REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pracownicze Programy Kapitałowe (PPK) - czy tworzyć aktuarialne rezerwy na świadczenia pracownicze zgodnie z MSR 19, KSR 6 lub KSA 1?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
dr n. mat. Paweł Kawa
aktuariusz, ekspert ds. wyceny rezerw na świadczenia pracownicze i programów menedżerskich (opcyjnych)
Halley.pl aktuariusze Sp. z o.o.
Halley.pl to innowacyjna firma, która od niemal 20 lat specjalizuje się w wycenach i analizach skomplikowanych instrumentów finansowych (m.in. opcji na akcje i inne aktywa), wdrażaniu i wycenie akcyjnych programów motywacyjnych oraz wycenie rezerw aktuarialnych (pracowniczych).
Pracownicze Programy Kapitałowe (PPK) - czy tworzyć aktuarialne rezerwy na świadczenia pracownicze zgodnie z MSR 19, KSR 6 lub KSA 1?
Pracownicze Programy Kapitałowe (PPK) - czy tworzyć aktuarialne rezerwy na świadczenia pracownicze zgodnie z MSR 19, KSR 6 lub KSA 1?
www.shutterstock.com

REKLAMA

REKLAMA

W związku z wprowadzeniem Ustawy o Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK), księgowi stanęli przed dylematem, czy należy tworzyć rezerwy na te świadczenia pracownicze zgodnie z MSR 19, KSR 6 lub KSA 1?

Pracownicze Programy Kapitałowe (PPK) - czy tworzyć aktuarialne rezerwy na świadczenia pracownicze?

Wbrew pozorom, odpowiedź wcale nie jest oczywista. Należy bowiem pamiętać, że zgodnie z Ustawą o PPK wartość wpłacanych przez pracodawcę składek na konto pracownika może być zmienna w czasie i uzależniona od stażu pracy w firmie (minimum 1,50%, a maksimum 4,00% płacy brutto miesięcznie).

REKLAMA

Autopromocja

REKLAMA

W skrajnym przykładzie jednostka może wpłacać na PPK w pierwszych 20 latach 1,5% wynagrodzenia, a po 20 latach 4%. Sugerować by to mogło interpretację, że na zwiększone wpłaty po 20 latach pracownik pracuje już w pierwszym dwudziestoleciu.

Taka okoliczność w innych znanych przypadkach, takich jak odprawy emerytalno-rentowe, pośmiertne czy nagrody jubileuszowe nakłada obowiązek tworzenia rezerw aktuarialnych. Załączniki 1-3 i 5 do Ustawy o rachunkowości nakazują bowiem tworzenie „rezerw na świadczenia emerytalne i podobne” wskazując ją jako obowiązkową pozycję w sprawozdaniu.

Standardy MSR 19, KSR 6, KSA 1

Ustawa o rachunkowości oprócz nałożenia wymogu utworzenia rezerw na świadczenia emerytalne i podobne nie daje żadnych bardziej szczegółowych wytycznych. Odsyła ona natomiast do krajowych lub międzynarodowych standardów rachunkowości (art. 10 pkt 3 i rozdział 5).  Te standardy to:

  1. Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 (MSR 19) „Świadczenia pracownicze”.
  2. Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 (KSR 6) „Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe”,

przy czym KSR 6 i tak odsyła do MSR 19 w punkcie 4.7 „(…) Jednostka przy wycenie świadczeń emerytalnych i podobnych stosuje postanowienia MSR 19 >>Świadczenia pracownicze<< (…)”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

MSR 19 w punkcie 59 zaleca korzystanie z usług wykwalifikowanego aktuariusza, dlatego Polskie Stowarzyszanie Aktuariuszy (PSA) opracowało Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 „Wycena zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych” (KSA 1). Standard ten zbiera wszystkie przepisy odnośnie rezerw aktuarialnych na świadczenia pracownicze i daje niejako instrukcję obsługi zarówno z tematu rachunkowości, jak i  aktuariatu, w kontekście polskiej specyfiki wyceny rezerw pracowniczych. Dodatkowo PSA wprowadziło obowiązek jego stosowania przez jego członków, czyli licencjonowanych aktuariuszy.

