Zakup nieruchomości inwestycją firmy - zapisy w księgach

Wydawać by się mogło, że każdą zakupioną nieruchomość należy traktować tak samo. Jednak nic bardziej mylnego. Dla celów rachunkowości główne znaczenie będzie miało jej przeznaczenie. Oznacza to, że inaczej będziemy traktować zakupioną nieruchomość, którą zamierzamy używać na potrzeby działalności jednostki, a inaczej, gdy kupujemy ją, by czerpać z tego zakupu korzyści finansowe. Te pierwsze nieruchomości będziemy traktować jako zwykłe środki trwałe. Natomiast nieruchomości nabyte w celu czerpania korzyści, przykładowo z przyrostu jej wartości lub czynszów, należy ewidencjonować jako inwestycje na koncie „Inwestycje w nieruchomości”.

Takie postępowanie wynika z zasad ogólnych rachunkowości. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 17 ustawy o rachunkowości inwestycje w nieruchomości to aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z:

1) przyrostu wartości tych aktywów,

2) uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub

3) uzyskania innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej,

a w szczególności te nieruchomości, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści.

Podobną definicję nieruchomości inwestycyjnej znajdujemy w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości Nr 40. W świetle MSR nieruchomość inwestycyjna to nieruchomość (grunt, budynek lub część budynku albo oba te elementy), którą właściciel lub leasingobiorca w leasingu finansowym traktuje jako źródło przychodów z czynszu lub utrzymuje w posiadaniu ze względu na przyrost ich wartości, względnie obie te korzyści, przy czym nieruchomość taka:

1) nie jest wykorzystywana przy produkcji, dostawach towarów, świadczeniu usług lub czynnościach administracyjnych, ani też

2) nie jest przeznaczona na sprzedaż w ramach zwykłej działalności jednostki.

Ważną sprawą związaną z zakupem i posiadaniem takich nieruchomości jest sposób ich wyceny. Nieruchomości zaliczane do inwestycji mogą być wyceniane (nie rzadziej niż na dzień bilansowy) według:

1) zasad stosowanych do środków trwałych (określonych w art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości),

2) ceny rynkowej bądź inaczej określonej wartości godziwej.

Zasadnicza różnica polega na tym, że w przypadku gdy wycena nieruchomości zaliczonej do inwestycji następuje według zasad wyceny stosowanych do środków trwałych, obiekty należące do tej nieruchomości (np. kotłownia, winda) będą stanowić odrębne obiekty. Natomiast te same obiekty w przypadku wyceny nieruchomości według ceny rynkowej lub inaczej określonej wartości godziwej będą stanowić integralną część budynku.