, będą stanowiły dla darczyńcy dowód, o którym mowa w powołanym wyżej przepisie. Te właśnie warunki powinny być spełnione, aby można było skorzystać z odliczenia darowizny.

---

SENTENCJA

Aby skorzystać z ulgi, o której mowa w art. 6 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnik musi nie tylko mieć określony stan cywilny, ale też wychowywać samotnie dziecko. Uzasadnienie wprowadzenia tej ulgi (wykładnia celowościowa) świadczy wyraźnie o tym, iż ustawodawca kierował ją tylko do tych osób, które samotnie troszczyły się o codzienne zaspokajanie potrzeb dziecka, nie zaś do każdego rodzica, który miał władzę rodzicielską i jednocześnie był stanu wolnego, ale nie pełnił codziennej pieczy nad dzieckiem.

Wyrok NSA z 24 listopada 2006 r., niepublikowany

sygn. akt II FSK 1474/05

UZASADNIENIE

Sprawa dotyczyła podatku od osób fizycznych za 2000 rok. Organy podatkowe stwierdziły, że w wyroku z 18 września 2000 r. orzekającym rozwód podatnika wykonywanie władzy rodzicielskiej po-wierzono obojgu rodzicom. Jednocześnie sąd ustalił, że miejscem stałego pobytu dziecka będzie miejsce zamieszkania matki. W ocenie organów podatkowych wyrok kreuje status osoby rozwiedzionej. Wobec tego przy powierzeniu władzy rodzicielskiej obojgu małżonkom za osobę samotnie wychowującą dzieci należy uznać tego z małżonków rozwiedzionych, który wychowuje dzieci. Podatnik nie mógł więc rozliczyć się jako samotny rodzic.

Podatnik uznał, że organy podatkowe bezpodstawnie pozbawiły go prawa do preferencyjnego rozliczenia, i sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu.

Jak podkreślił sąd, w odniesieniu do osoby rozwiedzionej o zaliczeniu jej do tej grupy decyduje tytuł prawny, jakim jest orzeczenie sądowe o sprawowaniu władzy rodzicielskiej, o sposobie zaspokajania fizycznych i duchowych potrzeb dziecka, miejscu pobytu dziecka, określeniu jego centrum życiowego.

W tym przypadku osoba samotnie wychowująca dzieci to osoba, która korzysta z pełni władzy rodzicielskiej, u której przebywa dziecko i która sprawuje bezpośrednią pieczę nad dzieckiem, dostarcza mu środków wychowania (troszczy się codziennie o zaspokojenie jego bieżących potrzeb bytowych, o jego rozwój psychiczny i fizyczny), chociażby z braku dochodów nie łożyła na pokrycie jego utrzymania. Dostarczanie środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o jego utrzymanie i wychowanie. Rodzic ten nie traci przymiotu osoby samotnie wychowującej dziecko w rozumieniu ustawy podatkowej nawet wówczas, gdy z preferencyjnego opodatkowania nie będzie mógł skorzystać z powodu nieosiągania dochodu lub osiągania dochodu niepowodującego obowiązku podatkowego (niepodlegającego w ogóle opodatkowaniu).

W ocenie sądu w tym przypadku to matka dziecka jest osobą samotnie wychowująca dziecko. Stanowisko to potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny, który oddalił skargę kasacyjną podatnika.

W ocenie NSA, aby skorzystać z ulgi, o której mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnik musi nie tylko mieć określony stan cywilny, ale też wychowywać samotnie dziecko. Ulga ta, należąca do grupy ulg prorodzinnych, miała zrównać pod względem możliwości łącznego opodatkowania dochodów małżonków z ich dziećmi oraz małżonków także tych rodziców, którzy wychowywali dzieci samotnie, w pojedynkę. Jak przypomniał NSA, do 1 stycznia 1993 r., czyli do daty wprowadzenia tej ulgi, możliwość łącznego opodatkowania dochodów mieli tylko małżonkowie oraz małżonkowie wychowujący małoletnie dzieci. Uzasadnienie wprowadzenia tej ulgi (wykładnia celowościowa) świadczy zatem wyraźnie o tym, że ustawodawca kierował ją tylko do tych osób, które samotnie troszczyły się o codzienne zaspokajanie potrzeb dziecka, nie zaś do każdego rodzica, który miał władzę rodzicielską i jednocześnie był stanu wolnego, ale nie pełnił codziennej pieczy nad dzieckiem. Wykładnię tę potwierdza również to, że ustawodawca nie zawarł w tym przepisie rozwiązania analogicznego jak w art. 7 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w brzmieniu obowiązującym w 2000 roku). Zawarcie takiej regulacji byłoby zaś konieczne przy przyjęciu, że każdy z rodziców stanu wolnego może z ulgi korzystać. W przeciwnym razie stawiałoby to rodziców stanu wolnego w lepszej sytuacji od rodziców pozostających w związku małżeńskim, a tym samym byłoby sprzeczne z konstytucją.

