Jak ustalić wartość początkową domu wzniesionego systemem gospodarczym
REKLAMA
W 2001 r. wybudowałem dom. Dom budowałem systemem gospodarczym, nie planując wykorzystania go na potrzeby biznesowe. W lipcu 2007 r. rozpocznę działalność gospodarczą. Parter domu chcę przeznaczyć na siedzibę firmy i pomieszczenia gospodarcze. Jak mam ustalić wartość początkową domu na potrzeby amortyzacji?
Czy z uwagi na brak faktur dokumentujących koszty budowy domu powinienem jako wartość początkową przyjąć wartość rynkową podobnych nieruchomości z lipca 2007 r.?
RADA
Nie. Nie może Pan przyjąć wartości nieruchomości według cen rynkowych z lipca 2007 r. Przede wszystkim biegły powołany przez Pana powinien określić wartość całego domu z uwzględnieniem cen rynkowych z grudnia 2006 r. Następnie należy za wartość początkową uznać wartość z wyceny odpowiadającą proporcji między ogólną powierzchnią użytkową domu a tą wykorzystywaną na potrzeby Pana firmy. Warunkiem pozwalającym uznać za podstawę ustalenia wartości początkowej wycenę biegłego jest możliwość wykazania w czasie kontroli, że nie mógł Pan ustalić kosztu wytworzenia domu ze względu na wybudowanie go przed podjęciem decyzji o prowadzeniu działalności gospodarczej.
UZASADNIENIE
Za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w razie wytworzenia ich we własnym zakresie przyjmuje się koszt ich wytworzenia (art. 22g ust. 1 pkt 2 updof). Definicja pojęcia „koszt wytworzenia” jest zawarta w art. 22g ust. 4 updof.
Za koszt wytworzenia uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych. Do kosztu wytworzenia nie zalicza się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania.
Opisana w pytaniu sytuacja braku możliwości ustalenia „kosztu wytworzenia” często występuje w praktyce. Jeżeli dom był budowany na cele mieszkalne i bez zamiaru korzystania z ulg podatkowych, to nie było potrzeby gromadzenia rachunków i faktur potwierdzających fakt ponoszenia wydatków. W momencie rozpoczęcia działalności gospodarczej - już po wybudowaniu domu - przedsiębiorca nie dysponuje więc dokumentami pozwalającymi ustalić wartość początkową tego środka trwałego. Często jest też tak, że podatnik posiada te dokumenty, ale nie chce za wartość początkową przyjąć kosztu wytworzenia. Do kosztu wytworzenia nie zalicza się bowiem wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci. Przy wznoszeniu domu systemem gospodarczym często to właśnie podatnik lub członkowie jego najbliższej rodziny pracują na budowie, zatrudniając fachowców tylko do prac specjalistycznych. Może też się zdarzyć, że wartość nieruchomości znacznie wzrośnie w okresie między zakończeniem budowy a rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej. Dlatego trudno się dziwić, że podatnik, który zbudował dom za np. 240 000 zł, w sytuacji gdy okazuje się, że jego rynkowa wartość wynosi np. 400 000 zł, chce przyjąć jako podstawę amortyzacji bieżącą wartość rynkową domu.
Przepisy przewidują wyjątek od obowiązku przyjęcia jako wartości początkowej „kosztu wytworzenia” domu wzniesionego systemem gospodarczym. Jeżeli podatnik nie może tego kosztu ustalić, wartość początkową środków trwałych ustala się w wysokości określonej z uwzględnieniem cen rynkowych, przez biegłego powołanego przez podatnika. Stosuje się wtedy art. 22g ust. 8 updof, który nakazuje uwzględnić ceny rynkowe środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia.
Potwierdzeniem powyższej interpretacji przepisów może być np. pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w Pucku z 14 listopada 2006 r., nr ZD/415?32-34/06/MDK. Naczelnik odpowiedział na pytanie podatnika o to, kiedy zamiast kosztu wytworzenia za wartość początkową domu (jako środka trwałego) można przyjąć wycenę biegłego powołanego przez podatnika.
W przypadku ziszczenia się przesłanki braku możliwości wyceny środka trwałego wg kosztu wytworzenia (art. 22g ust. 9 ustawy) obowiązuje w tym zakresie tryb następujący: Jeżeli podatnik nie może ustalić kosztu wytworzenia, o którym mowa w art. 22g ust. 4 ustawy, wartość początkową środków trwałych ustala się w wysokości określonej, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia, przez biegłego powołanego przez podatnika (art. 22g ust. 9 w związku z ust. 8 ustawy). Przy czym, stosownie do regulacji art. 22g ust. 16 ustawy, przy ustalaniu wartości początkowej poszczególnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 3 i 4 oraz ust. 2, 8, 9 i 14-15 ustawy - stosuje się odpowiednio art. 19 tej ustawy.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Podatnik nie ma prawa swobodnego wyboru metody ustalenia wartości środka trwałego z metod określonych w art. 22g ust. 1 pkt 2 updof (według kosztu wytworzenia) i art. 22g ust. 9 updof (według wyceny biegłego). Tylko brak możliwości określenia wartości początkowej domu według kosztu wytworzenia pozwala tę wartość ustalić według wyceny biegłego.
Jeżeli organ podatkowy wykaże, że podatnik miał możliwość ustalenia wartości początkowej według kosztu wytworzenia, zaneguje wartość nieruchomości ustaloną przez biegłego i przyjętą przez podatnika na potrzeby ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.
Z pytania wynika, że w działalności gospodarczej będzie wykorzystywany tylko parter domu. Podatnicy często popełniają błąd polegający na tym, że wycena biegłego dotyczy tylko tej części domu, która będzie wykorzystywana w działalności gospodarczej. Prawidłowe postępowanie jest następujące: nawet jeżeli tylko część nieruchomości jest wykorzystywana do prowadzenia działalności gospodarczej, wycena obejmuje całość nieruchomości. Następnie ustala się proporcję między ogólną powierzchnią nieruchomości a tą przeznaczoną na działalność gospodarczą. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się w wysokości ustalonej od wartości początkowej nieruchomości, odpowiadającej stosunkowi powierzchni użytkowej wykorzystywanej do prowadzenia działalności gospodarczej do ogólnej powierzchni użytkowej tej nieruchomości (art. 22f ust. 4 updof).
Przykład
W 2004 r. podatnik wybudował dom systemem gospodarczym. Koszty budowy wyniosły około 240 000 zł. W związku z budową nie korzystał z żadnych odliczeń i ulg podatkowych, nie gromadził więc rachunków i faktur. W 2007 r. podatnik rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej. Dom wprowadził do ewidencji środków trwałych. Dom z uwagi na niemożność ustalenia kosztu wytworzenia biegły wycenił na 546 000 zł na podstawie cen rynkowych z grudnia 2006 r. Wartość w kwocie 546 000 zł nie została przyjęta jako wartość początkowa w ewidencji środków trwałych. Na potrzeby firmy podatnik wykorzystywał tylko parter domu. Powierzchnia użytkowa parteru wynosiła 54% powierzchni ogólnej domu. Dlatego za wartość początkową podatnik przyjął 294 840 zł (54% z 546 000 zł).
Podstawa prawna:
- art. 22f ust. 4, art. 22g ust. 1 pkt 2, ust. 4, ust. 8, ust. 9, ust. 16 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 35, poz. 219
Tomasz Król
konsultant podatkowy
Autopromocja
REKLAMA
REKLAMA