REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rozliczenia kosztów uzyskania przychodów

REKLAMA

Kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki podatnika związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Celem poniesionych wydatków powinno być osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów. Aby dany wydatek można było uznać za koszt podatkowy, między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowy tego typu, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu. Ustawy podatkowe nie wskazują wprost, co może być kosztem uzyskania przychodów. Określają natomiast wyłączenia z kosztów. Wskazują zatem te wydatki, których do kosztów zaliczyć nie można. Uzasadnienie zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodów należy więc do podatnika. Dziś prezentujemy najczęstsze problemy związane z rozliczaniem kosztów i ich rozwiązania w postaci interpretacji organów podatkowych wraz z opiniami specjalistów.

SPIS TREŚCI

  • Koszty uzyskania przychodów w interpretacjach organów podatkowych
    • Kara za nieterminową usługę może być kosztem
    • Wierzytelności nie zawsze są wyłączone z kosztów
    • Wartość gruntów z darowizny nie jest kosztem
    • Nieodliczony VAT będzie kosztem podatkowym
    • Kwota odstępnego jest kosztem w dacie poniesienia
    • Rozliczenie bilansowe wpływa na ujęcie podatkowe
    • Faktury na spółkę są kosztem komandytariusza
    • Po zerwaniu umowy leasingu opłaty będą kosztem
  • Rozliczanie kosztów podatkowych w orzecznictwie sądów administracyjnych
    • Wydatki na nabycie praw wspólnika nie są kosztem
    • Dla kosztów ważny jest dzień wystawienia rachunku
    • Koszty przy reasekuracji nie mogą być odraczane
    • Niekonstytucyjny przepis wpływa na koszty
    • Ważne jest, kiedy podatnik poniósł wydatek
    • Normy księgowe nie mają znaczenia dla podatków
    • Sprzedaż nie przesądza o zaliczeniu do kosztów

REKLAMA

Autopromocja


Kara za nieterminową usługę może być kosztem

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Podatnik, który za nieterminowe wykonanie usługi musiał zapłacić karę umowną, może zaliczyć ją do kosztów podatkowych. Konieczne będzie jednak wykazanie związku między poniesionym wydatkiem a przychodem.

Jaki problem rozstrzygnęŁa izba: Inwestor zlecił generalnemu wykonawcy wykonanie określonego obiektu budowlanego (drogi szynowej). Wykonawstwo części robót na podstawie umowy wykonała firma podatnika. Z kolei część robót podatnik zlecił kolejnemu podwykonawcy. Umowy były podpisywane w następujący sposób: inwestor z generalnym wykonawcą; generalny wykonawca z firmą podatnika; firma podatnika z kolejnym podwykonawcą.

Na skutek opóźnienia robót spowodowanego przez ostatniego podwykonawcę inwestor naliczył karę na generalnego wykonawcę. Następnie generalny wykonawca karą w tej samej kwocie obciążył firmę podatnika, a podatnik tą samą kwotą kary umownej obciążył bezpośredniego winnego, tj. ostatniego podwykonawcę. W każdym przypadku kary zostały uiszczone w drodze kompensaty zobowiązań wzajemnych. Czy kara umowna może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów?

OdpowiedŹ izby: Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT.

Kosztami są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów. Koszty ponoszone przez podatnika należy ocenić pod kątem ich celowości, a więc dążenia do uzyskania przychodów. Aby określony wydatek można było uznać za koszt podatkowy, między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowy tego typu, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu.

Zdefiniowanie celu osiągnięcia przychodu nie może być traktowane jedynie w kategoriach formalnych, ponieważ ustawa o PIT nie wymaga wskazania, że konkretny przychód jest skutkiem poniesienia określonego kosztu.

REKLAMA

Jednak możliwość kwalifikowania konkretnego wydatku jako kosztu uzależniona jest od rzetelnej i całościowej oceny tego, czy w świetle wszystkich występujących w sprawie okoliczności, przy zachowaniu należytej staranności podatnik w momencie dokonywania wydatku mógł i powinien przewidzieć, że wydatek ten spodziewanego przychodu nie przysporzy.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT nie uważa się za koszty kar umownych i odszkodowań z tytułu: wad dostarczonych towarów; wykonanych robót i usług; zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad; zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Istotą tego przepisu jest generalnie wyłączenie z kosztów kar umownych związanych z wadami towarów lub usług, a nie opóźnienie w ich dostarczeniu. Oznacza to, że kary umowne z innego tytułu mogą stanowić koszty uzyskania przychodu, pod warunkiem istnienia związku przyczynowego pomiędzy karą a możliwością uzyskania przychodu. Wada jest w tym przypadku podstawową przyczyną eliminacji poniesionych kosztów z kosztów podatkowych. Przepis ten nie obejmuje przypadków nieterminowego wykonania robót i usług będących przedmiotem umów.

Zatem nie wszystkie kary umowne wynikające z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy nie stanowią kosztu podatkowego, lecz tylko te kary, które wynikają z wad sprzedawanych towarów, wad wykonywanych robót i usług, kary za zwłokę w zamianie towaru wadliwego na niewadliwy lub kary za zwłokę w usunięciu wad wykonywanych robót i usług.

W analizowanym przypadku kosztem będzie zapłacona kara umowna z tytułu nieterminowego wykonania usługi. Jednocześnie ciężar co do prawidłowego udokumentowania wydatku, jak i wykazania związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy poniesionym wydatkiem a uzyskaniem przychodu spoczywa na podatniku. Podatnik bowiem musi wykazać, że poniósł koszt celowy i zasadny z punktu widzenia prowadzonej przez siebie działalności.

Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 1 października 2008 r. (nr IPPB1/415-767/ 08-5/IF)

OPINIA

Katarzyna Bieńkowska

doradca podatkowy w Dewey & LeBoeuf

Zagadnienie podatkowego traktowania kar umownych jest bardzo niejednolite i budzi wiele wątpliwości, o czym świadczy bardzo duża liczba zapytań (wniosków o interpretacje) kierowanych do organów podatkowych. Zasadniczo, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT w zawartym tam zamkniętym katalogu wydatków niezaliczanych do kosztów ustawodawca uwzględnił kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. Literalnie zatem wyłączenie jest ograniczone tylko do wskazanych kar i nie powinno obejmować wydatków związanych z odpowiedzialnością kontraktową z tytułu innego rodzaju postanowień umownych, niż te wymienione. Oznacza to, że czytając przepis a contrario, należy uznać, że inne kary umowne i opłaty, w tym np. z tytułu zerwania umowy, mogą stanowić koszt uzyskania przychodów, pod warunkiem że spełniają ogólny warunek określony w art. 22 ustawy o PIT. Wykładnia gramatyczna użytego przez ustawodawcę zwrotu koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów oznacza, że podatnik jest uprawniony do odliczenia do celów podatkowych wszelkich kosztów, jeśli ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. O danym przypadku, jak w analizowanej sprawie, decydują konkretne okoliczności sprawy. W tym przypadku organ zasadnie uznał prawo podatnika do uznania wydatku za koszt. Niestety, niektóre organy wskazują, że podobne wydatki są elementem ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej, a zapłacona kara umowna stanowi konsekwencję tego ryzyka i nie może być przerzucana na Skarb Państwa, przy pomocy przepisów podatkowych.


Wierzytelności nie zawsze są wyłączone z kosztów

Aby wierzytelności nieściągalne można było zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, muszą one być wcześniej zarachowane jako przychody należne. Konieczne jest także ich odpowiednie udokumentowanie.

Jaki problem rozstrzygnęŁa izba: Spółdzielnia Mieszkaniowa powstała w 1996 roku na mocy ustawy o przekazywaniu zakładowych budynków mieszkalnych. Zasoby mieszkaniowe budowane w latach 80. spółdzielnia otrzymała nieodpłatnie. Spółdzielnia jest podatnikiem VAT. Z powodu zadłużenia trzech mieszkańców, na podstawie prawomocnych wyroków i wykonanych eksmisji, zwolniły się w spółdzielni trzy lokale mieszkalne, z których dwa zostały sprzedane w drodze przetargu. Cenę mieszkań ustalił rzeczoznawca, za którego usługi spółdzielnia poniosła koszty. Jak ustalić koszty ze sprzedaży mieszkań?

OdpowiedŹ izby: Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT).

Nie uważa się za koszty wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana.

Jednak do przychodów nie zalicza się wierzytelności odpisanych jako przedawnione.

W konsekwencji ustawodawca uzależnił możliwość zakwalifikowania do kosztów uzyskania przychodów określonej wierzytelności od spełnienia konkretnych warunków. Co do zasady bowiem wierzytelności odpisane jako nieściągalne nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów.

Przede wszystkim wierzytelności określone jako nieściągalne muszą być wcześniej zarachowane jako przychody należne. Wierzytelności te powinny być również odpisane jako nieściągalne. Ponadto wierzytelności określone jako nieściągalne, w celu zakwalifikowania ich do kosztów uzyskania przychodów, powinny zostać udokumentowane. Konieczne jest spełnienie tych przesłanek jednocześnie. Nie będzie mogła być zaliczona do kosztów wierzytelność, która nie została uprzednio zaliczona do przychodów należnych, choćby została udokumentowana w sposób przewidziany w ustawie o CIT, jak i wierzytelność, która została uprzednio zakwalifikowana do przychodów należnych, ale której nieściągalność nie została udokumentowana we właściwy sposób.

Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 26 września 2008 r. (nr ILPB3/423-384/08-5/ŁM)

OPINIA

Joanna Patyk

konsultant podatkowy w BDO Numerica

W omawianej interpretacji, powołując się na określone przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w sposób wyczerpujący i jasny opisano przesłanki zaliczania wierzytelności nieściągalnych w koszty uzyskania przychodów.