NSA nie podzielił stanowiska, że określenie samotnie wychowująca dziecko nie ma znaczenia dla oceny uprawnień do skorzystania z ulgi unormowanej w art. 6 ust. 4 tej ustawy. Nie zgodził się także, że ustalanie, na podstawie orzeczeń sądowych, komu powierzono pieczę nad dzieckiem po rozwodzie, jest ustalaniem pozaustawowego warunku dla skorzystania z ulgi.

OPINIA

MirosŁaw Siwiński

doradca podatkowy, główny specjalista, Kancelaria Prawna Witold Modzelewski

 

NSA stwierdził, iż aby skorzystać z możliwości wspólnego opodatkowania z dzieckiem na podstawie art. 6 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy nie tylko być osobą samotną i posiadać władzę rodzicielską nad dzieckiem, ale również faktycznie sprawować pieczę nad tym dzieckiem, łożyć na jego utrzymanie, a nawet wspólnie zamieszkiwać. Wyrok ten jest zarówno słuszny, jak i nadal aktualny, gdyż NSA posłużył się wykładnią celowościową - zasadnie wskazując, iż omawiana preferencja podatkowa służyć ma tzw. ognisku domowemu. Nie jest to również pogląd nowy - stanowi raczej potwierdzenie dotychczasowej linii orzeczniczej i utartej praktyki organów podatkowych. Podatnicy, chcący w rocznym rozliczeniu skorzystać ze wspólnego opodatkowania z dzieckiem, muszą więc zdawać sobie sprawę z tego, iż powołane okoliczności mogą być sprawdzane i w razie wątpliwości co do ich zaistnienia ich rozliczenie może zostać zakwestionowane.

---

SENTENCJA

Zwrot składki opłaconej bezpośrednio przez podatnika należy rozumieć w ten sposób, że składkę opłaca podatnik z własnych środków (zazwyczaj przychodu). Nawet jeśli składki ściągnięto w trybie przymusowym, to kwota składki powinna zmniejszyć kwotę należnego podatku dochodowego.

Wyrok NSA z 5 października 2006 r., niepublikowany

sygn. akt II FSK 850/06

UZASADNIENIE

Spór dotyczył podatku dochodowego od osób fizycznych za 2000 rok. W sprawie główną kwestią sporną było ustalenie (z zastosowaniem stosownej metody szacowania) ceny sprzedaży autobusu. Jednocześnie wątpliwości dotyczyły ściągniętej od podatnika, w toku postępowania egzekucyjnego, składki na ubezpieczenie zdrowotne. W ocenie organów podatkowych odliczyć od podatku można tylko składkę opłaconą w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. W świetle przepisów o ubezpieczeniu zdrowotnym składki na to ubezpieczenie należało opłacić bez uprzedniego wezwania.

Niekorzystne rozstrzygnięcie organów podatkowych podatnik zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. Sąd uwzględnił skargę, ale z przyczyn proceduralnych. Nie podzielił zaś stanowiska podatnika w zakresie odliczenia od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne. W ocenie sądu nie można zgodzić się z poglądem, że uzależnienie możliwości odliczenia tych składek od ich bezpośredniego opłacenia przez podatnika zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym odnosi się tylko do ustalenia prawidłowej podstawy i wysokości odliczanych składek. Uznanie tej przesłanki za spełnioną wymaga bowiem zachowania wszystkich obowiązujących w tym zakresie wymogów, określonych w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.