Do dnia pisania niniejszego artykułu ani KSA 1, ani żaden z innych aktów regulacyjnych MSR 19, KSR 6 i UoR nie odniósł się do tematu rezerw na PPK.

Podsumowując: należy zanalizować tylko MSR 19, bo wszystkie akty regulacyjne do niego odsyłają i same nie wprowadzają żadnych regulacji szczegółowych w naszym temacie.

Klasyfikacja MSR 19

MSR 19 klasyfikuje świadczenia na pięć podstawowych kategorii, od których zależy metodologia szacowania rezerw pracowniczych i obowiązków sprawozdawczych:

  1. krótkoterminowe świadczenia pracownicze świadczenia, które w całości podlegają rozliczeniu przed upływem dwunastu miesięcy od zakończenia okresu sprawozdawczego (wynagrodzenia, urlopy, premie itp.),
  2. świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy – zwolnienia grupowe, odprawy z powodu likwidacji miejsca pracy itp.
  3. świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia – odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, ekwiwalenty/deputaty węglowe, ener­getyczne dla byłych pracowników itp. – występuje tu podpodział:
    1. program określonych składek – program świadczeń po okresie zatrudnienia, na mocy których jednostka wpłaca składki w ustalonej wysokości do odrębnego podmiotu i nie ciąży na niej prawny ani zwyczajowo oczekiwany obowiązek zapłacenia dodatkowych składek, jeśli fundusz nie będzie posiadał aktywów w wysokości wystarczającej do zapłaty wszystkich świadczeń pracowniczych, dotyczących pracy wykonanej przez pracownika w okresie bieżącym i w okresach ubiegłych,
    2. program określonych świadczeń - programy świadczeń po okresie zatrudnienia inne niż programy określonych składek.
  4. inne długoterminowe świadczenia pracownicze – nagrody jubileuszowe, dodatki stażowe i inne świadczenia z tytułu długiego stażu pracy Do tej kategorii wpada wszystko, co nie wpadło do powyższych kategorii, ponieważ zgodnie z MSR 19 pkt 8: Inne długoterminowe świadczenia pracownicze to wszystkie świadczenia pracownicze inne niż krótkoterminowe świadczenia pracownicze, świadczenia po okresie zatrudnienia i świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy.

Z powyższego widać, że PPK mogą być jedynie klasyfikowane jako program określonych składek lub inne długoterminowe świadczenia pracownicze.

Świadczenie po okresie zatrudnienia - program określonych składek

Klasyfikacja świadczeń PPK jako „Świadczenie po okresie zatrudnienia - program określonych składek” jest najbardziej pociągająca, jeśli chodzi o wygodę, dlatego że dla niej zgodnie z punktem MSR 19 pkt 50 nie jest wymagane tworzenie rezerw na świadczenia pracownicze.

Jeśli czytać MSR 19 literalnie, to są jednak dwie przeszkody do przyjęcia takiej kategorii:

  1. W przypadku mężczyzn wypłata następuje jeszcze w trakcie zatrudnienia, bo w wieku 60 lat.
  2. W przypadku obu płci można skorzystać ze zgromadzonych pieniędzy przed ukończeniem 60 lat, np. :
  • jako „pożyczkę” na zakup nieruchomości
  • bezzwrotnie, za to z istotnymi potrąceniami
  • bezzwrotnie w przypadku poważnego zachorowania [skorzystanie z tej opcji może być też równoznaczne z zakończeniem zatrudnienia].

REKLAMA

Natomiast, jeśli potraktujemy zdarzenia opisane w punkcie drugim jako rzadkie i zaniedbywalne, to zostaje nam punkt 1, z którego wynikałoby, że świadczenie dla kobiet powinno być inaczej klasyfikowane niż świadczenie dla mężczyzn i podlega innym zasadom ujęcia.  Wydaje się, że taki podział na dwa podświadczenia prowadziłby do nadmiernej komplikacji w praktycznym ujmowaniu tych świadczeń.

Kłóciłoby się to również z zasadą „wiernej prezentacji”, zakładającą, że informacja finansowa powinna przedstawiać przede wszystkim rzeczywistą istotę zjawiska.  Art. 4 ust. 2 Ustawy o rachunkowości mówi bowiem, że „zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną”, a tu mielibyśmy w zasadzie identyczne zobowiązanie pracodawcy wobec pracowniczki oraz pracownika płatności składek na PPK, skutkujące zupełnie innym ujęciem.