Określając moment zaliczenia wierzytelności nieściągalnych w koszty wskazano natomiast datę końcową - nie później niż do dnia przedawnienia tych wierzytelności. W związku z nałożonymi obowiązkami udokumentowania nieściągalności wierzytelności zaliczenie w koszty nie może nastąpić wcześniej niż przed otrzymaniem stosownych dokumentów. Interpretacja łączy zaliczenie wierzytelności nieściągalnych w koszty z dokonaniem sprzedaży mieszkań jako z uzyskanym przychodem. Takie połączenie jest jednak nieuprawnione. Wierzytelności nieściągalne powstały z tytułu zadłużenia mieszkańców, w związku z czym spółdzielnia przeprowadziła eksmisję i dokonała sprzedaży tych mieszkań.

Przychód należny - związany z zaliczeniem wierzytelności nieściągalnych w koszty - powstał wcześniej. Zaliczenie w koszty wierzytelności nieściągalnych może nastąpić więc w dowolnym okresie w podanym przedziale czasowym.


Wartość gruntów z darowizny nie jest kosztem

Podatniczka, która otrzymała grunty w darowiźnie, nie może ich wartości zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Nie poniosła bowiem żadnych wydatków na ich nabycie.

Jaki problem rozstrzygnęŁa izba: Od 17 marca 2008 r. podatniczka prowadzi działalność gospodarczą, której zasadniczą część stanowią usługi budowlane. 24 kwietnia 2007 r. otrzymała od rodzica na podstawie umowy darowizny nieruchomość składającą się z kilku działek. Na działkach tych zamierza kolejno budować domy jednorodzinne, a następnie je sprzedawać jako przedsiębiorca. Wybudowane budynki stanowić będą części składowe działek, więc sprzedaż dotyczyć będzie gruntu wraz z budynkiem. Czy możliwe jest zaliczenie do kosztów wartości gruntu stanowiącego własność podatnika, nabytego w drodze darowizny?

OdpowiedŹ izby: W myśl art. 22 ust. 1 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT.

Darowizna nieruchomości gruntowej podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Jednak przepisów ustawy o PIT nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym nabycie przez podatniczkę nieruchomości gruntowej w drodze darowizny nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skoro nabycie nieruchomości gruntowych, następnie wprowadzonych do działalności gospodarczej jako towar handlowy, nastąpiło w drodze darowizny (nieodpłatnie), wartość tych gruntów nie może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, albowiem nie została spełniona jedna z przesłanek wynikająca z ww. art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - koszt nie został poniesiony.

Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 22 września 2008 r. - nr IBPB1/415-490/08/ESZ (KAN-6249/06/08)

OPINIA

Adam Mariuk

szef zespołu doradztwa dla pracodawców Deloitte, doradca podatkowy

Podatniczka zwróciła się do dyrektora Izby Skarbowej z zapytaniem, czy wartość otrzymanego w drodze darowizny gruntu może stanowić koszt uzyskania w sytuacji, gdy grunt ten zostanie wniesiony do działalności gospodarczej, zostaną wybudowane na nim domki jednorodzinne, które zostaną następnie sprzedane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Dyrektor izby odmówił podatniczce prawa do takiego traktowania gruntów. Swoje stanowisko umotywował faktem, że podatniczka nie poniosła żadnych wydatków na nabycie gruntów, a zatem nie został spełniony podstawowy warunek pozwalający na kwalifikację gruntów do kosztów uzyskania przychodu - nie było poniesienia kosztu. Takie stanowisko dyrektora należy uznać za słuszne w świetle obowiązujących przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.


Nieodliczony VAT będzie kosztem podatkowym

Naliczony VAT, który nie podlega odliczeniu zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług, będzie stanowił koszt uzyskania przychodu.

Jaki problem rozstrzygnęŁa izba: Czy naliczony VAT z faktur dokumentujących wydatki na reprezentację i innych faktur dokumentujących wydatki, które nie mogą zostać uznane za koszt uzyskania przychodów, który to podatek naliczony nie został odliczony od podatku należnego, będzie stanowił koszt uzyskania przychodów?

OdpowiedŹ izby: Naliczony VAT, niepodlegający odliczeniu zgodnie z przepisami ustawy o VAT, będzie stanowił koszt uzyskania przychodu spółki. Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, nie zalicza się do kosztów podatku od towarów i usług, z tym że jest kosztem uzyskania przychodów podatek naliczony w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług - jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

W omawianej sytuacji VAT nie podlega odliczeniu zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług (art. 88 ust. 1 pkt 2) oraz, co ważne, nie powiększa wartości początkowej nabytych składników majątku. Spełnione są więc wszystkie warunki zaliczenia go do kosztów uzyskania przychodów.

Koszty ponoszone przez spółkę są ponoszone w celu uzyskania lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Zatem podatek naliczony w tej części, w której zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty podatku od towarów i usług przy wydatkach związanych z tymi wydatkami, jest kosztem podatkowym.

Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 19 września 2008 r. (ILPB3/423-385/08-2/EK)

OPINIA

Sylwia MigdaŁ

doradca podatkowy, menedżer w Ernst & Young

Zaliczenie wydatku do kosztów podatkowych uzależnione jest od celu jego poniesienia. Co do zasady do kosztów uzyskania przychodów zalicza się koszty ponoszone w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Przepisy ustawy o CIT zezwalają na zaliczenie do kosztów podatkowych VAT, jeśli podatnikowi nie przysługuje odliczenie, nawet w przypadku jeśli wydatek, z którym związany jest VAT, został wymieniony wśród kosztów nie uważanych za koszty. Należy jednak pamiętać o generalnej zasadzie, która musi być spełniona, aby zaliczyć wydatek do kosztów podatkowych, o celu poniesienia danego wydatku. Wydatek musi znajdować uzasadnienie ekonomicznie, tak aby podatnik był w stanie wykazać, że poniesiono wydatek, z którym związany jest nieodliczalny VAT, w celu osiągnięcia, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.


Kwota odstępnego jest kosztem w dacie poniesienia

Kwota odstępnego jako koszt jednorazowy pośrednio związany z przychodami powinna zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w całości w dacie poniesienia.

Jaki problem rozstrzygnęŁa izba: Spółka zamierza nabyć 100 proc. udziałów w spółce z o.o., która jest obecnie najemcą 210 lokali na terenie kraju. Następnie, spółka z o.o. ma zostać przekształcona w spółkę komandytowo-akcyjną, w której akcjonariuszem będzie podatnik. Po przekształceniu planowane jest przejęcie przez podatnika praw i obowiązków wynikających z części istniejących umów najmu, których stroną była spółka komandytowo-akcyjna.

W zamian za zgodę spółki komandytowo-akcyjnej na przejęcie podatnik zapłaci spółce komandytowo-akcyjnej kwotę pieniężną stanowiącą tzw. odstępne. W lokalach, przejętych w ten sposób przez podatnika, podatnik będzie prowadził działalność gospodarczą w postaci prowadzenia sklepów dyskontowych.

Czy koszty poniesione w związku z zapłatą odstępnego w zamian za przejęcie praw i obowiązków z istniejących umów najmu lokali powinny być jednorazowo zaliczone do kosztów uzyskania przychodów podatnika w dacie poniesienia?

OdpowiedŹ izby: Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Oznacza to, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu wydatków enumeratywnie wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, stanowić mogą koszt uzyskania przychodu, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami.

Obowiązkiem podatnika, jako odnoszącego ewidentną korzyść z faktu zaliczenia określonych wydatków w poczet kosztów uzyskania przychodów, jest wykazanie związku pomiędzy poniesieniem kosztu a uzyskaniem przychodu.

Koszty podatkowe ponoszone przez podmiot gospodarczy można podzielić na koszty bezpośrednie i pośrednie. Koszty bezpośrednie obejmują wydatki, które są ściśle (bezpośrednio) związane z konkretnymi przychodami, jakie osiąga podmiot gospodarczy.

Natomiast do kosztów pośrednich zalicza się wydatki, które nie mają bezpośredniego odzwierciedlenia w osiąganych przychodach, jakkolwiek ich ponoszenie warunkuje prawidłowe funkcjonowanie podmiotu gospodarczego. Jest to wówczas koszt ogólny działalności gospodarczej. Aby określić, czy dany koszt jest bezpośrednio związany z przychodem, należy rozstrzygnąć, czy istnieje możliwość powiązania tego wydatku z przychodem osiągniętym w roku podatkowym.

Data potrącalności kosztów zależy od charakteru powiązania tych kosztów z przychodem podatkowym. Koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Do kosztów pośrednich zalicza się wydatki, które nie mają bezpośrednio odzwierciedlenia w osiąganych przychodach, jakkolwiek ich ponoszenie warunkuje ich uzyskanie. Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

W konsekwencji koszt odstępnego poniesiony w celu uzyskania uprawnień z tytułu najmu lokali wykorzystywanych następnie w działalności gospodarczej odnosi się do całokształtu działalności podatnika oraz jest związany z jego funkcjonowaniem. Wydatki te stanowią zatem koszty inne niż bezpośrednio związane z przychodami i są potrącalne w dacie ich poniesienia.

Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 23 września 2008 r. (nr ILPB3/423-394/08-5/DS.)

OPINIA

Krzysztof Nowicki

prawnik z kancelarii Magnusson

W interpretacji dyrektor izby skarbowej uznał za prawidłowe stanowisko podatnika w zakresie możliwości zaliczania do kosztów uzyskania przychodu jednorazowego wydatku poniesionego w celu wstąpienia przez podatnika w prawa i obowiązki innego dotychczasowego najemcy. Izba potwierdziła, że pomimo tego, iż zapłacona kwota pieniężna, tzw. odstępne, nie będzie związana z konkretnym przychodem podatnika, to będzie wiązała się z możliwością generowania przez niego przychodów w przyszłości poprzez prowadzenie działalności w wynajmowanych lokalach. Zatem odstępne może zostać potraktowane jako koszt, który będzie warunkował uzyskanie przychodu w przyszłości i podatnik może rozpoznać go jako koszt uzyskania przychodu.