Naczelny Sąd Administracyjny nie uwzględnił skargi kasacyjnej podatnika. Jednak w uzasadnieniu co do meritum przyznał mu rację. W ocenie sądu słusznie podniósł, że treść art. 27b ust. 1 pkt 1 ustawy, w badanym okresie podatkowym, nie wykluczała możliwości obniżenia podatku dochodowego o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, ściągnięte w drodze egzekucji administracyjnej. Zgodnie z przepisem podatek dochodowy w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. W ocenie NSA wynika, że składka musi zostać opłacona przez podatnika, i musi to nastąpić w roku podatkowym, w którym obniża się o tę składkę podatek, a składka musi zostać opłacona zgodnie z przepisami ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Zgodnie z ustawą, a więc na jej podstawie, w oparciu o jej przepisy. Takim przepisem jest zarówno przepis wprowadzający obowiązek opłacenia stosownej składki przez ubezpieczonego, bez uprzedniego wezwania, jak i dopuszczający możliwość ściągnięcia nieopłaconych w terminie składek w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W ocenie NSA zgodnie z ustawą na gruncie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym oznacza więc albo sytuację, w której ubezpieczony opłacił składkę dobrowolnie, bez uprzedniego wezwania, albo też sytuację, kiedy do stanu zgodnego z ustawą (opłacenia składki - realizacji obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego), doprowadziły przymusowo organy administracji publicznej. Okoliczność, że stosowne składki ściągnięto od skarżącego w trybie egzekucyjnym, nie oznacza, że nastąpiło to wbrew przepisom ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Istotna jest jedynie sama okoliczność uczynienia zadość ustawowemu obowiązkowi ubezpieczenia, tj. opłacenia wymaganej ustawą składki.

Zwrot składki opłaconej bezpośrednio przez podatnika należy rozumieć w ten sposób, że składkę opłaca podatnik z własnych środków (zazwyczaj przychodu). Dlatego skarżący spełnił przesłanki umożliwiające zastosowanie odliczenia, bo opłacił, zgodnie z ustawą o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, składki na to ubezpieczenie, w roku podatkowym. Nawet jeśli składki ściągnięto w trybie przymusowym, to kwota składki powinna zmniejszyć kwotę.

OPINIA

Anna Misiak

doradca ds. PIT i ZUS w spółce doradztwa podatkowego MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy

 

Wyrok pozostaje nadal aktualny, choć odnosi się do uregulowań poprzedniej ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym i przepisów podatkowych wówczas obowiązujących. Przepisy dotyczące odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne uległy zmianie jedynie w zakresie odniesienia się do nowej ustawy o świadczeniach z opieki zdrowotnej. W świetle aktualnych przepisów o ubezpieczeniu zdrowotnym (podobnie jak poprzednio) istotna jest jedynie sama okoliczność spełnienia ustawowego obowiązku ubezpieczenia, czyli opłacenia wymaganej ustawą składki. Ubezpieczony jest obowiązany opłacać składkę w terminach i na zasadach określonych w ustawie, bez wezwania, a jeśli opóźni się z zapłatą, to zgodnie z przepisami jest zobowiązany do zapłacenia składek wraz z odsetkami, a jeśli nie spełni i tego obowiązku, możliwe jest ich ściągnięcie w drodze postępowania egzekucyjnego. Niezależnie jednak od tego, czy składka została opłacona w terminie, czy nie, ubezpieczony ostatecznie zapłacił składkę i to z własnych środków. Należy podkreślić, że wskutek opóźnienia zapłaty składek w obowiązki podatnika nie wstępuje żaden inny podmiot, np. Skarb Państwa, a więc nadal to ubezpieczony uiszcza składki.

---

SENTENCJA

Termin do złożenia wniosku o uprzywilejowane opodatkowanie na podstawie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uregulowany w art. 45 tej ustawy, jest terminem prawa materialnego i to nie dlatego, że umiejscowiony jest w przepisach szczegółowego prawa materialnego, ale ze względu na skutki prawne, jakie wywiera w zakresie stosunku materialno-prawnego, łączącego podatnika ze Skarbem Państwa. Wyznacza on datę, do której może być ukształtowane prawo do opodatkowania połowy dochodów w podwójnej wysokości. Charakteru tego terminu nie zmienia możliwość złożenia korekty zeznania podatkowego.