Zwróćmy jeszcze uwagę, że w ostatnim zdaniu MSR 19 pkt 50 jest potencjalna furtka, że składka za dany okres może być rozliczona później:

Rachunkowość programów określonych składek jest prosta, ponieważ obowiązek jednostki sprawozdawczej za każdy okres jest ustalany na podstawie kwot składek do wniesienia za dany okres. W rezultacie nie ma konieczności przyjmowania żadnych założeń aktuarialnych, aby ustalić obowiązek lub koszty, i nie ma możliwości powstania zysków lub strat aktuarialnych. Ponadto obowiązki są ustalane bez uwzględ­nienia dyskonta, z wyjątkiem sytuacji, gdy nie przewiduje się ich pełnego rozliczenia przed upływem dwunastu miesięcy od zakończenia rocznego okresu sprawozdawczego, w którym pracownicy wykonywali związaną z nimi pracę.

Dla naszego przykładu można się zastanowić, czy większe składki płatne po 20 latach nie częściowo takimi odroczonymi płatnościami za wcześniejszy okres. Jednak przy takiej interpretacji powstawałyby straty i zyski aktuarialne, czemu powyższy punkt jawnie zaprzecza.

Inne długoterminowe świadczenia pracownicze

Jeśli postawimy na ortodoksyjne czytanie MSR 19, to zostaje nam ta kategoria i w związku punkt 155 MSR 19:

155 Przy ujmowaniu i wycenie nadwyżki lub niedoboru w programie innych długoterminowych świadczeń pracowniczych, jednostka stosuje przepisy paragrafów 56-98 oraz 113–115. Ujmując i wyce­niając ewentualne prawo do rekompensaty, jednostka powinna stosować paragrafy 116–119.

[Uwaga: literówka w oficjalnym tłumaczeniu została poprawiona przez autora].

Jednak wszystkie te paragrafy dotyczą świadczeń po okresie zatrudnienia - programu określonych świadczeń i nakazują tworzenie rezerw pracowniczych aktuarialną metodologią Prognozowanych Uprawnień Jednostkowych (ang. Projected Unit Credit).

W przypadku PPK nie mamy jednak do czynienia z określonym świadczeniem a określoną składką. Wydaje się, że autorzy MSR 19 nie przewidzieli innych długoterminowych świadczeń pracowniczych, w których zdefiniowana jest składka, a byłoby to proste do naprawy dodając w punkcie 155 MSR 19 również paragraf 50 do listy.

Konkluzja

Twórcy MSR 19 (ani krajowych przepisów o rachunkowości) nie przewidzieli takiego typu świadczenia, jakimi są PPK i nie podlegają one wprost w żadne przepisy.

Naszym zdaniem jedynym rozwiązaniem, które nie powoduje konfliktu z pozostałymi przepisami, ale i zdrowym rozsądkiem, jest nietworzenie aktuarialnych rezerw pracowniczych na Pracownicze Plany Kapitałowe.

dr n. mat. Paweł Kawa, aktuariusz, nr licencji 0189, Halley.pl aktuariusze Sp. z o.o., www.halley.pl

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF wchodzi na stałe – od 2026 roku faktury tylko elektroniczne. Szczegóły ustawy już znane!

KSeF wchodzi na stałe i już od 2026 roku każda faktura będzie musiała być wystawiona elektronicznie. Nowa ustawa całkowicie zmienia zasady rozliczeń i obejmie zarówno podatników czynnych, jak i zwolnionych z VAT. To największa rewolucja w fakturowaniu od lat.

Od kwietnia 2026 r. bez KSeF nie wystawisz żadnej faktury. To prosta droga do paraliżu firmy

Od 2026 r. KSeF stanie się obowiązkiem dla wszystkich przedsiębiorców w Polsce. System zmieni sposób wystawiania faktur, obieg dokumentów i współpracę z księgowością. W zamian przewidziano m.in. szybszy zwrot VAT. Eksperci podkreślają jednak, że firmy powinny rozpocząć przygotowania już teraz – zwlekanie może skończyć się paraliżem rozliczeń.