Ponadto izba potwierdziła stanowisko podatnika, że wydatek w postaci odstępnego za wstąpienie w prawa i obowiązki dotychczasowego najemcy, jako wydatek niezwiązany z konkretnym przychodem i nieprzekraczający danego roku podatkowego, powinien zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodu w całości w dacie poniesienia. Stanowisko izby należy ocenić pozytywnie, gdyż dostrzeżono w nim związek, jaki zachodzi pomiędzy kosztem pośrednim a przychodem, i że brak bezpośredniego skutku w postaci przychodu nie wyklucza danego wydatku z katalogu kosztów uzyskania przychodu.


Rozliczenie bilansowe wpływa na ujęcie podatkowe

Jeżeli, zgodnie z przepisami o rachunkowości i wynikającymi z niej zasadami przyjętymi przez podatnika w polityce rachunkowości, dany wydatek (stanowiący koszt pośredni) podlega bilansowemu ujęciu w kilku latach podatkowych, to również dla celów podatkowych taki wydatek należy ująć w tych kilku latach podatkowych.

Jaki problem rozstrzygnęŁa izba: Podatnik poniósł wydatki związane z remontem środków trwałych. Koszty remontu były istotne i w związku z tym zgodnie z polityką rachunkowości ustalono, że bilansowo będą one rozliczane w czasie przez pięć lat. Czy dla celów podatkowych poniesione w związku z remontem wydatki można zaliczyć do kosztów ratami miesięcznymi przez pięć lat czy zaliczyć do kosztów podatkowych w chwili ich poniesienia?

OdpowiedŹ izby: Aby wydatek mógł zostać uznany za koszt uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, powinien pozostawać w związku z przychodami i prowadzoną działalnością gospodarczą oraz nie może zostać wymieniony w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, jako wydatek niestanowiący kosztów uzyskania przychodów.

Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody. Natomiast koszty inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Poniesienie kosztu, a więc możliwość uznania go za koszt podatkowy, jest uzależnione od jego zaksięgowania (ujęcia w księgach rachunkowych). Zasady księgowania kosztów określone zostały w ustawie o rachunkowości. Zgodnie z art. 39 ust. 1 i ust. 3 tej ustawy jednostki dokonują czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów, jeżeli dotyczą one przyszłych okresów sprawozdawczych. Odpisy czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów mogą następować stosownie do upływu czasu lub wielkości świadczeń. Polskie prawo nie definiuje kategorii czynnych rozliczeń międzyokresowych. Stosuje się do nich ogólną definicję aktywów, przez które rozumie się kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Rozliczanie takich kosztów w czasie jest uzasadnione wówczas, gdy stanowią one kwotę istotną dla podatnika. Nie ma uzasadnienia do rozliczania międzyokresowego wartości, które w skali działalności firmy są nieznaczne, tzn. nie wpływają na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki. Przepisy nie przesądzają jednak o wysokości kwoty wydatku, decydującej o formie rozliczenia. W zależności zatem od skali prowadzonej działalności oraz wysokości ponoszonej opłaty podatnik musi zdecydować, czy jest to wartość istotna, która powinna być rozliczona w czasie, to znaczy w poszczególnych miesiącach, czy też jest to dla niego kwota nieistotna, którą można jednorazowo zaliczyć do kosztów podatkowych w dacie jej poniesienia.

W omawianym przypadku podatnik poniósł wydatki związane z remontem środków trwałych. Przedmiotowe wydatki miały charakter kosztów pośrednich. Koszty remontu były istotne i w związku z tym zgodnie z polityką rachunkowości podatnik ustalił, że bilansowo będą one rozliczane w czasie przez pięć lat.

Jeśli zatem podatnik, kierując się zasadą istotności, dla celów bilansowych traktuje koszty remontów jako istotne dla jego działalności i rozlicza je miesięcznie w ciągu pięciu lat, to powinien je w tym samym czasie zaliczać do kosztów uzyskania przychodów dla celów podatkowych.

Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 17 września 2008 r. (nr ILPB3/423-375/08-2/MM)

OPINIA

PaweŁ JabŁonowski

doradca podatkowy w Kancelarii Chałas i Wspólnicy

Rozliczenia podatkowe są odrębną kwestią od prawa podatkowego, dlatego kwalifikację podatkową konkretnego wydatku należy przede wszystkim rozważać na gruncie prawa podatkowego, a nie prawa bilansowego. Fakt, że w przypadku spółki koszty remontu były istotne i w związku z tym zgodnie z polityką rachunkowości ustalono, że bilansowo będą one rozliczane w czasie przez pięć lat, nie oznacza, że koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Istnieją podstawy, aby uznać, że wydatek ten stanowił koszt w momencie jego poniesienia, koszty remontów środków trwałych, co do zasady, były traktowane jako wydatki bieżące, niezwiększające wartości środka trwałego. Przedmiotowa interpretacja dotycząca kosztów pośrednich może niestety inicjować dość niekorzystną dla podatników linię orzeczniczą.


Faktury na spółkę są kosztem komandytariusza

Wartość faktur VAT wystawianych na spółkę komandytową przez prowadzącego odrębną działalność gospodarczą komandytariusza będzie stanowić koszt uzyskania przychodów takiego komandytariusza w spółce komandytowej.

Jakiproblem rozstrzygnęŁa izba: Osoba fizyczna prowadzi samodzielnie działalność gospodarczą, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W zakres tej działalności wchodzi m.in. świadczenie usług księgowych na podstawie licencji ministra finansów. Ponadto osoba fizyczna jest komandytariuszem w spółce komandytowej. Działalność gospodarcza spółki komandytowej także obejmuje świadczenie usług księgowych. Czy wartość usług księgowych wynikająca z faktur VAT wystawionych przez osobę fizyczną, będącą komandytariuszem w spółce komandytowej, na spółkę komandytową stanowi koszt uzyskania przychodu komandytariusza w spółce komandytowej?

OdpowiedŹ izby: Spółką komandytową jest spółka osobowa, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną formą oraz może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągając zobowiązania, pozywać i być pozywana.

Podatnik podaje, że spółka komandytowa ma zdolność prawną i własny majątek, który w czasie jej trwania jest majątkiem odrębnym od majątku wspólników. Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług spółka osobowa jako jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, wykonująca działalność gospodarczą jest podatnikiem podatku od towarów i usług (ma zdolność podatkową w zakresie tego podatku). Natomiast spółka osobowa nie posiada odrębnej od wspólników zdolności podatkowej.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o PIT przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT nie uważa się za koszt uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników. Podatnik zauważa, że przepisy ustawy o PIT nie zawierają definicji pojęcia praca własna.

Intencją wskazanego przepisu jest wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów (powstającego w związku z prowadzeniem przez podatnika działalności gospodarczej w ramach spółki osobowej) wartości jego wynagrodzenia otrzymanego na podstawie zawartych ze spółką osobową umów: o pracę lub umów zlecenia i o dzieło wykonywanych osobiście. Celem tego przepisu nie jest natomiast wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów w spółce osobowej, wartości pracy wspólnika wykonywanej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej samodzielnie poza spółką osobową.

W konsekwencji wartość faktur VAT wystawianych na spółkę komandytową przez prowadzącego odrębną działalność gospodarczą komandytariusza będzie stanowić koszt uzyskania przychodów takiego komandytariusza w spółce komandytowej (natomiast wartość ta będzie podlegać opodatkowaniu jako przychód z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie przez komandytariusza).

Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 22 września 2008 r. (nr ILPB1/415-449/08-2/AG)

OPINIA

Grzegorz Jukiel

doradca podatkowy z kancelarii White & Case

Zgodnie z art. 23 ust 1 pkt 10 ustawy o PIT nie stanowi kosztów uzyskania przychodów wartość własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników. Powstaje pytanie, jak zdefiniować pojęcie wartość własnej pracy. W tym zakresie z pomocą przyszedł Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z 24 stycznia 2001 r. pośrednio wskazał, że w omawianym przepisie chodzi o oddzielenie kosztu uzyskania przychodów, np. z działalności gospodarczej, od zryczałtowanych kosztów z tytułu wynagrodzenia związanego ze świadczoną usługą. Rozwiązanie to zdaniem TK jest uzasadnione potrzebą jednolitego traktowania pod względem podatkowym przychodu z określonego źródła. Likwidacja tego rozwiązania powodowałaby, że kwota przychodu byłaby pomniejszona o wartość pracy własnej podatnika (wypłacone samemu sobie wynagrodzenie), która z kolei byłaby znowu przychodem tego podatnika, ale z innego źródła (nie z działalności gospodarczej, ale ze stosunku pracy lub osobiście wykonywanej działalności). Prowadziłoby to do sytuacji, gdy kwota wypłacona jako wartość pracy własnej stanowiłaby koszt uzyskania przychodu (a więc automatycznie obniżała wysokość dochodu), ale z kolei z niej jako przychodu ze stosunku pracy (osobiście wykonywanej działalności) byłyby obliczane koszty uzyskania przychodu w formie zryczałtowanej. Oznacza to, że pewna kwota byłaby w istocie dwa razy traktowana jako koszt, co obniżałoby wysokość zobowiązania podatkowego z tytułu PIT. W konkluzji Trybunał uznał, że celem ustawodawcy było dążenie do oddzielenia źródeł przychodów jednego podatnika przez eliminację dwukrotnego obliczenia kosztów od jednego w istocie rzeczy źródła przychodu. W przypadku wynagrodzenia otrzymywanego przez wspólnika spółki niemającej osobowości prawnej w praktyce oznacza to, że nie stanowią kosztów uzyskania przychodu jedynie te wynagrodzenia, do których zastosowanie znajdują koszty uzyskania przychodów obliczone w sposób zryczałtowany. Kosztem takim są jednak wynagrodzenia wspólnika spółki osobowej stanowiące wartość jego pracy wykonywanej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej samodzielnie poza spółką osobową.


Po zerwaniu umowy leasingu opłaty będą kosztem

Podatnik, który rozwiąże umowę leasingu przed terminem jej zakończenia, może uznać dotychczasowo poniesione opłaty za opłaty z umów leasingu i traktować je podatkowo jak opłaty leasingowe.