Wyrok WSA w Warszawie z 24 listopada 2004 r., niepublikowany

sygn. akt III SA/Wa 86/04

UZASADNIENIE

W lipcu 2003 r. podatnik złożył korekty deklaracji PIT-37 za 2001 i 2002 rok, dokonując zmiany sposobu opodatkowania z indywidualnego na opodatkowanie w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Jednocześnie wniósł o stwierdzenie nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za te lata.

Organy podatkowe odmówiły stwierdzenia nadpłaty. Wskazały, że wniosek o wspólne opodatkowanie wyrażony jest w rocznym zeznaniu podatkowym, w związku z tym może być on skuteczny tylko w terminie przewidzianym dla złożenia zeznania. Dlatego też złożenie korekt zeznania za 2001 i 2002 rok w lipcu 2003 r. wraz z wnioskami o wyborze opodatkowania w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci stanowi naruszenie art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że skarga podatnika nie zasługuje na uwzględnienie. Przede wszystkim sąd zauważył, że zgodnie z przepisami osoba samotnie wychowująca dzieci może skorzystać z uprzywilejowanej formy opodatkowania, polegającej na obliczeniu zobowiązania podatkowego w podwójnej wysokości od połowy jej dochodów. Jednakże takie wyliczenie podatku możliwe jest wyłącznie w przypadku spełnienia wszystkich warunków wymienionych w tym przepisie, a w szczególności przez złożenie wniosku w tym zakresie w rocznym zeznaniu podatkowym, nie zaś w jego korekcie.

Zgodnie z przepisem art. 45 ust. 1 ustawy podatkowej podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym według ustalonego wzoru, w terminie do 30 kwietnia następnego roku. W ocenie sądu możliwość skorzystania z uprzywilejowanej formy opodatkowania osób samotnie wychowujących dzieci została z woli ustawodawcy w sposób wyraźny uzależniona od spełnienia ściśle określonych warunków, a jednym z nich była konieczność złożenia wniosku w terminie do 30 kwietnia danego roku podatkowego według ustalonego wzoru, jakim był druk zeznania podatkowego.

W przedmiotowej sprawie w terminie do 30 kwietnia 2002 i 2003 r. takie wnioski nie zostały złożone. Słusznie zatem organy podatkowe odmówiły stwierdzenia nadpłat za wskazane lata. Termin do złożenia wniosku o uprzywilejowane opodatkowanie jest terminem materialno-prawnym i nie jest przywracalny, co z kolei oznacza, że po jego upływie podatnik traci prawo w postaci możliwości skorzystania z ulgi. Terminem materialnym jest okres, w którym może nastąpić ukształtowanie praw i obowiązków podmiotu w ramach podatkowo-prawnego stosunku materialnego. Przykładem terminu materialnego jest termin przedawnienia, po którego upływie zobowiązanie podatkowe wygasa. Terminy materialne nie podlegają przywróceniu.

Termin do złożenia wniosku o uprzywilejowane opodatkowanie na podstawie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uregulowany w art. 45 tej ustawy, jest terminem prawa materialnego i to nie dlatego, że umiejscowiony jest w przepisach szczegółowego prawa materialnego, ale ze względu na skutki prawne, jakie wywiera w zakresie stosunku materialno-prawnego, łączącego podatnika ze Skarbem Państwa. Wyznacza on datę, do której może być ukształtowane prawo do opodatkowania połowy dochodów w podwójnej wysokości. Charakteru tego terminu nie zmienia możliwość złożenia korekty zeznania podatkowego. Prawo do korygowania deklaracji lub zeznań podatkowych jest odrębną instytucją prawa podatkowego, w sposób konkretny uregulowaną, która nie jest tożsama z przywróceniem, odroczeniem czy też z przedłużeniem terminu.

OPINIA

RafaŁ Wójcik

doradca podatkowy BSJP Accounting Services

 

Przyczyną odmowy było nieterminowe złożenie wniosku (tu korekt zeznań podatkowych) przez osobę samotnie wychowującą dzieci, które zdaniem sądu przypadało odpowiednio w terminach złożenia deklaracji PIT-37, a więc do 30 kwietnia następnego roku.

