Sukcesja przedsiębiorstw osób fizycznych - zmiany w ustawie o rachunkowości od 2018 roku

Kontynuacja prowadzenia ksiąg rachunkowych przez przedsiębiorstwo w spadku

Proponowane zmiany w art. 2 ustawy o rachunkowości mają na celu kontynuację rozwiązań przyjętych w ustawie o rachunkowości dla jednostki przed dniem otwarcia spadku. Zmiany te stanowią więc doprecyzowanie przepisów w zakresie obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych przez przedsiębiorstwo w spadku, jako kontynuacja prowadzonych ksiąg rachunkowych przez jednostkę w okresie poprzedzającym dzień otwarcia spadku.

Przedsiębiorstwo w spadku będzie zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych również w następnym roku obrotowym, jeżeli przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy- tj. zarówno w okresie poprzedzającym dzień otwarcia spadku, jak i w okresie po dniu otwarcia spadku – wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro. Ponadto, proponuje się umożliwienie prowadzenia ksiąg rachunkowych przez przedsiębiorstwo w spadku w następnym roku obrotowym, jeżeli ww. przychody są niższe niż równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro.

Warto jednocześnie zaznaczyć, że zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 4 ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej „przedsiębiorstwo w spadku” stanowią:

-   należące do spadku po przedsiębiorcy przedsiębiorstwo, jego zorganizowana część albo udział we współwłasności przedsiębiorstwa, także jeżeli jest przedmiotem zapisu windykacyjnego, a w przypadku gdy przedsiębiorca w chwili śmierci pozostawał w związku małżeńskim, także część majątku wspólnego małżonków obejmująca składniki przedsiębiorstwa - w okresie od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, a jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony – do dnia wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego;
- składniki niematerialne i materialne, o których mowa w art. 551 Kodeksu cywilnego, nabyte przez zarządcę sukcesyjnego albo przez osobę, o której mowa w art. 24, na rachunek następców prawnych przedsiębiorcy i małżonka przedsiębiorcy.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Możliwość niezamykania ksiąg rachunkowych w przypadku kontynuowania działalności gospodarczej

Minister Rozwoju i Finansów chce wprowadzić także zmiany w art. 12 ust. 3d ustawy o rachunkowości, dając firmom możliwość niezamykania ksiąg rachunkowych w przypadku kontynuowania działalności gospodarczej prowadzonej przy użyciu przedsiębiorstwa osoby fizycznej po jej śmierci, tj. niezamykania na dzień poprzedzający dzień otwarcia spadku i nieotwierania ich na dzień otwarcia spadku.

W ramach kontynuowania działalności także ustanowienie zarządu sukcesyjnego nie będzie powodować obowiązku zamknięcia i otwarcia ksiąg rachunkowych.

Inwentaryzacja pasywów i aktywów

W przypadku kontynuowania prowadzenia przedsiębiorstwa osoby fizycznej po jej śmierci, nie będzie występował ustawowy obowiązek przeprowadzenia inwentaryzacji aktywów i pasywów oraz sporządzania sprawozdania finansowego jednostki.

Obowiązek taki powstanie na dzień odwołania zarządcy sukcesyjnego lub wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego. (art. 26 w nowym ust. 4a). Natomiast nie będzie obowiązku przeprowadzenia inwentaryzacji na dzień ustanowienia zarządu sukcesyjnego w przedsiębiorstwie w spadku (tym niemniej zawsze będzie można przeprowadzić dobrowolną inwentaryzację).

Zarządca sukcesyjny został także uwzględniony w definicji kierownika jednostki.

Projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej

Proponowana treść zmian w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości:

1)     w art. 2:

a)     w ust. 1:

-    pkt 2 otrzymuje brzmienie:

„2)   osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich oraz przedsiębiorstwa w spadku działającego na podstawie przepisów o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro;”,

-    po pkt 2 dodaje się pkt 2a w brzmieniu:

„2a) przedsiębiorstwa w spadku działającego na podstawie przepisów o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwa osoby fizycznej, jeżeli na dzień poprzedzający dzień otwarcia spadku prowadzone były księgi rachunkowe;”,

b)     ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwo w spadku działające na podstawie przepisów o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej mogą stosować zasady rachunkowości określone ustawą również od początku następnego roku obrotowego, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro. W tym przypadku osoby te lub wspólnicy przed rozpoczęciem roku obrotowego są obowiązani do zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym. Osoby fizyczne lub wspólnicy spółek cywilnych osób fizycznych mogą złożyć zawiadomienie na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.”;

2)     w art. 3 w ust. 1 pkt 6 otrzymuje brzmienie:

„6)   kierowniku jednostki – rozumie się przez to członka zarządu lub innego organu zarządzającego, a jeżeli organ jest wieloosobowy – członków tego organu, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę. W przypadku spółki jawnej i spółki cywilnej za kierownika jednostki uważa się wspólników prowadzących sprawy spółki, w przypadku spółki partnerskiej – wspólników prowadzących sprawy spółki albo zarząd, a w odniesieniu do spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej – komplementariuszy prowadzących sprawy spółki. W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą za kierownika jednostki uważa się tę osobę; do osób wykonujących wolne zawody przepis ten stosuje się odpowiednio. Za kierownika jednostki uważa się również likwidatora, a także syndyka lub zarządcę ustanowionego w postępowaniu restrukturyzacyjnym oraz zarządcę sukcesyjnego przedsiębiorstwem w spadku oraz uprawionego do prowadzenia spraw spółki cywilnej;”;

3)     w art. 12 po ust. 3c dodaje się ust. 3d w brzmieniu:

„3d. Można nie zamykać ksiąg rachunkowych na dzień poprzedzający dzień otwarcia spadku w przypadku śmierci przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przy użyciu przedsiębiorstwa w spadku.”;

4)     w art. 26 po ust. 4 dodaje się ust. 4a w brzmieniu:

„4a. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do działalności przedsiębiorstwa w spadku na dzień odwołania zarządcy sukcesyjnego, jego rezygnacji z tej funkcji, śmierci zarządcy sukcesyjnego, utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych, prawomocnego orzeczenia w stosunku do zarządcy sukcesyjnego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej lub pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego albo wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego.”.

oprac. Joanna Ostrowska