Jaki problem rozstrzygnęŁa izba: Spółka z o.o. użytkuje na podstawie umowy leasingu nieruchomość i grunt. Strony potwierdzają w umowie, że umowa leasingu nieruchomości ma charakter tzw. leasingu finansowego w części dotyczącej gruntu oraz leasingu operacyjnego w części dotyczącej naniesień (budowli). Umowa leasingu została zawarta 26 października 2005 r. na czas określony, to jest od dnia jej zawarcia do ostatniego dnia przypadającego po 120 miesiącach od końca miesiąca, w którym podpisano Protokół Odbioru Przedmiotu Leasingu. Protokół Odbioru Leasingu podpisano 26 października 2005 r. Spółka zamierza wypowiedzieć umowę przed terminem jej zakończenia.

Podatnik po rozwiązaniu umowy zamierza przejąć budynek na własność w celu zaciągnięcia kredytu pod hipotekę i przeznaczenie pozyskanych środków na dalszy rozwój spółki i inwestycje. Czy dotychczasowo poniesione opłaty z tytułu leasingu operacyjnego i finansowego będą mogły być uznane podatkowo jako opłaty z tytułu leasingu, jeśli umowy te zostaną rozwiązane przed terminem ich zakończenia?

OdpowiedŹ izby: W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych kosztami uzyskania przychodu są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Oznacza to, że wszelkie poniesione wydatki z wyłączeniem art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, pozostające w związku pośrednim lub bezpośrednim z przychodem, stanowią koszty uzyskania przychodu. Opłaty leasingowe ponoszone przez spółkę w trakcie trwania umów leasingowych pozostawały w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przez nią przychodami. W związku z tym stanowiły koszt uzyskania przychodu w dacie ich poniesienia. Ustawodawca nie uregulował skutków podatkowych wynikających z przedterminowego rozwiązania umowy leasingowej. Określone są jedynie skutki podatkowe w trakcie podstawowego okresu umowy oraz po upływie podstawowego okresu umowy. Również analizując art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, brak jest rat leasingowych wymienionych jako wydatek nieuznawany za koszt uzyskania przychodów.

W związku z tym rozwiązanie umowy leasingu (operacyjnego i finansowego) przed upływem okresu, na jaki została zawarta, nie spowoduje konieczności skorygowania wydatków stanowiących koszty uzyskania przychodów poniesionych do momentu rozwiązania umowy.

Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 23 września 2008 r. (nr ILPB3/423-399/08-2/DS.)

OPINIA

Leszek BiaŁoń

doradca podatkowy, dyrektor w Doradztwo Podatkowe KPMG

Na aprobatę zasługuje fakt, że urzędnicy skarbowi powstrzymali się od zastosowania wykładni rozszerzającej. Faktycznie, ustawodawca nie przewidział obowiązku dokonywania korekt rozliczeń w przypadku rozwiązania umowy leasingu, jeśli powoduje ono utratę warunków leasingu operacyjnego lub finansowego. Zatem jeśli w momencie zawarcia umowa leasingu spełniała warunki przewidziane w przepisach, nie ma podstaw, aby korygować dokonane już rozliczenia. Takie rozstrzygnięcie potwierdza dotychczasową praktykę i jest dla podatników korzystne. Nie sądzę też, aby podatnicy wykorzystywali to stanowisko organów skarbowych do manipulowania wynikiem podatkowym. W przypadku leasingu operacyjnego korekty nie powodowałyby na ogół zmiany sytuacji podatkowej korzystającego i finansującego. Przy leasingu finansowym korekty miałyby duży zakres (anulowanie odpisów amortyzacyjnych i zaliczenie rat leasingowych do kosztów uzyskania przychodów u korzystającego oraz amortyzacja i przychód w wysokości otrzymanych rat u finansującego), jednak trudno uznać jednoznacznie, że polepszałyby one pozycję podatkową którejkolwiek ze stron umowy.

Opracowała EWA MATYSZEWSKA

ewa.matyszewska@infor.pl

Gazeta Prawna [Tygodnik Podatkowy] nr 210(2332), 27 października 2008 r.


Wydatki na nabycie praw wspólnika nie są kosztem

TEZA: Wydatki na nabycie praw i obowiązków wspólnika w spółce komandytowej w ogóle nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Dlatego nie ma możliwości zaliczenie ich w całości do kosztów uzyskania przychodów w momencie uzyskania przychodu z udziału w przychodach spółki komandytowej.

STAN FAKTYCZNY: Spółka jest komandytariuszem w spółce komandytowej, która została zawiązana w październiku 2005 r. przez pięciu wspólników. Wśród wspólników nie było jednak podatniczki, która jako spółka celowa realizowała inwestycję budowlaną. Spółka nabyła nieruchomość, a potem prawa i obowiązki dwóch dotychczasowych komandytariuszy spółki komandytowej, przyjmując rolę komandytariusza. Swoje prawa i obowiązki w spółce komandytowej zbył również trzeci z komandytariuszy oraz komplementariusz. W spółce pozostał tylko czwarty z dotychczasowych komandytariuszy. Oprócz podatniczki do spółki komandytowej przystąpiła jeszcze jedna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która nabyła ogół praw i obowiązków dotychczasowego komplementariusza. Cena za prawa i obowiązki nabyte przez podatniczkę została obliczona w oparciu o wartość rynkową nieruchomości będącej własnością spółki komandytowej pomniejszoną o ciążące na niej zobowiązania. Jednocześnie spółka komandytowa pozostała dłużnikiem z tytułu pożyczek udzielonych wcześniej przez jej trzech komandytariuszy zbywających swe prawa i obowiązki.

Spółka zapytała, czy ma prawo zaliczyć w całości do kosztów uzyskania przychodów wydatki poniesione na nabycie praw i obowiązków wspólnika (komandytariusza) w spółce komandytowej. Jej wątpliwości dotyczyły też możliwości zaliczenia tych wydatków w całości do kosztów uzyskania przychodów w momencie uzyskania przychodu z udziału w przychodach spółki komandytowej (art. 5 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).

W opinii spółki wydatki poniesione na nabycie praw i obowiązków wspólnika w spółce komandytowej stanowią w całości koszt uzyskania przychodu. Zaliczenie tych wydatków w całości do kosztów uzyskania przychodów powinno natomiast nastąpić w momencie uzyskania przez nią przychodu z udziału w przychodach spółki komandytowej w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o CIT.

Z UZASADNIENIA: Organy podatkowe nie podzieliły stanowiska spółki. Racji podatniczce nie przyznał też Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który oddalił jej skargę. Sąd zauważył, że przedmiotem sporu między stronami jest możliwość zaliczenia przez skarżącą do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na nabycie praw i obowiązków wspólnika w spółce komandytowej. W opinii organu podatkowego wydatek ten jest neutralny podatkowo, tj. nie stanowi kosztów uzyskania przychodów. Dotyczy on bowiem nowego źródła przychodów. Nie wiąże się natomiast z uzyskiwanymi przez skarżącą przychodami z działalności gospodarczej bezpośrednio przez nią prowadzonej.

Sąd przypomniał, że co do zasady zgodnie z art. 5 ust. 1 i ust. 2 ustawy, przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy i praw majątkowych łączy się z przychodami każdego wspólnika proporcjonalnie do posiadanego udziału. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że udziały wspólników w przychodach są równe. Powyższe zasady stosuje się odpowiednio do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, zwolnień i ulg podatkowych oraz obniżenia dochodu, podstawy opodatkowania lub podatku.

Jak zauważył sąd, aby uznać dany wydatek za koszt uzyskania przychodu, musi on być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu. Przychód ten powinien wynikać z prowadzonej przez tego podatnika działalności gospodarczej. Działalność ta (mogąca generować przychód) musi być wykonywana przez podatnika, nie może więc być prowadzona przez inny podmiot.

Zdaniem sądu przychody oraz koszty ich uzyskania wypracowane przez spółkę komandytową i przypisywane na podstawie art. 5 ust. 1 i ust. 2 ustawy o CIT wspólnikom tej spółki nie powstają w związku z wykonywaniem przez tych wspólników działalności gospodarczej. Przychód wspólnika spółki komandytowej przypisywany mu na podstawie art. 5 ustawy o CIT stanowi swoisty efekt praw majątkowych, które wspólnik ten posiada w spółce komandytowej, jest odzwierciedleniem posiadanego przez niego udziału. Nie wiąże się natomiast z prowadzoną przez wspólnika działalnością gospodarczą.

Skutkiem tego jest natomiast konieczność przyjęcia, że przychód z tytułu udziału w zysku spółki komandytowej nie jest przychodem pozwalającym wspólnikowi na zaliczenie wydatków na nabycie praw i obowiązków wspólnika do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Wydatek na nabycie praw i obowiązków wspólnika w spółce komandytowej dotyczy nowego źródła przychodów i nie wiąże się z uzyskiwanymi przez skarżącą przychodami z działalności gospodarczej prowadzonej bezpośrednio przez podatnika. Przychód uzyskiwany w związku z posiadaniem praw i obowiązków wspólnika jest bowiem efektem działalności spółki komandytowej, a nie jej wspólnika.

Wskazywane przez spółkę przychody wypracowywane są bowiem nie przez jej działania, lecz przez aktywność spółki komandytowej. Taki też pogląd zasadnie przyjął w zaskarżonej decyzji dyrektor izby skarbowej.

Przyjęcie, że wydatki na nabycie praw i obowiązków wspólnika w spółce komandytowej nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, bezprzedmiotowym czynią ustosunkowywanie się do kwestii momentu, w którym powinny być wykazane. Obowiązku takiego, z uwagi na przyjęcie wcześniej zaprezentowanego poglądu, nie miał również organ odwoławczy.