Urząd skarbowy, co potwierdził WSA, odmówił możliwości ulgowego rozliczenia zeznania przewidzianego dla osób samotnie wychowujących dzieci. Urząd nie podważał prawa podatnika do złożenia korekty zeznania podatkowego, a możliwość skorzystania z ulgi, której termin wyboru dla podatnika minął, i nie da się go przywrócić poprzez złożenie korekty.

W całej sprawie zastanawia jednak, czy przepisy nie powinny dopuszczać takiej zmiany rozliczenia w wyniku złożenia korekty zeznania. Skarżący bowiem wykazał, że gdyby wcześniej złożył zeznania podatkowe jako osoba samotnie wychowująca dzieci, mógłby skorzystać z tego przywileju, a fiskus zostałby zaspokojony. W związku jednak z tym, że podatnik złożył zeznania indywidualne, podatnik próbował wykazać nadpłatę w podatku po złożeniu korekt zeznań. Nadpłata nie została uznana i podatnik stracił na takim rozliczeniu.

Ten wyrok może być przestrogą dla podatników, którzy pomimo swoich praw nie skorzystają z nich. Przywrócenie prawa po terminie do uprzywilejowanego rozliczenia może okazać się niemożliwe.

---

SENTENCJA

Ochrona i (ewentualne) wsparcie ze strony państwa i stanowionego przezeń prawa w postaci podatkowych ulg związanych z budową budynków mieszkalnych przysługują podmiotom, które budowy dokonują zgodnie z prawem. Powyższe oznacza, że również czas trwania budowy, moment jej rozpoczęcia czy zakończenia należy ustalać w oparciu o obowiązujące przepisy prawa budowlanego.

Wyrok NSA z 14 grudnia 2006 r., niepublikowany

sygn. akt II FSK 65/06

UZASADNIENIE

Organy podatkowe odmówiły podatnikom prawa do odliczenia wykazanych w zeznaniu podatkowym za 2001 roku wydatków poniesionych na budowę domu jednorodzinnego. Wskazały, że na mocy aktu notarialnego z 29 października 1991 r. Jerzy B. nabył własność wybudowanego z funduszy skarżących domu jednorodzinnego wraz z prawem wieczystego użytkowania działki. Zaś 11 grudnia 1997 r. skarżący złożyli do Wydziału Architektury Urzędu Gminy zawiadomienie o zakończeniu budowy. Wydział ten nie zgłosił do tego zawiadomienia sprzeciwu i wydał poświadczenie przyjęcia zgłoszenia użytkowania budynku mieszkalnego. Na podstawie tego zaświadczenia urząd gminy nadał numer dla tego budynku. W ocenie organów, skoro ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia budowa, to należy przyjąć znaczenie nadane temu terminowi przez prawo budowlane w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 1998 r. Zgodnie z tą ustawą o zakończeniu budowy świadczy spełnienie przez inwestora warunków przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego, w szczególności zaś złożenie zawiadomienia o zakończeniu budowy przewidzianego w art. 54 prawa budowlanego. Zawiadomienie w tym trybie podatnicy złożyli 11 grudnia 1997 r., a zatem wydatki na budowę poniesione po tej dacie nie są objęte ulgą podatkową.

Sąd I instancji oddalił skargę podatników. Naczelny Sąd Administracyjny również oddalił ich skargę kasacyjną. Zdaniem autora skargi kasacyjnej sąd I instancji dokonał błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania przepisów prawa budowlanego. Ich zdaniem niesłusznie przyjął, że podatnicy 11 grudnia 1997 r. złożyli zawiadomienie o zakończeniu budowy domu jednorodzinnego. Taki zarzut, już ze względu na sposób jego sformułowania, w ocenie NSA nie może być uwzględniony. Z uzasadnienia skargi kasacyjnej wynika, że jej autor takim zarzutem podważa ocenę zgromadzonych w sprawie dokumentów. Ocena materiału dowodowego to etap postępowania administracyjnego. Strona zatem, która się z taką oceną nie zgadza, powinna powołać jako zarzut skargi kasacyjnej stosowne przepisy regulujące postępowanie przed sądami administracyjnymi w powiązaniu z odpowiednimi przepisami dotyczącymi postępowania przed organami podatkowymi. Ustaleń faktycznych w sprawie oraz oceny materiału dowodowego nie można podważać zarzutami błędnej wykładni czy niewłaściwego zastosowania prawa materialnego.

