REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pracownicze Programy Kapitałowe (PPK) - czy tworzyć aktuarialne rezerwy na świadczenia pracownicze zgodnie z MSR 19, KSR 6 lub KSA 1?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
dr n. mat. Paweł Kawa
aktuariusz, ekspert ds. wyceny rezerw na świadczenia pracownicze i programów menedżerskich (opcyjnych)
Halley.pl aktuariusze Sp. z o.o.
Halley.pl to innowacyjna firma, która od niemal 20 lat specjalizuje się w wycenach i analizach skomplikowanych instrumentów finansowych (m.in. opcji na akcje i inne aktywa), wdrażaniu i wycenie akcyjnych programów motywacyjnych oraz wycenie rezerw aktuarialnych (pracowniczych).
Pracownicze Programy Kapitałowe (PPK) - czy tworzyć aktuarialne rezerwy na świadczenia pracownicze zgodnie z MSR 19, KSR 6 lub KSA 1?
Pracownicze Programy Kapitałowe (PPK) - czy tworzyć aktuarialne rezerwy na świadczenia pracownicze zgodnie z MSR 19, KSR 6 lub KSA 1?
www.shutterstock.com

REKLAMA

REKLAMA

W związku z wprowadzeniem Ustawy o Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK), księgowi stanęli przed dylematem, czy należy tworzyć rezerwy na te świadczenia pracownicze zgodnie z MSR 19, KSR 6 lub KSA 1?

Pracownicze Programy Kapitałowe (PPK) - czy tworzyć aktuarialne rezerwy na świadczenia pracownicze?

Wbrew pozorom, odpowiedź wcale nie jest oczywista. Należy bowiem pamiętać, że zgodnie z Ustawą o PPK wartość wpłacanych przez pracodawcę składek na konto pracownika może być zmienna w czasie i uzależniona od stażu pracy w firmie (minimum 1,50%, a maksimum 4,00% płacy brutto miesięcznie).

REKLAMA

REKLAMA

W skrajnym przykładzie jednostka może wpłacać na PPK w pierwszych 20 latach 1,5% wynagrodzenia, a po 20 latach 4%. Sugerować by to mogło interpretację, że na zwiększone wpłaty po 20 latach pracownik pracuje już w pierwszym dwudziestoleciu.

Taka okoliczność w innych znanych przypadkach, takich jak odprawy emerytalno-rentowe, pośmiertne czy nagrody jubileuszowe nakłada obowiązek tworzenia rezerw aktuarialnych. Załączniki 1-3 i 5 do Ustawy o rachunkowości nakazują bowiem tworzenie „rezerw na świadczenia emerytalne i podobne” wskazując ją jako obowiązkową pozycję w sprawozdaniu.

Standardy MSR 19, KSR 6, KSA 1

Ustawa o rachunkowości oprócz nałożenia wymogu utworzenia rezerw na świadczenia emerytalne i podobne nie daje żadnych bardziej szczegółowych wytycznych. Odsyła ona natomiast do krajowych lub międzynarodowych standardów rachunkowości (art. 10 pkt 3 i rozdział 5).  Te standardy to:

  1. Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 (MSR 19) „Świadczenia pracownicze”.
  2. Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 (KSR 6) „Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe”,

przy czym KSR 6 i tak odsyła do MSR 19 w punkcie 4.7 „(…) Jednostka przy wycenie świadczeń emerytalnych i podobnych stosuje postanowienia MSR 19 >>Świadczenia pracownicze<< (…)”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

MSR 19 w punkcie 59 zaleca korzystanie z usług wykwalifikowanego aktuariusza, dlatego Polskie Stowarzyszanie Aktuariuszy (PSA) opracowało Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 „Wycena zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych” (KSA 1). Standard ten zbiera wszystkie przepisy odnośnie rezerw aktuarialnych na świadczenia pracownicze i daje niejako instrukcję obsługi zarówno z tematu rachunkowości, jak i  aktuariatu, w kontekście polskiej specyfiki wyceny rezerw pracowniczych. Dodatkowo PSA wprowadziło obowiązek jego stosowania przez jego członków, czyli licencjonowanych aktuariuszy.

Do dnia pisania niniejszego artykułu ani KSA 1, ani żaden z innych aktów regulacyjnych MSR 19, KSR 6 i UoR nie odniósł się do tematu rezerw na PPK.

Podsumowując: należy zanalizować tylko MSR 19, bo wszystkie akty regulacyjne do niego odsyłają i same nie wprowadzają żadnych regulacji szczegółowych w naszym temacie.