Wyrok WSA w Warszawie z 11 lutego 2008 r., III SA/Wa 1843/07, niepublikowany

OPINIA

PAWEŁ JABŁONOWSKI

doradca podatkowy Kancelaria prawna Chałas i Wspólnicy

Z orzeczeniem sądu można polemizować. Pewne jest, że zostały poniesione wydatki na nabycie udziałów w spółce komandytowej, które nie są wyłączone z możliwości uznana ich za koszt uzyskania przychodu. Ponadto można mieć wrażenie, że sąd przyjmuje dodatkowy warunek klasyfikacji kosztu uzyskania przychodu, wykraczający poza art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a więc że koszt musi być związany z działalnością bezpośrednio prowadzoną przez podatnika. Może to prowadzić do konkluzji, iż pośrednie prowadzenie działalności, a przynoszące przychody, nie uprawnia do potrącania kosztu.

Przedmiotowy problem przypomina kwestie uznawania za koszt wydatków na objęcie udziałów w spółkach mających osobowość prawną, na którego gruncie również powstało wiele wątpliwości.


Dla kosztów ważny jest dzień wystawienia rachunku

TEZA: Podatnicy prowadzący podatkowe księgi przychodów i rozchodów muszą je stale prowadzić w każdym roku w sposób umożliwiający wyodrębnienie kosztów uzyskania przychodów odnoszących się tylko do tego roku podatkowego. Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku tych podatników, uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu.

STAN FAKTYCZNY: Podatniczka prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów przy zastosowaniu metody kasowej. We wniosku o interpretację podatkową wyjaśniła, że po zmianie przepisów ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) od 1 stycznia 2007 r. pojawiły się różne poglądy na temat momentu poniesienia kosztu uzyskania przychodów u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów. Podatniczka zapytała, czy od 2007 roku do kosztów uzyskania przychodów w danym miesiącu można zaliczyć kwoty (netto) do zapłaty wynikające z faktur, rachunków i innych dokumentów, w tym dowodów wewnętrznych, w miesiącu, w którym te dokumenty zostały wystawione, mimo że nie zostały zapłacone. Ponadto czy kwoty te można zaliczyć do kosztów (z wyjątkiem dotyczących materiałów i towarów handlowych) w następnym okresie rozliczeniowym (miesiącu), gdy zostaną faktycznie zapłacone. Z zastrzeżeniem, że faktury, rachunki i inne dokumenty będące podstawą księgowania zostały wystawione w poprzednim miesiącu.

Z UZASADNIENIA: Ostatecznie organ odwoławczy wyjaśnił, że nowelizacja spornych przepisów doprecyzowała regulacje w zakresie rozliczania kosztów uzyskania przychodów w czasie. Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów, którzy nie wybrali zasad rozliczania kosztów, jak podatnicy prowadzący księgi rachunkowe, rozliczają się według zasady ogólnej. W tej sytuacji w ocenie organu odwoławczego rozróżnienie kosztów bezpośrednich i pośrednich nie jest potrzebne. Przy jej stosowaniu wydatki stanowią koszt uzyskania przychodu w dacie ich poniesienia. I to bez względu na to, jakiego okresu dotyczą, a ustawa nie definiuje inaczej dnia poniesienia, jak tylko dzień wystawienia faktury.

Podatniczka nie zgodziła się z taką interpretacją. W uzasadnieniu skargi skarżąca podniosła, że intencją jej wniosku było uzyskanie stanowiska organów podatkowych dotyczących przypadków, gdy nie będzie możliwości rozliczania kosztów w terminie z art. 22 ust. 6b updof, ze względu na fakt późniejszego otrzymania faktury (opatrzonej datą wcześniejszą). Zarzuciła organowi I instancji, że przypisał jej pytanie, którego ona nie stawiała. Skarżąca podkreśliła, że istotą jej zapytania oraz stanowiska w sprawie nie była kwestia zapłaty, lecz możliwość zaliczenia do kosztów (zaksięgowania) kwot wynikających z dokumentów w okresach późniejszych niż miesiąc wystawienia faktury, lecz w tym samym roku podatkowym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił jej skargę. Sąd zauważył, że w podatku dochodowym od osób fizycznych zasadą jest rozpoznawanie kosztów uzyskania przychodów w rachunku podatkowym w tym tylko roku podatkowym, w którym zostały poniesione. Odstępstwa od tej zasady dotyczą m.in. podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów. Podatnicy należący do tej grupy muszą stale prowadzić w każdym roku podatkowym te księgi w sposób umożliwiający wyodrębnienie kosztów uzyskania przychodów odnoszących się tylko do tego roku podatkowego. Jak podkreślił sąd, ustawodawca zastrzegł, że za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku tych podatników uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu. Tak więc koszty uzyskania przychodów nie są w tym przypadku rozpoznawane na zasadzie kasowej (a więc z momentem faktycznego poniesienia danego wydatku lub kosztu przez podatnika skutkującego uszczupleniem majątku podatnika), lecz na zasadzie memoriałowej (a więc z momentem księgowego poniesienia danego wydatku lub kosztu przez podatnika).

Wyrok WSA w Warszawie z 17 czerwca 2008 r., III SA/Wa 518/08, niepublikowany

OPINIA

MAREK JAROCKI

doradca podatkowy w Zespole Human Capital, Ernst & Young

W przypadku podatników prowadzących księgi przychodów i rozchodów za dzień poniesienia kosztu uznaje się dzień wystawienia dokumentu uprawniającego do zaksięgowania kosztu. Nie zawsze jednak ujęcie kosztu dla celów podatkowych jest możliwe w miesiącu, w którym dokument taki wystawiono. Przyczyny mogą być prozaiczne, w tym takie, na jakie powoływała się skarżąca w tej sprawie: faktura może być otrzymana po miesiącu, w którym została wystawiona. Uwzględniając zasadę wyrażoną w art. 22 ust. 4 ustawy o PIT, dotyczącą rozliczania kosztów w ramach tego samego roku, podatnik powinien mieć prawo do uwzględnienia poniesionego kosztu po miesiącu wystawienia faktury, np. w chwili jej otrzymania. Wniosek taki wydaje się uzasadniony z kilku powodów; w takiej sytuacji następuje czasowe podwyższenie podstawy opodatkowania nieskutkujące zaniżeniem zobowiązania, a podatnik nie powinien być systemowo zmuszany do korekt swoich rozliczeń w sytuacji, gdy powody do ich ewentualnego dokonywania, w tym wynikające z częstych opóźnień w dostarczaniu faktur, nie leżą po jego stronie.


Koszty przy reasekuracji nie mogą być odraczane

TEZA: Możliwość zaliczenia przez ubezpieczycieli do kosztów uzyskania przychodów rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, utworzonych zgodnie z odrębnymi przepisami, nie stanowi podstawy do odraczania w czasie kosztów dotyczących następnych okresów sprawozdawczych, w tym kosztów z tytułu należnego reasekuratorowi udziału w składce.

STAN FAKTYCZNY: Spółka akcyjna prowadzi działalność ubezpieczeniową. Do zakresu jej działania należą ubezpieczenia związane z udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych w grupach 14-16 działu II, tj. pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe. W celu reasekuracji przyjętych przez siebie ryzyk wynikających z podpisanych polis ubezpieczeniowych zawiera z reasekuratorami umowy reasekuracji proporcjonalnej. Na ich podstawie reasekurator przejmuje na siebie określoną część ryzyka i w takiej samej proporcji pokrywa ewentualne odszkodowanie wypłacane przez zakład ubezpieczeń. Spółka przekazuje reasekuratorowi, w ramach rozliczeń, część składki należnej od każdej umowy ubezpieczeniowej objętej umową reasekuracyjną w proporcji do udziału reasekuratora w umowie. W zamian otrzymuje prowizję reasekuracyjną oraz udział reasekuratora w szkodach, kosztach windykacji, kosztach dochodzenia regresów itp., analogiczny do udziału reasekuratora w składce. Spółka rozpoznaje przychód należny z tytułu składki ubezpieczeniowej za cały okres odpowiedzialności w momencie zawarcia umowy ubezpieczeniowej. Zobowiązana jest też do utworzenia specjalnej rezerwy składek będącej rezerwą techniczno-ubezpieczeniową, która stanowi mechanizm memoriałowej prezentacji przychodu z tytułu składek ubezpieczeniowych. Na podstawie art. 15 ust. 1b pkt 1 ustawy o CIT w momencie utworzenia rezerwy wykazuje w odniesieniu do każdej indywidualnej umowy ubezpieczenia koszt uzyskania przychodu w wysokości utworzonej rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej. Zarówno dla celów księgowych, jak i podatkowych koszt z tytułu udziału reasekuratora w składce ubezpieczeniowej traktuje jako bezpośredni koszt uzyskania przychodu i dokonuje podatkowego potrącenia tego kosztu memoriałowo w momencie rozpoznania przychodu z tytułu składki zarobionej. Ujęcie w księgach kosztu składki reasekuracyjnej dokonywane jest na podstawie umów reasekuracyjnych, które precyzyjnie określają wysokość kosztu z tego tytułu. Spółka rozlicza koszty z tytułu udziału reasekuratora w składce, na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 5 oraz art. 15 ust. 1b pkt 1 ustawy o CIT, proporcjonalnie w stosunku do zmniejszania rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej (rezerwy składek). Analogicznie do wykazywania tzw. składki zarobionej rozpoznawana jest odpowiadająca temu przychodowi część kosztu z tytułu udziału reasekuratora w tej składce. Spółka zapytała, czy koszty z tytułu należnego reasekuratorom udziału w składce mogą być bezpośrednio zaliczone do kosztów. Tym samym, czy mogą być potrącane w tym roku podatkowym, w którym spółka osiągnie odpowiadające tym kosztom przychody z tytułu składki zarobionej.