Rewolucja w fakturach: od 2026 KSeF obowiązkowy dla wszystkich! Firmy mają mniej czasu, niż myślą

Mamy już ustawę wprowadzającą obowiązkowy Krajowy System e-Faktur. Od lutego 2026 r. część przedsiębiorców straci możliwość wystawiania tradycyjnych faktur, a od kwietnia – wszyscy podatnicy VAT będą musieli korzystać wyłącznie z KSeF. Eksperci ostrzegają: realnego czasu na wdrożenie jest dużo mniej, niż się wydaje.

Rewolucja w interpretacjach podatkowych? Rząd planuje centralizację i zmiany w Ordynacji podatkowej – co to oznacza dla podatników i samorządów?

Rząd szykuje zmiany w Ordynacji podatkowej, które mają ułatwić dostęp do interpretacji podatkowych i uporządkować ich publikację. Zamiast rozproszenia na setkach stron samorządowych, wszystkie dokumenty trafią do jednej centralnej bazy – systemu EUREKA, co ma zwiększyć przejrzystość i przewidywalność prawa podatkowego.

REKLAMA

Krajowy System e-Faktur (KSeF). Prezydent podpisał ustawę

Prezydent Karol Nawrocki podpisał w środę zmianę ustawy o VAT, wprowadzającą Krajowy System e-Faktur (KSeF) - poinformowała kancelaria prezydenta. Co to oznacza dla firm?

Nierozwiązany problem ziemi po PGR-ach: czy minister Krajewski uratuje miejsca pracy i gospodarstwa indywidualne?

Nierozwiązane od lat kwestie zagospodarowania dzierżawionej ziemi państwowej powracają dziś z ogromną siłą. Na decyzje ministerstwa rolnictwa czekają zarówno pracownicy spółek gospodarujących na gruntach po dawnych PGR-ach, jak i rolnicy indywidualni, którzy chcą powiększać swoje gospodarstwa. W tle stoją dramatyczne obawy o przyszłość setek osób zatrudnionych w spółkach oraz widmo likwidacji stad bydła.

Dobra wiadomość dla rolników! Prezydent podpisał ustawę o przechowywaniu nawozów naturalnych – zmiany wejdą w życie błyskawicznie

Prezydent RP podpisał ustawę przygotowaną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, która wprowadza istotne zmiany dla rolników w zakresie przechowywania nawozów naturalnych. Nowe przepisy wydłużają terminy dostosowania gospodarstw, upraszczają procedury budowlane i zapewniają dodatkowe wsparcie administracyjne.

Pracujący studenci, a ubezpieczenie w ZUS. Umowy o pracę, o dzieło i zlecenia - składki i świadczenia

Nie tylko latem wielu studentów podejmuje pracę, na podstawie kilku rodzajów umów. Różnią się one obowiązkiem odprowadzania składek a co za tym idzie, również prawem do świadczeń. Wyjaśniamy jakie umowy są podpisywane i jak są oskładkowane.

REKLAMA

Rekord: Ponad 1,24 mln cudzoziemców pracuje legalnie w Polsce i płaci składki do ZUS

Na koniec I półrocza 2025 r. liczba cudzoziemców legalnie pracujących i objętych ubezpieczeniami społecznymi w ZUS przekroczyła 1,24 mln osób. W województwie kujawsko-pomorskim było ich ponad 48,3 tys.W porównaniu z końcem 2024 roku wzrost odnotowano zarówno w skali kraju, jak i w regionie - informuje Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.

Działalność nierejestrowana w 2025 roku - własny biznes bez składek ZUS i formalności [limit]. Kiedy rejestracja firmy jest już konieczna i jak to zrobić?

Rozpoczęcie działalności gospodarczej w Polsce może wydawać się skomplikowane – zwłaszcza dla osób, które dopiero testują swój pomysł na biznes. Dlatego działalność nierejestrowana (zwana też nieewidencjonowaną) to atrakcyjna forma dla początkujących przedsiębiorców. Jednak wraz z rozwojem działalności pojawia się pytanie: czy to już czas, by przejść na zarejestrowaną firmę? Przedstawiamy, kiedy warto podjąć ten krok, jakie są jego konsekwencje oraz jak się do tego przygotować.

REKLAMA