Klasyfikacja MSR 19

MSR 19 klasyfikuje świadczenia na pięć podstawowych kategorii, od których zależy metodologia szacowania rezerw pracowniczych i obowiązków sprawozdawczych:

  1. krótkoterminowe świadczenia pracownicze świadczenia, które w całości podlegają rozliczeniu przed upływem dwunastu miesięcy od zakończenia okresu sprawozdawczego (wynagrodzenia, urlopy, premie itp.),
  2. świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy zwolnienia grupowe, odprawy z powodu likwidacji miejsca pracy itp.
  3. świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia – odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, ekwiwalenty/deputaty węglowe, ener­getyczne dla byłych pracowników itp. – występuje tu podpodział:
    1. program określonych składek – program świadczeń po okresie zatrudnienia, na mocy których jednostka wpłaca składki w ustalonej wysokości do odrębnego podmiotu i nie ciąży na niej prawny ani zwyczajowo oczekiwany obowiązek zapłacenia dodatkowych składek, jeśli fundusz nie będzie posiadał aktywów w wysokości wystarczającej do zapłaty wszystkich świadczeń pracowniczych, dotyczących pracy wykonanej przez pracownika w okresie bieżącym i w okresach ubiegłych,
    2. program określonych świadczeń - programy świadczeń po okresie zatrudnienia inne niż programy określonych składek.
  4. inne długoterminowe świadczenia pracownicze – nagrody jubileuszowe, dodatki stażowe i inne świadczenia z tytułu długiego stażu pracy Do tej kategorii wpada wszystko, co nie wpadło do powyższych kategorii, ponieważ zgodnie z MSR 19 pkt 8: Inne długoterminowe świadczenia pracownicze to wszystkie świadczenia pracownicze inne niż krótkoterminowe świadczenia pracownicze, świadczenia po okresie zatrudnienia i świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy.

Z powyższego widać, że PPK mogą być jedynie klasyfikowane jako program określonych składek lub inne długoterminowe świadczenia pracownicze.

Świadczenie po okresie zatrudnienia - program określonych składek

Klasyfikacja świadczeń PPK jako „Świadczenie po okresie zatrudnienia - program określonych składek” jest najbardziej pociągająca, jeśli chodzi o wygodę, dlatego że dla niej zgodnie z punktem MSR 19 pkt 50 nie jest wymagane tworzenie rezerw na świadczenia pracownicze.

Jeśli czytać MSR 19 literalnie, to są jednak dwie przeszkody do przyjęcia takiej kategorii:

  1. W przypadku mężczyzn wypłata następuje jeszcze w trakcie zatrudnienia, bo w wieku 60 lat.
  2. W przypadku obu płci można skorzystać ze zgromadzonych pieniędzy przed ukończeniem 60 lat, np. :
  • jako „pożyczkę” na zakup nieruchomości
  • bezzwrotnie, za to z istotnymi potrąceniami
  • bezzwrotnie w przypadku poważnego zachorowania [skorzystanie z tej opcji może być też równoznaczne z zakończeniem zatrudnienia].

REKLAMA

Natomiast, jeśli potraktujemy zdarzenia opisane w punkcie drugim jako rzadkie i zaniedbywalne, to zostaje nam punkt 1, z którego wynikałoby, że świadczenie dla kobiet powinno być inaczej klasyfikowane niż świadczenie dla mężczyzn i podlega innym zasadom ujęcia.  Wydaje się, że taki podział na dwa podświadczenia prowadziłby do nadmiernej komplikacji w praktycznym ujmowaniu tych świadczeń.

Kłóciłoby się to również z zasadą „wiernej prezentacji”, zakładającą, że informacja finansowa powinna przedstawiać przede wszystkim rzeczywistą istotę zjawiska.  Art. 4 ust. 2 Ustawy o rachunkowości mówi bowiem, że „zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną”, a tu mielibyśmy w zasadzie identyczne zobowiązanie pracodawcy wobec pracowniczki oraz pracownika płatności składek na PPK, skutkujące zupełnie innym ujęciem.

Zwróćmy jeszcze uwagę, że w ostatnim zdaniu MSR 19 pkt 50 jest potencjalna furtka, że składka za dany okres może być rozliczona później:

Rachunkowość programów określonych składek jest prosta, ponieważ obowiązek jednostki sprawozdawczej za każdy okres jest ustalany na podstawie kwot składek do wniesienia za dany okres. W rezultacie nie ma konieczności przyjmowania żadnych założeń aktuarialnych, aby ustalić obowiązek lub koszty, i nie ma możliwości powstania zysków lub strat aktuarialnych. Ponadto obowiązki są ustalane bez uwzględ­nienia dyskonta, z wyjątkiem sytuacji, gdy nie przewiduje się ich pełnego rozliczenia przed upływem dwunastu miesięcy od zakończenia rocznego okresu sprawozdawczego, w którym pracownicy wykonywali związaną z nimi pracę.