Z UZASADNIENIA: Stanowisko organów podatkowych okazało się niekorzystne dla spółki. Również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie nie przyznał racji podatniczce. Sąd stwierdził, że samo odesłanie w treści art. 15 ust. 1b pkt 1ustawy o CIT do przepisów odrębnych, dotyczących rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, nie oznacza, że użyte w tym przepisie terminy koniec roku podatkowego, początek roku mogą być rozumiane jako okresy sprawozdawcze w rozumieniu odrębnych przepisów. Sąd nie zgodził się na rozszerzającą interpretację przepisów. Dokonywanie interpretacji przepisu art. 15 ust. 1b pkt 1 ustawy w sposób rozszerzający - prezentowany przez stronę skarżącą - wypaczałoby bowiem jego sens. WSA potwierdził, że możliwość zaliczenia przez ubezpieczycieli do kosztów uzyskania przychodów rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, utworzonych zgodnie z odrębnymi przepisami, nie stanowi podstawy do odraczania w czasie kosztów dotyczących następnych okresów sprawozdawczych, w tym kosztów z tytułu należnego reasekuratorowi udziału w składce. Jak zauważył sąd, sama skarżąca przyznaje konsekwentnie, że koszty powinny być wykazane w całości w momencie zawarcia umowy ubezpieczeniowej.

Wyrok WSA w Warszawie z 6 czerwca 2008 r., III SA/Wa 216/08, niepublikowany


Niekonstytucyjny przepis wpływa na koszty

TEZA: Paragraf 27 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475) w zakresie, w jakim nakłada na podatników obowiązek uwzględnienia w spisie z natury produkcji w toku, został wydany z przekroczeniem ustawowego upoważnienia.

STAN FAKTYCZNY: Organy podatkowe zakwestionowały podatnikowi rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za 2003 rok. W złożonym zeznaniu PIT-36 podatnik wykazał m.in. zysk z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w spółce jawnej. Po kontroli w spółce ustalono, że zawyżyła ona koszty uzyskania przychodów. Sąd I instancji oddalił skargę podatnika. Podzielił pogląd organu, że art. 24 ust. 2 ustawy o PIT nie można interpretować w oderwaniu od art. 22 ust. 5 w zw. z ust. 6 ustawy, który wprowadza zasady rozliczania kosztów w czasie.

W ocenie WSA koszty nabycia towarów i usług, poniesione w 2003 r., a dotyczące przychodów uzyskanych przez skarżącego w 2004 r., powinny być potrącone w 2004 r. Przy czym sąd stwierdził, że w toku postępowania podatkowego podatnik nie kwestionował dokonanego przez organy wyliczenia wartości produkcji w toku. Uznał, że ewidencja prowadzona przez podatników umożliwiała wyodrębnienie kosztów uzyskania przychodów mających wpływ na przychody roku 2004 r. Sąd uznał, że produkcją niezakończoną jest produkcja w toku oraz półwyroby (półfabrykaty), to jest niegotowe jeszcze produkty własnej produkcji, a także wykonywane roboty, usługi przed ich ukończeniem. Półwyroby zostały zaś wprost wymienione w art. 24 ust. 2 u.p.d.o.f. Rację podatnikowi przyznał jednak Naczelny Sąd Administracyjny, który uwzględnił skargę kasacyjną.

Z UZASADNIENIA: Rozpoznając ponownie sprawę, Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał na związanie wyrokiem NSA. Sąd kasacyjny odwołał się do szczególnej definicji dochodu ze źródła przychodu zawartej w art. 24 ust. 2 ustawy o PIT i porównał ją do definicji określonej w art. 9 ust. 2 ustawy o PIT. Wskazał, że zgodnie z treścią tego ostatniego przepisu dochodem ze źródła przychodów jest osiągnięta w podatkowym roku nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania. Natomiast z art. 24 ust. 2 ustawy wynika, że w remanencie uwzględniać należy towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, wyroby gotowe, braki i odpadki. Jak zauważył sąd, w ocenie NSA z przepisów ustawy nie wynika obowiązek uwzględniania w remanencie produkcji w toku. Zaś określenie półwyroby nie jest równoznaczne z określeniem produkcja w toku.

Powołując się na art. 22 ust. 4 ustawy o PIT NSA wskazał, że co do zasady koszty uzyskania przychodu potrącane są tylko w roku podatkowym, w którym zostały poniesione. Zaś odstępstwo od tej zasady ma zastosowanie do podatników, którzy prowadzą księgi rachunkowe oraz tylko do tych podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów, którzy prowadzą je w sposób umożliwiający wyodrębnienie kosztów odnoszących się tylko do danego roku podatkowego (metoda memoriałowa).

Naczelny Sąd Administracyjny jednoznacznie stwierdził, że par. 27 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księ- gi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475) w zakresie, w jakim nakłada na podatników obowiązek uwzględnienia w spisie z natury produkcji w toku, został wydany z przekroczeniem upoważnienia zawartego w art. 24a ust. 7 ustawy o PIT. W związku z tym sąd pominął ten przepis przy rozstrzyganiu sprawy. Z uwagi na stanowisko NSA sąd uwzględnił skargę podatnika. Wyjaśnił, że dla stwierdzenia, czy pozostałe wartości zaliczone do produkcji w toku będą stanowiły koszt uzyskania przychodu roku 2003, konieczne jest poczynienie ustaleń faktycznych, których organy nie prowadziły ze względu na oparcie rozstrzygnięcia na zakwestionowanym przepisie rozporządzenia ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r.

Kwestią istotną w sprawie jest jednoznaczne stwierdzenie na podstawie analizy ksiąg podatkowych, która zasada potrącalności kosztów uzyskania przychodów będzie miała zastosowanie w sprawie.

Jeżeli księgi spółki jawnej spełniały ten warunek, że ciągle, w każdym roku prowadzone były w sposób umożliwiający wyodrębnienie kosztów uzyskania przychodów odnoszących się do danego roku, to oczywiście również pozostałe pozycje zakwestionowanych kosztów nie będą stanowić kosztów podatkowych w związku z bezspornym faktem uzyskania przychodów w 2004 roku. W przypadku stwierdzenia, że do potrącalności kosztów uzyskania przychodów należałoby zastosować zasadę wynikającą z art. 24 ust. 4 ustawy trzeba ustalić, czy koszty te zostały faktycznie poniesione, a nie tylko zaewidencjonowane na podstawie otrzymanych faktur.

Wyrok WSA w Olsztynie z 9 lipca 2008 r., I SA/Ol 233/08, niepublikowany

OPINIA

WOJCIECH PIOTROWSKI

doradca podatkowy, Doradztwo Podatkowe KPMG

Ustawowe wyliczenie składników majątkowych, jakie podatnik prowadzący księgę przychodów i rozchodów, powinien uwzględnić w spisie z natury, pomija tzw. produkcję w toku. W efekcie nie dochodzi do pełnego urealnienia kosztów uzyskania przychodów, tj. wyłączenia z tej kategorii kosztów nieprzypadających na produkty sprzedane. Mankament ten usiłował zlikwidować minister finansów, ustanawiając w rozporządzeniu obowiązek uwzględniania w spisie z natury produkcji w toku. Nie ulega wątpliwości, że został przez to naruszony art. 217 konstytucji, gdyż wspomniany przepis rozporządzenia bezpośrednio modyfikuje zakres znaczeniowy pojęcia dochód, zdefiniowanego w art. 24 ust. 2 ustawy. Należy podzielić pogląd NSA, że obszar ten, jako dotyczący przedmiotu opodatkowania, zastrzeżony jest do wyłącznej regulacji ustawowej. Zatem sądy administracyjne mają prawo pominąć wszelkie przepisy podstawowe, które odnoszą się do tej materii. Pomimo iż omawiany wyrok dotyczy stanu prawnego na rok 2003, w świetle niezmienionych przepisów rozporządzenia problem pozostaje aktualny.


Ważne jest, kiedy podatnik poniósł wydatek

TEZA: Zasady rozliczania kosztów w czasie nie rozstrzygają wprost, w jaki sposób powinny być rozliczane koszty, które pozostają jedynie w pośrednim związku z przychodami. W stosunku do tego rodzaju kosztów doszukiwanie się ich bezpośredniej relacji z przychodami nie wchodzi w rachubę.

STAN FAKTYCZNY: Organy podatkowe zarzuciły spółce akcyjnej, że w 2005 roku zawyżyła koszty uzyskania przychodów. Spółka obciążyła koszty uzyskania przychodu 2005 roku fakturami, które dotyczyły 2004 roku. W ocenie organów, do kosztów zaliczyła też wydatek na rzecz odrębnego podmiotu gospodarczego funkcjonującego na zagranicznym rynku, który nie odnosił się do jej działalności i przychodu.

Z UZASADNIENIA: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie uwzględnił skargę spółki. Jednak w odniesieniu do wydatku na rzecz likwidatora francuskiej spółki sąd uznał, że nie mógł być zarachowany w koszty uzyskania przychodów podatnika. W ocenie sądu, aby dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów, należy ocenić jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz możliwość osiągnięcia przychodu. Z oceny związku z prowadzoną działalnością powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczyniać się do osiągnięcia przychodu z danego źródła. To na podatniku spoczywa ciężar wykazania, że wydatek jest racjonalny i gospodarczo uzasadniony.

Sąd uznał natomiast zasadność skargi w zakresie naruszenia prawa w kwestii kwalifikacji wydatków reklamowych. Spór dotyczył jedynie momentu zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów. Jak zauważył sąd, działając na podstawie umowy o współpracy marketingowej, spółka zorganizowała imprezę integracyjną i zleciła wykonanie grafiki na pojeździe, wydzierżawiła reklamę na autobusie. Następnie kontrahent obciążył podatniczkę kosztami poniesionymi w listopadzie i grudniu 2004 roku. W styczniu 2005 roku kontrahent wystawił dwie faktury - na podstawie faktur i rachunków z listopada i grudnia 2004 roku.

Za błędne sąd uznał stanowisko, że wydatki te stanowią dla skarżącej koszty uzyskania przychodu roku 2004, ponieważ wszystkie wymienione faktury dotyczą wydatków 2004 roku.