Niemniej jednak z akt sprawy jednoznacznie wynika, że skarżący 11 grudnia 1997 r. dokonał zgłoszenia zakończenia budowy domu jednorodzinnego w trybie określonym w art. 54 prawa budowlanego. Strona nie podważyła w prawnie dopuszczalny sposób treści powyższego poświadczenia organu nadzoru architektonicznego. A jak podkreślił NSA sąd orzekający w sprawie zobowiązania podatkowego nie ma możliwości kontrolowania prawidłowości czy polemizowania z treścią aktów organów nadzoru architektonicznego i budowlanego odnoszących się do zakończenia budowy.

Zdaniem skarżących, w niniejszej sprawie nie można mieć na uwadze innych gałęzi obowiązującego prawa, a dla oceny trwania budowy, z braku definicji w ustawie podatkowej, należy dokonywać wykładni językowej opartej na leksykalnym znaczeniu użytych przez ustawodawcę podatkowego słów. Z takim twierdzeniem NSA się nie zgodził. Prawo podatkowe jest częścią systemu prawa obowiązującego w Rzeczypospolitej, który powinien spełniać kryteria obowiązywania systemowego, a mianowicie być systemem niesprzecznym zupełnym. Ochrona i (ewentualne) wsparcie ze strony państwa i stanowionego przezeń prawa, na przykład w postaci podatkowych ulg związanych z budową budynków mieszkalnych, przysługują podmiotom, które budowy dokonują legalnie, zgodnie z prawem. Powyższe oznacza, że również czas trwania budowy, moment jej rozpoczęcia czy zakończenia należy ustalać w oparciu o obowiązujące przepisy prawa budowlanego. Skoro skarżący 11 grudnia 1997 r. dokonali zgłoszenia zakończenia budowy domu jednorodzinnego w trybie art. 54 prawa budowlanego, a użyte w przepisach prawa podatkowego pojęcia - niezdefiniowane w nim - należy rozumieć w takim znaczeniu, w jakim użyto ich w innych gałęziach prawa NSA potwierdził, że utracili prawo do odliczenia od dochodu wydatków poniesionych na budowę domu jednorodzinnego.

OPINIA

Magdalena ZĄbczyk

doradca podatkowy, Wardyński i Wspólnicy

 

Kwestia określenia momentu utraty prawa do korzystania z tzw. dużej ulgi budowlanej jest przedmiotem wyroku NSA. W szczególności z wyroku wynika, iż zgłoszenie zakończenia budowy zgodnie z prawem budowlanym oznacza zakończenie budowy również w rozumieniu prawa podatkowego, a zatem skutkuje utratą prawa do odliczenia wydatków w ramach ulgi budowlanej. Fakt, iż podatnik posiada dowody (rachunki i faktury), że de facto budowa domu była kontynuowana również po dokonaniu zgłoszenia, nie ma znaczenia dla możliwości korzystania z ulgi (istotna jest definicja wykorzystywana w innej gałęzi prawa, a nie wykładnia językowa). Warto o tym pamiętać przy obliczaniu podatku należnego za 2007 rok.

---

SENTENCJA

Artykuł 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie, w jakim wyłącza możliwość odliczenia przez podatników, o których mowa w art. 27 ust. 9 tej ustawy, od dochodu osiągniętego z działalności wykonywanej poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, w sytuacji gdy składki te nie zostały odliczone od dochodu w państwie członkowskim Unii Europejskiej, na terenie którego działalność ta była wykonywana, jest niezgodny z art. 32 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 listopada 2007 r., opublikowany w Dz.U. nr 211, poz. 1549

SYGN. AKT K 18/06

UZASADNIENIE

Trybunał Konstytucyjny zajął się kwestią odliczania składek na wniosek rzecznika praw obywatelskich. Rzecznik wystąpił o sprawdzenie, czy art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) w zakresie, w jakim wyłącza on z możliwości odliczenia przez podatników od dochodu osiągniętego z działalności wykonywanej poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, w sytuacji gdy składki te nie zostały odliczone od dochodu w państwie członkowskim Unii Europejskiej, na terenie którego działalność ta była wykonywana, jest zgodny z art. 32 w związku z art. 2 konstytucji. W odniesieniu do tych samych przepisów Trybunał zajął się konstytucyjnością art. 27b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie, w jakim wyłącza on możliwość odliczenia składek na ubezpieczenia zdrowotne.