Dla naszego przykładu można się zastanowić, czy większe składki płatne po 20 latach nie częściowo takimi odroczonymi płatnościami za wcześniejszy okres. Jednak przy takiej interpretacji powstawałyby straty i zyski aktuarialne, czemu powyższy punkt jawnie zaprzecza.

Inne długoterminowe świadczenia pracownicze

Jeśli postawimy na ortodoksyjne czytanie MSR 19, to zostaje nam ta kategoria i w związku punkt 155 MSR 19:

155 Przy ujmowaniu i wycenie nadwyżki lub niedoboru w programie innych długoterminowych świadczeń pracowniczych, jednostka stosuje przepisy paragrafów 56-98 oraz 113–115. Ujmując i wyce­niając ewentualne prawo do rekompensaty, jednostka powinna stosować paragrafy 116–119.

[Uwaga: literówka w oficjalnym tłumaczeniu została poprawiona przez autora].

Jednak wszystkie te paragrafy dotyczą świadczeń po okresie zatrudnienia - programu określonych świadczeń i nakazują tworzenie rezerw pracowniczych aktuarialną metodologią Prognozowanych Uprawnień Jednostkowych (ang. Projected Unit Credit).

W przypadku PPK nie mamy jednak do czynienia z określonym świadczeniem a określoną składką. Wydaje się, że autorzy MSR 19 nie przewidzieli innych długoterminowych świadczeń pracowniczych, w których zdefiniowana jest składka, a byłoby to proste do naprawy dodając w punkcie 155 MSR 19 również paragraf 50 do listy.

Konkluzja

Twórcy MSR 19 (ani krajowych przepisów o rachunkowości) nie przewidzieli takiego typu świadczenia, jakimi są PPK i nie podlegają one wprost w żadne przepisy.

Naszym zdaniem jedynym rozwiązaniem, które nie powoduje konfliktu z pozostałymi przepisami, ale i zdrowym rozsądkiem, jest nietworzenie aktuarialnych rezerw pracowniczych na Pracownicze Plany Kapitałowe.

dr n. mat. Paweł Kawa, aktuariusz, nr licencji 0189, Halley.pl aktuariusze Sp. z o.o., www.halley.pl

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia a co pozostaje bez zmian [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

REKLAMA

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

Zwracasz pracownikom wydatki na taksówki – czy musisz pobrać zaliczkę na podatek PIT? Najnowsze wyjaśnienia fiskusa (taksówki w podróży służbowej i w czasie wyjścia służbowego)

Pracodawcy mają wątpliwości, czy w przypadku zwracania pracownikom wydatków na taksówki (kiedy to pracownicy wykonują obowiązki służbowe – zarówno w podróży służbowej jak i w czasie tzw. wyjścia służbowego), trzeba od tych kwot pobierać zaliczki na podatek dochodowy? Pod koniec czerwca 2025 r. wyjaśnił to dokładnie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Kilka miesięcy wcześniej odpowiedzi na to pytanie udzielił Minister Finansów.

Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

Miliardy z KPO usprawniają kolejową infrastrukturę

Prawie 11,5 mld zł warte są inwestycje realizowane ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności (KPO) przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zarządzająca infrastrukturą kolejową spółka, która jest największym beneficjentem KPO, zawarła już ponad 120 umów z wykonawcami na kwotę 8 mld zł. Przeszło 160 prowadzonych zadań ma przyczynić się do zwiększenia prędkości pociągów, a także zwiększenia przepustowości tras oraz usprawnienia zarządzania ruchem kolejowym. Inwestycje poprawiają bezpieczeństwo ruchu i komfort obsługi podróżnych. Na stacjach i przystankach budowany jest nowoczesny system informacji pasażerskiej, a ich infrastruktura - dopasowywana do potrzeb osób o ograniczonej mobilności.

REKLAMA

Darowizna od brata ponad limit 36 120 zł. Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby nie stracić prawa do zwolnienia podatkowego?

Co robić gdy darowizna przekazana przez brata przekracza limit kwoty wolnej w wysokości 36 120 zł? Czy podlegała zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn, pomimo że jest dokonywana z majątku wspólnego brata i jego małżonki? Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia?

KSeF wymusi zmiany. Rejestry VAT i wydatki pracownicze po nowemu od 2026 roku

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur to jeden z najważniejszych projektów cyfryzacyjnych polskiej administracji podatkowej ostatnich lat. Od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku – w zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku – podatnicy VAT będą zobowiązani do wystawiania faktur wyłącznie w formie elektronicznej za pośrednictwem KSeF. To nie tylko zmiana technologiczna, ale także rewolucja organizacyjna, która wymusi dostosowanie systemów księgowych, procesów wewnętrznych i codziennej pracy działów finansowych.

REKLAMA