Jak przypomniał sąd, co do zasady, koszty uzyskania przychodów są potrącalne tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą. W odniesieniu do zasady rozliczania kosztów w czasie, sąd zauważył, że nie rozstrzyga ona wprost, w jaki sposób powinny być rozliczane te koszty, które pozostają je-dynie w pośrednim związku z przychodami. W stosunku do tego rodzaju kosztów doszukiwanie się ich bezpośredniej relacji z przychodami nie wchodzi w rachubę. Takie bowiem koszty, chociaż niewątpliwie są związane z osiąganymi przychodami, nie pozostają w uchwytnym związku z konkretnymi przychodami. Tym samym nie jest możliwe ustalenie, w którym roku podatkowym wystąpi przychód uzasadniający poniesienie takich kosztów. Podatnik powinien je zatem zaliczyć do kosztów uzyskania w momencie ich poniesienia.

W ocenie sądu wydatki poniesione na reklamę i usługi marketingowe mają charakter kosztów pośrednich, gdyż nie można przypisać ich do konkretnego przychodu, a co za tym idzie do konkretnego roku podatkowego. Decydujące znaczenie dla ich zarachowania ma zatem moment poniesienia wydatku. Zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala jednak na jednoznaczne określenie momentu poniesienia powyższych wydatków. Faktury zostały wystawione w styczniu 2005 roku, ale nie ma żadnych dowodów stwierdzających, kiedy podatnik uiścił należności z tych faktur. Ustalenie to ma istotne znaczenie. Dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie ma to, kiedy podatnik poniósł wydatki, a nie jego kontrahent. W tym zakresie sąd nakazał uzupełnienie postępowania podatkowego.

Wyrok WSA w Rzeszowie z 8 lipca 2008 r., I SA/Rz 443/08, niepublikowany

OPINIA

MAGDALENA ZAMOYSKA

doradca podatkowy w MDDP

Uzasadnienie wyroku sądu potwierdza, że koszty marketingu stanowią tzw. koszty pośrednie i powinny być zaliczone do kosztów podatkowych podatnika w dacie ich poniesienia. Wydaje się jednak, że sąd utożsamia poniesienie kosztu podatkowego z faktycznym dokonaniem wydatku.

Należy się zgodzić z sądem, że koszty marketingowe stanowią koszty pośrednie, bowiem nie można ich przyporządkować do określonych przychodów. Z reguły koszty te są zaliczane do kosztów uzyskania przychodu w dacie poniesienia. Komentowany wyrok został jednak wydany w oparciu o przepis obowiązujący w 2005 roku, kiedy moment zaliczenia kosztów do kosztów podatkowych określał w sposób nieprecyzyjny art. 15 ust. 4 ustawy o CIT. Obecnie art. 15 ust. 4e ustawy definiuje, że dniem poniesienia kosztu podatkowego jest, co do zasady, dzień zaksięgowania faktury (rachunku), bez znaczenia jest zatem data faktycznego uregulowania (zapłaty) kosztu przez podatnika. W tej kwestii więc wyrok stracił na swojej aktualności.


Normy księgowe nie mają znaczenia dla podatków

TEZA: Skoro podatnik osiągnął przychód i poniósł związane z nią wydatki w 2002 rok, to brak było podstaw do uwzględnienia powyższych wydatków w kosztach uzyskania przychodu za 2003 rok. Nie ma znaczenia data zaksięgowania kosztów na koncie nagrody przekazane. Fakt ten nie ma znaczenia z punktu widzenia prawa podatkowego. Normy księgowe nie mają bowiem charakteru podatkowoprawnego.

STAN FAKTYCZNY: W 2003 roku podatnik prowadził agencję reklamową. W ramach działalności zajmował się też pośrednictwem w handlu i usługach, badaniem rynku i marketingiem, handlem samochodami, artykułami przemysłowymi i spożywczymi, a także produkcją filmów i programów telewizyjnych. Po kontroli organy uznały księgi rachunkowe oraz ewidencje sprzedaży i zakupu za nierzetelne w części dotyczącej przychodów i kosztów uzyskania przychodów.

Jak przypomniały organy podatkowe, podatnik ma prawo zaliczyć do kosztów wszelkie poniesione wydatki, jednak tylko wtedy, gdy wykaże ich związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Ponadto musi przekonywująco uzasadnić, że ich poniesienie miało wpływ na wysokość osiągniętych przychodów bądź też mogło wpłynąć na tę wysokość. Ustawodawca nie posługuje się kategorią kosztów prowadzonej działalności jako instytucją samodzielną, lecz wiąże pojęcie kosztu z pojęciem przychodu.

Z UZASADNIENIA: Ostatecznie sprawa rozliczenia podatku za 2003 rok trafiła na wokandę sądu. Ale Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał skargę podatnika za niezasadną. Sąd zauważył, że istota sporu w sprawie sprowadza się do ustalenia, kiedy skarżący mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki związane z nabyciem nieruchomości stanowiącej nagrodę w konkursie.

Sąd przypomniał, że aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodów, między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wprowadzają żadnych ograniczeń dowodowych celem wykazania, że dany wydatek stanowił koszt uzyskania przychodu.

Jak zauważył sąd, koszty nabycia nieruchomości oraz wydatki zwiększające wartość inwestycji zostały poniesione w 2002 roku, co wynika z przedłożonych w toku postępowania dokumentów. Regulacja, że koszty uzyskania przychodów są potrącane tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione, jest ogólną zasadą rozliczania kosztów w czasie. Odnosi się do wszystkich źródeł przychodów wymienionych w art. 10, z wyjątkiem kosztów związanych z przychodami z działalności gospodarczej, a ściślej kosztów ponoszonych przez podatników prowadzących księgi rachunkowe lub podatkową księgę przychodów i rozchodów. Jest to wynikiem zasady memoriałowej uwzględniania przychodów w rachunku podatkowym (przychody uważa się za osiągnięte w momencie ich wystąpienia, a nie w momencie wpływu środków pieniężnych - przychody należne). Ustawodawca według tej samej zasady pozwala uwzględniać koszty.

W 2003 roku u podatników prowadzących księgi rachunkowe (handlowe) koszty uzyskania przychodów objętych tymi księgami były potrącane tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą, tj. są potrącalne także koszty uzyskania poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy, lecz dotyczące przychodów roku podatkowego oraz określone co do rodzaju i kwoty koszty uzyskania, które zostały zarachowane, chociaż ich jeszcze nie poniesiono, jeżeli odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego, chyba że zarachowanie ich nie było możliwe; w tym wypadku są one potrącalne w roku, w którym zostały poniesione. Zasada ta ma zastosowanie również do podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów, pod warunkiem że stale w każdym roku podatkowym księgi te będą prowadzone w sposób umożliwiający wyodrębnienie kosztów uzyskania odnoszących się tylko do tego roku podatkowego.

Jak podkreślił sąd, u podatników uzyskujących przychody z działalności gospodarczej czynnikiem decydującym o podatkowym rozliczeniu kosztów w czasie będzie nie moment poniesienia wydatku, a czas powstania przychodów, których te koszty dotyczą. Podatnik nie wykazał, aby w 2003 roku poniósł jakiekolwiek koszty związane ze sporną nieruchomością. Zarówno jej zakup, jak i późniejsze nakłady zostały poniesione w 2002 roku. Z załączonych faktur wynika, że wszystkie były wystawione i płatne do końca 2002 r. W związku z tym skoro skarżący osiągnął przychód i poniósł związane z nią wydatki w 2002 roku, to brak było podstaw do uwzględnienia powyższych wydatków w kosztach uzyskania przychodu za 2003 rok. Nie ma natomiast znaczenia data zaksięgowania kosztów na koncie nagrody przekazane. Fakt ten nie ma znaczenia z punktu widzenia prawa podatkowego. Normy księgowe nie mają bowiem charakteru podatkowoprawnego.

Wyrok WSA w Krakowie z 23 marca 2008 r., I SA/Kr 1403/07, niepublikowany

OPINIA

MIROSŁAW SIWIŃSKI

doradca podatkowy Kancelaria Prawna Witold Modzelewski

W wyroku z 23 marca 2008 r. WSA w Krakowie orzekł, nie kwestionując związku kosztów uzyskania przychodu z przychodem podatnika, iż zostały one poniesione nie w tym roku podatkowym, w którym powinny - zgodnie z zasadami określonymi w przepisie art. 22 ust. 5-6 ustawy PIT, czyli u podatników uzyskujących przychody z działalności gospodarczej koszty należy rozliczyć nie na moment poniesienia wydatku, ale czas powstania przychodów, których te koszty dotyczą. Powyższe przepisy zmieniły swoje brzmienie, jak również zostały dodane nowe (od 2007 roku), co powodować może, iż w niektórych stanach faktycznych, np. poniesienie kosztu przed sporządzeniem sprawozdania finansowego, przedmiotowe rozstrzygnięcie musiałoby być inne. Wyrok ten, będąc wyrazem dawno już utrwalonej linii orzeczniczej dotyczącej zasady potrącalności kosztów, zachowuje aktualność jedynie w bardzo ograniczonym zakresie.


Sprzedaż nie przesądza o zaliczeniu do kosztów

TEZA: Używanie danej maszyny w działalności przedsiębiorstwa nie wyklucza możliwości jej sprzedaży. Sam fakt sprzedaży takiego składnika majątku nie ma istotnego znaczenia dla przesądzenia, do kosztów uzyskania przychodu którego roku należy przyporządkować wydatki na jego nabycie. Decydujące jest w tej mierze ustalenie, czy był on wykorzystywany w działalności przedsiębiorstwa.

STAN FAKTYCZNY: Podatniczka ze wspólnikiem prowadziła działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej. Świadczyli usługi fotograficzne oraz sprzedawali maszyny i urządzenia fotograficzne. W wyniku przeprowadzonej w firmie wewnętrznej kontroli wspólnicy skorygowali przychody i koszty uzyskania przychodu spółki. Wspólnicy wystąpili o stwierdzenie nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2001 rok. Organ podatkowy przeprowadził kontrolę i zakwestionował szereg pozycji po stronie przychodów oraz po stronie kosztów uzyskania przychodów spółki.

Wspólnicy zaskarżyli niekorzystną decyzję do WSA we Wrocławiu, który uznał skargę za częściowo zasadną.