W odniesieniu do obu przepisów Trybunał orzekł o niekonstytucyjności. Zastrzegł jednocześnie, że zakwestionowane przepisy tracą moc obowiązującą 30 listopada 2008 r.

W uzasadnieniu TK stwierdził m.in., że składki ubezpieczeniowe pełnią tę funkcję, niezależnie od tego, czy są wpłacane do polskiego czy do obcego systemu ubezpieczenia społecznego - podkreślił Trybunał. W czasie wykonywania pracy za granicą polski podatnik, co do zasady, korzysta ze świadczeń zdrowotnych zakładów opieki zdrowotnej państwa miejsca zatrudnienia, a nie ze świadczeń polskiej opieki zdrowotnej. Z tytułu wpłacania do zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe powinien on nabyć w przyszłości prawo do emerytury bądź renty, finansowane w odpowiedniej do okresu ubezpieczenia i sumy wpłaconych składek proporcji, z wszystkich systemów ubezpieczeniowych państw UE, w których był zatrudniony i z tego tytułu podlegał ubezpieczeniu, z uwagi na obowiązującą w UE zasadę koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne opierają się na zasadzie wzajemności, która polega na tym, że nabycie prawa do świadczenia ubezpieczeniowego i jego wysokość są uzależnione od wkładu finansowego wniesionego przez ubezpieczonego do systemu ubezpieczeniowego w postaci składek. Celem składki nie jest natomiast zasilanie tego czy innego systemu ubezpieczeniowego.

Niezależnie od wielkości uszczerbku w dochodach budżetu z tytułu omawianych odliczeń od podatku (podstawy opodatkowania), nie można, zdaniem Trybunału, zgodzić się na to, aby równowaga budżetowa była utrzymywana kosztem tej jednej mniejszościowej grupy podatników, podczas gdy pozostali podatnicy zatrudnieni w kraju (stanowiący większość) korzystają z preferencji podatkowych z uszczerbkiem dla tego samego budżetu.

Trybunał zgodził się też, że gorsze traktowanie w zakresie obowiązku podatkowego podatników polskich osiągających dochody z pracy za granicą w stosunku do pracujących w Polsce może być jednym z czynników wpływających na podjęcie przez nich decyzji o zmianie stałego miejsca zamieszkania i przeniesieniu się na stałe z Polski za granicę, a wtedy przestaną od nich wpływać jakiekolwiek podatki do budżetu państwa polskiego.

OPINIA

Andrzej Marczak

doradca podatkowy, KPMG

 

Wyrok TK był długo oczekiwany przez podatników, zwłaszcza przez tych, którzy wyjechali z Polski i pracują za granicą, a nadal poprzez swoje związki z naszym krajem muszą podatkowo rozliczać się w Polsce. Chodzi głównie o kraje Unii Europejskiej, z którymi Polska zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, gdzie dochód zarobiony za granicą nie jest wyłączony z opodatkowania w Polsce, np. Austria, Belgia, Holandia. TK, uznając nasze przepisy za niezgodne z konstytucją, dobrze się wpisał w utrwaloną już linię orzeczniczą ETS w podobnych sprawach. Wielokrotnie ETS sygnalizował, że takie ograniczenia są sprzeczne z podstawowymi zasadami dotyczącymi swobody przepływu osób i kapitału w ramach UE. Mimo że zakwestionowane przepisy stracą moc obowiązującą dopiero z końcem listopada 2008 r., to właśnie na podstawie zasad unijnych i wyroków ETS podatnicy mogą nawet już teraz próbować dochodzić swoich praw.

Przygotowała ALEKSANDRA TARKA
Źródło: Gazeta Prawna [Tygodnik Podatkowy] Nr 19 (2141), 28 stycznia 2008 r.