Sąd zgodził się m.in. ze stanowiskiem organów podatkowych w kwestii niemożności ujęcia przez podatników w kosztach uzyskania przychodów spółki za 2001 rok kwoty podatku od czynności cywilnoprawnych, zadeklarowanego dopiero 31 maja 2002 r., a zapłaconego po tej dacie. Wprawdzie ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje możliwość potrącenia także kosztów jeszcze nieponiesionych. Jednakże muszą być spełnione trzy przesłanki: po pierwsze, koszty te odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego (w którym zostaną potrącone), po drugie, są one określone co do rodzaju i kwoty, a po trzecie, zostały zarachowane. Zdaniem WSA, w sprawie nie został spełniony żaden z tych warunków.

Z UZASADNIENIA: Wyrok w części niekorzystnej dla organu zaskarżył dyrektor izby skarbowej. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił jednak jego skargę kasacyjną. NSA podkreślił, że kluczowym zagadnieniem w sprawie było rozstrzygnięcie, czy spółka używała spornych maszyn fotograficznych w swej działalności. Tylko wtedy wydatki na ich nabycie mogłyby być zaliczone, zgodnie z art. 22a ust. 1 oraz art. 22e ust. 1 ustawy o PIT, w brzmieniu obowiązującym w 2001 roku, do kosztów uzyskania przychodu w roku, w którym zostały poniesione. W innym wypadku zastosowanie miałaby reguła wynikająca z art. 22 ust. 5 ustawy, nakazująca zaliczenie wydatków na nabycie spornych maszyn do kosztów uzyskania przychodu w roku, w którym zostały sprzedane, przynosząc przychód.

W ocenie sądu w tej kwestii wnoszący skargę kasacyjną nie podważył stanowiska sądu I instancji, dotyczącego wykorzystywania spornych maszyn fotograficznych do produkcji zdjęć, testowania części i odczynników itd., a także osiągnięcia dodatkowych przychodów ze zwiększonego zainteresowania klientów.

Sąd odniósł się też do twierdzenia, że maszyny fotograficzne nie straciły nigdy statusu towaru handlowego, bo ciągle były przeznaczone do sprzedaży. Wyjaśnił, że używanie danej maszyny w działalności przedsiębiorstwa nie wyklucza możliwości jej sprzedaży. Co więcej, bardzo popularna jest praktyka sprzedaży zużytych składników majątku, np. samochodu po uzyskaniu określonego przebiegu (firmy transportowe). Właściciel takiego składnika majątku może zresztą z góry zakładać, że po jakimś czasie go sprzeda. Sam fakt sprzedaży takiego składnika majątku nie ma więc istotnego znaczenia dla przesądzenia, do kosztów uzyskania przychodu którego roku należy przyporządkować wydatki na jego nabycie. Decydujące jest w tej mierze ustalenie, czy był on wykorzystywany w działalności przedsiębiorstwa.

Wyrok NSA z 6 grudnia 2007 r., II FSK 1410/06, niepublikowany

OPINIA

MONIKA UTRATA

konsultant podatkowy Kancelaria Nowakowski i Wspólnicy Oddział w Toruniu

Przepisy podatkowe regulujące kwestie potrącalności kosztów w czasie uległy zmianie z dniem 1 stycznia 2007 r. We wcześniej obowiązującym stanie prawnym łączono moment potrącania kosztów z momentem zarachowania. Organy opierały się głównie na przepisach ustawy o rachunkowości mówiących o zamknięciu ksiąg rachunkowych, gdzie moment zatwierdzenia sprawozdania finansowego decydował o zaliczaniu kosztów do poszczególnych okresów rozliczeniowych. Komentowany wyrok NSA z 6 grudnia 2007 r. (II FSK 1410/06) takiego stanu prawnego dotyczy. W tej sprawie odmówiono podatnikowi prawa ujęcia w kosztach podatku od czynności cywilnoprawnych zapłaconego i zadeklarowanego w roku 2002 z tytułu czynności dokonanych w 2001 r. uzasadniając, iż możliwość potrącenia kosztów w czasie jeszcze nie poniesionych uzależniona jest od spełnienia warunków, a mianowicie koszty powinny odnosić się do przychodów danego roku podatkowego, być określone co do rodzaju i kwoty i zostać zarachowane. Zdaniem organów nie został spełniony żaden z tych warunków, aby wydatek zaliczyć do kosztów roku 2001. Obecnie zasady dotyczące potrącania kosztów nie nawiązują do faktu zarachowania kosztu, lecz są uzależnione przede wszystkim od tego, czy koszty są bezpośrednio związane z przychodami danego roku czy też nie.

Przygotowała ALEKSANDRA TARKA

aleksandra.tarka@infor.pl

Gazeta Prawna nr 215(2337), 3 listopada 2008 r.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Podatek PIT - część 2
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/9
Są kosztem uzyskania przychodu:
koszty reprezentacji, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych
udzielone pożyczki, w tym stracone pożyczki
wydatki na wystrój wnętrza biurowego nie będące wydatkami reprezentacyjnymi
wpłaty dokonywane do pracowniczych planów kapitałowych, o których mowa w ustawie o pracowniczych planach kapitałowych – od nagród i premii wypłaconych z dochodu po opodatkowaniu podatkiem dochodowym
Następne
Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KRUS wprowadza zmiany w limitach przychodów. Czy stracisz na emeryturze albo rencie?

KRUS informuje, że od początku grudnia 2024 roku obowiązują nowe kwoty przychodu decydujące o zmniejszaniu lub zawieszaniu świadczeń emerytalno-rentowych. Sprawdź nowe limity miesięcznego przychodu powodujące zmniejszenie/zawieszenie emerytury lub renty.

Nowe wzory formularzy deklaracji VAT od 2025 roku: VAT-8 i VAT-9M

Minister Finansów zamierza od 1 kwietnia 2025 r. wprowadzić dwa nowe wzory deklaracji VAT. Mają to być VAT-8 (wersja 12) i VAT-9M (wersja 11). Gotowy jest już projekt rozporządzenia określającego nowe wzory tych formularzy. Co się zmieni?

Kwota wolna od podatku 60 tys. zł. Jest nowa odpowiedź na pytanie o realizację obietnicy

Obietnica podniesienia kwoty wolnej od podatku do 60 tys. zł wciąż pozostaje niezrealizowana, mimo że miała być spełniona w ciągu pierwszych 100 dni rządów. Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację posłanki Marii Koc wyjaśnia, że zmiana może nastąpić dopiero przy poprawie sytuacji budżetowej. Koszt wprowadzenia reformy szacuje się na 52,5 mld zł rocznie.

Pułapka podatkowa. Jest problem z terminem zgłoszenia spadku na formularzu SD-Z2

Są trudności w skorzystaniu ze zwolnienia z podatku od spadków po śmierci najbliższych. Podatnicy wskazują na brak informacji o 6-miesięcznym terminie na zgłoszenie nabycia spadku na formularzu SD-Z2. Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do ministra finansów o wprowadzenie obowiązku pouczania o tych warunkach przez sądy i notariuszy, aby zapobiec przypadkom, gdy niewiedza prowadzi do utraty prawa do ulgi.

REKLAMA

Zmiana zasad wystawiania faktur VAT od 1 stycznia 2025 r.

Na stronach Rządowego Centrum Legislacjii, opublikowany został projekt rozporządzenia, które zmienić ma od 1 stycznia 2024 r. rozporządzenie Ministra Finansów z 29 października 2021 r. w sprawie wystawiania faktur (Dz. U. poz. 1979). Co się zmieni w fakturowaniu od nowego roku?

Zmiany w stażu pracy już od 2026 r.: Zwiększą uprawnienia pracowników, a tym samym będą stanowiły pewne obciążenie dla pracodawców

Od początku 2026 roku mają wejść w życie zmiany w przepisach dotyczących naliczania stażu pracy. Nowelizacja Kodeksu pracy obejmie nie tylko okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, ale także inne formy zatrudnienia, takie jak umowy zlecenia czy prowadzenie działalności gospodarczej. Te zmiany przyniosą korzyści dla pracowników, ale także dodatkowe wyzwania dla pracodawców.

Amortyzacja inwestycji w obce środki trwałe

W związku z wprowadzeniem Polskiego Ładu w polskim systemie prawnym znalazły się niekorzystne regulacje podatkowe dla branży nieruchomości, wśród których wymienić można przede wszystkim zakaz amortyzacji podatkowej budynków i lokali mieszkalnych. 

NSA: Nawet potencjalna możliwość wykorzystania nieruchomości w działalności gospodarczej zwiększa stawkę podatku od nieruchomości

Do nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej zaliczone być powinny również te grunty lub budynki, które przejściowo nie są wykorzystywane przez podatnika w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Tak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 września 2024 r. (III FSK 331/24). NSA - orzekając w przedmiocie podatku od nieruchomości - uznał, że na uwagę zasługuje nie tylko faktyczne wykorzystywanie nieruchomości w prowadzonej działalności gospodarczej, ale także możliwość potencjalnego jej wykorzystania w takim celu.

REKLAMA

Podmiotowość podatników czynnych. Kto jest podatnikiem, gdy czynność opodatkowaną wykonuje więcej niż jeden podmiot?

Podmiotowość w prawie podatkowym, zwłaszcza w podatkach pośrednich, była, jest i raczej będzie problemem spornym. Wątek, który zamierzam poruszyć w niniejszym artykule, dotyczy największej grupy podatników, których podmiotowość wiąże się z wykonywaniem przez nich czynności potencjalnie podlegających opodatkowaniu, w którym to wykonaniu może uczestniczyć czynnie więcej niż jeden podmiot - pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

ZUS: W listopadzie przedsiębiorcy złożyli 1,3 mln wniosków o wakacje składkowe. Pojawiły się wnioski na styczeń 2025 r.

ZUS: W listopadzie 2024 r. przedsiębiorcy złożyli 1,3 mln wniosków o wakacje składkowe. Pojawiły się już pierwsze wnioski o wakacje składkowe na styczeń 2025 r. Wnioski będą rozpatrywane automatycznie.

REKLAMA